Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ตามระบบการจำแนกความผิดปกติทางจิตใจ DSM-IV-TR และ DSM-5 โรคจิตระยะสั้น[1] (อังกฤษ: brief psychotic disorder) เป็นภาวะโรคจิตที่เกิดอย่างฉับพลันโดยมีอาการโรคจิตอย่างน้อยหนึ่งอย่าง เช่น พูดไม่ปะติดปะต่อ (incoherence) หลงผิด (delusions) ประสาทหลอน (hallucinations) พฤติกรรมสับสนวุ่นวาย (disorganization) เคลื่อนไหวน้อยเกินไปหรือมากเกินไป (catatonia) ที่คงยืนระหว่าง 1 วันถึง 1 เดือนบ่อยครั้งพร้อมกับอารมณ์แปรปรวน ในที่สุดอาการทั้งหมดจะสงบไปและคนไข้จะกลับไปใช้ชีวิตได้เหมือนเดิม อาการอาจเกิดตามช่วงที่เครียดมากรวมทั้งการสูญเสียบุคคลที่รัก คนไข้อาการนี้ในเกณฑ์วินิจฉัยของ DSM-5 โดยมาก จัดว่ามี acute and transient psychotic disorders ในเกณฑ์วินิจฉัยของ ICD-10 ภาวะนี้เคยเรียกว่า "brief reactive psychosis" ในเกณฑ์วินิจฉัยก่อนหน้า DSM-IV[2][3] ภาวะนี้อาจกลับเป็นซ้ำ และไม่ควรจะมีเหตุจากโรคตามการจำแนกอื่น ๆ
โรคจิตระยะสั้น (Brief psychotic disorder) | |
---|---|
สาขาวิชา | จิตวิทยาคลินิก, จิตเวชศาสตร์ |
ความผิดปกติเป็นการเกิดอาการโรคจิตอย่างฉับพลัน ซึ่งอาจรวมอาการหลงผิด ประสาทหลอน พูดหรือกระทำสับสนวุ่นวาย และเคลื่อนไหวน้อยหรือมากเกินไป อาการต้องไม่มีเหตุจากโรคจิตเภท, schizoaffective disorder, โรคหลงผิด (delusional disorder) หรืออาการฟุ้งพล่าน (mania) ตามที่ปรากฏในโรคอารมณ์สองขั้ว ต้องไม่มีเหตุจากยา (เช่น แอมเฟตามีน) หรือโรค/อาการอื่น ๆ (เช่น เนื้องอกในสมอง) ส่วนคำภาษาฝรั่งเศสว่า bouffée délirante หมายถึงโรคที่มีอาการโรคจิต (psychotic disorder) ที่ไม่มีอารมณ์แปรปรวน ไม่ใช่โรคจิตเภท ซึ่งโดยมากคล้ายกับโรคนี้และ schizophreniform disorder ตามเกณฑ์วินิจฉัยของ DSM-III-R และ DSM-IV[4]
อาการปกติจะคงยืนอย่างน้อยหนึ่งวัน แต่ไม่เกินหนึ่งเดือน แล้วในที่สุดคนไข้ก็จะกลับไปใช้ชีวิตได้เป็นปกติเหมือนเดิม อาจเกิดเพราะเหตุการณ์เครียด หรือเพราะสถานการณ์อื่น ๆ ที่ตัวก่อความเครียดอาจไม่ชัดเจน เช่น อาการโรคจิตหลังคลอด (postpartum psychosis) เมื่อวินิจฉัย แพทย์จะต้องแยกแยะพฤติกรรมที่จัดว่าเหมาะสมตามวัฒนธรรม เช่น ความเชื่อและพฤติกรรมทางศาสนา โรคนี้เชื่อว่าเชื่อมกับ หรือว่าเหมือนกับ ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในเฉพาะวัฒนธรรม ๆ เช่น[5]
โรคมีรูปแบบสามอย่างคือ
อุบัติการณ์และความชุกของโรคนี้ยังไม่ชัดเจน แต่ทั่วไปจัดว่าไม่สามัญ[10] ทั่วโลก มันเกิดในหญิงเป็นสองเท่าของชาย โดยมีอัตรายิ่งกว่านั้นในสหรัฐอเมริกา ปกติจะเกิดในช่วงปลายช่วงอายุ 30-40 ปีและต้นช่วงอายุ 40-50 ปี[5] เหตุยังไม่ชัดเจน ทฤษฎีหนึ่งระบุกรรมพันธุ์ เพราะโรคสามัญกว่าในบุคคลที่สมาชิกครอบครัวมีความผิดปกติทางอารมณ์ (mood disorder) เช่นโรคซึมเศร้าหรือโรคอารมณ์สองขั้ว อีกทฤษฎีหนึ่งระบุว่า เกิดจาทักษะการรับมือกับเหตุการ์ที่ไม่ดี (poor coping skill) คือเกิดอาการโรคโดยเป็นยุทธการป้องกันหรือหนีจากเหตุการณ์ที่น่ากลัวหรือก่อความเครียด ปัจจัยเหล่านี้อาจทำให้อ่อนแอในการเกิดอาการโรคจิตอย่างสั้น ๆ ในกรณีโดยมาก โรคนี้จุดชนวนโดยเหตุการณ์ที่ทำให้เครียดหรือทำให้บอบช้ำทางกายใจ
หญิงในภาวะที่มีฮอร์โมนเพศ คือ estrogen น้อยอาจเกิดอาการนี้ จะมีภาวะนี้ปกติในช่วงก่อนมีประจำเดือน หลังคลอด หรือในช่วงระยะวัยทอง โดยอาการโรคจิตบ่อยครั้งสัมพันธ์กับโรคอารมณ์สองขั้วหรือโรคจิตเภทที่เป็นมูลฐาน อาการโรคจิตเช่นนี้ บ่อยครั้งจัดเป็น premenstrual exacerbation (อาการก่อนประจำเดือนที่เกิดเพิ่ม), menstrual psychosis (อาการโรคจิตตามรอบประจำเดือน) หรือ postpartum psychosis (อาการโรคจิตหลังคลอด) การคลอดบุตรอาจก่อโรคนี้ในหญิงบางคน[11] หญิงประมาณ 1 ใน 10,000 คนประสบกับอาการนี้หลังจากคลอดบุตรไม่นาน[12]
มีโรคหรืออาการทางแพทยอื่น ๆ ที่เป็นเหตุของอาการซึ่งแพทย์ต้องพิจารณา รวมทั้งภาวะซึมเศร้าหลังคลอด, เอชไอวีและเอดส์, มาลาเรีย, ซิฟิลิส, โรคอัลไซเมอร์, โรคพาร์คินสัน, ภาวะเลือดมีกลูโคสน้อย (hypoglycaemia), โรคลูปัส, โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง, เนื้องอกในสมอง และ pediatric autoimmune neuropsychiatric disorders (PANS)[13]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.