แอกทิไนด์

แอกทิไนด์ (อังกฤษ: Actinide) เป็น อนุกรมเคมีของธาตุ ในตารางธาตุ จำนวน 15 ตัว ตั้งแต่ ธาตุแอกทิเนียม ถึง ธาตุลอว์เรนเซียม

เลขอะตอม	ชื่อไทย	ชื่ออังกฤษ	สัญลักษณ์
89	แอกทิเนียม	Actinium	Ac
90	ทอเรียม	Thorium	Th
91	โพรแทกทิเนียม	Protactinium	Pa
92	ยูเรเนียม	Uranium	U
93	เนปทูเนียม	Neptunium	Np
94	พลูโทเนียม	Plutonium	Pu
95	อะเมริเซียม	Americium	Am
96	คูเรียม	Curium	Cm
97	เบอร์คีเลียม	Berkelium	Bk
98	แคลิฟอร์เนียม	Californium	Cf
99	ไอน์สไตเนียม	Einsteinium	Es
100	เฟอร์เมียม	Fermium	Fm
101	เมนเดลีเวียม	Mendelevium	Md
102	โนเบเลียม	Nobelium	No
103	ลอว์เรนเซียม	Lawrencium	Lr

สิ่งที่น่าสนใจ ได้แก่

• ชื่ออนุกรมมีที่มาจากชื่อธาตุแอกทิเนียม ซึ่งเป็นธาตุแรกในอนุกรม
• ธาตุทุกตัวในอนุกรมมีเลขอะตอมสูง และเป็นธาตุหายาก
• ธาตุทุกตัวในอนุกรมแอกทิไนด์อยู่ใน บล็อก-f ยกเว้นลอว์เรนเซียม
• ธาตุทุกตัวในอนุกรมแอกทิไนด์เป็นธาตุกัมมันตรังสี มีเลขอะตอมสูง มีครึ่งชีวิตสั้น

เกลือแอกทิไนด์

ในกลุ่มธาตุแอกทิไนด์นี้ มีบางธาตุที่สามารถเป็นเกลือได้ เช่น ยูเรเนียมไทรคลอไรด์ (UCl₃) เบอร์คีเลียมไทรคลอไรด์ (BkCl₃) เป็นต้น

แอกทิไนด์ฟลูออไรด์^{[2][3][4][1][5]}

สารประกอบ	สี	ความสมมาตรของคริสตัล, รูปแบบ	ค่าคงที่ของแลตทิช, Å (อังสตรอม)			ความหนาแน่น, g/cm3
			a	b	c
AcF3	ขาว	เฮกซะโกนัล, LaF3	4.27	-	7.53	7.88
PaF4	น้ำตาลเข้ม	โมโนคลินิก	12.7	10.7	8.42	–
PaF5	ดำ	เททระโกนัล, β-UF5	11.53	-	5.19	–
ThF4	ไม่มีสี	โมโนคลินิก	13	10.99	8.58	5.71
UF3	สีม่วงแดงเรื่อๆ	เฮกซะโกนัล	7.18	-	7.34	8.54
UF4	เขียว	โมโนคลินิก	11.27	10.75	8.40	6.72
α-UF5	น้ำเงินอ่อน	เททระโกนัล	6.52	-	4.47	5.81
β-UF5	น้ำเงินอ่อน	เททระโกนัล	11.47	-	5.20	6.45
UF6	ค่อนข้างเหลือง	ออกทอร์ฮอมบิก	9.92	8.95	5.19	5.06
NpF3	ดำหรือม่วง	เฮกซะโกนัล	7.129	-	7.288	9.12
NpF4	เขียวอ่อน	โมโนคลินิก	12.67	10.62	8.41	6.8
NpF6	ส้ม	ออกทอร์ฮอมบิก	9.91	8.97	5.21	5
PuF3	ม่วงน้ำเงิน	ไทรโกนัล	7.09	-	7.25	9.32
PuF4	น้ำตาลอ่อน	โมโนคลินิก	12.59	10.57	8.28	6.96
PuF6	น้ำตาลแดง	ออกทอร์ฮอมบิก	9.95	9.02	3.26	4.86
AmF3	ชมพูหรือครีมอ่อน	เฮกซะโกนัล, LaF3	7.04[6][7]	-	7.255	9.53
AmF4	ส้มแดง	โมโนคลินิก	12.53	10.51	8.20	–
CmF3	จากน้ำตาลถึงขาว	เฮกซะโกนัล	4.041	-	7.179	9.7
CmF4	เหลือง	โมโนคลินิก, UF4	12.51	10.51	8.20	–
BkF3	เขียวเหลือง	ไทรโกนัล, LaF3 ออกทอร์ฮอมบิก, YF3	6.97 6.7	- 7.09	7.14 4.41	10.15 9.7
BkF4	-	Monoclinic, UF4	12.47	10.58	8.17	–
CfF3	- -	ไทรโกนัล, LaF3 ออกทอร์ฮอมบิก, YF3	6. 94 6.65	- 7.04	7.10 4.39	–
CfF4	- -	โมโนคลินิก, UF4 โมโนคลินิก, UF4	1.242 1.233	1.047 1.040	8.126 8.113	–

ไทรคลอไรด์ของบางธาตุของแอกทิไนด์^[1]

สูตรเคมี	AcCl3	UCl3	NpCl3	PuCl3	AmCl3	CmCl3	BkCl3	CfCl3
เลขทะเบียน CAS	22986-54-5	10025-93-1	20737-06-8	13569-62-5	13464-46-5	13537-20-7	13536-46-4	13536-90-8
มวล	333.386	344.387	343.406	350.32	349.42	344–358**	353.428	357.438
จุดหลอมเหลว		837 °C	800 °C	767 °C	715 °C	695 °C	603 °C	545 °C
จุดเดือด		1657 °C		1767 °C	850 °C
โครงสร้างคริสตัล	An3+: __  /  Cl−: __
Space group	P63/m
เลขโคออร์ดิเนชัน	An*[9], Cl [3]
ค่าคงที่ของแลกทิช	a = 762 pm c = 455 pm	a = 745.2 pm c = 432.8 pm		a = 739.4 pm c = 424.3 pm	a = 738.2 pm c = 421.4 pm	a = 726 pm c = 414 pm	a = 738.2 pm c = 412.7 pm	a = 738 pm c = 409 pm

*An – actinide
**Depending on the isotopes

ไอน์สไตเนียม ไทรไอโอไดต์ ส่องแสงในความมืด

เอคา-แอกทิไนด์

ธาตุในเอคา-แอกทิไนด์มีการต้นพบในบางธาตุ แต่ส่วนใหญ่ยังไม่ถูกค้นพบ เข่น อูนควอด์เฮกเซียม เป็นต้น

อ้างอิง

1. Greenwood, p. 1270
2. V.A. Mikhailov, บ.ก. (1971). Analytical chemistry of neptunium. Moscow: Nauka.
3. E.S. Palshin (1968). Analytical chemistry of protactinium. Moscow: Nauka.
4. "Таблица Inorganic and Coordination compounds" (ภาษารัสเซีย). สืบค้นเมื่อ 11 July 2010.
5. Myasoedov, pp. 96–99
6. F. Weigel; J. Katz; G. Seaborg (1997). The Chemistry of the Actinide Elements. Vol. 2. Moscow: Mir. ISBN 5-03-001885-9.
7. Nave, S.; Haire, R.; Huray, Paul (1983). "Magnetic properties of actinide elements having the 5f⁶ and 5f⁷ electronic configurations". Physical Review B. 28: 2317. Bibcode:1983PhRvB..28.2317N. doi:10.1103/PhysRevB.28.2317.