เครื่องราชบรรณาการ หรือ เครื่องปัณณาการ[1] หมายถึงสิ่งของที่ผู้มีสภาพด้อยกว่านำไปฝากผู้อื่น เพื่อความรู้สึกที่ดีต่อกัน ในความหมายทางประวัติศาสตร์ของไทย หมายถึง สิ่งที่พระมหากษัตริย์หรือผู้ปกครองหรือเจ้าประเทศราช จัดส่งไปถวายแด่พระมหากษัตริย์อีกเมืองหนึ่งเพื่อแสดงไมตรีต่อกัน เช่น สมเด็จพระนารายณ์มหาราช จัดให้เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) เป็นราชทูตเชิญเครื่องราชบรรณาการไปเจริญทางพระราชไมตรีกับพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 เป็นต้น
อีกนัยหนึ่งเครื่องราชบรรณาการ คือ สัญลักษณ์แสดงความสวามิภักดิ์ของผู้เป็นข้าขอบเขตขัณฑสีมาต่อกษัตริย์แห่งแผ่นดินแม่ ในพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 4 แสดงให้เห็นว่าเมืองประเทศราช จะต้องส่งเครื่องราชบรรณาการเพื่อแสดงความสวามิภักดิ์ต่อเมืองใหญ่ทุก ๆ 3 ปี นอกจากต้นไม้เงินต้นไม้ทอง ก็ไม่พบบันทึกอื่นใดกล่าวถึงเครื่องราชบรรณาการ จนถึง พ.ศ. 2430 จึงได้พบข้อความใน ราชกิจจานุเบกษา กล่าวถึงเมืองประเทศราชลงมาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทถวายเครื่องราชบรรณาการ เป็นต้นไม้เงินต้นไม้ทอง ทองคำ เงิน งาช้าง หมอนสามเหลี่ยม เสื่อทองขาว
.JPG)
ประเพณีการถวายเครื่องราชบรรณาการจากหัวเมืองประเทศราชงวดสุดท้าย เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2446 และปี พ.ศ. 2447 โดยหัวเมืองประเทศราช ได้ถวายเครื่องราชบรรณาการ ได้แก่[2]
- หัวเมืองแขก เมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2446
- เมืองนครลำพูน เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2446 โดย เจ้าอินทยงยศโชติฯ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 9 พร้อมด้วยเจ้าราชภาคินัย และพระยาพรหมปัญญา [3]
- เมืองนครน่าน เมื่อวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2446 โดย พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 63 พร้อมด้วยเจ้าบุรีรัตน์ , เจ้าสุริยวงษ์ , แสนหลวงอินทร์อักษร และเจ้านายพระยาท้าวแสนเมืองนครน่านอีกหลายคน[4]
- เมืองนครเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2447 โดย เจ้าอินทวโรรสสุริยวงศ์ฯ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 8 พร้อมด้วยเจ้าราชวงศ์ เจ้าราชภาคินัย เจ้าน้อยสมพมิตร เจ้าน้อยเมืองชื่น และเจ้าน้อยวุฒิวงษ์[5]
- เมืองนครลำปาง เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2449 โดย เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิตฯ เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 13 พร้อมด้วยเจ้าราชสัมพันธวงษ์ เสนาตำแหน่งนา เมืองนครลำปาง, นายพันตรี เจ้าราชภาติกวงษ์ เสนาตำแหน่งทหาร เมืองนครลำปาง, และพระยาอุตรการโกศล เสนาตำแหน่งวัง เมืองนครลำปาง[6]
จากนั้นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็ได้ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ยกเลิกธรรมเนียมการถวายต้นไม้เงินต้นไม้ทองและเครื่องราชบรรณาการตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
