อำเภอสุขสำราญ

สุขสำราญ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดระนอง มีแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ ได้แก่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองนาคา หาดประพาส บ้านทะเลนอก น้ำตกโตนกลอย และหมู่เกาะกำ เกาะค้างคาว เกาะญี่ปุ่น ในเขตอุทยานแห่งชาติแหลมสน และเป็นเขตประวัติศาสตร์ที่สำคัญ ได้แก่ แหล่งโบราณคดีภูเขาทอง

หาดในตำบลกำพวน

สถานีวิจัยเพื่อการพัฒนาชายฝั่งอันดามัน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ตำบลกำพวน

ปลาช่อนทรายแก้วหรือปลาเห็ดโคน ที่พบที่ป่าชายเลนบ้านกำพวน อำเภอสุขสำราญ จังหวัดระนอง

อำเภอสุขสำราญ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Suk Samran
หมู่เกาะกำในอุทยานแห่งชาติแหลมสน ตำบลกำพวน
คำขวัญ:  หมู่เกาะกำงามตา เลี้ยงกุ้งปลาหมื่นล้าน แตงโมหวานชั้นดี หาดยาวรีน้ำตกสวย คนร่ำรวยคุณธรรม
แผนที่จังหวัดระนอง เน้นอำเภอสุขสำราญ
พิกัด: 9°20′42″N 98°25′48″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ระนอง
พื้นที่
• ทั้งหมด	395.080 ตร.กม. (152.541 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	14,378 คน
• ความหนาแน่น	36.39 คน/ตร.กม. (94.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	85120
รหัสภูมิศาสตร์	8505
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอสุขสำราญ หมู่ที่ 5 ตำบลกำพวน อำเภอสุขสำราญ จังหวัดระนอง 85120
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอสุขสำราญมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอกะเปอร์
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอท่าฉางและอำเภอวิภาวดี (จังหวัดสุราษฎร์ธานี)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอบ้านตาขุน (จังหวัดสุราษฎร์ธานี) และอำเภอคุระบุรี (จังหวัดพังงา)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับทะเลอันดามัน

ประวัติ

ท้องที่อำเภอสุขสำราญเดิมเป็นส่วนหนึ่งของตำบลกำพวน อำเภอเมืองระนอง ซึ่งกำพวนเป็นหัวเมืองเล็กรอบนอกเมืองหนึ่ง มีการประกาศตั้งเป็นหัวเมือง 12 นักษัตร ในสมัยพระเจ้าจันทรภาณุ ใน พ.ศ. 1779 โดยเมื่อก่อนนั้นได้มีชาวอาหรับเปอร์เซีย มาตั้งชุมชนอยู่ที่บนควนต้นท่อม (ปัจจุบันเรียกว่า ภูเขาทอง) และควนชี ปัจจุบันอยู่ในเขตบางกล้วยนอก ตำบลนาคา ได้มีการทำลูกปัดและทำทอง นำไปขายตามหัวเมืองต่างๆ เมื่อประมาณ 700 กว่าปีที่แล้ว   สภาพพื้นที่ทางธรรมชาติในอดีตในพื้นที่เป็นชุมชนในปัจจุบัน เมื่ออดีตเป็นทะเล ซึ่งเมื่อชุมชนขยายขึ้นไม่มีพื้นที่ๆจะทำมาหากินที่อยู่อาศัยและประกอบกับมรสุมทางทะเล เมื่ออดีตลำบาก ต่อการตั้งถิ่นฐานให้ถาวร จึงมีการละทิ้งชุมชนไปอยู่ที่ใดไม่ปรากฏเป็นที่ชัดเจน มีผู้เฒ่าบางท่านเล่าว่า ถูกโรคห่าระบาดหนักทำให้ล้มหายตายจากจนหมดชุมชน และตั้งเป็นตำบลตั้งแต่ พ.ศ. 2450 โดยขึ้นการปกครองกับอำเภอเขานิเวศน์

พื้นที่ตำบลกำพวนได้ย้ายมาขึ้นการปกครองกับกิ่งอำเภอกะเปอร์ โดยแยกตัวจากอำเภอเขานิเวศน์ จนในปี พ.ศ. 2490 ทางกระทรวงมหาดไทยได้แยกท้องที่หมู่ 5–7 (ในขณะนั้น) ของตำบลกำพวน มาจัดตั้งเป็น ตำบลนาคา^[1] ทำให้พื้นที่ด้านใต้กิ่งอำเภอกะเปอร์ มีทั้งหมด 2 ตำบล และในวันที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2508 ทางกระทรวงมหาดไทยได้ยกฐานะกิ่งอำเภอกะเปอร์ อำเภอเมืองระนอง ขึ้นเป็น อำเภอกะเปอร์^[2] ทำให้พื้นที่ของตำบลกำพวน และตำบลนาคา ย้ายมาขึ้นการปกครองกับอำเภอกะเปอร์

ปี พ.ศ. 2534 ราษฎรในพื้นที่ได้ยื่นเรื่องราวต่อราชการ ขอให้ตั้งกิ่งอำเภอขึ้นที่พื้นที่ตำบลกำพวน โดยกระทรวงมหาดไทยได้พิจารณาเห็นว่าราษฎรทั้งสองตำบล ได้แก่ ตำบลกำพวน และตำบลนาคา เป็นตำบลที่อยู่ไกลท้องที่ทุรกันดาร และห่างไกลจากตัวอำเภอ เจ้าหน้าที่มีโอกาสตรวจเยี่ยมเยือนดูแลทุกข์สุขของราษฎรน้อยมาก เพราะทางคมนาคมไม่สะดวก ซึ่งอาจเป็นการเสียหายในด้านการปกครอง ประกอบกับหมู่บ้านดังกล่าวมีโอกาสที่จะเจริญในอนาคต เพราะราษฎรอาศัยอยู่กันหนาแน่นมาก และมีพื้นที่ทำมาหากินได้ โดยเฉพาะมีทรัพยากรทางธรรมชาติ พอที่จะยกระดับการครองชีพของราษฎรของตำบลกำพวน และตำบลนาคาให้ดียิ่งขึ้น จึงแนะนำประชุมชี้แจงร่วมกับทางอำเภอกะเปอร์ รายงานต่อกระทรวงมหาดไทย ขอจัดตั้งที่ว่าการกิ่งอำเภอที่ตำบลกำพวนขึ้น

ต่อมาเมื่อวันที่ 22 เมษายน พ.ศ. 2535 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกตำบลกำพวน และตำบลนาคา ออกจากการปกครองของอำเภอกะเปอร์ รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอสุขสำราญ ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2535 โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน ปีเดียวกัน^[3] กำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอกะเปอร์ และต่อมาได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะขึ้นเป็น อำเภอสุขสำราญ ลงวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550 โดยมีผลบังคับภายในวันที่ 8 กันยายน^[4] ตามโครงการเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธันวาคม พ.ศ. 2550

จุดเด่น

อำเภอสุขสำราญเป็นที่ตั้งของเขตรักษาพันธุ์ป่าคลองนาคา ซึ่งมีพลับพลึงธาร พืชที่มีฉายาว่า "ราชินีแห่งสายน้ำ" ถือได้ว่าเป็นพืชน้ำที่สวยงามและหายากมากที่สุดชนิดหนึ่ง โดยพบได้เฉพาะที่จังหวัดระนองตอนล่างและพังงาตอนบน ในจังหวัดระนองพบที่คลองนาคา ตำบลนาคา อำเภอสุขสำราญ เป็นพืชเฉพาะถิ่น ไม่พบที่ใหนในโลก ปัจจุบันพบเหลือแค่ร้อยละ 1 เท่านั้น และพบขึ้นอยู่อย่างกระจัดกระจาย จึงได้ขึ้นเป็นบัญชีพืชที่ใกล้สูญพันธุ์ของโลก (IUCN Redlist)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอสุขสำราญแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 2 ตำบล 15 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)[5]
1.	นาคา	Nakha	8	7,478
2.	กำพวน	Kamphuan	7	7,003

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอสุขสำราญประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 2 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลกำพวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกำพวนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาคา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาคาทั้งตำบล

รายชื่อเกาะในเขตอำเภอสุขสำราญ

อำเภอสุขสำราญ เป็นอำเภอที่มีเกาะมากที่สุดอันดับที่ 2 ในจังหวัดระนอง รองลงมาจากอำเภอเมืองระนอง มีมากถึง 12 เกาะจาก 56 เกาะ มีเกาะหลักคือ เกาะกำใหญ่ ซึ่งเป็นเกาะขนาดใหญ่อันดับที่ 5 ในจังหวัดระนอง มีเนื้อที่ประมาณ 4.008 ตารางกิโลเมตร และเกาะเล็ก ๆ อีก 11 เกาะ ซึ่งอยู่ในความดูแลของอุทยานแห่งชาติแหลมสน และองค์การบริหารส่วนตำบลนาคา ทุกเกาะมีพื้นที่รวมทั้งหมด 7.834 ตารางกิโลเมตร^[6]

ลำดับที่		ชื่อเกาะ		ตำบล		พื้นที่ (ตร.กม.)		หน่วยงาน
1		กำหนุ่ย		กำพวน		0.021		อุทยานแห่งชาติแหลมสน
2		ลูกกำออก		กำพวน		0.028		อุทยานแห่งชาติแหลมสน
3		ลูกกำกลาง		กำพวน		0.065		อุทยานแห่งชาติแหลมสน
4		ลูกกำใต้		กำพวน		0.091		อุทยานแห่งชาติแหลมสน
5		ล้าน		กำพวน		0.422		อุทยานแห่งชาติแหลมสน
6		กำนุ้ย		กำพวน		1.518		อุทยานแห่งชาติแหลมสน
7		กำใหญ่		กำพวน		4.008		อุทยานแห่งชาติแหลมสน
8		ทับนอ		นาคา		0.773		อุทยานแห่งชาติแหลมสน
9		กลาง		นาคา		0.031		องค์การบริหารส่วนตำบลนาคา
10		ลูกกำตก		นาคา		0.283		องค์การบริหารส่วนตำบลนาคา
11		นก		นาคา		0.195		องค์การบริหารส่วนตำบลนาคา
12		ค้างคาว		นาคา		0.399		องค์การบริหารส่วนตำบลนาคา