อำเภอตาพระยา

ตาพระยา เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสระแก้ว เดิมพื้นที่อำเภอเป็นเขตของตำบลโคกสูงทั้งหมด ต่อมาได้แยกตำบลโคกสูงออกเป็นตำบลตาพระยา พ.ศ. 2470^[1] และตั้งเป็นกิ่งอำเภอในปี พ.ศ. 2502^[2] โดยแยกการปกครองออกจากอำเภออรัญประเทศ ภายหลังได้ยกฐานะเป็นอำเภอตาพระยา^[3]

อำเภอตาพระยา
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Ta Phraya
ละลุในอุทยานแห่งชาติตาพระยา
คำขวัญ:  งานประติมากรรมธรรมชาติ แหล่งประวัติศาสตร์โบราณ ตำนานเจ้าพระยาบดินทรเดชา ที่มาของนักสู้ ประตูสู่อีสานใต้ จุดค้าขายชายแดนไทย-เขมร
แผนที่จังหวัดสระแก้ว เน้นอำเภอตาพระยา
พิกัด: 14°0′18″N 102°48′18″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สระแก้ว
พื้นที่
• ทั้งหมด	642.345 ตร.กม. (248.011 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	57,336 คน
• ความหนาแน่น	89.26 คน/ตร.กม. (231.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	27180
รหัสภูมิศาสตร์	2703
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอตาพระยา ถนนธนะวิถี ตำบลตาพระยา อำเภอตาพระยา จังหวัดสระแก้ว 27180
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอตาพระยามีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอโนนดินแดงและอำเภอละหานทราย (จังหวัดบุรีรัมย์)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับจังหวัดบันทายมีชัย (ประเทศกัมพูชา)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอโคกสูง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอวัฒนานคร

ประวัติ

ตั้งชื่อจากประวัติการพักทัพของเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ขณะเดินทัพไปรบกับเขมร เดิมตาพระยาขึ้นกับอำเภออรัญประเทศ ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2502 มีประชากรเพิ่มขึ้น จึงได้แยกเป็นกิ่งอำเภอ^[2] โดยมีร้อยโทมนตรี มณีเลิศ เป็นปลัดอำเภอผู้เป็นหัวหน้าประจำกิ่งอำเภอตาพระยา เป็นคนแรก (16 มีนาคม 2502 - 29 ธันวาคม 2503) ยกฐานะเป็นอำเภอตาพระยาเมื่อ พ.ศ. 2506^[3] มีนายประเทือง เวียรศิลป์ เป็นนายอำเภอคนแรก พื้นที่นี้เป็นสมรภูมิรบระหว่างรัฐบาลกับพรรคคอมมิวนิสต์ (ชาวบ้านเรียกทหารป่า) รบกับเขมรแดงที่ทิวเขาพนมมาลัยและตลอดแนวชายแดน

• วันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2470 ยุบตำบลหนองแวง และแยกเอาหมู่บ้านไปรวมขึ้นกับตำบลโคกสูง และรวมหมู่บ้านบางส่วนของตำบลโคกสูงตั้งเป็นตำบลตาพระยา แยกออกจากตำบลโคกสูง^[1]
• วันที่ 10 พฤศจิกายน 2502 แยกพื้นที่ตำบลตาพระยา และตำบลโคกสูง จากอำเภออรัญประเทศ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอตาพระยา^[2] และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภออรัญประเทศ
• วันที่ 16 กรกฎาคม 2506 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอตาพระยา อำเภออรัญประเทศ เป็น อำเภอตาพระยา^[3]
• วันที่ 7 กรกฎาคม 2507 จัดตั้งสุขาภิบาลตาพระยา ในท้องที่บางส่วนของตำบลตาพระยา^[4]
• วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2511 ตั้งตำบลทัพเสด็จ แยกออกจากตำบลตาพระยา^[5]
• วันที่ 26 กรกฎาคม 2520 ตั้งตำบลหนองแวง แยกออกจากตำบลโคกสูง ตั้งตำบลหนองม่วง แยกออกจากตำบลโคกสูง^[6]
• วันที่ 23 ตุลาคม 2527 ตั้งตำบลทัพราช แยกออกจากตำบลตาพระยา^[7]
• วันที่ 15 กันยายน 2532 ตั้งตำบลทัพไทย แยกออกจากตำบลทัพเสด็จ^[8]
• วันที่ 12 กันยายน 2533 ตั้งตำบลโนนหมากมุ่น แยกออกจากตำบลโคกสูง^[9]
• วันที่ 27 พฤศจิกายน 2535 ตั้งตำบลโคคลาน แยกออกจากตำบลหนองแวง^[10]
• วันที่ 2 กันยายน 2536 แยกพื้นที่อำเภอสระแก้ว อำเภอคลองหาด อำเภอตาพระยา อำเภอวังน้ำเย็น อำเภอวัฒนานคร และอำเภออรัญประเทศ จังหวัดปราจีนบุรี มาตั้งเป็น จังหวัดสระแก้ว และเปลี่ยนชื่ออำเภอสระแก้ว เป็นอำเภอเมืองสระแก้ว^[11]
• วันที่ 26 มิถุนายน 2539 แยกพื้นที่ตำบลโคกสูง ตำบลหนองม่วง ตำบลหนองแวง และตำบลโนนหมากมุ่น จากอำเภอตาพระยา ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอโคกสูง^[12] และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอตาพระยา
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลตาพระยา เป็นเทศบาลตำบลตาพระยา^[13] ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 8 กันยายน 2550 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอโคกสูง อำเภอตาพระยา เป็น อำเภอโคกสูง^[14]

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอตาพระยาแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 5 ตำบล 64 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)[15]
1.	ตาพระยา	Ta Phraya	17	16,542
2.	ทัพเสด็จ	Thap Sadet	12	8,994
3.	ทัพราช	Thap Rat	17	15,230
4.	ทัพไทย	Thap Thai	12	8,692
5.	โคคลาน	Kho Khlan	6	7,933

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอตาพระยาประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลตาพระยา ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลตาพระยา
• องค์การบริหารส่วนตำบลตาพระยา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตาพระยา (นอกเขตเทศบาลตำบลตาพระยา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลทัพเสด็จ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทัพเสด็จทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทัพราช ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทัพราชทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทัพไทย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทัพไทยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคคลาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคคลานทั้งตำบล