Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ออกญาโกษาธิบดี (จีน) เป็นเสนาบดีกรมพระคลังในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าเสือถึงสมเด็จพระเจ้าท้ายสระ และเคยเป็นแม่ทัพไปตีเมืองกัมพูชา
ออกญาโกษาธิบดี (จีน) | |
---|---|
เสนาบดีกรมพระคลัง | |
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2246 – พ.ศ. 2273 | |
กษัตริย์ | สมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดี สมเด็จพระที่นั่งท้ายสระ |
ก่อนหน้า | เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน)[2] |
ถัดไป | ออกญาพระคลัง (จีน)[note 1] (พ.ศ. 2273 – 2276) |
ข้อมูลส่วนบุคคล | |
เสียชีวิต | กรุงศรีอยุธยา อาณาจักรอยุธยา |
เชื้อชาติ | ไทยเชื้อสายจีน |
ประชุมพงศาวดาร ฉบับหอสมุดแห่งชาติ กล่าวถึง ออกญาโกษาธิบดี (จีน) ว่า :-
เจ้าพระยาพระคลังคนนี้เป็นคนที่พระเจ้าแผ่นดินที่สวรรคต [สมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดี] โปรดปรานมาก และพระเจ้ากรุงสยามองค์ปัจจุบัน [สมเด็จพระที่นั่งท้ายสระ] ก็เดินตามรอยพระราชบิดา ก็โปรดมากเหมือนกัน แต่การที่พระยาพระคลังทําตามใจจีนผู้เป็นบริษัทฮอลันดาทุกประการนั้น จึงเป็นการกระทําให้ความคิดของท่านเป็นที่ติดขัดไปหมด[4]: 195
เมื่อสมเด็จพระเจ้าท้ายสระขึ้นครองราชย์ใหม่ ๆ พระองค์มอบงานราชการบ้านเมืองส่วนใหญ่ให้ออกญาโกษาธิบดีเป็นคนจัดการ ออกญาโกษาธิบดีจึงใช้เส้นสายของตนแต่งตั้งคนจีนให้รับราชการในตำแหน่งที่สำคัญที่เกี่ยวข้องกับการค้า[5]
บันทึกของมองเซนเยอร์ เดอซีเซ เขียนเมื่อ พ.ศ. 2257 กล่าวถึงออกญาโกษาธิบดี (จีน) รัชกาลสมเด็จพระเจ้าท้ายสระว่า :-
เจ้าพระยาพระคลังได้คิดอุบายหาผู้หญิงจีนเข้าไปไว้ในพระราชวังเพื่อให้คอยรับใช้พระมเหษี และเจ้านายผู้หญิง ส่วนราชการฝ่ายหน้านั้นตําแหน่งใดที่เป็นตําแหน่งสําคัญ ๆ เจ้าพระยาพระคลังก็ตั้งให้พวกจีนเข้ารับตําแหน่งนั้น ๆ และตําแหน่งหน้าที่ที่เกี่ยวด้วยการค้าขาย เจ้าพระยาพระคลังก็ตั้งให้พวกจีนเป็นหัวหน้า เพราะฉนั้นในเวลานี้การค้าขายในเมืองไทยจึงตกอยู่ในมือพวกจีนทั้งสิ้น ถึงแม้ว่าพวกไทย มอญ แขก มลายู แขก มัว ไม่พอใจอย่างยิ่งในการที่ไทยลําเอียงเข้าข้างจีนเช่นนี้ก็ไม่กล้าพูดจาคัดค้านอย่างใด เพราะทราบอยู่ว่าพระเจ้าแผ่นดินทรงฟังเสียงพวกจีนโดยเจ้าพระยาพระคลังเป็นสาย[4]: 196 [6]: 25
ในปี ค.ศ. 1717 (พ.ศ. 2260) ได้รับพระราชโองการเป็นแม่ทัพเรือเดินทางไปตีเมืองพุทไธมาศของกัมพูชา ที่กำลังเกิดความวุ่นวายขึ้น พร้อมกับออกญาจักรีบ้านโรงฆ้องที่เป็นแม่ทัพบก แต่ด้วยไม่ชำนาญการศึกสงคราม ออกญาโกษาธิบดีจึงถูกกองทัพญวนและเขมรตีแตกพ่ายกลับมา พระเจ้าท้ายสระลงโทษให้ชดใช้อาวุธปืน กระสุนปืน และดินประสิว
ออกญาโกษาธิบดีจีนน่าจะได้เลื่อนเป็นเจ้าพระยาหลังจากนั้น ดังที่ปรากฏหลักฐานคือสนธิสัญญาที่สยามกับสเปนใน ค.ศ. 1718 (พ.ศ. 2261) กล่าวถึง "เจ้าพระยาพระคลัง" (chupahya barcalam)"[7]: 70 เช่นเดียวกับจดหมายที่โกษาธิบดีส่งไปถึงผู้สำเร็จราชการเมืองปัตตาเวียในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1719 (พ.ศ. 2262) ระบุบรรดาศักดิ์ของตนเองว่า "เจ้าพระยาศรีธรรมราชเดชะชาติอำมาตยานุชิตพิพิทรัตนราชโกษาธิบดีอภัยพิริยบรากรมภาหุ เจ้าพระยาพระคลัง (Sjopia Seri Dermaraat Ditsjat Tsjaat Amaat Tiaansjat Pipit Ratna Raat Kosa Tabdie Apia Piri Brakarma Pahok Tsjopia Berkelang)"[8][9]
ต่อมาในปี พ.ศ. 2264 พระเจ้าท้ายสระมีรับสั่งให้ออกญาโกษาธิบดีต่อเรือกำปั่นทอดสมออยู่ ณ วัดมเหยงคณ์ โดยใช้เวลา 5 เดือนจึงแล้วเสร็จเพื่อบรรทุกช้างส่งไปขายที่อินเดียตามความในพระราชพงศาวดารว่า
ทรงพระกรุณาตรัสสั่งโกษาธิบดีให้ต่อกำปั่น 3 หน้า ปากกว้าง 6 วา แล้วทรงพระกรุณาตรัสสั่งให้ติดสมอ ณ วัดมเหยงคณ์ต่อกำปั่น 5 เดือนเศษจึ่งสำเร็จแล้ว ๆ ให้ใช้ใบออกไปณเมืองมฤท แล้วให้ประทุกช้างออกไปจำหน่าย ณ เมืองเทศ 40 ช้าง
ออกญาโกษาธิบดี (จีน) ถูกปลดออกจากตำแหน่งเสนาบดีกรมพระคลัง เมื่อ พ.ศ. 2273 รัชกาลสมเด็จพระที่นั่งท้ายสระปรากฏใน จดหมายเหตุของสังฆราชเตเซียเดอเคราเลว่าด้วยไทยกดขี่บีบคั้นคณะบาทหลวง[10]: 100–102
ในละครพีเรียดอิงประวัติศาสตร์เรื่องพรหมลิขิต มีการกล่าวถึงออกญาโกษาธิบดี (จีน) ซึ่งผู้ที่รับบทนี้คือ ชาย-ชาตโยดม หิรัณยัษฐิติ
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.