สุลต่านอับดุล เมจิดที่ 1

สุลต่านอัลดุล เมจิดที่ 1 (Abdul Mejid I; ภาษาตุรกีออตโตมัน: عبد المجيد اول ‘Abdü’l-Mecīd-i evvel) เป็นสุลต่านแห่งจักรวรรดิออตโตมันองค์ที่ 31 พระองค์ขึ้นครองราชย์สืบต่อจากสุลต่านมาห์มูดที่ 2 ผู้เป็นพระราชบิดาเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 1839^[1] ในรัชสมัยของพระองค์ เป็นจุดเริ่มต้นของขบวนการชาตินิยมภายในจักรวรรดิ

สุลต่านอับดุล เมจิดที่ 1

ความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของสุลต่านอับดุลเมจิดที่ 1 คือการประกาศพระราชกฤษฎีกาตันซิมาต เมื่อขึ้นครองราชย์ โดยมีมุสตาฟา เรชิด ปาชา เสนาบดีต่างประเทศในขณะนั้นเป็นผู้ร่าง ซึ่งนับเป็นจุดเริ่มต้นของการปฏิรูปจักรวรรดิออตโตมันอย่างเป็นรูปธรรมในปี 1839 สุลต่านอับดุลเมจิกเป็นกษัตริย์ที่มีพระอัธยาศัยอ่อนโยน ในการมอบอำนาจให้ Sublime Porte ในโครงการปฏิรูป ตันซิมาต เป็นการปฏิรูปครั้งใหญ่ในจักรวรรดิออตโตมันที่มีเป้าหมายหลักเพื่อสร้างความเป็นเอกภาพของจักรวรรดิ โดยการรวมกลุ่มชาติต่างๆ ที่ต้องการแยกตัวออกไปและกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ เข้าด้วยกันผ่านกฎหมายและการปฏิรูปใหม่ ๆ อย่างไรก็ตาม แม้จะมีความพยายามอย่างมากในการสร้างความเท่าเทียมกันระหว่างชาวมุสลิมและไม่ใช่มุสลิม รวมถึงชาวเติร์กและไม่ใช่ชาวเติร์ก แต่ในระยะยาว การปฏิรูปตันซิมาตก็ไม่สามารถป้องกันการเติบโตของขบวนการชาตินิยมและการแยกตัวของดินแดนต่าง ๆ ได้

พระองค์ทรงขึ้นครองราชย์เมื่อพระชนม์เพียง 16 พรรษา ตลอดรัชสมัยของพระองค์ มหาอำนาจตะวันตก ได้แก่ อังกฤษ รัสเซีย ออสเตรีย ปรัสเซีย และฝรั่งเศสต่างขยายอำนาจเข้ามาในจักรวรรดิออตโตมัน ทั้งในด้านอิทธิพลทางการเมืองและทางศาสนา ในการเข้ามาคุ้มครองผู้นับถือศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกและกรีกออร์ทอดอกซ์ จนในที่สุดเกิดความขัดแย้งกับรัสเซียจนกลายเป็นสงครามไครเมีย ทั้งนี้ ฝรั่งเศส ออสเตรีย และอังกฤษเข้าช่วยจักรวรรดิออตโตมัน สงครามสิ้นสุดลงโดยฝ่ายจักรวรรดิออตโตมันเป็นฝ่ายชนะ มีการลงนามในสนธิสัญญาปารีส พ.ศ. 2389 โดยมหาอำนาจจะประกันความเป็นเอกราชของออตโตมัน ให้ทะเลดำเป็นน่านน้ำที่เป็นกลาง แต่จักรวรรดิออตโตมันก็ต้องเผชิญกับปัญหาหนี้สินตามมา แม้จะเป็นผู้ชนะ ทำให้มหาอำนาจตะวันตกเข้ามาแทรกแซงได้มากขึ้น

ในสมัยของพระองค์มีการปรับปรุงประเทศหลายอย่าง ส่งเสริมให้เกิดความยุติธรรมทางด้านศาล กฎหมาย การเก็บภาษีและการเกณฑ์ทหารโดยไม่คำนึงถึงเชื้อชาติ และศาสนา ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำได้จริงยากและก่อให้เกิดความแตกแยกในจักรวรรดิตามมา พระองค์พยายามปฏิรูปการศึกษา โดยทรงต้องการให้การศึกษาภาคบังคับเป็นแบบให้เปล่าจนถึงระดับมัธยมศึกษาแต่ก็ต้องล้มเลิกเพราะไม่มีเงินทุน ใน พ.ศ. 2389 ได้จัดตั้งสถาบันอุดมศึกษาขึ้นคือมหาวิทยาลัยอิสตันบูล โดยรวมสถาบันอุดมศึกษาเดิมเข้าด้วยกัน แต่ก็ประสบปัญหามากมาย

รัชสมัยของพระองค์สิ้นสุดลงใน พ.ศ. 2404 พระองค์ประชวรด้วยโรควัณโรคจนสิ้นพระชนม์เมื่อ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2404 โดยที่สภาพของประเทศยังไม่ดีขึ้น สุลต่านอับดุล อะซีซผู้เป็นพระอนุชาผู้ครองราชย์ต่อมาก็ต้องประสบปัญหาเช่นเดียวกันจนถูกถอดออกจากราชบัลลังก์ในที่สุด

อ้างอิง

• สาคร ช่วยประสิทธิ์. สุลต่านอัลดุล เมจิดที่ 1 ใน สารานุกรมประวัติศาสตร์สากลสมัยใหม่: เอเชีย เล่ม 1 อักษร A-B ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กทม.ราชบัณฑิตยสถาน. 2539. หน้า 15 - 18

1. Chambers Biographical Dictionary, ISBN 0-550-18022-2, page 3