รายพระนามสุลต่านบรูไน

สุลต่านแห่งบรูไนดารุสซาลาม เป็นประมุขแห่งรัฐของประเทศบรูไน และยังเป็นหัวหน้ารัฐบาลในฐานะนายกรัฐมนตรีบรูไน^[1] โดยทรงเป็นสุลต่านพระองค์แรกพระองค์เดียวตั้งแต่ได้รับเอกราชจากสหราชอาณาจักรใน ค.ศ. 1984 แต่ราชวงศ์บรูไนนั้นมีอายุยาวนานมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 14^[2] โดยพระอิสรริยยศอย่างเป็นทางการคือ สุลต่านยังดีเปอร์ตวนแห่งบรูไนดารุสซาลาม^[1]

สุลต่านแห่งบรูไนดารุสซาลาม
Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam
Arms of Majesty of the สุลต่าน แห่งบรูไนดารุสซาลาม
อยู่ในราชสมบัติ
ฮัสซานัล โบลเกียห์ ตั้งแต่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 1967
รายละเอียด
รัชทายาท	มกุฎราชกุมาร อัลมุฮ์ตาดี บิลละฮ์
กษัตริย์องค์แรก	สุลต่านมูฮัมมัด ชะฮ์
สถาปนาเมื่อ	1368; 657 ปีที่แล้ว (1368)
ที่ประทับ	อิซตานานูรุลอีมัน บันดาร์เซอรีเบอกาวัน

รายพระนามสุลต่าน

สุลต่านบรูไนตั้งแต่ ค.ศ. 1368^[2]

ลำดับ	พระบรมสาทิสลักษณ์	พระนาม	เริ่มต้น	สิ้นสุด	หมายเหตุ
1		มูฮัมมัด ชะฮ์ / อาวัง อาลัก เบอตาตาร์	1363[3] หรือ 1368	1402	สถาปนารัฐสุลต่าน[3]
2		อับดุล มาจิด ฮัซซัน / มหาราชากรรณะ	1402	1408	สวรรคตที่หนานจิง ประเทศจีน
3		อะฮ์มัด / อาวัง ปาเตะฮ์ เบอร์ไบ	1408	1425
4		ชะรีฟ อะลี / สุลต่านบาร์กัต (สุลต่านผู้ได้รับพร)	1425	1432	เดิมปกครองเป็นชะรีฟแห่งมักกะฮ์ในรัฐสุลต่านมัมลูก และไม่มีความเกี่ยวข้องทางสายพระโลหิตกับผู้ครองราชย์ก่อนหน้า แต่ได้รับเลือกเป็นพระชามาดาของอดีตสุลต่าน (อะฮ์มัด) และทรงรอบรู้ในศาสนาอิสลาม
5		ซูไลมัน	1432	1485	พระราชโอรสของสุลต่านชะรีฟ อะลี พระองค์สละราชสมบัติเพื่อให้โบลเกียห์ พระราชโอรส ขึ้นเป็นสุลต่าน
6		โบลเกียห์ / นาโคดารากัม (กัปตันผู้ขับร้อง)	1485	1524	พระราชโอรสของสุลต่านซูไลมัน และเป็นสุลต่านองค์แรกที่ใช้ปืนใหญ่ลำกล้อง
7		อับดุล กาฮาร์	1524	1530	พระราชโอรสของสุลต่านโบลเกียห์
8		ไซฟุล รีจัล	1533	1581	พระราชนัดดาและพระราชโอรสบุตธรรมของสุลต่านอับดุล กาฮาร์ เกิดสงครามกัสติยาระหว่างบรูไนกับสเปน
9		ชะฮ์ เบอรูไน	1581	1582	พระราชโอรสองค์โตของสุลต่านไซฟุล รีจัล
10		มูฮัมมัด ฮาซัน	1582	1598	พระอนุชาในสุลต่านชะฮ์ เบอรูไน
11		อับดุล จาลีลุล อักบาร์	1598	1659	สุลต่านที่ครองราชย์นานที่สุดในประวัติศาสตร์บรูไน
12		อับดุล จาลีลุล จับบาร์	1659	1660
13		มูฮัมมัด อาลี	1660	1661	ถูกประหารชีวิตด้วยการบีบปลอกคอเหล็กโดยอับดุล ฮักกุล มูบิน ผู้ครองราชย์องค์ถัดไป นำไปสู่สงครามกลางเมืองบรูไน
14		อับดุล ฮักกุล มูบิน	1660	1673	เริ่มต้นสงครามกลางเมืองบรูไนด้วยการปลงพระชนม์สุลต่านมูฮัมมัด อาลี และภายหลังถูกปลงพระชนม์โดยมูฮ์ยิดดิน ผู้ครองราชย์องค์ถัดไป
15		มุฮ์ยิดดิน	1673	1690	พระราชโอรสในสุลต่านอับดุล จาลีลุล จับบาร์ผู้แก้แค้นการสวรรคตของสุลต่านมูฮัมมัด อาลี พระสัสสุระ ด้วยการปลงพระชนม์สุลต่านอับดุล ฮากิม มูบิน ทำให้สงครามกลางเมืองสิ้นสุดลง พระองค์นำดินปืนจากรัฐสุลต่านจัมบีในช่วงสงครามกลางเมือง
16		นัซรุดดิน	1690	1710
17		ฮูซิน กามาลุดดิน	1710	1730	ครั้งแรก พระองค์ขึ้นครองราชย์ครั้งที่สองใน ค.ศ. 1737 ถึง 1740
18		มูฮัมมัด อาลาอุดดิน	1730	1737	ทรงสั่งให้ดาตู อิหม่าม ยาอ์กุบให้เขียน ซัลซีละฮ์ราจา-ราจาเบอรูไน หรือพระราชวงศ์ของสุลต่านบรูไน
(17)		ฮูซิน กามาลุดดิน	1737	1740	ครั้งที่สอง
19		โอมาร์ อาลี ไซฟุดดินที่ 1	1740	1778
20		มูฮัมมัด ตาจุดดิน	1778	1807	ทรงสั่งให้คาติบ อับดุล ชาติฟสลัก บาตูตาร์ซีละฮ์ หรือแผ่นศิลาจารึก
21		มูฮัมมัด จามาลุล อาลัมที่ 1	1804	1804
22		มูฮัมมัด กันซุล อาลัม	1807	1826
23		มูฮัมมัด อาลัม	1826	1828	พระองค์เรียกตัวพระองค์เป็นสุลต่านบรูไน ในรัชสมัยนี้ บรูไนถือครองดินแดนจากตันจงดาตูในรัฐซาราวักถึงกีมานิซในรัฐซาบะฮ์ แม้จะถูกมองว่าเป็นประเทศที่อ่อนแอและต้องได้รับการคุ้มครองมากขึ้นเรื่อย ๆ ด้วยเหตุนี้ บทความนี้จะเปิดเผยสถานการณ์จริงของจักรวรรดิบรูไนก่อนล่มสลายอย่างเลวร้ายหลังจากการสู้รบในช่วงสั้นๆ ชาวบรูไนส่วนใหญ่เกลียดชังพระองค์เมื่อพระองค์ขึ้นครองราชย์ และพระองค์ไม่เคารพขนบธรรมเนียมราชสำนักบรูไน ซึ่งจุดชนวนให้เกิดสงครามกลางเมืองครั้งที่สองระหว่างพระองค์กับเปองีรัน มูดา โอมาร์ อาลี ไซฟุดดิน ผู้ครองราชย์ต่อจากพระองค์
24		โอมาร์ อาลี ไซฟุดดินที่ 2	1828	1852	เจมส์ บรูกเดินทางมาและมีการลงนามสนธิสัญญาลาบวนใน ค.ศ. 1846
25		อับดุล โมมิน	1852	29 พฤษภาคม 1885	ลงนามสนธิสัญญาแห่งมิตรภาพและพาณิชย์ใน ค.ศ. 1847 ที่ทำให้ชาลส์ บรูกผนวกดินแดนต่อ และมีการประกาศ อามานัต ใน ค.ศ. 1885
26		ฮาชิม จาลีลุล อาลัม อากามัดดิน	29 พฤษภาคม 1885	10 พฤษภาคม 1906	ยังคงเสียดินแดนต่อแม้จะมีการทำ อามานัต และการลงนามข้อตกลงรัฐในอารักขากับรัฐบาลบริติชใน ค.ศ. 1888 การเข้ามาและรายงานของมัลคอล์ม แมคอาเธอร์ทำให้พระองค์ลงนามข้อตกลงเพิ่มเติม ค.ศ. 1905–1906
27		มูฮัมมัด จามาลุล อาลัมที่ 2	10 พฤษภาคม 1906	11 กันยายน 1924	พระองค์เป็นสุลต่านบรูไนองค์แรกที่สามารถพูดภาษาอังกฤษได้ จากนั้น พระองค์นำกฎหมายอิสลามเข้ามาใช้ในรัฐสุลต่านเมื่อ ค.ศ. 1912 ตามมาด้วย พระราชบัญญัติการสมรสและการหย่าร้าง ใน ค.ศ. 1913 เอ็ดเวิร์ด เจ้าชายแห่งเวลส์ เสด็จมายังรัฐสุลต่านในวันที่ 18 พฤษภาคม ค.ศ. 1922 ในปีเดียวกัน พระองค์เป็นสุลต่านองค์แรกที่เสด็จประพาสสิงคโปร์ ในช่วงเกือบท้ายรัชสมัยมีการย้ายอิซตานากัมปงอาเยอร์ไปยังอิซตานามัจลิซ การแพร่ระบาดของมาลาเรียทำให้พระองค์และสมาชิก 3 พระองค์สวรรคต
28		อะฮ์มัด ตาจุดดิน	11 กันยายน 1924	4 มิถุนายน 1950	มีการค้นพบน้ำมันในช่วงต้นรัชสมัยเมื่อเดือนเมษายน ค.ศ. 1929 พระองค์ทรงอภิเษกสมรสกับเติงกู ไรฮานีในวันที่ 30 เมษายน ค.ศ. 1934 ในรัชสมัยนี้ พระองค์พบการครอบครองบรูไนของญี่ปุ่นใน ค.ศ. 1941 ถึง 1945 ทรงฉลองรัชดาภิเษกในวันที่ 22 กันยายน ค.ศ. 1949 พระองค์ประชวรที่แรฟเฟิลส์โฮเท็ลและสวรรคตที่โรงแรมสิงคโปร์เจเนอรัลในวันที่ 3 มิถุนายน ค.ศ. 1950
29		โอมาร์ อาลี ไซฟุดดีนที่ 3	4 มิถุนายน 1950	5 ตุลาคม 1967	บรูไนพบการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญภายใต้การปกครอง 17 ปี พระองค์พัฒนาปรัชญาเมอลายูอิซลัมเบอราจา (Melayu Islam Beraja, MIB) ที่นำหน้าที่เป็นอุดมการณ์นำทางชาติ พระองค์ยังทรงริเริ่มการปฏิรูปการศึกษา ศาสนา สังคม และเศรษฐกิจ เพื่อเตรียมความพร้อมแก่ประชาชนของพระองค์ในการฟื้นฟูอำนาจอธิปไตยของรัฐ พระองค์ทรงทอดพระเนตรการร่างและการลงนามรัฐธรรมนูญบรูไนใน ค.ศ. 1959 พระองค์ยังได้เห็นความตึงเครียดที่เกิดจากการรวมตัวสหพันธรัฐมาเลเซีย ซึ่งนำไปสู่การกบฏบรูไนค.ศ. 1962 จากนั้นใน ค.ศ. 1967 พระองค์สละราชสมบัติแก่ฮัซซานัล โบลเกียห์ พระราชโอรสองค์โต
30		ฮัซซานัล โบลเกียห์	5 ตุลาคม 1967	ยังครองราชย์	นับตั้งแต่บรูไนเป็นเอกราชจากสหราชอาณาจักรใน ค.ศ. 1984 พระองค์ดำรงตำแหน่งทั้งนายกรัฐมนตรีและสุลต่านบรูไนตั้งแต่ ค.ศ. 1967 ถือเป็นหนึ่งในไม่กี่พระองค์ในโลกที่ปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ พระองค์ขึ้นครองราชย์หลังพระราชบิดาสละราชสมบัติใน ค.ศ. 1967 ตามการจัดอันดับบางส่วนจัดให้พระองค์เป็นหนึ่งในบุคคลที่ร่ำรวยที่สุดในโลก พระองค์ยังเป็นประมุขแห่งรัฐที่ดำรงตำแหน่งนานที่สุดในประวัติศาสตร์และเป็นกษัตริย์ที่ครองราชย์นานที่สุด มีการฉลองพิธีกาญจนาภิเษกในวันที่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 2017

ความคลุมเครือ

บันทึกประวัติศาสตร์ช่วงต้นของสุลต่านบรูไนยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด เนื่องจากข้อมูลทางประวัติศาสตร์บรูไนในช่วงแรกมีไม่เพียงพอ นอกจากนี้ ยังมีความพยายามที่จะทำให้ประวัติศาสตร์ "แผลงเป็นอิสลาม" โดยที่ "ประวัติศาสตร์ทางการ" ไม่ตรงกับแหล่งข้อมูลต่างประเทศที่สามารถตรวจสอบได้ ^[4] บาตูตาร์ซีละฮ์ บันทึกลำดับวงศ์ตระกูลของกษัตริย์แห่งบรูไน ยังไม่มีการเขียนจนกระทั่ง ค.ศ. 1807 ดังนั้น การตีความประวัติศาสตร์จำนวนมากจึงต้องพึ่งข้อมูลจีนก่อนหน้าและตำนาน ดูเหมืิอนว่ารัฐสุลต่านบรูไนช่วงแรกพึ่งพาแรงสนับสนุนจากจีน^[3][5][6] และบางที สุลต่านช่วงแรกอาจมีต้นกำเนิดจากจีน^[3] นอกจากนี้ สุลต่านยุคแรกอาจนับถือศาสนาฮินดูหรือพุทธ โดยที่พระนามในช่วงแรกบ่งชี้ถึงต้นตอเหล่านี้^[4]