Remove ads
ปลาฉนาก (อังกฤษ: Sawfishes) เป็นปลาจำพวกหนึ่งของปลาในชั้นปลากระดูกอ่อน ใช้ชื่ออันดับว่า Pristiformes และวงศ์ Pristidae[1] (โดยมาจากภาษากรีกโบราณคำว่า πρίστης, prístēs หมายถึง "เลื่อย" หรือ "ใบเลื่อย"[5])
| ปลาฉนาก ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ยุคครีเตเซียส-ปัจจุบัน[1] | |
|---|---|
 | |
| ปลาฉนากเขียว (Pristis zijsron) | |
| สถานะการอนุรักษ์ | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Animalia |
| ไฟลัม: | Chordata |
| ชั้น: | Chondrichthyes |
| ชั้นย่อย: | Elasmobranchii |
| อันดับใหญ่: | Batoidea |
| อันดับ: | Pristiformes |
| วงศ์: | Pristidae Bonaparte, 1838[3] |
| สปีชีส์: | 4 หรือ 7 ชนิด (ดูในเนื้อหา[4]) |
| สกุล | |
| ชื่อพ้อง[3] | |
| |
ปลาฉนาก นับเป็นปลาที่ถือกำเนิดมานานกว่า 100 ล้านปีตั้งแต่ยุคครีเตเชียส ที่ไดโนเสาร์ยังมีชีวิตอยู่ และไม่ได้เปลี่ยนแปลงรูปร่างมากนักจากในอดีต[6] ปลาฉนากที่สูญพันธุ์ไปแล้ว คือ Onchopristis มีความยาวกว่า 8 เมตร (แต่จัดอยู่ในวงศ์ Sclerorhynchidae[7] [8]) เฉพาะฟันเลื่อยก็มีความยาวกว่า 2.5 เมตร แต่ก็ตกเป็นอาหารของไดโนเสาร์กินเนื้อขนาดใหญ่ เช่น สไปโนซอรัส [9][10]
ปลาฉนากจัดเป็นปลาขนาดใหญ่ มีรูปร่างคล้ายปลาฉลาม แต่จัดอยู่ในประเภทเดียวกับปลากระเบน มีซี่กรองเหงือก 5 ซี่ อยู่ใต้ส่วนหัว แต่มีส่วนหัวและหน้าอกแบนราบ ครีบหลังแบ่งออกเป็น 2 ตอน ครีบหลังอันแรกอยู่ค่อนไปทางหาง พื้นผิวลำตัวด้านหลังมีสีเทาอมเขียว ส่วนท้องมีสีขาว มีอวัยวะเด่นคล้ายกระบองแข็งยื่นยาวออกมา มีความยาวประมาณ 1 ใน 3 ของความยาวลำตัวและหาง และรอบส่วนแข็งนั้นมีซี่แหลมเล็ก ๆ อยู่โดยรอบคล้ายใบเลื่อย ใช้ในการป้องกันตัวและใช้นำทางหาอาหาร ทำหน้าที่เหมือนประสาทสัมผัส[6] โดยจะใช้ฟันเลื่อยนี้ตัดอาหาร เช่น ปลา ให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ ซึ่งขนาดและจำนวนของซี่ฟันขึ้นอยู่ตามชนิด [11] ซึ่งซี่ฟันแต่ละซี่นั้นอาจยาวได้ถึง 2 นิ้ว[6] แต่ปลาตัวใดมีจำนวนซี่ฟันเท่าใด ก็จะคงอยู่อย่างนั้นไปตลอดชีวิต [12]
การหากิน
เป็นปลาที่หากินตามพื้นท้องน้ำ โดยหาอาหารได้แก่ สัตว์หน้าดินและปลาขนาดเล็กต่างๆ มักอาศัยและหากินในบริเวณที่มีโคลนเลนขุ่น พบอาศัยในเขตอบอุ่นทั่วโลกตั้งแต่ทวีปอเมริกาเหนือ, แอฟริกา, เอเชีย และรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย ในออสเตรเลีย นอกจากนี้แล้วยังถือว่าเป็นปลาทะเลที่สามารถปรับตัวให้อาศัยอยู่ในน้ำจืดได้ด้วย โดยมีรายงานพบในแม่น้ำสายใหญ่ในหลายประเทศไกลนับร้อย ๆ กิโลเมตรจากทะเล ทั้งนี้นักวิทยาศาสตร์ที่ทำการศึกษาวิจัยปลาฉนากด้วยการติดแทคที่ตัวปลา เชื่อว่าปลาเข้ามาเพื่อที่จะแพร่พันธุ์ เนื่องจากในน้ำจืดนั้นมีสัตว์นักล่าและอันตรายน้อยกว่าในทะเล จนกระทั่งปลาเติบโตจนได้ขนาดจึงจะว่ายกลับสู่ทะเล[6]
ไข่
เป็นปลาที่ออกลูกเป็นไข่ แต่ไข่จะมีการเจริญเติบโตในช่องท้องของตัวเมีย เมื่อฟักแล้วจะทำให้ดูคล้ายออกลูกเป็นตัว[13]เป็นปลาที่อยู่ในสภาวะใกล้สูญพันธุ์เต็มที่ ซึ่งปัจจุบันจะมีการเลี้ยงไว้ในพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำหลายแห่ง แต่ยังไม่สามารถที่จะแพร่ขยายพันธุ์ในที่เลี้ยงได้สำเร็จ[12]
Remove ads
ลักษณะเด่นที่จะงอยปากที่แลดูคล้ายเลื่อยขนาดใหญ่ ปลาฉนากเมื่อถูกมนุษย์จับได้ จะนิยมตัดเอาเฉพาะจะงอยปากนั้นมาทำเป็นเครื่องประดับ หรือเก็บไว้เป็นของระลึก หรือใช้เป็นอาวุธ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในแถบแปซิฟิคตะวันออก เช่น ฟิลิปปินส์, ปาปัวนิวกินี, อินโดนีเซีย โดยจะงอยปลาฉนากใช้เป็นอาวุธในการตัดเข้าที่ช่องท้องและทำให้เกิดแผลที่ข้อศอกของคู่ต่อสู้ ซึ่งอาจทำให้เสียเลือดจนกระทั่งถึงแก่ชีวิตได้[6] หากปลาตัวใดที่จะงอยปากถูกตัดออกไปหรือหัก จะยังมีชีวิตอยู่ได้ แต่จะอ่อนแอเนื่องจากไม่สามารถใช้ในการป้องกันตัวจากสัตว์นักล่า เช่น ปลาฉลาม หรือจระเข้ รวมถึงหาอาหารได้และจะผอมลงเรื่อย ๆ จนกระทั่งตายในที่สุด[12]
ความเชื่อของมนุษย์ต่อปลาฉนาก
ปลาฉนากในความเชื่อของชาวอะบอริจินี ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองของออสเตรเลีย เชื่อว่า ใช้ฟันเลื่อยที่จะงอยปากขุดพื้นดินกลายเป็นแม่น้ำ และชาวอะบอริจินส์ก็ใช้เนื้อของปลาฉนากรับประทานเป็นอาหาร นอกจากนี้แล้วในบางความเชื่อ ยังเชื่อว่าจะงอยปากของปลาฉนากสามารถใช้แทงทะลุท้องเรือและใช้ฟันเนื้อมนุษย์กินเป็นอาหารได้ ซึ่งไม่เป็นความจริงแต่ประการใด จะงอยปากของปลาฉนากทำได้อย่างมากก็เพียงแค่ป้องกันตัว ซึ่งอาจทำให้มนุษย์ได้รับบาดเจ็บเพียงเท่านั้น ซึ่งมีผู้ที่จับปลาฉนากได้หลายคนต้องได้รับบาดเจ็บจากการที่ถูกฟันเลื่อยที่จะงอยปากนั้นสะบัดใส่[6]
Remove ads
สำหรับในประเทศไทย ในอดีตเคยมีรายงานการพบปลาฉนากไกลถึงแม่น้ำเจ้าพระยาในเขตอำเภอบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา [14]และบึงบอระเพ็ด ในจังหวัดนครสวรรค์ ด้วย ส่วนในจังหวัดสุราษฎร์ธานี ปลาฉนากพบได้ในตำบลคลองฉนาก [15]
- ปลาฉนากจะงอยปากแคบ (Anoxypristis cuspidata)
- ปลาฉนากแคระ (Pristis clavata)
- ปลาฉนากจะงอยปากกว้าง (Pristis microdon)
- ปลาฉนากฟันเล็ก (Pristis pectinata)
- ปลาฉนากฟันใหญ่ (Pristis perotteti)
- ปลาฉนากธรรมดา (Pristis pristis)
- ปลาฉนากเขียว (Pristis zijsron)
หมายเหตุ: ในการศึกษาล่าสุด พบว่ามีความเป็นไปได้ว่า ปลาฉนากจะงอยปากกว้าง, ปลาฉนากธรรมดา และปลาฉนากฟันใหญ่ อาจจะเป็นชนิดเดียวกัน ถึงแม้ว่าจะมีสัณฐานต่างกัน[4]
ปลาฉนากไม่ทราบชนิด
ลำตัวด้านล่างซึ่งเห็นซี่กรองเหงือก
ปลาฉนากเขียวที่เกาะแอตแลนติสพาราไดซ์
หน้ากากที่ทำจากจะงอยปากปลาฉนาก ของชนพื้นเมืองนิวกินี
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads