ดาไรอัสมหาราช

ดาไรอัสที่ 1 (เปอร์เซียเก่า: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁 Dārayavaʰuš; กรีก: Δαρεῖος Dareios; ป. 550 – 486 ปีก่อน ค.ศ.) หรือที่รู้จักในพระนาม ดาไรอัสมหาราช เป็นผู้ปกครองชาวเปอร์เซียที่ดำรงตำแหน่งพระราชาธิราชแห่งจักรวรรดิอะคีเมนิดองค์ที่ 3 ตั้งแต่ 522 ปีก่อน ค.ศ. จนกระทั่งสวรรคตใน 486 ปีก่อน ค.ศ. พระองค์ครองจักรวรรดิในช่วงที่มีดินแดนมากที่สุด ซึ่งกินพื้นที่ในเอเชียตะวันตก บอลข่านบางส่วน (เทรซ–มาซิโดเนียกับPaeonia) และคอเคซัส ภูมิภาคชายฝั่งทะเลดำส่วนใหญ่ เอเชียกลาง ลุ่มแม่น้ำสินธุทางตะวันออกไกล และพื้นที่ส่วนหนึ่งในแอฟริกาเหนือกับแอฟริกาตะวันออกเฉียงเหนือ รวมอียิปต์ (Mudrâya) ลิเบียตะวันออก และชายฝั่งซูดาน^[2][3]

ดาไรอัสมหาราช 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁
พระราชาธิราช กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ กษัตริย์แห่งเปอร์เซีย กษัตริย์แห่งบาบิโลน ฟาโรห์แห่งอียิปต์ เจ้าแห่งประเทศ
หินรูปนูนที่มีรูปดาไรอัสมหาราชบนจารึกเบฮิสตูน
พระราชาธิราชแห่งจักรวรรดิอะคีเมนิด
ครองราชย์	29 กันยายน 522 ปีก่อน ค.ศ. – ตุลาคม 486 ปีก่อน ค.ศ.
ราชาภิเษก	พอซอร์กอด
ก่อนหน้า	บาร์ดิยา
ถัดไป	เซิร์กซีสที่ 1
ฟาโรห์แห่งอียิปต์
ครองราชย์	กันยายน 522 ปีก่อน ค.ศ. – ตุลาคม 486 ปีก่อน ค.ศ.
ก่อนหน้า	บาร์ดิยา
ถัดไป	เซิร์กซีสที่ 1 พระปรมาภิไธย พระนามฮอรัส mnḫ-jb Menekhib The one of splendid mind พระนามฮอรัสที่สอง: wr-nb-mrj-šmꜤw Wernebmeryshemau Chieftain and Lord, beloved of Upper Egypt พระนามนำหน้า rꜤ-sttw Seteture Progeny of Ra พระนามส่วนพระองค์ drjwš Deriush Darius [1]
ประสูติ	ป. 550 ปีก่อน ค.ศ.
สวรรคต	ตุลาคม 486 ปีก่อน ค.ศ. (ประมาณ 64 พรรษา)
ฝังพระศพ	แนกเชโรสแทม
คู่อภิเษก	Atossa Artystone Parmys Phratagune Phaedymia พระราชธิดาใน Gobryas
พระราชบุตร	Artobazanes เซิร์กซีสที่ 1 Ariabignes Arsamenes Masistes Achaemenes Arsames Gobryas Ariomardus Abrocomes Hyperanthes Artazostre
พระนามเต็ม Dārayava(h)uš
ราชวงศ์	อะคีเมนิด
พระราชบิดา	Hystaspes
พระราชมารดา	Rhodogune หรือ Irdabama
ศาสนา	ศาสนาอินโด-อิเรเนียน (อาจเป็นศาสนาโซโรอัสเตอร์)

ดาไรอัสขึ้นครองราชย์ด้วยการโค่นล้มบาร์ดิยา (หรือ Smerdis) แห่งอะคีเมนิดที่พระองค์อ้างว่าเป็นผู้แอบอ้างที่มีพระนาม Gaumata กษัตริย์องค์ใหม่เผชิญกับการกบฎทั่วจักรวรรดิ แต่สามารถจัดการไว้ได้ เหตุการณ์ครั้งใหญ่ในช่วงชีวิตของดาไรอัสคือการทัพปราบปรามกรีซและลงโทษเอเธนส์และเอเรเตรียจากการมีส่วนในกบฏไอโอเนีย แม้ว่าการทัพนี้ประสบความล้มเหลวในยุทธการที่มาราธอน พระองค์สามารถปราบปรามเทรซและขยายจักรวรรดิผ่านการพิชิตมาซิโดเนีย ซิคละดีส และเกาะนักซอส

ดาไรอัสทรงบริหารจักรวรรดิด้วยการแบ่งเขตมณฑลออกเป็นหลายแห่ง แต่ละแห่งบริหารโดยเซแทร็ป พระองค์จัดตั้งเหรียญกระษาปณ์อะคีเมนิดเป็นระบบการเงินร่วมกันแบบใหม่ และจัดให้ภาษาแอราเมอิกเป็นภาษาราชการร่วมกับเปอร์เซีย พระองค์ยังปรับปรุงจักรวรรดิให้ดีขึ้นด้วยการสร้างถนนและจัดตั้งหน่วยวัดมาตรฐาน ด้วยการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ จักรวรรดิอะคีเมนิดจึงรวมเข้ากับศูนย์กลางและเป็นหนึ่งเดียว^[4] ดาไรอัสทรงดำเนินโครงการก่อสร้างหลายแห่งทั่วจักรวรรดิ โดยหลักมุ่งเน้นที่ซูซา พอซอร์กอด เปอร์เซเปอลิส บาบิโลน และอียิปต์ พระองค์สั่งให้มีการแกะสลักจารึกบนหน้าผาที่เขาเบฮิสตูนเพื่อบันทึกการพิชิตของพระองค์ ซึ่งภายหลังกลายเป็นหลักฐานสำคัญของภาษาเปอร์เซียเก่า

ดาไรอัสได้รับการกล่าวถึงในหนังสือฮักกัย เศคาริยาห์ ดาเนียล และเอสรา–เนหะมีย์จากคัมภีร์ฮีบรู (พันธสัญญาเก่าของศาสนาคริสต์)

ศัพทมูลวิทยา

พระนามดาไรอัสที่ 1 ในอักษรรูปลิ่มเปอร์เซียโบราณบนจารึก DNa ที่สุสานของพระองค์: Dārayavauš (𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁)

Dārīus และ Dārēus เป็นรูปภาษาละตินของภาษากรีกว่า Dareîos (Δαρεῖος) ซึ่งมาจากภาษาเปอร์เซียโบราณว่า Dārayauš (𐎭𐎠𐎼𐎹𐎢𐏁, d-a-r-y-uš; โดยเป็นรูปสั้นของ Dārayavaʰuš (𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁, d-a-r-y-v-u-š).^[5]

หมายเหตุ