ดาวบริวารของดาวเสาร์

ดาวบริวารของดาวเสาร์มีจำนวนมากและหลากหลาย ตั้งแต่ดวงขนาดเล็กที่มีความยาวเพียงสิบเมตร ไปจนถึงดาวบริวารไททันขนาดมหึมาที่ใหญ่กว่าดาวพุธ นอกจากจะมีวงแหวนที่กว้างและหนาแน่นแล้ว ระบบดาวเสาร์ยังเป็นระบบดาวเคราะห์ที่มีความหลากหลายมากที่สุดภายในระบบสุริยะอีกด้วย

ระบบดาวเสาร์ (ภาพประกอบรวม)

วงแหวนดาวเสาร์ตัดผ่านฉากหลังที่มีดาวบริวารไททัน (รูปเสี้ยวขอบสีขาว) และดาวบริวารเอนเซลาดัส (ขวาล่างสีดำ) ปรากฏอยู่

ปัจจุบัน ดาวเสาร์มีดาวบริวารซึ่งได้รับการยืนยันวงโคจรและไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของวงแหวนทั้งสิ้น 83 ดวง^[1] ในจำนวนนี้มีเพียง 13 ดวงที่มีเส้นผ่าศูนย์กลางมากกว่า 50 กิโลเมตร, เจ็ดดวงที่มีขนาดใหญ่พอที่สามารถคงสภาพตัวเองเป็นทรงกลม และสองดวง ได้แก่ ดาวไททันและรีอาที่มีสภาวะสมดุลอุทกสถิต (hydrostatic equilibrium) ดาวบริวารที่เด่นเป็นพิเศษในหมู่ดาวบริวาร คือ ไททัน ซึ่งเป็นดาวบริวารที่ใหญ่เป็นอันดับสองในระบบสุริยะ (รองจากแกนีมีดของดาวพฤหัสบดี) ที่มีชั้นบรรยากาศคล้ายโลกที่อุดมด้วยไนโตรเจนและภูมิประเทศที่มีเครือข่ายแม่น้ำและทะเลสาบไฮโดรคาร์บอน^[2] เอนเซลาดัสซึ่งปล่อยไอพ่นของก๊าซและฝุ่นจากบริเวณขั้วโลกใต้^[3] และไอแอพิตัสที่มีซีกโลกขาวดำตัดกัน

ดาวบริวาร 24 ดวงของดาวเสาร์เป็นบริวารที่มีวงโคจรปกติ คือ มีวงโคจรไปในทางเดียวกับดาวดวงอื่น ๆ และเอียงทำมุมกับเส้นศูนย์สูตรของดาวเสาร์ไม่มากนัก นอกจากบริวาร 7 ดวงหลักแล้ว มี 4 ดวงเป็นดาวบริวารโทรจัน (หมายถึงกลุ่มดาวบริวารเล็ก ๆ ที่โคจรไปตามเส้นทางของดาวบริวารดวงใหญ่กว่าอีกดวงหนึ่ง) อีก 2 ดวงเป็นดาวบริวารร่วมวงโคจร และอีก 2 ดวงโคจรอยู่ภายในช่องว่างระหว่างวงแหวนดาวเสาร์ ดาวบริวารเหล่านี้ได้รับการตั้งชื่อตามธรรมเนียมเดิม คือ ตามชื่อของบรรดายักษ์ไททันหรือบุคคลอื่น ๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกับเทพแซตเทิร์นของชาวโรมัน (หรือเทพโครนัสของกรีก)

ส่วนดาวบริวารที่เหลืออีก 59 ดวง ทั้งหมดมีขนาดเล็กและมีวงโคจรผิดปกติ คือ มีวงโคจรอยู่ห่างจากดาวเสาร์มากกว่า เอียงมากกว่า โดยมีทั้งไปทางเดียวกันและสวนทางกับทิศทางการหมุนรอบตัวเองของดาวเสาร์ ดาวบริวารเหล่านี้อาจเป็นดาวเคราะห์น้อยที่ถูกแรงโน้มถ่วงของดาวเสาร์ดึงมา หรืออาจเป็นเศษซากของวัตถุขนาดใหญ่ที่เข้าใกล้ดาวเสาร์มากเกินไปจนถูกแรงน้ำขึ้นน้ำลงของดาวเสาร์ฉีกออกเป็นเสี่ยง ๆ เราแบ่งกลุ่มของพวกมันตามลักษณะวงโคจรได้เป็นกลุ่มอินุอิต กลุ่มนอร์ส และกลุ่มแกลิก แต่ละดวงตั้งชื่อตามเทพปกรณัมที่สอดคล้องกับกลุ่มที่มันสังกัดอยู่

วงแหวนของดาวเสาร์ประกอบขึ้นจากก้อนน้ำแข็งที่มีขนาดตั้งแต่ 1 เซนติเมตรไปจนถึงหลายร้อยเมตร แต่ละก้อนโคจรรอบดาวเสาร์ไปตามเส้นทางของตนเอง ดังนั้น เราจึงไม่สามารถระบุจำนวนแน่นอนของดาวบริวารของดาวเสาร์ได้ เนื่องจากไม่มีเส้นแบ่งประเภทชัดเจนระหว่างวัตถุขนาดเล็กจำนวนมากที่ประกอบขึ้นเป็นแถบวงแหวนกับวัตถุขนาดใหญ่ที่ได้รับการตั้งชื่อและถือเป็นดาวบริวารแล้ว แม้เราจะค้นพบ "ดาวบริวารเล็ก ๆ" (moonlets) อย่างน้อย 150 ดวงจากการรบกวนที่มันก่อขึ้นกับวัตถุอื่นที่อยู่ข้างเคียงภายในวงแหวน แต่นั่นเป็นตัวอย่างเพียงน้อยนิดของจำนวนประชากรทั้งหมดของวัตถุเหล่านั้นเท่านั้น

ดาวบริวารที่ได้รับการยืนยันแล้วจะได้รับการตั้งชื่อถาวรจากสหภาพดาราศาสตร์สากล ประกอบด้วยชื่อและลำดับที่เป็นตัวเลขโรมัน ดาวบริวาร 9 ดวงที่ถูกค้นพบก่อน ค.ศ. 1900 (ซึ่งฟีบีเป็นดวงเดียวที่มีวงโคจรแบบผิดปกติ) มีหมายเลขเรียงตามระยะห่างจากดาวเสาร์ออกมา ส่วนดาวบริวารดวงอื่น ๆ มีหมายเลขเรียงตามลำดับที่ได้รับการตั้งชื่อถาวร อย่างไรก็ตาม ขณะนี้ยังมีดาวบริวารดวงเล็ก ๆ ในกลุ่มนอร์สอีก 8 ดวงที่ไม่มีชื่อเรียกถาวร

ตารางรายชื่อดาวบริวาร

ลำดับ	ชื่อ (ตัวหนาคือดาวบริวารที่มีลักษณะทรงกลม)			ภาพ	เส้นผ่านศูนย์กลาง (กม.)	กึ่งแกนเอก (กม.)	คาบดาราคติ (วัน)	ความเอียงของวงโคจร (°)	ตำแหน่ง	ปีที่ค้นพบ
0		(ดาวบริวารเล็ก ๆ)	moonlets		0.04 ถึง 0.5	~130 000			ภายในวงแหวนเอ	2006[4][5][6]
1	XVIII	แพน	Pan		30 (35 × 35 × 23) [7]	133 584 [8]	+0.575 05 [8]	0.001°	ในช่องแบ่งเองเคอ	1990
2	XXXV	แดฟนิส	Daphnis		6 − 8	136 505 [8]	+0.594 08 [8]	≈ 0°	ในช่องว่างคีลเลอร์	2005
3	XV	แอตลัส	Atlas		31 (46 × 38 × 19) [7]	137 670 [8]	+0.601 69 [8]	0.003°	ควบคุมวงแหวนเอด้านนอก	1980
4	XVI	โพรมีเทียส	Prometheus		86 (119 × 87 × 61) [7]	139 380 [8]	+0.612 99 [8]	0.008°	ควบคุมวงแหวนเอฟด้านใน	1980
5	XVII	แพนดอรา	Pandora		81 (103 × 80 × 64) [7]	141 720 [8]	+0.628 50 [8]	0.050°	ควบคุมวงแหวนเอฟด้านนอก	1980
6	XI	เอพิมีเทียส	Epimetheus		113 (135 × 108 × 105) [7]	151 422 [8]	+0.694 33 [8]	0.335°	มีวงโคจรร่วมกัน	1980
7	X	เจนัส	Janus		179 (193 × 173 × 137) [7]	151 472 [8]	+0.694 66 [8]	0.165°		1966
8	I	ไมมัส	Mimas		397 (415 × 394 × 381) [9]	185 404 [10]	+0.942 422 [11]	1.566°		1789
9	XXXII	มีโทนี	Methone		3	194 440 [8]	+1.009 57 [8]	0.007°	(แอลไคโอนีเดส)	2004
10	XLIX	แอนที	Anthe		~2	197 700	+1.036 50	0.1°		2007
11	XXXIII	พาลลีนี	Pallene		4	212 280 [8]	+1.153 75 [8]	0.181°		2004
12	II	เอนเซลาดัส	Enceladus		504 (513 × 503 × 497) [9]	237 950 [10]	+1.370 218 [11]	0.010°	ควบคุมวงแหวนอี	1789
13	III	ทีทิส	Tethys		1066 (1081 × 1062 × 1055) [9]	294 619 [10]	+1.887 802 [11]	0.168°		1684
13a	XIII	เทเลสโต	Telesto		24 (29 × 22 × 20) [7]			1.158°	โทรจันที่โคจรนำหน้าทีทิส	1980
13b	XIV	คาลิปโซ	Calypso		21 (30 × 23 × 14) [7]			1.473°	โทรจันที่โคจรตามหลังทีทิส	1980
16	IV	ไดโอนี	Dione		1123 (1128 × 1122 × 1121) [9]	377 396 [10]	+2.736 915 [11]	0.002°		1684
16a	XII	เฮเลนี	Helene		33 (36 × 32 × 30)			0.212°	โทรจันที่โคจรนำหน้าไดโอนี	1980
16b	XXXIV	พอลีดีวซีส	Polydeuces		3.5 [12]			0.177°	โทรจันที่โคจรตามหลังไดโอนี	2004
19	V	รีอา	Rhea		1529 (1535 × 1525 × 1526) [9]	527 108 [13]	+4.518 212 [13]	0.327°		1672
20	VI	ไททัน	Titan		5151	1 221 930 [10]	+15.945 42	0.3485°		1655
21	VII	ไฮพีเรียน	Hyperion		292 (360 × 280 × 225)	1 481 010 [10]	+21.276 61	0.568°		1848
22	VIII	ไอแอพิตัส	Iapetus		1472 (1494 × 1498 × 1425) [9]	3 560 820	+79.321 5 [14]	7.570°		1671
23	XXIV	คีเวียก	Kiviuq		~16	11 294 800 [13]	+448.16 [13]	49.087°	กลุ่มอินุอิต	2000
24	XXII	อีเยราก	Ijiraq		~12	11 355 316 [13]	+451.77 [13]	50.212°		2000
25	IX	ฟีบี	Phoebe		220 (230 × 220 × 210)	12 869 700	−545.09[14][15]	173.047°	กลุ่มนอร์ส	1899
26	XX	พอเลียก	Paaliaq		~22	15 103 400 [13]	+692.98 [13]	46.151°	กลุ่มอินุอิต	2000
27	XXVII	สกาที	Skathi		~8	15 672 500 [13]	−732.52 [11][15]	149.084°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2000
28	XXVI	แอลบีออริกซ์	Albiorix		~32	16 266 700 [13]	+774.58 [13]	38.042°	กลุ่มแกลิก	2000
29		S/2007 S 2	—		~6	16 560 000	−792.96	176.68°	กลุ่มนอร์ส	2007
30	XXXVII	เบวีนน์	Bebhionn		~6	17 153 520 [13]	+838.77 [13]	40.484°	กลุ่มแกลิก	2004
31	XXVIII	แอร์รีแอปัส	Erriapus		~10	17 236 900 [13]	+844.89 [13]	38.109°		2000
32	XLVII	สกอลล์	Skoll		~6	17 473 800 [10]	−862.37 [13]	155.624°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
33	XXIX	ซีอาร์นาก	Siarnaq		~40	17 776 600 [13]	+884.88 [13]	45.798°	กลุ่มอินุอิต	2000
34	LII	ทาร์เคก	Tarqeq		~7	17 910 600 [16]	+894.86 [13]	49.904°		2007
35		S/2004 S 13	—		~6	18 056 300 [13]	−905.85 [11][15]	167.379°	กลุ่มนอร์ส	2004
36	LI	เกรป	Greip		~6	18 065 700 [10]	−906.56 [13]	172.666°		2006
37	XLIV	ฮีร็อกคิน	Hyrrokkin		~8	18 168 300 [10]	−914.29 [13]	153.272°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
38	L	ยาร์นแซกซา	Jarnsaxa		~6	18 556 900 [10]	−943.78 [13]	162.861°	กลุ่มนอร์ส	2006
39	XXI	ทาร์วัส	Tarvos		~15	18 562 800 [13]	+944.23 [13]	34.679°	กลุ่มแกลิก	2000
40	XXV	มูนดิลแฟรี	Mundilfari		~7	18 725 800 [13]	−956.70 [11][15]	169.378°	กลุ่มนอร์ส	2000
41		S/2006 S 1	—		~6	18 930 200 [10]	−972.41 [13]	154.232°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
42		S/2004 S 17	—		~4	19 099 200 [13]	−985.45 [11][15]	166.881°	กลุ่มนอร์ส	2004
43	XXXVIII	แบร์เยลมีร์	Bergelmir		~6	19 104 000 [13]	−985.83 [11][15]	157.384°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2004
44	XXXI	นาร์วี	Narvi		~7	19 395 200 [13]	−1008.45 [11][15]	137.292°	กลุ่มนอร์ส (นาร์วี)	2003
45	XXIII	ซูตทุงการ์	Suttungr		~7	19 579 000 [13]	−1022.82 [11][15]	174.321°	กลุ่มนอร์ส	2000
46	XLIII	ฮาตี	Hati		~6	19 709 300 [13]	−1033.05 [11][15]	163.131°		2004
47		S/2004 S 12	—		~5	19 905 900 [13]	−1048.54 [11][15]	164.042°		2004
48	XL	ฟาร์เบาตี	Farbauti		~5	19 984 800 [13]	−1054.78 [11][15]	158.361°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2004
49	XXX	ทริมาร์	Thrymr		~7	20 278 100 [13]	−1078.09 [11][15]	174.524°	กลุ่มนอร์ส	2000
50	XXXVI	ไอเออร์	Aegir		~6	20 482 900 [13]	−1094.46 [11][15]	167.425°		2004
51		S/2007 S 3	—		~5	20 518 500	~ −1100	177.22°		2007
52	XXXIX	เบสต์ลา	Bestla		~7	20 570 000 [13]	−1101.45 [11][15]	147.395°	กลุ่มนอร์ส (นาร์วี)	2004
53		S/2004 S 7	—		~6	20 576 700 [13]	−1101.99 [11][15]	165.596°	กลุ่มนอร์ส	2004
54		S/2006 S 3	—		~6	21 076 300 [10]	−1142.37 [13]	150.817°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
55	XLI	เฟนรีร์	Fenrir		~4	21 930 644 [13]	−1212.53 [11][15]	162.832°	กลุ่มนอร์ส	2004
56	XLVIII	ซัวร์เตอร์	Surtur		~6	22 288 916 [10]	−1242.36 [13]	166.918°		2006
57	XLV	คารี	Kari		~7	22 321 200 [10]	−1245.06 [13]	148.384°	กลุ่มนอร์ส (สกาที)	2006
58	XIX	อีมีร์	Ymir		~18	22 429 673 [13]	−1254.15 [11][15]	172.143°	กลุ่มนอร์ส	2000
59	XLVI	ลอยเอ	Loge		~6	22 984 322 [10]	−1300.95 [13]	166.539°		2006
60	XLII	ฟอร์นยอต	Fornjot		~6	24 504 879 [13]	−1432.16 [11][15]	167.886°		2004

อ้างอิง

1. Rincon, Paul (7 October 2019). "Saturn overtakes Jupiter as planet with most moons". BBC News. สืบค้นเมื่อ 7 October 2019.
2. Redd, Nola Taylor (27 March 2018). "Titan: Facts About Saturn's Largest Moon". Space.com. สืบค้นเมื่อ 7 October 2019.
3. "Enceladus - Overview - Planets - NASA Solar System Exploration". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-02-17.
4. Matthew S. Tiscareno; และคณะ (2006). "100-metre-diameter moonlets in Saturn's A ring from observations of 'propeller' structures". Nature. 440: 648–650. doi:10.1038/nature04581.
5. Miodrag Sremčević; และคณะ (2007). "A belt of moonlets in Saturn's A ring". Nature. 449: 1019–1021. doi:10.1038/nature06224.
6. Matthew S. Tiscareno; และคณะ (2008). "The population of propellers in Saturn's A Ring". Astronomical Journal. 135: 1083–1091. doi:10.1088/0004-6256/135/3/1083.
7. C.C. Porco; และคณะ (2006). "Physical characteristics and possible accretionary origins for Saturn's small satellites" (PDF). Bulletin of the American Astronomical Society. 37: 768.
8. J.N. Spitale; และคณะ (2006). "The orbits of Saturn's small satellites derived from combined historic and Cassini imaging observations" (PDF). The Astronomical Journal. 132: 692.
9. Source: Thomas et al. 2006
10. Computed from the period using the IAU-MPC Natural Satellites Ephemeris Service µ value
11. Source: NASA เก็บถาวร 2005-03-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
12. Source: Porco et al. 2005
13. Source: IAU-MPC Natural Satellites Ephemeris Service
14. Computed from the semi-major axis using the IAU-MPC Natural Satellites Ephemeris Service µ value
15. คาบการโคจรที่เป็นลบ แสดงว่าดาวนั้นโคจรทวนกับดาวดวงอื่นที่มีคาบเป็นบวก
16. MPEC 2007-G38

แหล่งข้อมูลอื่น

• "Simulation showing the position of Saturn's Moon". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-08-23. สืบค้นเมื่อ 26 May 2010.
• "Saturn's Rings". NASA's Solar System Exploration. สืบค้นเมื่อ 26 May 2010.
• "Saturn's Moons". Astronomy Cast episode #61, includes full transcript. สืบค้นเมื่อ 26 May 2010.
• Carolyn Porco. Fly me to the moons of Saturn. สืบค้นเมื่อ 26 May 2010.