สามราชาห้าจักรพรรดิ

สามราชาห้าจักรพรรดิ (จีน: 三皇五帝; พินอิน: Sānhuáng Wǔdì; อังกฤษ: Three Sovereigns and Five Emperors) เป็นกลุ่มบุคคลหรือเทวดาซึ่งตำนานกล่าวว่า ปกครองภาคเหนือของจีนโบราณ

ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิ 三皇五帝
ป. 3162 ปีก่อนคริสตกาล–ป. 2070 ปีก่อนคริสตกาล
แผนที่ชนเผ่าและสหภาพชนเผ่าในจีนโบราณ รวมเผ่าที่นำโดยหวงตี้, หยานตี้ และชือโหยว
สถานะ	อาณาจักรในตำนาน
เมืองหลวง	ชฺวีฟู่
ภาษาทั่วไป	จีนเก่า, กลุ่มภาษาจีน
การปกครอง	ราชาธิปไตยแบบหัวหน้าเผ่า
ตี้
• 2698–2598 ปีก่อนคริสตกาล	หวง
• 2514–2436 ปีก่อนคริสตกาล	จฺวันซฺวี
• 2436–2366 ปีก่อนคริสตกาล	คู่
• 2366–2358 ปีก่อนคริสตกาล	จื้อ
• 2356–2255 ปีก่อนคริสตกาล	เหยา
• 2255–2208 ปีก่อนคริสตกาล	ชุ่น
ประวัติศาสตร์
• ก่อตั้ง	ป. 3162 ปีก่อนคริสตกาล
• สิ้นสุด	ป. 2070 ปีก่อนคริสตกาล
ก่อนหน้า ถัดไป วัฒนธรรมยุคหินใหม่ของจีน ราชวงศ์เซี่ย

สามราชาห้าจักรพรรดิ
ภาษาจีน	三皇五帝
ความหมายตามตัวอักษร	สามราชาห้าจักรพรรดิ
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Sān Huáng Wǔ Dì เวด-ไจลส์ San Huang Wu Ti ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล Sāam Wòhng Ńgh Dai ยฺหวิดเพ็ง Saam1 Wong4 Ng5 Dai3

สามราชามาก่อนห้าจักรพรรดิ และห้าจักรพรรดินั้นมีผู้กำหนดว่า ปกครองอยู่ในราว 2852–2070 ปีก่อนคริสตกาล ปัจจุบัน อาจถือว่า บุคคลเหล่านี้เป็นวีรบุรุษทางวัฒนธรรม (culture hero)^[1]

ว่ากันว่า ราชาทั้งสามเป็นเทพหรือกึ่งเทพซึ่งสร้างความเป็นอยู่ที่ดีและอบรบสั่งสอนวิชาความรู้ต่าง ๆ ให้แก่ผู้คน^[2] เช่น สอนให้ใช้ไฟ สอนปลูกสร้างบ้านเรือน สอนทำเรือกสวนไร่นา ค้นพบหยูกยา รวมถึงจัดตั้งปฏิทินและอักษรจีน ส่วนมเหสีของราชาบางองค์ก็ว่า เป็นผู้คิดค้นวัฒนธรรมเกี่ยวกับผ้าไหม ส่วนจักรพรรดิทั้งห้าก็ว่า เป็นปราชญ์ตัวอย่างซึ่งมีคุณธรรมล้ำเลิศ มีอายุยืนยาว ปกครองผู้คนให้สงบร่มเย็น เอกสารจีนโบราณยังระบุว่า สามราชาและห้าจักรพรรดิมีลักษณะพิเศษต่าง ๆ กันออกไป^[3]

ยุคสมัยของสามราชาห้าจักรพรรดิอาจเป็นตำนานมากกว่าเรื่องจริง แต่เอกสารบางฉบับและการตีความใหม่ในบางแง่เห็นว่า ยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมาก่อนยุคราชวงศ์เซี่ย (ซึ่งเป็นยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่มีตัวอักษร และปรากฏแต่ในบันทึกสมัยหลังมากแล้ว)^[3]

คำว่า "หฺวังตี้" (皇帝) ซึ่งปัจจุบันแปลกันว่า "จักรพรรดิ" (emperor) นั้นก็มีที่มาจากคำว่า "หฺวัง" (ราชา) และ "ตี้" (จักรพรรดิ) อันเป็นคำเรียกกลุ่มสามราชาห้าจักรพรรดินี้ ผู้ใช้คำว่า "หฺวังตี้" เป็นบุคคลแรก คือ ฉินฉื่อหฺวังตี้ (秦始皇帝; "ปฐมจักรพรรดิฉิน") แห่งรัฐฉิน (秦国)

รายชื่อ

เอกสารโบราณระบุองค์ประกอบของสามราชาห้าจักรพรรดิไว้ต่างกันไป^[4] เอกสารส่วนใหญ่เขียนในสมัยหลังยุคสามราชาห้าจักรพรรดิมากแล้ว บางฉบับก็หลายร้อยปี บางฉบับเป็นพันปี และมักสร้างขึ้นจากความต้องการของผู้ปกครองในสมัยนั้น ๆ ที่ประสงค์จะแสดงว่า ตนสืบสายมาจากวีรบุรุษในตำนาน มากกว่าจะแสดงข้อเท็จจริงทางประวัติ เนื้อหาจึงมักเป็นไปในเชิงนิทานหรือตำนาน^[5]

แม้เรียกว่า "สามราชา" แต่บุคคลที่เอกสารต่าง ๆ ระบุว่า เป็นสามราชา มีถึงสิบเอ็ดคน คือ ก้งกง (共工), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จู้หรง (祝融), เฉินหนง (神農), ซุ่ยเหริน (燧人), ตี้หฺวัง (地皇; "เจ้าโลก"), เทียนหฺวัง (天皇; "เจ้าฟ้า"), ไท่หฺวัง (泰皇; "เจ้าใหญ่"), นฺหวี่วา (女媧), ฝูซี (伏羲), และเหรินหฺวัง (人皇; "เจ้าคน")

ส่วนที่เรียกว่า "ห้าจักรพรรดิ" มีแปดคน คือ คู่ (嚳), จักรพรรดิเหลือง (黄帝), จฺวันซฺวี (顓頊), เฉ่าเฮ่า (少昊), ชุ่น (舜), ไท่เฮ่า (太昊), หยาน (炎), และเหยา (堯)

เอกสาร	สามราชา	ห้าจักรพรรดิ
ฉื่อจี้ (史記) ของซือหม่า เชียน (司馬遷)[4]	เทียนหฺวัง หรือฝูซี ตี้หฺวัง หรือนฺหวี่วา ไท่หฺวัง หรือเฉินหนง	จักรพรรดิเหลือง จฺวันซฺวี คู่ เหยา ชุ่น
ตี้หวังชื่อซี่ (帝王世系)[4]	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง	เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี คู่ เหยา ชุ่น
ชื่อเปิ่น (世本)[4]	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง
ไป๋หู่ทงอี้ (白虎通義)[4]	ฝูซี เฉินหนง จู้หรง หรือซุ่ยเหริน
เฟิงสูทงอี้ (風俗通義)[4]	ฝูซี นฺหวี่วา เฉินหนง
อี้เหวินเล่ย์จฺวี่ (藝文類聚)[4]	เทียนหฺวัง ตี้หฺวัง เหรินหฺวัง
ทงเจี้ยนไว่จี้ (通鑑外紀)	ฝูซี เฉินหนง ก้งกง
ชุนชิว-ยฺวิ่นโต้วชู (春秋運斗樞) ชุนชิว-ยฺเหวียนมิ่งเปา (春秋元命苞)	ฝูซี นฺหวี่วา เฉินหนง
ช่างชูต้าฉวน (尚書大傳)	ฝูซี นฺหวี่วา ซุ่ยเหริน
ตี้หวังชื่อจี้ (帝王世紀)	ฝูซี เฉินหนง จักรพรรดิเหลือง
อี้จิง (易經)[4]		ไท่เฮ่า หยาน จักรพรรดิเหลือง เหยา ชุ่น
เฉียนฟูลุ่น (潛夫論)[6]		ไท่เฮ่า หยาน จักรพรรดิเหลือง เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี
จือจื้อทงเจี้ยนไว่จี้ (資治通鑒外紀)[6]		จักรพรรดิเหลือง เฉ่าเฮ่า จฺวันซฺวี คู่ เหยา

แผนผังการสืบสกุลของห้าจักรพรรดิ

แผนผัง

(1) จักรพรรดิเหลือง (黄帝)[7] (2) เฉ่าเฮ่า (少昊) ชางอี้ (昌意) เจี่ยวจี๋ (蟜極) (3) จฺวันซฺวี (顓頊) (4) คู่ (嚳) ฉฺยงฉาน (窮蟬) กู่แห่งฉู่ (古蜀王) □ เชิง (称) เถาอู้ (梼杌) หวังเหลี่ยง (魍魉) (5) จื้อ (挚) เซี่ย (契) (6) เหยา (堯) โฮ่วจี้ (后稷) จิ้ง (敬康) □ เหล่าถง (老童) ตันจู (丹朱) จฺวี้ว่าง (句望) □ จู้หรง (祝融) อู๋หุย (吳回) เฉียวหนิว (橋牛) กุ่น (鯀) กู๋โส่ว (瞽叟) (8) อวี่ (禹) ลู่จง (陸終) เอ๋อหฺวัง (娥皇) (7) ชุ่น 舜 นฺหวี่อิง (女英) คุนอู๋ (昆吾) เชินหู (參胡) เผิงจู่ (彭祖) ฮุ่ยเหริน (會人) จี้เหลียน (季連) ?เฉา (?曹) ชางจฺวิน (商均)

รูป

• 
  ฝูซี กับนฺหวี่วา
• 
  เฉินหนง
• 
  จักรพรรดิเหลือง
• 
  จฺวันซฺวี
• 
  คู่
• 
  เหยา
• 
  ชุ่น
• 
  ชือโหยว (蚩尤), คู่ปรับของหฺวังตี้

อ้างอิง

1. Hucker, Charles (1995). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. Stanford University Press. p. 22. ISBN 9780804723534.
2. Eliade, Mircea; Adams, Charles J., บ.ก. (1987). The Encyclopedia of religion. Vol. 9, Liu–Mith. Macmillan. p. 133. {{cite encyclopedia}}: |title= ไม่มีหรือว่างเปล่า (help)
3. Morton, W. Scott; Lewis, Charlton M. (2005). China: its history and culture. McGraw-Hill. p. 14. ISBN 978-0-07-141279-7.
4. 劉煒 (2002). 中华文明传真 [Chinese civilization in a new light]. Commercial press publishing. p. 142. ISBN 962-07-5314-3.
5. Soothill, William Edward; Hosie, Dorothea Lady; Hudson, G. F. (2002). The Hall of Light: A Study of Early Chinese Kingship. James Clarke & Co. pp. 146–. ISBN 978-0-227-17123-3.
6. Ulrich Theobald. "Sanhuang wudi 三皇五帝, the Three Augusts and Five Emperors". ChinaKnowledge.de.
7. Sima Qian, Records of the Grand Historian

อ่านเพิ่ม

• . แปลโดย Allen, Herbert J. "Ssŭma Ch'ien's Historical Records, Introductory Chapter". Journal of the Royal Asiatic Society. 26 (2): 269–295. 1894. doi:10.1017/S0035869X00143916.
• "The Annals of the Bamboo Books: The reigns of Huang-te, Che, Chuen-heuh and Hëen-Yuen; The reigns of Yaou and Shun". The Chinese Classics, volume 3, part 1. แปลโดย Legge, James. 1865. pp. 108–116.