การเสด็จออกมหาสมาคมในพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

การเสด็จออกมหาสมาคม เป็นพระราชพิธีที่พระมหากษัตริย์เสด็จออกที่ประชุมใหญ่เพื่อการสำคัญ โดยในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีการเสด็จออกมหาสมาคม ทั้งเป็นพระราชพิธีประจำปี และพระราชพิธีในโอกาสพิเศษ แต่ละครั้งมีขึ้นในสถานที่ต่าง ๆ อาทิ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหยสูรยพิมาน พระที่นั่งไพศาลทักษิณมหินทรพิมาน, สีหบัญชร พระที่นั่งอนันตสมาคม พระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท มุขเด็จ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท และพระที่นั่งองค์พิเศษ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง ทั้งนี้ เพื่อพระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการ ทหาร ตำรวจ ตลอดจนพสกนิกรทุกหมู่เหล่า เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท

การเสด็จออกมหาสมาคมในพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา พ.ศ. 2555 ณ สีหบัญชร พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต

การเสด็จออกมหาสมาคมในพระราชพิธีประจำปี

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีหมายกำหนดการเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องในการพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหยสูรยพิมาน ในพระบรมมหาราชวัง ในวันที่ 5 ธันวาคม เวลาเช้า 10.30 นาฬิกา โดยพระองค์ทรงเครื่องบรมขัตติยราชภูษิตาภรณ์ พร้อมเครื่องแบบเต็มยศ ประทับพระราชบัลลังก์ บนพระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์ เหนือพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร ซึ่งตั้งอยู่หน้าพระที่นั่งบุษบกมาลามหาจักรพรรดิพิมาน และอยู่เบื้องหลังพระวิสูตร (ม่าน) พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท (อยู่เบื้องหลังพระวิสูตร) และคณะบุคคลต่าง ๆ (อยู่เบื้องหน้าพระวิสูตร) เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ถวายพระพรชัยมงคล

อนึ่ง การนี้จะมีขึ้นเป็นประจำทุกปีตั้งแต่ปี พ.ศ. 2494 โดยหากเป็นปีที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประกอบการพระราชพิธีอย่างพิเศษในวโรกาสสำคัญ จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดขึ้นในสถานที่สำคัญอื่น

ในปี พ.ศ. 2503 มิได้มีหมายกำหนดการเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องจากอยู่ในระหว่างการเสด็จฯ เยือนต่างประเทศ^[1][2]

ในปี พ.ศ. 2516 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้งดการพระราชพิธีเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องจากเสด็จฯ ไปทรงบำเพ็ญพระราชกุศล ณ วัดเทวสังฆาราม อำเภอเมืองกาญจนบุรี จังหวัดกาญจนบุรี^[3][4]

ปี พ.ศ. 2517 เสด็จฯ ไปทรงบำเพ็ญพระราชกุศล ณ วัดสุวรรณดารารามราชวรวิหาร อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา^[5]

ปี พ.ศ. 2522 มิได้มีหมายกำหนดการเสด็จออกมหาสมาคม^[6][7]

ปี พ.ศ. 2527 มิได้เสด็จออกมหาสมาคม^[8]

ปี พ.ศ. 2551 ได้งดพระราชพิธีเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องจากพระพลามัยไม่พร้อม

โดยตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทหารรักษาพระองค์เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ถวายสัตย์ปฏิญาณตนเป็นกรณีพิเศษในการนี้ด้วย

และในปี พ.ศ. 2556 สำนักพระราชวังย้ายสถานที่เสด็จออกมหาสมาคม ไปยังท้องพระโรง ศาลาราชประชาสมาคม (อาคารเอนกประสงค์เดิม) วังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ นับเป็นการเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษา นอกเขตกรุงเทพมหานครครั้งแรกในราชวงศ์จักรี^{[ต้องการอ้างอิง]} รวมถึงเป็นการเสด็จออกมหาสมาคมนอกเขตกรุงเทพมหานครครั้งเดียวที่เกิดขึ้นในประเทศไทย และเป็นการเสด็จออกมหาสมาคมครั้งสุดท้ายของรัชกาลที่ 9

ในปี พ.ศ. 2557 มีแถลงการณ์ของสำนักพระราชวังระบุว่า พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระพลานามัยไม่พร้อม ที่จะเสด็จออกมหาสมาคม คณะแพทย์จึงขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้งดพระราชกิจสักระยะหนึ่ง จึงทำให้ปี พ.ศ. 2557 งดการพระราชพิธีเสด็จออกมหาสมาคม

ส่วนในปี พ.ศ. 2558 มิได้มีหมายกำหนดการเสด็จออกมหาสมาคม^[9]

และตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 ได้สิ้นสุดการเสด็จออกมหาสมาคมในสมัยรัชกาลที่ 9 เนื่องจากพระองค์เสด็จสวรรคต

ภาพ	โอกาส	วัน/เวลา	สถานที่	คณะบุคคลที่เฝ้าฯ	หมายเหตุ
	พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา	5 ธันวาคม ของทุกปี	พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี คณะทูตานุทูต สมาชิกรัฐสภา ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่	ทรงฉลองพระองค์ครุย พร้อมเครื่องแบบจอมทัพประทับพระราชบัลลังก์ บนพระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์ เหนือพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร ซึ่งตั้งอยู่หน้าพระที่นั่งบุษบกมาลามหาจักรพรรดิพิมาน เบื้องหลังพระวิสูตร (ม่าน)

การเสด็จออกมหาสมาคมในโอกาสพิเศษ

ภาพ	โอกาส	วัน/เวลา	สถานที่	คณะบุคคลที่เฝ้าฯ	หมายเหตุ
	พระราชพิธีราชาภิเษกสมรส[10]	28 เมษายน พ.ศ. 2493 เวลา 16.00 น.	พระที่นั่งไพศาลทักษิณ พระบรมมหาราชวัง	พระบรมวงศานุวงศ์ คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่
	พระราชพิธีบรมราชาภิเษก[11]	5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 เวลา 14.00 น.	พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่	ทรงเครื่องราชกกุธภัณฑ์ ทรงเครื่องบรมขัตติยราชภูษิตาภรณ์ พร้อมเครื่องแบบเต็มยศ ประทับพระราชบัลลังก์ บนพระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์ เหนือพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร ซึ่งตั้งอยู่หน้าพระที่นั่งบุษบกมาลามหาจักรพรรดิพิมาน เบื้องหลังพระวิสูตร (ม่าน)
ไฟล์:Bhumibol Adulyadej and Sirikit audience 7 May 1950.jpg	พระราชพิธีบรมราชาภิเษก[12]	7 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 เวลา 17.00 น.	พระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท พระบรมมหาราชวัง	พสกนิกรทุกหมู่เหล่า	เสด็จออก ณ สีหบัญชร เป็นครั้งแรกในรัชกาลที่ 9 เป็นการเสด็จออกมหาสมาคมต่อหน้าพสกนิกรครั้งแรกของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
	ทรงแจ้งพระราชดำริในการเสด็จออกบรรพชาอุปสมบท[13]	18 ตุลาคม พ.ศ. 2499	พระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท พระบรมมหาราชวัง	พสกนิกรทุกหมู่เหล่า	เสด็จออก ณ สีหบัญชร มีพระราชดำรัส ใจความสำคัญว่า “ข้าพเจ้าขอแถลงดำริ ที่จะบรรพชาอุปสมบทในพระศาสนาให้ทราบ โดยที่พระพุทธศาสนา เป็นศาสนาประจำชาติของเรา ทั้งตามความศรัทธาเชื่อมั่นของข้าพเจ้าเอง ก็เห็นเป็นศาสนาที่ดีศาสนาหนึ่ง เนื่องในบรรดาสัจธรรมคำสั่งสอน อันชอบด้วยเหตุผล จึ่งเคยคิดอยู่ว่าถ้าโอกาสอำนวย ข้าพเจ้าควรจักได้บวชสักเวลาหนึ่ง ตามราชประเพณี” ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม การพระราชพิธีทรงผนวช เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2499
	งานสมโภชเนื่องในการเสด็จนิวัติพระนคร หลังจากทรงเสร็จสิ้นพระราชกรณียกิจเสด็จเยือนสหรัฐอเมริกาและประเทศในยุโรป[14]	19 มกราคม พ.ศ. 2504	พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต	พสกนิกรทุกหมู่เหล่า	เสด็จออก ณ สีหบัญชร มีพระราชดำรัส ความตอนหนึ่งว่า “ประเทศไหน ประชาชนพลเมืองมีความสามัคคีกลมเกลียวกันดี มีระเบียบวินัยดี ประเทศนั้นก็เจริญ และอยู่ในฐานะดี ยิ่งมีความสมัครสมานกลมเกลียวกันมาก ก็ยิ่งเจริญมาก จึงเห็นได้ว่า ความสามัคคีกลมเกลียวกัน ในระหว่างคนในชาติ และความเข้าใจรักษาระเบียบวินัยนี้ ย่อมเป็นปัจจัยสำคัญอันหนึ่ง ที่จะช่วยนำประเทศชาติ สู่ความวัฒนาถาวร”
	พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 3 รอบ[15]	5 ธันวาคม พ.ศ. 2506	พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่	มีพระราชดำรัส ความตอนหนึ่งว่า “ข้าพเจ้ามั่นใจว่า ในกาลต่อไป ด้วยความพร้อมเพรียง เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันนี้ จะสามารถฝ่าฟันอุปสรรคต่าง ๆ อันจะเกิดแก่บ้านเมืองเรา ให้ผ่านพ้นไปได้ เราทั้งหลายจักต้องพร้อมใจกัน ปฏิบัติหน้าที่เพื่อความรุ่งเรืองของชาติ อันเป็นที่รักของเรา”
	พระราชพิธีรัชดาภิเษก[16]	9 มิถุนายน พ.ศ. 2514 เวลา 10.00 น.	พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่	มีพระราชดำรัส ความตอนหนึ่งว่า “ข้าพเจ้าใคร่ขอให้ทุกฝ่าย ตั้งความปรารถนาที่จะร่วมสามัคคีกัน ปฏิบัติงานน้อยใหญ่ตามหน้าที่ ให้บังเกิดผลอันสมบูรณ์ ให้ประเทศชาติของเราได้มีความสุขสงบ และจำเริญวัฒนายั่งยืน ตลอดกาลสืบไป”
	พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ[17]	5 ธันวาคม พ.ศ. 2530 เวลา 10.30 น.	พระที่นั่งชัยมังคลาภิเษก มณฑลพิธีท้องสนามหลวง	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ พสกนิกรทุกหมู่เหล่า	มีพระราชดำรัส ความตอนหนึ่งว่า “ขอให้ท่านทั้งหลายในมหาสมาคมนี้ ตลอดจนประชาชนชาวไทยทั่วหน้า ได้พิจารณาศึกษาให้ทราบความหมาย และคุณค่าของความสามัคคีอย่างถ่องแท้ แล้วตั้งความคิด จิตใจให้แน่วแน่หนักแน่น ที่จะร่วมกันบำเพ็ญกรณียกิจของตน ๆ ให้ประสานและเกื้อกูลส่งเสริมกันอย่างสอดคล้อง ด้วยความสุจริต แข็งขัน และจริงใจ เพื่อให้ผลสำเร็จทั้งหลาย ที่แต่ละฝ่ายแต่ละคนกระทำ ประมวลกันเป็นความเจริญมั่นคง ความวัฒนาผาสุก และความรุ่งเรืองไพบูลย์ ของประเทศชาติไทยของเรา”
	พระราชพิธีกาญจนาภิเษก พุทธศักราช 2539[18]	9 มิถุนายน พ.ศ. 2539 เวลา 10.30 น.	พระที่นั่งกาญจนาภิเษก มณฑลพิธีท้องสนามหลวง	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ พสกนิกรทุกหมู่เหล่า	มีพระราชดำรัส ความตอนหนึ่งว่า “ในโอกาสพิเศษนี้ ข้าพเจ้าใคร่ขอให้ท่านทั้งหลายในมหาสมาคมนี้ ตลอดจนประชาชนชาวไทยทั่วหน้า ได้ตั้งความคิดจิตใจ ให้แน่วแน่หนักแน่น อยู่ในความสัตย์สุจริต และความขยันหมั่นเพียร ถ้าทุกคนในชาติ จะได้ตั้งตนตั้งใจ อยู่ในความเพียรดังกล่าว ประโยชน์และความสุขก็จะบังเกิดขึ้นพร้อม ทั้งแก่ส่วนตัวและส่วนรวม ประเทศชาติของเรา ก็จะสามารถรักษาความเป็นปกติมั่นคง พร้อมกับพัฒนาให้เจริญรุดหน้าไปได้ดังปรารถนา”
	พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ[19]	5 ธันวาคม พ.ศ. 2542 เวลา 10.30 น.	พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ พสกนิกรทุกหมู่เหล่า	เสด็จออก ณ สีหบัญชร มีพระราชดำรัส ความตอนหนึ่งว่า “คนที่มีไมตรีต่อกัน จะคิดอะไร ก็คิดแต่ในทางสร้างสรรค์ ที่เป็นประโยชน์เกื้อกูลกัน จะพูดอะไร ก็ใช้เหตุผลเจรจากัน ด้วยความเข้าอกเข้าใจกัน จะทำอะไร ก็ช่วยเหลือร่วมมือกัน ด้วยความมุ่งดีมุ่งเจริญต่อกัน”
	พระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี[20]	9 มิถุนายน พ.ศ. 2549 เวลา 11.30 น.	พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ พสกนิกรทุกหมู่เหล่า	เสด็จออก ณ สีหบัญชร มีพระราชดำรัส ความตอนหนึ่งว่า “จึงขอให้ท่านทั้งหลายในมหาสมาคมนี้ ทั้งประชาชนชาวไทยทุกหมู่เหล่า ได้รักษาจิตใจและคุณธรรมนี้ไว้ให้เหนียวแน่น และถ่ายทอดความคิด จิตใจนี้กันต่อไปอย่าให้ขาดสาย เพื่อให้ประเทศชาติของเราดำรงยืนยงอยู่ด้วยความร่มเย็นเป็นสุข ทั้งในปัจจุบันและในภายหน้า ” โอกาสนี้ พสกนิกรที่มาเฝ้าฯ เต็มพระลานพระราชวังดุสิต เรื่อยไปจนตลอดแนวถนนราชดำเนินนอก ต่างแต่งกายด้วยเสื้อสีเหลือง ประดับตราสัญลักษณ์งานฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี
	พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา[21]	5 ธันวาคม พ.ศ. 2550 เวลา 10.30 น.	พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่	เสด็จออก ณ มุขเด็จ เป็นครั้งแรกในรัชกาลที่ 9 มีพระราชดำรัส ความตอนหนึ่งว่า “ถ้าทุกคนในชาติตั้งตนตั้งใจให้อยู่ในความสามัคคีดังกล่าว ประโยชน์และความสุขก็จะบังเกิดขึ้นพร้อม ทั้งแก่ส่วนตัวและส่วนรวม ประเทศชาติของเราก็จะสามารถรักษาความปรกติมั่นคง พร้อมพัตนาให้รุดหน้าไปได้ดังปรารถนา”
	พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ[22]	5 ธันวาคม พ.ศ. 2554 เวลา 10.30 น.	พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการพลเรือนชั้นผู้ใหญ่ ข้าราชการทหารชั้นผู้ใหญ่ และทหารรักษาพระองค์ ที่ประกอบพิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนฯ	เสด็จออก ณ มุขเด็จ เป็นครั้งที่สุดท้ายในรัชกาลที่ 9 โดยมีการติดตั้งพระวิสูตรบนมุขเด็จ และเลื่อนพระราชอาสน์ออกสู่มุขเด็จเป็นครั้งแรก มีพระราชดำรัสความตอนหนึ่งว่า “ข้อสำคัญจะต้องไม่ขัดแย้งแตกแยกกัน อาจจะต้องให้กำลังใจซึ่งกันและกัน เพื่อให้งานที่ทำบรรลุผลที่มีประโยชน์ เพื่อความผาสุกของประชาชนและความมั่นคง ปลอดภัยของประเทศชาติ”
	พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา 85 พรรษา พุทธศักราช 2555[23]	5 ธันวาคม พ.ศ. 2555 เวลา 10.30 น.	พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต	พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี สมาชิกรัฐสภา คณะทูตานุทูต ข้าราชการพลเรือนชั้นผู้ใหญ่ ข้าราชการทหารชั้นผู้ใหญ่ และทหารรักษาพระองค์ ที่ประกอบพิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนฯ พสกนิกรทุกหมู่เหล่า	เสด็จออก ณ สีหบัญชร โดยมีการต่อเติมขยายสีหบัญชรให้มีบริเวณกว้างขวางขึ้น เพื่อให้พระบรมวงศานุวงศ์สามารถยืนประทับที่สีหบัญชรได้ พร้อมทั้งติดตั้งพระวิสูตร และเลื่อนพระราชอาสน์ออกสู่สีหบัญชรเป็นครั้งแรกด้วย สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มิได้เสด็จฯ ทรงร่วมในการนี้ เนื่องจากทรงพระประชวร มีพระราชดำรัสความตอนหนึ่งว่า “ความเมตตาปรารถนาดีต่อกันนี้ เป็นปัจจัยอย่างสำคัญ ที่จะยังความพร้อมเพรียงให้เกิดมีขึ้น ทั้งในหมู่คณะและในชาติบ้านเมือง และถ้าคนไทยเรา ยังมีคุณธรรมข้อนี้ประจำอยู่ในจิตใจ ก็มีความหวังได้ว่า บ้านเมืองไทย ไม่ว่าจะอยู่ในสถานการณ์ใด ๆ ก็จะอยู่รอดปลอดภัย และดำรงความมั่นคงต่อไปได้ ตลอดรอดฝั่งอย่างแน่นอน” โอกาสนี้ พสกนิกรที่มาเฝ้าฯ เต็มพระลานพระราชวังดุสิต เรื่อยไปจนตลอดแนวถนนราชดำเนินนอก แต่งกายด้วยเสื้อสีเหลือง ซึ่งเป็นสีประจำวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพ เป็นการเสด็จออกมหาสมาคมต่อหน้าพสกนิกรครั้งสุดท้ายของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

ดูเพิ่ม

• พระราชพิธีบวงสรวงสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราช และเสด็จออกมหาสมาคม พ.ศ. 2549

อ้างอิง

1. พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๐๓
2. ข่าวในพระราชสำนัก วันที่ ๓, ๕, ๖, ๗ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๐๓
3. พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๑๖
4. พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๑๖ ฉบับเปลี่ยนแปลง
5. ข่าวในพระราชสำนัก วันอังคารที่ ๓ - ๘ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๑๗
6. พระราชพิธีเฉลิมพรรษา ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๒๒
7. ข่าวในพระราชสำนัก วันพุธที่ ๕ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๒๒
8. ข่าวในพระราชสำนัก (วันพุธที่ ๒๘ พฤศจิกายน - ๑๓ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๒๗)
9. พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๕๘
10. ข่าวในพระราชสำนัก พระบรมมหาราชวัง วันศุกร์ที่ 28 เมษายน 2493^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
11. ข่าวในพระราชสำนัก พระบรมมหาราชวัง วันศุกร์ที่ 5 พฤษภาคม 2493^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ เก็บถาวร 2017-05-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
12. ข่าวในพระราชสำนัก พระบรมมหาราชวัง วันอาทิตย์ที่ 7 พฤษภาคม 2493^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
13. พระราชดำรัส ในโอกาสเสด็จออกผนวช 18 ตุลาคม 2499^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
14. พระราชดำรัส เนื่องในโอกาสเสด็จพระราชดำเนิน ออกให้ประชาชนเฝ้าฯ ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม 19 มกราคม 2504 (หน้า 1^{[ลิงก์เสีย]}/หน้า 2^{[ลิงก์เสีย]}) จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
15. พระราชดำรัส ในการเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องในการพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา 5 ธันวาคม 2506^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
16. พระราชดำรัส ในการเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องในการพระราชพิธีรัชดาภิเษก วันพุธที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2514^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
17. พระราชกรณียกิจ วันเสาร์ที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2530^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
18. ข่าวในพระราชสำนัก วันอาทิตย์ที่ 9 มิถุนายน 2539 (หน้า 1 เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน/หน้า 2^{[ลิงก์เสีย]})จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
19. พระราชกรณียกิจ วันอาทิตย์ที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2542^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
20. พระราชดำรัส ในการเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องในการพระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติ ครบ 60 ปี วันศุกร์ ที่ 9 มิถุนายน 2549 ^{[ลิงก์เสีย]} จากเว็บไซต์สำนักราชเลขาธิการ
21. ในหลวง ออกมหาสมาคม คลื่นมหาชน เสื้อเหลือง เฝ้ารับเสด็จ จากเว็บไซต์ กระปุกดอตคอม
22. “ในหลวง” เสด็จออกมหาสมาคม - ปชช.เฝ้ารับเสด็จฯ เก็บถาวร 2013-06-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากเว็บไซต์ ASTV ผู้จัดการ เก็บถาวร 2013-05-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
23. “ในหลวง” เสด็จออกมหาสมาคม พสกนิกรเปล่งเสียง “ทรงพระเจริญ” กึกก้อง เก็บถาวร 2013-03-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากเว็บไซต์ ASTV ผู้จัดการ

แหล่งข้อมูลอื่น

คลังภาพสำนักพระราชวัง

• มหาสมาคม 9 มิถุนายน 2549
• มหาสมาคม 5 ธันวาคม 2550
• มหาสมาคม 5 ธันวาคม 2554 เก็บถาวร 2012-11-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน