กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (ประเทศไทย)

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (อังกฤษ: Ministry of Agriculture and Cooperatives) เป็นหน่วยงานราชการส่วนกลางประเภทกระทรวงของไทย มีหน้าที่เกี่ยวกับการเกษตรกรรม การจัดหาแหล่งน้ำและพัฒนาระบบชลประทาน ส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกร ส่งเสริมและพัฒนาระบบสหกรณ์ รวมตลอดทั้งกระบวนการผลิตและสินค้าเกษตรกรรม และราชการอื่นที่กฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ หรือส่วนราชการที่สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

Ministry of Agriculture and Cooperatives
ตราพระพิรุณทรงนาค ตรากระทรวงเกษตรและสหกรณ์
ตรารูปแบบเดิม
ภาพรวมกระทรวง
ก่อตั้ง	1 เมษายน พ.ศ. 2435; 133 ปีก่อน (2435-04-01)
กระทรวงก่อนหน้า	กระทรวงเกษตราธิการ
ประเภท	กระทรวง
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	เลขที่ 3 ถนนราชดำเนินนอก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200
บุคลากร	82,341 คน (พ.ศ. 2566)[1]
งบประมาณต่อปี	72,290,422,000 บาท (พ.ศ. 2568)[2]
รัฐมนตรี	นฤมล ภิญโญสินวัฒน์, รัฐมนตรีว่าการ
รัฐมนตรีช่วย	อิทธิ ศิริลัทธยากร, รัฐมนตรีช่วยว่าการ อัครา พรหมเผ่า, รัฐมนตรีช่วยว่าการ
ฝ่ายบริหารกระทรวง	ประยูร อินสกุล, ปลัดกระทรวง อภัย สุทธิสังข์, รองปลัดกระทรวง ภัทราภรณ์ โสเจยยะ, รองปลัดกระทรวง ถาวร ทันใจ, รองปลัดกระทรวง อัญชลี สุวจิตตานนท์, รองปลัดกระทรวง
ต้นสังกัดกระทรวง	รัฐบาลไทย
ลูกสังกัดกระทรวง	ดูในบทความ
เว็บไซต์	เว็บไซต์ของกระทรวง

ประวัติ

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2435 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในชื่อ กระทรวงเกษตรพานิชการ มี เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) ขณะมีบรรดาศักดิ์ที่ "พระยาภาสกรวงศ์ "เป็นเสนาบดีคนแรก

ใน พ.ศ. 2439 ได้ยุบรวมกระทรวงเกษตรพานิชการเข้ากับ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ พร้อมกับลดฐานะลงเป็นกรม ๆ หนึ่ง ในวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2442 มีพระบรมราชโองการแยกกรมเกษตรพานิชการออกมาตั้งเป็นกระทรวงใหม่ใช้ชื่อว่า กระทรวงเกษตราธิการ มี เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (หม่อมราชวงศ์หลาน กุญชร) ขณะมีบรรดาศักดิ์ที่พระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์เป็นเสนาบดีคนแรก ^[3] โดยใช้ หอรัษฎากรพิพัฒน์ เป็นที่ทำการชั่วคราว ^[4]

ใน พ.ศ. 2475 ได้มีการยุบรวมกระทรวงเกษตราธิการเข้ากับ กระทรวงพาณิชย์และคมนาคม ใช้ชื่อว่า กระทรวงเกษตรพาณิชยการ ต่อมาวันที่ 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 ได้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อและอำนาจหน้าที่จากกระทรวงเกษตรพาณิชยการเป็น กระทรวงเศรษฐการ ^[5]ในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 มีประกาศของคณะปฏิวัติ ที่ 216^[6]ก่อให้เกิดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และมีปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ คนแรก ได้แก่ ดร.ปรีดา กรรณสูต

ธงประจำกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ถูกประดับบริเวณรั้วกระทรวง

ตราสัญลักษณ์กระทรวง

• 
  ตรารูปแบบเดิม
• 
  ตราประจำกระทรวงตาม พรบ.หมายราชการ พ.ศ. 2482 (ฉบับที่ 249) ในปี พ.ศ. 2552
• 
  ตราประจำกระทรวงตาม พรบ.เครื่องหมายราชการ พ.ศ. 2482 (ฉบับที่ 313) ในปี พ.ศ. 2565
• 
  ตราประจำกระทรวงในปี พ.ศ. 2565 ในรูปแบบลายเส้น

ตราสัญลักษณ์ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์รูปแบบล่าสุด ประกาศใช้งานเมื่อวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2565 ในประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง กำหนดภาพเครื่องหมายราชการ ตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายราชการ พุทธศักราช 2482 (ฉบับที่ 313)^[7]

หน่วยงานในสังกัด

ส่วนราชการ

• สำนักงานรัฐมนตรี
• สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
• กรมวิชาการเกษตร
• กรมประมง
• กรมปศุสัตว์
• กรมชลประทาน
• กรมพัฒนาที่ดิน
• กรมส่งเสริมการเกษตร
• กรมส่งเสริมสหกรณ์
• กรมตรวจบัญชีสหกรณ์
• สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร
• สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
• สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ
• กรมการข้าว ^[8]
• กรมหม่อนไหม^[9]
• กรมฝนหลวงและการบินเกษตร^[10]

อากาศยานที่ใช้งานในราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สังกัดกรมฝนหลวงและการบินเกษตร

รัฐวิสาหกิจ

นอกจากนั้นยังมีหน่วยงานรัฐวิสาหกิจซึ่งมีการจัดองค์กรการบริหารในรูปรัฐวิสาหกิจ คือ

• องค์การตลาดเพื่อเกษตรกร (อ.ต.ก.)
• องค์การส่งเสริมกิจการโคนมแห่งประเทศไทย
• องค์การสะพานปลา
• การยางแห่งประเทศไทย (กยท.)

อดีตรัฐวิสาหกิจที่กำกับดูแล

• สำนักงานกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยาง (สกย.)
• องค์การสวนยาง (อสย.)
• องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (อ.อ.ป., โอนไปสังกัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม)

องค์การมหาชน

• สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน)
• สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน)
• สำนักงานพิพิธภัณฑ์เกษตรเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (องค์การมหาชน)