แฟลเจลลัม

แฟลเจลลัม (อังกฤษ: flagellum, ออกเสียง: /fləˈdʒeləm, flædʒˈeləm/; รูปพหูพจน์: flagella) เป็นส่วนที่ยื่นออกมาจากตัวเซลล์มีลักษณะคล้ายแส้ พบในแบคทีเรียและเซลล์ยูคารีโอตบางชนิดซึ่งเรียกว่าพวกแฟลเจลเลต หน้าที่หลักของแฟลเจลลาคือการเคลื่อนที่ของเซลล์ แต่ก็พบเป็นออร์แกเนลล์รับรู้เช่นกัน ด้วยความไวต่อเคมีบางชนิดหรือต่ออุณหภูมินอกเซลล์^[1][2][3][4] โครงสร้างคล้ายกันในพวกอาร์เคีย มีหน้าที่คล้ายกันแต่มีโครงสร้างที่ต่างกัน มีชื่อเรียกว่าอาร์เคียลลัม (archaellum)^[5]

แฟลเจลลัม
โครงสร้างของแฟลเจลลัมแบคทีเรีย
ภาพไมโครกราฟจาก SEM แสดง Chlamydomonas sp. ซึ่งมีแฟลเจลลา (กำลังขยาย 10000×)
ตัวระบุ
MeSH	D005407
TH	H1.00.01.1.01032
FMA	67472
อภิธานศัพท์กายวิภาคศาสตร์ [แก้ไขบนวิกิสนเทศ]

คำว่า แฟลเจลลัม มาจากภาษาละติน แปลว่าแส้

ตัวอย่างของแบคทีเรียแฟลเจลเลตคือ แบคทีเรียก่อฝีหนอง (ulcer) ชื่อ Helicobacter pylori ซึ่งใช้แฟลเจลลาของมันในการผลักตัวเองไปตามเมือกหุ้มผนังจนไปถึงเอพิเธเลียมของกระเพาะ^[6] อีกตัวอย่างหนึ่งของเซลล์แฟลเจลเลตคือเซลล์อสุจิของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ซึ่งใช้แฟลเจลล้มเส้นเดียวของมันในการว่ายไปตามท่อระบบสืบพันธุ์ของเพศหญิง^[7] แฟลเจลลาในยูคารีโอตนั้นมีโครงสร้างเหมือนกันกับซิเลีย ถึงแม้จะมีการแยกมันออกจากกันด้วยแง่มุมของความยาวและการใช้งาน^[8]