การผ่าท้องทำคลอด (อังกฤษ: Caesarean section) หรือ ซี-เซกชัน (C-section) หรือ ซีซาร์ (Caesar) เป็นหัตถการทางศัลยศาสตร์กระทำโดยการผ่าที่บริเวณส่วนท้องของมารดา (ผ่าท้องและผ่ามดลูก) เพื่อให้ทารกในครรภ์คลอด มักทำเมื่อการคลอดทางช่องคลอดอาจเสี่ยงอันตรายต่อสุขภาพหรือชีวิตของมารดาหรือเด็ก แม้ในปัจจุบันจะมีการผ่าท้องทำคลอดตามความประสงค์ของมารดามากขึ้น[1][2][3] องค์การอนามัยโลกแนะนำว่าอัตราการผ่าท้องทำคลอดควรทำต่อเมื่อมีความจำเป็นทางการแพทย์เท่านั้น[4] โดยปกติแล้วการผ่าท้องทำคลอดจะใช้เวลาประมาณ 45 นาทีถึงหนึ่งชั่วโมง[5]
ชนิด
การผ่าท้องทำคลอดมีหลายชนิด ความแตกต่างของแต่ละชนิดอยู่ที่แนวการผ่ามดลูกซึ่งไม่เกี่ยวกับรอยผ่าที่ผิวหนัง
- การผ่าท้องทำคลอดแบบดั้งเดิม (classical Caesarean section) เป็นการผ่าตามแนวตั้งตรงกลางของมดลูก ซึ่งให้พื้นที่กว้างในการทำคลอดทารก แต่ในปัจจุบันไม่นิยมทำเพราะเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนมากกว่า
- การผ่าท้องทำคลอดชนิดตัดส่วนล่างของมดลูก (lower uterine segment section) เป็นหัตถการที่นิยมทำในปัจจุบัน เป็นการตัดในแนวขวางเหนือขอบของกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งช่วยให้เสียเลือดน้อยกว่า และเย็บซ่อมได้ง่ายกว่า
ข้อบ่งชี้
การผ่าท้องทำคลอดควรทำต่อเมื่อการคลอดทางช่องคลอดอาจทำให้ทารกหรือมารดามีความเสี่ยง มิใช่ว่าภาวะที่ระบุไว้ด้านล่างทั้งหมดที่เป็นข้อบ่งชี้บังคับ และในหลายกรณีที่สูติแพทย์จะต้องตัดสินให้มารดาได้ผ่าท้องทำคลอดเป็นรายๆ ไป ข้อบ่งชี้ของการผ่าท้องทำคลอด เช่น
ภาวะแทรกซ้อนของการเจ็บครรภ์และปัจจัยที่ขัดขวางการคลอดทางช่องคลอด เช่น
- การคลอดที่ใช้เวลานาน หรือการคลอดไม่ดำเนินต่อไป (การคลอดลำบาก)
- ทารกอยู่ในภาวะคับขัน (fetal distress)
- สายสะดือย้อย (cord prolapse)
- มดลูกแตก (uterine rupture)
- รกผิดปกติ เช่น รกเกาะต่ำ รกลอกก่อนกำหนด หรือรกงอกติด
- ส่วนนำของทารกผิดปกติ เช่น ท่าก้น ท่าขวาง
- การชักนำการคลอดล้มเหลว
- การใช้อุปกรณ์ช่วยคลอด เช่น ใช้คีมหรือเครื่องดูดสุญญากาศล้มเหลว ในบางครั้งอาจมีการลองคลอดโดยใช้คีม/เครื่องสุญญากาศ และหากไม่สำเร็จจะเปลี่ยนไปผ่าท้องทำคลอดแทน
- ทารกตัวโต (macrosomia)
- ปัญหาของสายสะดือ เช่น หลอดเลือดสายสะดือห้อยต่ำ (vasa previa), รกหลายกลีบ (multi-lobate), รกหางว่าว (velamentous insertion)
ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ของการตั้งครรภ์ ภาวะที่เกิดก่อนหรือเกิดร่วมกับการตั้งครรภ์ เช่น
- โรคพิษแห่งครรภ์ระยะก่อนชัก (pre-eclampsia)
- ความดันโลหิตสูง[6]
- แฝด
- เคยคลอดทารกที่มีความเสี่ยงสูง
- มารดาติดเชื้อเอชไอวี
- โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เช่น เริมที่อวัยวะเพศ ซึ่งอาจติดต่อไปยังทารกได้หากคลอดทางช่องคลอด แต่สามารถรักษาได้ด้วยยาและไม่จำเป็นต้องผ่าท้องทำคลอด
- ประวัติเคยผ่าท้องทำคลอด (อาจมีข้อโต้แย้งได้ เช่นการคลอดทางช่องคลอดในมารดาที่เคยคลอดบุตรโดยการผ่าท้องมาก่อน (Vaginal birth after caesarean; VBAC))
- ปัญหาเดิมของการหายของแผลฝีเย็บ (จากการคลอดครั้งก่อนหรือเป็นโรคโครห์น (Crohn's Disease))
ประวัติศาสตร์
มารดาของพระเจ้าพินทุสาร (เกิด พ.ศ. 223, ครองราชย์ พ.ศ. 246-270) ผู้เป็นจักรพรรดิพระองค์ที่ 2 แห่งราชวงศ์โมริยะ บังเอิญกินยาพิษและเสียชีวิตในขณะใกล้ถึงกำหนดคลอด จาณักยะผู้เป็นครูของพระเจ้าจันทรคุปต์ได้ตัดสินใจผ่าท้องของพระราชินีเพื่อรักษาชีวิตของทารกเอาไว้ จึงช่วยชีวิตของทารกผู้จะเติบโตมาเป็นพระเจ้าพินทุสารไว้ได้[7][8]
แหล่งข้อมูลอื่น
- ธีระพงศ์ เจริญวิทย์, บุญชัย เอื้อไพโรจน์กิจ, ศักนัน มะโนทัย, สมชาย ธนวัฒนาเจริญ, กระเษียร ปัญญาคำเลิศ. สูติศาสตร์. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: โอ. เอส. พริ้นติ้ง เฮ้าส์, 2551.
- Cesarean Section Video
- Cesarean Section With The Mobius Elastic Retractor Video
อ้างอิง
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
