เลขทะเบียน CAS

เลขทะเบียน CAS (อังกฤษ:CAS registry numbers) เป็นตัวเลขเฉพาะที่ใช้จำแนก สารประกอบเคมี, พอลิเมอร์, สารประกอบทางชีวภาพ, ของผสม และ โลหะผสม เลขทะเบียน CAS,CAS numbers,CAS RNs or CAS #s

CAS ย่อมาจาก เคมิคัล แอบสแตรคต์ เซอร์วิส (Chemical Abstracts Service) เป็นหน่วยงานของ สมาคมเคมีอเมริกัน(American Chemical Society) กำหนดให้จำแนกสารประกอบเคมีทุกตัวโดยการลงทะเบียนในเอกสารที่จะใช้เป็นฐานข้อมูลเพื่อความสะดวกในงานวิจัยต่างๆ เพราะสารเคมีบางตัวมีหลายชื่อ เกือบทุกโมเลกุลในฐานข้อมูลปัจจุบันสามารถจะสืบค้นได้โดย เลขทะเบียนCAS

จนถึง ณ วันที่ 2 กรกฎาคม 2553 นี้ปรากฏว่ามีสารประกอบที่ลงทะเบียนและมีหมาย เลขทะเบียน CAS ทั้งสิ้น 61,968,937 ตัวซึ่งสามารถตรวจสอบได้จาก เว็บไซต์นี้^{[ลิงก์เสีย]} โดยมีสารประกอบที่ลงทะเบียนเพิ่มขึ้นสัปดาห์ละ 50 ตัว เคมิคัล แอบสแตคต์ เซอร์วิส ดูแลและขายฐานข้อมูลของสารประกอบเคมีเหล่านี้ ในนามของ เลขทะเบียน CAS(CAS registry)

รูปแบบ

เลขทะเบียน CAS จะถูกแยกออกเป็น 3 ส่วนโดยเครื่องหมาย - (hyphens) ดังนี้

ส่วนที่ 1 ประกอบด้วยตัวเลขสูงสุด 6 หลัก
ส่วนที่ 2 ประกอบด้วยตัวเลขสูงสุด 2 หลัก
ส่วนที่ 3 ประกอบด้วยตัวเลขสูงสุด 1 หลัก ทำหน้าที่เป็น ตัวเลขตรวจสอบ (check digit) เพื่อใช้ตรวจสอบความถูกต้องของตัวเลข 2 ส่วนแรก

วิธีคำนวณตัวเลขส่วนที่ 3 ทำดังนี้

เริ่มจากตัวเลขในส่วนที่ 2 หลักสุดท้าย (ขวามือ) คูณด้วย 1 เลขหลักถัดไปทางซ้ายคูณด้วย 2 เลขหลักถัดไปอีกทางซ้ายคูณด้วย 3 เลขหลักถัดไปอีกทางซ้ายคูณด้วย 4 ดังนี้ไปเรื่อย ๆ
นำผลลัพธ์ที่ได้มารวมกัน แล้ว โมดูโล 10 จะได้ตัวเลขของส่วนที่ 3

ตัวอย่าง เลขทะเบียน CAS ของ น้ำ คือ 7732-18-5 คำนวณหาตัวเลขส่วนที่ 3 ดังนี้

(8×1) + (1×2) + (2×3) + (3×4) + (7×5) + (7×6) = 105
105 โมดูโล 10 = 5

ไอโซเมอร์ เอนไซม์ และของผสม (Isomers, enzymes, and mixtures)

ไอโซเมอร์ ของโมเลกุลที่แตกต่างกันจะได้ เลขทะเบียน CAS ที่แตกต่างกันด้วย เช่น:

D-กลูโคส มีเลขทะเบียน CAS คือ 50-99-7,
L-กลูโคส มีเลขทะเบียน CAS คือ 921-60-8,
α-D-กลูโคส มีเลขทะเบียน CAS คือ 26655-34-5,

บางครั้งโมเลกุลทั้งกลุ่มได้ เลขทะเบียน CAS ตัวเดียว เช่น แอลกอฮอล์ดีไฮโดรเจเนส มีเลขทะเบียน CAS เท่ากับ 9031-72-5 ตัวอย่าง เลขทะเบียน CAS ของผสม น้ำมันมัสตาร์ด (mustard oil) มี เลขทะเบียน CAS เท่ากับ 8007-40-7

ดูเพิ่ม

EC number (Enzyme Commission)
EC# (EINECS and ELINCS)
International Chemical Identifier (InChI)
NSC number
PubChem
SMILES
UN number
Chemical database

แหล่งข้อมูลอื่น

CAS registry description เก็บถาวร 2006-10-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน,

by the Chemical Abstracts Service

To find the CAS number of a compound given its name, [[chemical formula|formula]] or structure, the following free resources can be used:

PubChem
NIH ChemIDplus เก็บถาวร 2005-07-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
NIST Chemistry WebBook
NCI Database Browser เก็บถาวร 2005-06-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Chemfinder เก็บถาวร 2013-04-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
European chemical Substances Information System (ESIS)-useful for finding เก็บถาวร 2006-06-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน EC#