สาธารณรัฐอิรัก (พรรคบะอษ์)

สาธารณรัฐอิรัก เป็นรัฐอิรักระหว่าง 1968 ถึง 2003 ภายใต้การปกครองของพรรคบะอษ์สังคมนิยมอาหรับ ช่วงเวลานี้เริ่มต้นด้วยการเติบโตทางเศรษฐกิจที่สูง แต่จบลงด้วยการที่ประเทศต้องเผชิญกับความโดดเดี่ยวทางสังคมและการเมืองในระดับที่รุนแรงและความซบเซาทางเศรษฐกิจ ในช่วงปลายทศวรรษ 1990 รายได้เฉลี่ยต่อปีลดลงอย่างมากเนื่องจากปัจจัยภายนอกและปัจจัยภายในรวมกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการคว่ำบาตรของสหประชาชาติต่ออิรัก ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวางว่าส่งผลเสียต่อคุณภาพชีวิตของประเทศ ส่งผลให้เกิดการจัดตั้งโครงการน้ำมันเพื่ออาหาร ยุคพรรคบะอษ์สิ้นสุดลงอย่างเป็นทางการด้วยการบุกครองอิรักในปี 2003^[22][23]

สาธารณรัฐอิรัก (1968–2003) جمهورية العراق Jumhūriyyat al-ʽIrāq
1968–2003
บน: ธงชาติ (1968–1991) ล่าง: ธงชาติ (1991–2003) บน: ตราแผ่นดิน (1968–1991) ล่าง: ตราแผ่นดิน (1991–2003)
คำขวัญ: (1968–1991) وحدة، حرية، اشتراكية Wahda, Hurriyah, Ishtirakiyah[1] (" เอกภาพ, เสรีภาพ, สังคมนิยม") (1991–2003) الله أكبر Allāhu akbar ("อัลลอห์ทรงเกรียงไกร")
เพลงชาติ: (1968–1981) والله زمان يا سلاحي วาลละฮ์ซะมานยาซิลาฮี ("เป็นเวลานานมากแล้ว โอ้อาวุธของข้า!") (1981–2003) أرض الفراتين อัรฎุลฟุรอตัยน์[2] ("ดินแดนแห่งแม่น้ำสองสาย")
แผนที่อิรัก แผนที่อิรักในปี 1990-1991
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด	แบกแดด 33°20′N 44°23′E
ภาษาราชการ	ภาษาอาหรับ
กลุ่มชาติพันธุ์ (1987)[3]	75–80% อาหรับ 15–20% เคิร์ด
ศาสนา (2003)	ส่วนใหญ่: 90% อิสลาม —59% ชีอาห์ —31% ซุนนี กลุ่มน้อย: 5% คริสต์ 2% ลัทธิยาซิด 3% อื่นๆ
เดมะนิม	ชาวอิรัก
การปกครอง	รัฐเดี่ยว ลัทธิบะอษ์ รัฐพรรคเดียว สังคมนิยมอาหรับ[4] สาธารณรัฐ ภายใต้ เผด็จการเบ็ดเสร็จ[5][6][7][8] เผด็จการทหาร (1979 - 2003)
ประธานาธิบดี
• 1968–1979	อาเหม็ด ฮัสซัน อัล-บาการ์
• 1979–2003	ซัดดัม ฮุสเซน
นายกรัฐมนตรี
• 1968	อับด์ อัร-รอซซาก อัน-นาอิฟ
• 1968–1979	อาเหม็ด ฮัสซัน อัล-บาการ์
• 1979–1991	ซัดดัม ฮุสเซน
• 1991[9]	ซาดุน ฮัมมาดี
• 1991–1993[9][10]	โมฮัมเหม็ด ฮัมซา ซูไบดี
• 1993–1994[11]	อะหมัด อัส-สะมาร์รัย
• 1994–2003	ซัดดัม ฮุสเซน
สภานิติบัญญัติ	คณะบัญชาการปฎิวัติ
ยุคประวัติศาสตร์	สงครามเย็น สงครามต่อต้านการก่อการร้าย
• การปฏิวัติ 17 กรกฎาคม	17 กรกฎาคม 1968
• การโค้นล้มพรรค[12]	22 กรกฎาคม 1979
• สงครามอิรัก-อิหร่าน[13]	กันยายน 1980 – สิงหาคม 1988
• การบุกครองคูเวต[14]	2 สิงหาคม 1990
• สงครามอ่าว	สิงหาคม 1990 – กุมภาพันธ์ 1991
• การลงโทษ[15]	พฤษภาคม 1990 – พฤษภาคม 2003
• การบุกครองอิรัก ค.ศ. 2003	20 มีนาคม – 1 พฤษภาคม 2003
• แบกแดดแตก	3–9 เมษายน 2003
พื้นที่
1999[16]	437,072 ตารางกิโลเมตร (168,754 ตารางไมล์)
2002	438,317 ตารางกิโลเมตร (169,235 ตารางไมล์)
ประชากร
• 1999	22,802,063 (อันดับที่ 43)[17][18]
• 2002	24,931,921 (อันดับที่ 41)[19][20]
• ความหนาแน่น	57 ต่อตารางไมล์ (22.0 ต่อตารางกิโลเมตร) (87th)
จีดีพี (ราคาตลาด)	2002 (ประมาณ)
• รวม	$18.970 พันล้าน (อันดับที่ 74)
• ต่อหัว	$761 (อันดับที่ 141)[21]
เอชดีไอ (2002)	0.603 ปานกลาง · อันดับที่ 114
สกุลเงิน	ดีนาร์อิรัก (د.ع) (IQD)
เขตเวลา	UTC+3 (AST)
ขับรถด้าน	ซ้ายมือ
รหัสโทรศัพท์	+964
โดเมนบนสุด	.iq
ก่อนหน้า ถัดไป สาธารณรัฐอิรัก เขตเป็นกลางซาอุดีอาระเบีย–อิรัก สาธารณรัฐคูเวต คูเวต อำนาจชั่วคราวของแนวร่วมในอิรัก

การก่อตั้งเริ่มนำโดย อาเหม็ด ฮัสซัน อัล-บักร์ พรรคบะอษ์ขึ้นสู่อำนาจในอิรักผ่านการรัฐประหารที่ไม่เสียเลือดเนื้อในวันที่ 17 กรกฎาคม 1968 ซึ่งโค่นล้มประธานาธิบดี อับดุล เราะห์มาน อารีฟ และนายกรัฐมนตรีอิรัก ทาฮีร์ ยะห์ยา โดย ก่อนหน้านี้พรรคบะอษ์เข้ายึดอำนาจในช่วงสั้นๆ หลังการปฏิวัติ 8 กุมภาพันธ์ 1963 แต่ถูกบังคับให้เนรเทศโดยกลุ่มนาเซอร์ที่อยู่ในกลุ่มของตนหลังการรัฐประหารในเดือนพฤศจิกายน 1963^[24] ในช่วงกลางทศวรรษ 1970 ซัดดัม ฮุสเซน ซึ่งดำรงตำแหน่งหัวหน้าหน่วยข่าวกรองของพรรค ได้กลายเป็นผู้นำโดยพฤตินัยของประเทศ แม้จะดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีโดยนิตินัยก็ตามภายใต้นโยบายใหม่ของซัดดัม ทั้งเศรษฐกิจอิรักและมาตรฐานการครองชีพของพลเมืองก็เติบโตขึ้น และจุดยืนของอิรักในโลกอาหรับก็เพิ่มขึ้นอย่างมาก เมื่อมีการปฏิรูป ความมั่งคั่งของประเทศก็ได้รับการกระจายบนพื้นฐานที่เท่าเทียมกันมากขึ้น อย่างไรก็ตาม ปัจจัยภายในหลายประการกำลังคุกคามเสถียรภาพของอิรักอย่างใกล้ตัว รัฐบาลพรรคบะอษ์ซึ่งเป็นฆราวาสชาตินิยมอาหรับ และถูกครอบงำโดยศาสนาอิสลามนิกายซุนนี ถูกดึงเข้าสู่ความขัดแย้งที่ทวีความรุนแรงขึ้นกับการแบ่งแยกดินแดนทางศาสนาในหมู่ชาวมุสลิมชีอะห์ทางตอนใต้ และการแบ่งแยกทางชาติพันธุ์ในหมู่ชาวเคิร์ดทางตอนเหนือ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสงครามอิรัก–เคิร์ดครั้งที่สองที่ดำเนินอยู่ในขณะนั้น กำลังกลายเป็นเหตุที่รัฐบาลกังวลมากขึ้นเรื่อยๆ เนื่องจากกลุ่มกบฏชาวเคิร์ดได้รับการสนับสนุนอย่างกว้างขวางจากอิหร่าน อิสราเอล และสหรัฐอเมริกา หลังจากที่อิรักประสบความพ่ายแพ้ครั้งใหญ่ต่อชาวอิหร่านในการปะทะชัตต์อัล-อาหรับระหว่างปี 1974-1975 ซัดดัมได้พบกับกษัตริย์อิหร่าน พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี และด้วยการให้สัตยาบันในข้อตกลงแอลเจียร์ 1975 ได้ยกดินแดนอิรักบางส่วนเพื่อแลกกับการยุติศึกกับอิหร่าน เพื่อสนับสนุนชาวเคิร์ด เมื่อกบฏชาวเคิร์ดเสียเปรียบในเวลาต่อมา ทหารอิรักจึงสามารถยืนยันการควบคุมของรัฐบาลกลางเหนือชาวเคอร์ดิสถานในอิรักได้สำเร็จ

ในปี 1979 อัล-บักร์ลาออกจากตำแหน่งประธานาธิบดี โดยอ้างเหตุผลด้านสุขภาพ แม้ว่าจะมีการกล่าวหาว่าซัดดัมบีบบังคับเขาให้ลาออกจากตำแหน่งก็ตาม อย่างไรก็ตาม อัล-บักร์ถูกรับช่วงต่อตำแหน่งโดยซัดดัม ซึ่งกลายเป็นประธานาธิบดีอิรักคนที่ 5 ซึ่งเป็นตำแหน่งที่เขาจะดำรงตำแหน่งต่อไปอีกสองทศวรรษครึ่งข้างหน้า การยึดอำนาจของซัดดัมเกิดขึ้นระหว่างการประท้วงต่อต้านรัฐบาลชีอะฮ์ ซึ่งถูกพรรคบะอษ์ได้ปราบปรามอย่างรุนแรง ด้วยความตื่นตระหนกกับการปฏิวัติอิหร่าน ซึ่งโค่นล้มราชวงศ์ปาห์ลาวีและสถาปนาสาธารณรัฐตามระบอบประชาธิปไตย ซัดดัมจึงใช้จุดยืนนโยบายต่างประเทศที่ก้าวร้าวต่อผู้นำตามระบอบประชาธิปไตยคนใหม่ของอิหร่าน รูฮุลลอห์ โคมัยนี ผู้ซึ่งเริ่มเรียกร้องให้มีการสถาปนาระบอบเทวนิยมของชีอะห์ที่คล้ายคลึงกันในอิรักแบบฆราวาสของซัดดัม และมีความกลัวในหมู่ผู้นำอิรักว่าชาวอิหร่านจะใช้ความกระตือรือร้นทางศาสนาในหมู่ประชากรชีอะฮ์ส่วนใหญ่ของอิรักเพื่อสร้างความไม่มั่นคงของประเทศ ความสัมพันธ์ที่ถดถอยลงอย่างรวดเร็วถึงจุดสูงสุดในการรุกรานอิหร่านของอิรักในเดือนกันยายน 1980 ทำให้เกิดสงครามอิรัก–อิหร่านที่ยืดเยื้อยาวนานแปดปี ซัดดัมและรัฐบาลของเขาคำนวณผลกระทบของการปฏิวัติอิหร่านผิด และผ่านการรุกรานโดยรู้สึกว่าอิหร่านอ่อนแอลงทางทหารจากความวุ่นวายภายในหลังการปฏิวัติที่กำลังดำเนินอยู่ ในช่วงระยะเวลาของความขัดแย้ง สถานะของเศรษฐกิจอิรักถดถอยและอิรักต้องพึ่งพาเงินกู้จากต่างประเทศ (ส่วนใหญ่มาจากประเทศอาหรับอื่น ๆ) เพื่อใช้สนับสนุนการทำสงคราม สงครามอิหร่าน–อิรักสิ้นสุดลงในปี 1988 เมื่อทั้งสองฝ่ายยอมรับข้อมติคณะมนตรีความมั่นคงที่ 598 หลังจากได้รับบาดเจ็บมากกว่าล้านคนรวมกัน

อิรักอ้างว่ามีชัยชนะเหนือชาวอิหร่านอย่างเด็ดขาด อิรักหลุดพ้นจากความขัดแย้งภายใต้ภาวะเศรษฐกิจถดถอยที่สูงชันพร้อมทั้งติดหนี้หลายล้านดอลลาร์แก่ต่างประเทศ คูเวตซึ่งให้อิรักยืมเงินระหว่างความขัดแย้ง เริ่มเรียกร้องการชำระหนี้ แม้ว่าอิรักไม่อยู่ในฐานะที่จะทำเช่นนั้นได้ รัฐบาลคูเวตได้เพิ่มผลผลิตน้ำมันของประเทศในเวลาต่อมา ลดราคาน้ำมันระหว่างประเทศลงอย่างมาก และทำให้เศรษฐกิจอิรักอ่อนแอลง ขณะเดียวกันก็ยังคงกดดันผู้นำอิรักในการชำระคืนเงินกู้ ในทางกลับกัน อิรักเรียกร้องให้ชาวคูเวตลดการผลิตน้ำมัน เช่นเดียวกับกลุ่มโอเปก^[25]

ในปี 1989 อิรักกล่าวหาคูเวตว่าขุดเจาะน้ำมันข้ามชายแดนอิรัก-คูเวตเพื่อขโมยปิโตรเลียมของอิรักและเรียกร้องค่าชดเชย การเจรจาทวิภาคีที่ล้มเหลวส่งผลให้อิรักบุกคูเวตในเดือนสิงหาคม 1990 ทำให้เกิดสงครามอ่าว อิรักยังคงยึดครองคูเวตจนถึงเดือนกุมภาพันธ์ 1991 เมื่อกลุ่มพันธมิตรทางทหารของสหประชาชาติ ใน 42 ประเทศเริ่มปฏิบัติการรณรงค์อย่างกว้างขวางเพื่อบังคับกองทหารอิรักทั้งหมดออกจากคูเวต ตามมติ UNSC ที่ 678 ในความพยายามที่จะทำให้ซัดดัมและพรรคบะอัธอ่อนแอลงในภายหลัง ความขัดแย้งดังกล่าวประชาคมระหว่างประเทศได้คว่ำบาตรอิรัก โดยตัดอิรักออกจากตลาดโลกทั้งหมด ผลที่ตามมา เศรษฐกิจอิรักแย่ลงในช่วงที่เหลือของทศวรรษ 1990 แต่เริ่มค่อยๆ ฟื้นตัวในช่วงต้นทศวรรษ 2000 สาเหตุหลักมาจากการที่หลายประเทศเริ่มเพิกเฉยต่อการบังคับใช้มาตรการคว่ำบาตรหลังเหตุวินาศกรรม 11 กันยายน รัฐบาลของจอร์จ บุชของสหรัฐอเมริกาเริ่มรุกรานอิรักและโค่นล้มระบอบการปกครองของซัดดัม เหตุผลของพวกเขายืนยันว่าอิรักยังคงมีอาวุธทำลายล้างสูง และซัดดัมมีความสัมพันธ์ฉันมิตรกับอัลกออิดะฮ์ ซึ่งทั้งสองอย่างนี้ถูกพบว่าเป็นการกล่าวอ้างที่เป็นเท็จในระหว่างและหลังสงครามอิรัก ในเดือนธันวาคม 2003 เก้าเดือนหลังจากการรุกราน กองทหารอเมริกันได้จับกุมซัดดัมใกล้กับเมืองติกริตและมอบตัวเขาให้กับรัฐบาลชุดใหม่ที่นำโดยรัฐบาลชีอะห์ของอิรัก หลังจากถูกควบคุมตัวเกือบสองปี การพิจารณาคดีของซัดดัมในข้อหาก่ออาชญากรรมต่อมนุษยชาติเริ่มขึ้นในปี 2005 ในเดือนธันวาคม 2006 หลังจากตัดสินประหารชีวิตเขา ศาลอิรักได้ประหารชีวิตซัดดัมในข้อหาก่ออาชญากรรมต่อมนุษยชาติเกี่ยวกับการสังหารหมู่ดูเจลในปี 1982 ซึ่งมีชาวมุสลิมชีอะฮ์ 142 คน รัฐบาลอิรักสังหารเพื่อตอบโต้ความพยายามลอบสังหารซัดดัมโดยพรรคดาวะห์อิสลามที่ได้รับการสนับสนุนจากอิหร่าน

อ้างอิง

1. Bengio 1998, p. 35. sfn error: no target: CITEREFBengio1998 (help)
2. Dougherty, Beth K.; Ghareeb, Edmund A. (7 พฤศจิกายน 2013). Historical Dictionary of Iraq. Scarecrow Press. ISBN 9780810879423 – โดยทาง Google Books.
3. "Iraq". The World Factbook. 22 มิถุนายน 2014.
4. Musallam, Musallam Ali (1996). The Iraqi Invasion of Kuwait: Saddam Hussein, His State and International Power Politics. British Academic Press. p. 62. ISBN 978-1-86064-020-9.
5. Makiya, Kanan (1993). Cruelty and Silence: War, Tyranny, Uprising, and the Arab World. W. W. Norton & Company. p. 19. ISBN 9780393311419.
6. Bengio 1998. sfn error: no target: CITEREFBengio1998 (help)
7. Woods, Kevin M.; Stout, Mark E. (16 ธันวาคม 2010). "New Sources for the Study of Iraqi Intelligence during the Saddam Era". Intelligence and National Security. 25 (4): 547–587. doi:10.1080/02684527.2010.537033. S2CID 153605621. สืบค้นเมื่อ 3 มีนาคม 2022.
8. Faust, Aaron M. (15 พฤศจิกายน 2015). The Ba'thification of Iraq: Saddam Hussein's Totalitarianism. University of Texas Press. ISBN 9781477305577.
9. Cordesman, Anthony H. (20 กุมภาพันธ์ 2018). Iraq: Sanctions And Beyond (ภาษาอังกฤษ). Routledge. p. 40. ISBN 978-0-429-96818-1.
10. Gazit, Shlomo (10 กันยายน 2019). The Middle East Military Balance 1993-1994 (ภาษาอังกฤษ). Routledge. p. 565. ISBN 978-1-000-30346-9.
11. Britannica
12. "Iraq executes coup plotters". The Salina Journal. 8 สิงหาคม 1979. p. 12. สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2018 – โดยทาง Newspapers.com.
13. Hardy, Roger (22 กันยายน 2005). "The Iran–Iraq war: 25 years on". BBC News. สืบค้นเมื่อ 19 มิถุนายน 2011.
14. "Iraq invades Kuwait". HISTORY (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 9 มิถุนายน 2020.
15. "Resolution 1483 - UN Security Council - Global Policy Forum". Globalpolicy.org. สืบค้นเมื่อ 1 มิถุนายน 2011.
16. CIA (7 ตุลาคม 1999). "Iraq". The World Factbook 1999. Virginia: CIA. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 ตุลาคม 1999.
17. "Iraq - Population 1999".
18. "Population Pyramids of the World from 1950 to 2100".
19. "Iraq - Population 2002".
20. "Population Pyramids of the World from 1950 to 2100".
21. "Iraq GDP - Gross Domestic Product 2002".
22. "Iraq: Resolution No. 460 of 1991 (official toponymy)". United Nations High Commissioner for Refugees. 6 มกราคม 1992. สืบค้นเมื่อ 25 ตุลาคม 2020.
23. "al-Waqāʼiʻ al-ʻIrāqīyah". CLR. 6 มกราคม 1992. สืบค้นเมื่อ 25 ตุลาคม 2020. (ในภาษาอาหรับ)
24. Saddam, pronounced [sˤɑdˈdæːm], is his personal name, and means the stubborn one or he who confronts in Arabic. Hussein (Sometimes also transliterated as Hussayn or Hussain) is not a surname in the Western sense, but a patronymic, his father's given personal name; Abid al-Majid his grandfather's; al-Tikriti means he was born and raised in (or near) Tikrit. He was commonly referred to as Saddam Hussein, or Saddam for short. The observation that referring to the deposed Iraqi president as only Saddam is derogatory or inappropriate may be based on the assumption that Hussein is a family name: thus, The New York Times refers to him as "Mr. Hussein" เก็บถาวร 24 มีนาคม 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, while Encyclopædia Britannica uses just Saddam เก็บถาวร 6 มิถุนายน 2004 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. A full discussion can be found เก็บถาวร 31 มีนาคม 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (Blair Shewchuk, CBC News Online). -- Content originally at Saddam HusseinBurns, John F. (2 กรกฎาคม 2004). "Defiant Hussein Rebukes Iraqi Court for Trying Him". The New York Times. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 24 มีนาคม 2014. สืบค้นเมื่อ 2 กรกฎาคม 2004.
25. "Iraqi Invasion of Kuwait | Encyclopedia MDPI". encyclopedia.pub (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 9 กันยายน 2023.