ประเทศอาร์เจนตินา
ประเทศในทวีปอเมริกาใต้ / From Wikipedia, the free encyclopedia
อาร์เจนตินา (อังกฤษและสเปน: Argentina, เสียงอ่านภาษาสเปน: [aɾxenˈtina]) มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐอาร์เจนตินา[upper-alpha 1] (อังกฤษ: Argentine Republic; สเปน: República Argentina) เป็นประเทศทางตอนใต้ของทวีปอเมริกาใต้ ครอบคลุมพื้นที่ 2,780,400 ตารางกิโลเมตร (1,073,500 ตารางไมล์) นับเป็นประเทศที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 2 ในทวีปอเมริกาใต้ รองจากบราซิล อันดับที่ 4 ในทวีปอเมริกา และอันดับที่ 8 ของโลก อาร์เจนตินาตั้งอยู่ในภูมิภาคกรวยใต้ร่วมกับชิลีทางทิศตะวันตก และยังมีพรมแดนติดต่อกับโบลิเวียและปารากวัยทางทิศเหนือ บราซิลทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ อุรุกวัยและมหาสมุทรแอตแลนติกใต้ทางทิศตะวันออก และช่องแคบเดรกทางทิศใต้ เป็นสหพันธรัฐที่แบ่งออกเป็น 23 รัฐ กับ 1 นครปกครองตนเองซึ่งก็คือกรุงบัวโนสไอเรส เมืองหลวงของสหพันธ์และเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ นครปกครองตนเองและรัฐต่าง ๆ มีธรรมนูญเป็นของตนเองแต่อยู่ภายใต้ระบบของสหพันธ์ อาร์เจนตินายังอ้างอำนาจอธิปไตยเหนือพื้นที่ส่วนหนึ่งของทวีปแอนตาร์กติกา หมู่เกาะฟอล์กแลนด์ และเกาะเซาท์จอร์เจียและหมู่เกาะเซาท์แซนด์วิชอีกด้วย
สาธารณรัฐอาร์เจนตินา[upper-alpha 1] República Argentina (สเปน) | |
---|---|
พื้นที่ของอาร์เจนตินาตั้งอยู่ในสีเขียว พื้นที่ที่อ้างสิทธิ์แต่มิได้ควบคุมอยู่ในสีเขียวอ่อน | |
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด | บัวโนสไอเรส 34°36′S 58°23′W |
ภาษาราชการ | สเปน[lower-alpha 1] |
| |
กลุ่มชาติพันธุ์ | |
ศาสนา (ค.ศ. 2019)[10] |
|
การปกครอง | สหพันธ์สาธารณรัฐระบบประธานาธิบดี |
• ประธานาธิบดี | ฆาบิเอร์ มิเลย์ |
• รองประธานาธิบดี | บิกโตเรีย บิยาร์รูเอล |
• หัวหน้ารัฐมนตรี | นิโกลัส โปเซ |
• ประธานสภาผู้แทนราษฎร | มาร์ติน เมเนม |
• ประธานศาลสูงสุด | โอราซิโอ โรซาติ |
สภานิติบัญญัติ | รัฐสภา |
• สภาสูง | วุฒิสภา |
• สภาล่าง | สภาผู้แทนราษฎร |
เอกราช จากสเปน | |
• การปฏิวัติพฤษภาคม | 25 พฤษภาคม ค.ศ. 1810 |
• ประกาศ | 9 กรกฎาคม ค.ศ. 1816 |
• รัฐธรรมนูญ | 1 พฤษภาคม ค.ศ. 1853 |
พื้นที่ | |
• รวม | 2,780,400 ตารางกิโลเมตร (1,073,500 ตารางไมล์)[upper-alpha 2] (อันดับที่ 8) |
1.57 | |
ประชากร | |
• ค.ศ. 2021 ประมาณ | 45,605,826[12] (อันดับที่ 31) |
• สำมะโนประชากร ค.ศ. 2010 | 40,117,096[11] |
14.4 ต่อตารางกิโลเมตร (37.3 ต่อตารางไมล์)[11] (อันดับที่ 214) | |
จีดีพี (อำนาจซื้อ) | ค.ศ. 2019 (ประมาณ) |
• รวม | 1.033 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ[13] (อันดับที่ 26) |
• ต่อหัว | 22,997 ดอลลาร์สหรัฐ[13] (อันดับที่ 56) |
จีดีพี (ราคาตลาด) | ค.ศ. 2019 (ประมาณ) |
• รวม | 444.458 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ[13] (อันดับที่ 25) |
• ต่อหัว | 9,890 ดอลลาร์สหรัฐ[13] (อันดับที่ 53) |
จีนี (ค.ศ. 2020) | 42.9[14][15] ปานกลาง |
เอชดีไอ (ค.ศ. 2019) | 0.845[16] สูงมาก · อันดับที่ 46 |
สกุลเงิน | เปโซอาร์เจนตินา ($) (ARS) |
เขตเวลา | UTC−3 (เวลาในประเทศอาร์เจนตินา) |
รูปแบบวันที่ | วว.ดด.ปปปป (ค.ศ.) |
ขับรถด้าน | ขวามือ[lower-alpha 3] |
รหัสโทรศัพท์ | +54 |
โดเมนบนสุด | .ar |
|
หลักฐานการปรากฏของมนุษย์ที่เก่าแก่ที่สุดในอาร์เจนตินามีอายุย้อนไปได้ถึงยุคหินเก่า[17] จักรวรรดิอินคาขยายอำนาจมาถึงภาคตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศในสมัยก่อนโคลัมบัส ประเทศนี้มีรากฐานมาจากการยึดครองดินแดนเป็นอาณานิคมของจักรวรรดิสเปนในคริสต์ศตวรรษที่ 16[18] ต่อมาอาร์เจนตินาปรากฏขึ้นเป็นรัฐสืบสิทธิ์ของเขตอุปราชแห่งริโอเดลาปลาตา[19] ซึ่งเป็นเขตอุปราชโพ้นทะเลของสเปนที่ก่อตั้งขึ้นใน ค.ศ. 1776 การประกาศและการต่อสู้เพื่อเอกราช (ค.ศ. 1810–1818) ตามมาด้วยสงครามกลางเมืองที่ยืดเยื้อมาจนถึง ค.ศ. 1861 ซึ่งลงเอยด้วยการปฏิรูปโครงสร้างประเทศเป็นสหพันธรัฐ จากนั้นประเทศก็ค่อนข้างสงบและมีเสถียรภาพ โดยชาวยุโรป (ส่วนใหญ่เป็นชาวอิตาลีและชาวสเปน) ได้อพยพย้ายถิ่นเข้ามาหลายระลอกและเปลี่ยนแปลงโฉมหน้าทางวัฒนธรรมและประชากรไปอย่างสิ้นเชิง ประชากรอาร์เจนตินากว่าร้อยละ 60 มีบรรพชนทั้งหมดหรือบางส่วนเป็นชาวอิตาลี[20][21][22] และวัฒนธรรมอาร์เจนตินาเกี่ยวโยงกับวัฒนธรรมอิตาลีอย่างมีนัยสำคัญ[23]
ความเจริญรุ่งเรืองที่เพิ่มขึ้นอย่างแทบไม่มีใครเทียบได้ทำให้อาร์เจนตินากลายเป็นประเทศที่มั่งคั่งที่สุดเป็นอันดับที่ 7 ของโลกเมื่อถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20[24][25][26] ใน ค.ศ. 1896 จีดีพีต่อหัวของอาร์เจนตินาแซงหน้าจีดีพีต่อหัวของสหรัฐ[27] และอยู่ในสิบอันดับแรกอย่างสม่ำเสมอก่อนถึง ค.ศ. 1920 เป็นอย่างน้อย[28][29] แต่หลังเกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ในคริสต์ทศวรรษ 1930 อาร์เจนตินาก็เข้าสู่ภาวะไร้เสถียรภาพทางการเมืองและความเสื่อมถอยทางเศรษฐกิจที่ผลักประเทศกลับเข้าสู่ภาวะล้าหลัง[30] แม้จะยังคงอยู่ในกลุ่มสิบห้าประเทศที่ร่ำรวยที่สุดเป็นเวลาหลายทศวรรษก็ตาม[24] หลังจากที่ประธานาธิบดีฆวน เปรอน ถึงแก่อสัญกรรมใน ค.ศ. 1974 อิซาเบล มาร์ติเนซ เด เปรอน ภริยาและรองประธานาธิบดีของเขาก็ก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งประธานาธิบดีก่อนจะถูกโค่นล้มใน ค.ศ. 1976 คณะทหารผู้ยึดอำนาจการปกครองซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐได้ไล่ล่าและสังหารนักวิจารณ์การเมือง นักเคลื่อนไหว และฝ่ายซ้ายนับพันคนใน "สงครามสกปรก" ซึ่งเป็นช่วงเวลาของการก่อการร้ายโดยรัฐและการก่อความไม่สงบที่ดำเนินไปจนกระทั่งราอุล อัลฟอนซิน ได้รับเลือกตั้งเป็นประธานาธิบดีใน ค.ศ. 1983
อาร์เจนตินาเป็นประเทศกำลังพัฒนาที่ติดอันดับสูงมากในดัชนีการพัฒนามนุษย์ ซึ่งถือว่าสูงเป็นอันดับที่ 2 ในลาตินอเมริการองจากชิลี เป็นประเทศอำนาจนำภูมิภาคและยังคงรักษาสถานะเก่าแก่ในฐานะประเทศอำนาจปานกลางในกิจการระหว่างประเทศ[31][32][33] เป็นประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับที่ 2 ในอเมริกาใต้และเป็นสมาชิกของกลุ่ม 15 และกลุ่ม 20 นอกจากนี้ยังเป็นสมาชิกก่อตั้งของสหประชาชาติ เครือธนาคารโลก องค์การการค้าโลก ตลาดร่วมอเมริกาใต้ตอนล่าง ประชาคมรัฐลาตินอเมริกาและแคริบเบียน และองค์การรัฐไอบีโร-อเมริกา