Шарл де Голл

Шарл Андре́ Жозе́ф Мари́ де Голл (фр. Charles André Joseph Marie de Gaulle; 22 ноябр 1890^{[1][2][3][…]}, Lille^{[d][4][5][6][…]} — 9 ноябр 1970^{[7][3][8][…]}, Коломбе-ле-Дёз-Эглиз^{[d][4][5][6][…]}) — ходими ҳарбӣ ва давлатии Фаронса, бунёдгузор ва нахустин Президенти Ҷумҳурии панҷум дар Фаронса (1958–69).

Шарл де Голл
фр. Charles de Gaulle
President of the French Republic[d]
8 январ 1959 — 28 апрел 1969
Пешгузашта	Рене Котӣ
Ҷонишин	Alain Poher[d]
President of the Council[d]
1 июн 1958 — 8 январ 1959
Пешгузашта	Pierre Pflimlin[d]
Ҷонишин	Michel Debré[d]
president of the Provisional Government of the French Republic[d]
3 июн 1944 — 20 январ 1946
Пешгузашта	Филипп Петен
Ҷонишин	Феликс Гуен
French co-prince of Andorra[d]
20 август 1944 — 20 январ 1946
Пешгузашта	Филипп Петен
Ҷонишин	Феликс Гуен
French co-prince of Andorra[d]
8 январ 1959 — 28 апрел 1969
Пешгузашта	Рене Котӣ
Ҷонишин	Alain Poher[d]
president[d] (Free France[d])
18 июн 1940 — 3 июл 1944
Minister of National Defence[d]
1 июн 1958 — 8 январ 1959
Пешгузашта	Pierre de Chevigné[d]
Ҷонишин	Pierre Guillaumat[d]
Таваллуд	22 ноябр 1890(1890-11-22)[1][2][3][…] Lille[d][4][5][6][…]
Даргузашт	9 ноябр 1970(1970-11-09)[7][3][8][…] (79 сол) Коломбе-ле-Дёз-Эглиз[d][4][5][6][…]
Мадфан	grave of Charles de Gaulle[d]
Дудмон	de Gaulle family[d]
Ном ҳангоми таваллуд	фр. Charles André Joseph Marie de Gaulle
Падар	Henri de Gaulle[d]
Модар	Jeanne Maillot[d]
Ҳамсар	Yvonne de Gaulle[d]
Фарзандон	Anne de Gaulle[d], Philippe de Gaulle[d][9] ва Élisabeth de Gaulle[d]
Ҳизб	Union of Democrats for the Republic[d] Rally of the French People[d]
Таҳсилот	École Spéciale Militaire de Saint-Cyr[d] Collège Stanislas de Paris[d] École supérieure de guerre[d]
Фаъолият	сиёсат
Эътиқод	котулисизм[d]
Соядаст
Ҷоизаҳо	Godfather promotion of Special Military School of Saint-Cyr[d] honorary doctor of the University of Brasília[d] honorary citizen of Brussels[d] (11 октябр 1945) Marcelin Guérin Prize[d] (1939) honorary citizen of Mons[d]
Навъи артиш	French Army[d] ва Free France[d]
Рутба	генерали бригада[d]
Набардҳо	Ҷанги якуми ҷаҳон Ҷанги Алҷазоир барои истиқлолият[d] Ҷанги дуюми ҷаҳон Battle of Verdun[d] Polish–Soviet War[d] Battle of France[d] Battle of Dakar[d] Battle of Gabon[d] Liberation of Paris[d]
Парвандаҳо дар Викианбор
Осор дар Викитека

Зиндагинома

Хатмкардаи омӯзишгоҳи ҳарбии Сен-Сир (1912) ва мактаби олии ҳарбии Порис (1924). Дар Ҷанги якуми ҷаҳон иштирок намуда, дар муҳорибаи Верден (1916) ба дасти олмониҳо асир афтид. Баъди раҳоӣ аз асорат (1918) муддате дар омӯзишгоҳи гвардияи императории Лаҳистон дарс гуфта, пас аз он дар ҷанги байни Иттиҳоди Шӯравӣ ва Лаҳистон (1919–1921) ширкат кард. Шарл де Голл якчанд асарҳои назариявии ҳарбӣ эҷод намуда, муҳим будани қувваҳои танкиро дар муҳориба таъкид намудааст. Котиби Шӯрои олии ҳарбии Кумитаи доимии мудофиаи миллии Фаронса (1932–1936), фармондеҳи қисмҳои танкӣ дар Элзас (1939–1940), ҳамзамон муовини вазири мудофиаи миллӣ (аз соли 1940). Пас аз таслимшавии Фаронса ба Британия рафта, ҳаракати «Фаронсаи озод»-ро созмон дод ва ҳамчун роҳбари он мардуми Фаронсаро барои мубориза бо олмониҳо даъват мекард. Бо ташаббуси Шарл де Голл қувваҳои мусаллаҳи «Фаронсаи озод» ташкил ёфтанд, ки аз охири соли 1940 бо артиши Британия дар муҳорибаҳои Шарқи Наздик ва Африқо иштирок намуданд. Аз ноябри 1943 роҳбари Кумитаи озодии миллии Фаронса (аз июни 1944 Ҳукумати муваққатии Ҷумҳурии Фаронса) буд. Декабри 1944 Шарл де Голл бо ИҶШС созишномаи иттиҳод ва ёрии ҳамдигарӣ имзо намуд. Пас аз он қувваҳои ҳарбии Фаронса дар амалиёти ҳарбӣ дар Итолиё ва озодкунии Фаронса (хусусан Порис) фаъолона ширкат карданд. Бо шарофати Шарл де Голл Фаронса пас аз Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ мақоми давлати ғолибро соҳиб шуда, яке аз муассисони СММ ва узви доимии Шӯрои Амнияти Созмони Милали Муттаҳид гардид. Соли 1946 аз роҳбарии ҳукумат истеъфо дода, ҳизби Иттиҳоди халқи Фаронсаро таъсис дод (1947). Вале ин ҳизб натавонист ҳокимиятро ба даст орад, аз ин рӯ соли 1953 пароканда карда шуд ва Шарл де Голл аз сиёсат даст кашид.

Президентӣ

Буҳрони сиёсие, ки вобаста ба ҷанги Алҷазоир майи 1958 Фаронсаро фаро гирифт, аз нав Шарл де Голлро ба сари ҳокимият овард. Шарл де Голл пас аз раъйпурсии умумихалқӣ ва қабули Конститутсия (январи 1959) Президенти Ҷумҳурии панҷум дар Фаронса интихоб шуд. Пас аз бори дуввум интихоб шудан ба мансаби президентӣ (1965) Шарл де Голл нақши ҳокимияти иҷроияро дар идоракунии давлат баланд бардошта, ба муътадил кардани муносибатҳои Фаронса бо собиқ мустамликаҳояш пардохт. Солҳои 1958–1960 ӯ истиқлоли 13 кишвари Африқоро, ки мустамликаи Фаронса буданд, эътироф намуда, тавонист дар аксари онҳо манфиатҳои иқтисодӣ ва ҳарбию сиёсии фаронсавиҳоро ҳифз намояд. Соли 1962 ба ҷанги Алҷазоир (соли 1954 оғоз ёфта буд) хотима дода, истиқлоли ин кишварро эътироф намуд, ки боиси афзудани эътибори Фаронса гардид. Дар шароити муқовимати ду абарқудрат – ИМА ва ИҶШС Шарл де Голл сиёсати хориҷии барои манфиатҳои миллии Фаронса судмандро пеш гирифта, соли 1963 бо ҶФО созишномаи сулҳ имзо кард. Шарл де Голл дар сохтани сипари ҳастаии Фаронса (солҳои 60-ум) нақши муҳим дошта, бо қарори ӯ соли 1966 Фаронса аз паймони НАТО хориҷ шуд ва тамоми пойгоҳҳои ҳарбии ИМА дар ҳудуди ин кишвар барҳам дода шуданд. Шарл де Голл яке аз ташаббускорони барқароркунии муносибатҳои муътадили Ғарб бо ИҶШС буд, аммо сиёсати иқтисодию иҷтимоии ӯ чандон муваффақ нашуда, хароҷоти зиёди ҳарбӣ ва мушкилии давлат дар таъмини рушди иқтисодӣ сабаби буҳрони сиёсӣ дар соли 1968 гардид. Шарл де Голл пас аз рад гардидани пешниҳоди ӯ дар хусуси раъйпурсӣ оид ба ислоҳоти сохтори маъмурӣ-ҳудудии Фаронса 28 апрели соли 1969 ба истеъфо рафт ва то охири умр ба эҷодкорӣ машғул гардид.

Нигаред низ

• Феҳристи президентҳои Фаронса

Сарчашма

• Голл Шарл Андре Жозеф Мари де // Вичлас — Гӯянда. — Д. : СИЭМТ, 2015. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.

Эзоҳ

1. Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
2. Charles André Joseph Marie De Gaulle (фр.) — ministère de la Culture.
3. filmportal.de — 2005.
4. https://catalogo.bn.gov.ar/F/?func=direct&local_base=BNA10&doc_number=000030997
5. Национальная библиотека Бразилии — 1810.
6. Национальная библиотека Испании — 1711.
7. Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
8. Энциклопедия Брокгауз (нем.)
9. Lundy D. R. The Peerage (ингл.)