Давлати Фаластин

Давлати Фаластин (ар. دولة فلسطين‎, англ. State of Palestine)^[37] — аслан давлати мустақили қисман эътирофшуда дар Ховари Миёна, ки дар арафаи таъсисёбист. Истиқлоли Давлати Фаластин дар охири моҳи июли соли 2019 аз ҷониби 138 аз 193 кишвари узви СММ эътироф гардидааст^[38].

Давлати Фаластин
ар. دولة فلسطين‎
Парчам[d]	Coat of arms[d]
Таърихи таъсис	15 ноябр 1988[1]
Ном	دولة فلسطين
Номи расмӣ	ар. دولة فلسطين‎
Номи кӯтоҳ	Παλαιστίνη, Palestine, 🇵🇸, Palestina ва فلسطين
Vocalized name	دَوْلَةُ فِلِسْطِينَ
Овонигошти АОБ	ˈpæləstaɪn
Иштирокдори	Oslo 1 Accord[d]
Бойгонишуда дар	Palestine National Archives[d]
Умед ба зиндагӣ	73,473 сол[2]
Номида ба шарафи	Фаластин
Аҳолӣ	Palestinian, palesztin, palestinieni, palestinian, palestiniană, ফিলিস্তিনীয়, palestinese, palestinesi, palestín, palestina, فلسطيني, فلسطينية, فلسطينيون, فلسطينيات, παλαιστίνιος, παλαιστίνια, παλαιστίνιοι, παλαιστίνιες, палестинец, палестинка, палестинцы, Palestinien[3], Palestinienne, فيليسطيني, فيليسطينية, فيليسطينيين, فيليسطينيات, फ़िलिस्तीनी, Palestinec, Palestinka ва Palaistíneach[4]
Бунёнгузор	Palestine Liberation Organization[d]
Забони расмӣ	арабӣ
Гимн	Fida'i[d]
Фарҳанг	culture of Palestine[d]
Қитъа	Осиё[5]
Кишвар	Давлати Фаластин
Пойтахт	Уршалим ва Рамаллоҳ[6]
Минтақаи замонӣ	UTC+02:00, UTC+03:00 ва Asia/Jerusalem[d]
Макони кунунӣ	Southern Levant[d]
Ҷойгир аст дар назди обанбори	Баҳри Миёназамин, Баҳри мурда ва Дарёи Ҷордан
Мавқеият	Фаластин
Шакли заминӣ	Data:Palestinian territories.map
Баландтарин нуқта	Mount Nabi Yunis[d]
Нуқтаи чуқуртарин	Баҳри мурда
Навъи ҳукумат	Ҷумҳурии порлумонӣ
Фармонраво	president of the State of Palestine[d][7]
Сарвари давлат	Mahmoud Abbas[d] ва Ёсир Арафот
Вазифаи сардори ҳукумат	Prime Minister of the State of Palestine[d]
Сарвари ҳукумат	Mohammad Shtayyeh[d]
Has cabinet	Palestinian Cabinet[d]
Executive body	Palestinian National Authority[d]
Маҷлис	Palestinian Legislative Council[d][8]
Аъзои олии судӣ	Palestinian Supreme Judicial Council[d]
Бонки марказӣ	Palestine Monetary Authority[d]
Робитаҳои дипломатӣ	Бразилия, Арабистони Саудӣ, Миср, Алҷазоир, Албания, Дания, Исландия, Holy See[d], Индонезия, Малайзия, Покистон, Ироқ, Мексика, Руминия, Африқои Ҷанубӣ, Туркия, Иттиҳодияи Аврупо, Венесуэла, Тайван, Имороти Муттаҳидаи Арабӣ, Ветнам, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, Сербия, Русия, Эрон, ҶХЧ, Ҳиндустон, Куриёи Шимолӣ[9], Банглодеш, Ҳондурас ва Маҷористон
Аз аъзои	Arab League[d], Созмони Ҳамкории Исломӣ[10], Arab Bank for Economic Development in Africa[d], Arab Fund for Economic and Social Development[d], Arab Monetary Fund[d], Интерпол[11][12], ЮНЕСКО[13], International Civil Defence Organisation[d][14], ОЗХО[d][15], International Civil Defence Organisation[d][16] ва World Customs Organization[d][17]
Public holiday	Иди Рамазон, Иди Қурбон, Islamic New Year[d], Мавлуд, Исро ва меъроҷ, Рӯзи байналмилалии коргарон ва Рӯзи байналхалқии занон
Синни ба балоғати ҷинсӣ расидан	18 years old
Compulsory education (minimum age)	6 years old
Шумораи аҳолӣ	▲5 227 193 тан (2021)[18]
Шумораи мардҳо	2 578 229
Шумораи занҳо	2 700 000
Зербахш	Deir al-Balah Governorate[d], Jericho Governorate[d], Gaza Governorate[d], Salfit Governorate[d], Quds Governorate[d], Khan Yunis Governorate[d], Tubas Governorate[d], Jenin Governorate[d], Hebron Governorate[d], Bethlehem Governorate[d], North Gaza Governorate[d], муҳофазаи Ромуллоҳ ва ал-Бира[d], Tulkarm Governorate[d], Qalqilya Governorate[d], Rafah Governorate[d], Nablus Governorate[d], Навори Ғазза ва West Bank[d]
Water as percent of area	1,4 фоиз
Пули миллӣ	Шеқели нави Исроил
ММД-и номиналӣ	18 109 000 000 $[19] ва 19 111 900 000 $[19]
Human Development Index	0,715[20]
Inequality-adjusted Human Development Index	0,584[21]
Дараҷаи бекорӣ	25,34[22], 25,895[22], 26,39[22] ва 24,42[22]
Median income	60 359 $
Макони шаклгирӣ	Алҷазира
Дорои	The Palestinian Museum[d]
Ҳаммарз бо	Исроил, Миср[23] ва Иордания[24]
Foundational text	Palestinian Declaration of Independence[d]
Тарафи рондани автомашина	тарафи рост[d]
Mains voltage	230 В
Electrical plug type	Europlug[d], Type H[d] ва BS 546[d]
Ба ҷои	Palestinian National Authority[d]
Забони мавриди корбурд	Samaritan Hebrew[d], South Levantine Arabic[d], Modern Standard Arabic[d][25], Bedawi Arabic[d] ва Samaritan Aramaic[d]
Омӯхта мешавад дар	Palestine studies[d]
Production statistics	olive[d][26]
Масоҳат	6 020 км²[27]
Вебгоҳи расмӣ	president.ps
Тавзеҳот дар сомонаи	icc-cpi.int/palestine unicef.org/sop/
Хештеги	Palestine[28] ва FreePalestine[29]
Интернет-домени дараҷаи олӣ	.ps
Foods traditionally associated	Maqluba[d]
Ҷуғрофиё	geography of the State of Palestine[d]
Дини расмӣ	ислом ва масеҳият
Тааллуқ дорад ба Викилоиҳаи	WikiProject Palestine[d]
Open data portal	data.gov.ps[d]
Economy of topic	economy of the State of Palestine[d]
Demographics of topic	demographics of the State of Palestine[d]
Official observer status in organisation	Ассамблеяи Генералии Созмони Милали Муттаҳид[30] ва World Intellectual Property Organization[d][31]
Number of out-of-school children	192 766[32]
VAT rate	16 фоиз
Total fertility rate	4,176[33]
Coastline	42 км ва 40 км
Urban population	4 579 543
Rural population	1 158 063
Literacy rate	97,2 фоиз[34]
Democracy Index	3,94[35]
Birth rate	29,466[22], 28,8[22], 28,236[22] ва 27,69[22]
Death rate	3,225[22], 3,489[22], 3,815[22] ва 3,854[22]
Happy Planet Index score	50,3[36]
Рамзи давлатии телефон	+970
Trunk prefix	0
Maritime identification digits	443
Гурӯҳ барои одамони дар инҷо дафншуда	Q108696300?
Парвандаҳо дар Викианбор

Таърих

Таъсиси давлати Фаластин тибқи қарорҳои СММ дар қаламрави соҳили ғарбии дарёи Урдун (ё қисмате аз он, аз ҷумла дар қаламрави Уршалими Шарқӣ) ва сектори Ғазза пешбинӣ шудааст. Вобаста аз андешаи давлатдории Фаластин, инчунин таърифҳои гуногуни он ҳамчун қаламрав барои эҷоди он пешниҳодҳои гуногун мавҷуданд.

Эълони Давлати Фаластин 15 ноябри соли 1988 дар Алҷазоир дар иҷлосияи Шӯрои Миллии Фаластин, ниҳоди олии машваратии Созмони озодибахши Фаластин (СОФ) баргузор шуд — 253 овози тарафдор, 46 муқобили он ва 10 нафар бетараф аз овоздиҳӣ. Ҳамзамон, СОФ-и Фаластин ягон қаламраверо, ки ба он даъво кардааст, назорат намекард.

Соли 1994 дар натиҷаи Созишномаи Осло байни Исроил ва Фаластин аз 13 сентябри соли 1993, Мақомоти Миллии Фаластин (ММФ) таъсис дода шуданд. Масъалаи ташкили давлати ояндаро Созишномаҳо пешбинӣ накардаанд; дар айни замон," ҳарду ҷониб уҳдадории мушаххас гирифтанд, ки барои тағир додани мақоми соҳили ғарбии Урдун ва сектори Ғазза ягон чораи яктарафа намебинанд"^[39].

Дар асл, давлати Фаластин ҳанӯз эҷод нашудааст ва соҳибихтиёрии воқеӣ надорад. Сохторҳои давлатӣ танҳо қисман ташаккул ёфтаанд. Пойтахти муваққатии Рамаллоҳ президент, ҳукумат ва парлумонро дорад. Аммо, давлат артиш надорад, гарчанде ки полис вуҷуд дорад ва ҳамзамон созмонҳои ниманизомӣ фаъоланд. Асъори худӣ вуҷуд надорад, шеқели исроилӣ ва доллари ИМА ҳамчун воҳиди пулӣ истифода мешаванд. Дар Фаластин фурудгоҳи байналмилалии фаъолияткунанда вуҷуд надорад, аз ин рӯ давлатмардони аршади Фаластин аз фурудгоҳи Аммон пойтахти Урдун барои парвоз ба кишварҳои ҷаҳон истифода мекунанд.

Бештари ғарби дарёи Урбун аз ҷониби артиши Исроил ва Уршалими шарқӣ (ва шаҳр дар маҷмӯъ), низ зери назорати Исроил қарор доранд. Исроил инчунин амалан тамоми марзҳои қаламравҳои Фаластинро, ба истиснои марзи Сектори Ғазза бо Миср, назорат мекунад^[40], аммо дар айни замон , иртиботи баҳрии Навори Ғаззаро бо ҷаҳони беруна пешгирӣ мекунад Ҳудудҳои Фаластин, сарфи назар аз мавҷудияти назорати қисман фаластиниён аз болои онҳо, то ҳол аз ҷониби СММ ҳамчун ишғоли Исроил ҳисобида мешаванд. Намояндагони Фаластин Фаластинро "кишваре дар зери ишғоли Исроил" меноманд^[41]. Сектори Ғазза ва Соҳили ғарби д. Урдун ду эксклаве мебошанд, ки бо қаламрави Исроил ҷудо шудаанд, ки аввал зери назорати тарафдорони Ҳамос, ки дар якчанд кишвар ҳамчун як созмони террористӣ эътироф шудаанства дуввум аз ҷониби ҷонибдорони Фатҳ, созмоне, ки пуштибони Фаластинро ташкил медиҳанд, идора мешавад. Пас аз муноқишаи тӯлонӣ ва кӯшиши ҳалли масъала, 2 июли соли 2014, Ҳамос ва Фатҳ бо иштироки панҷ вазири масеҳӣ ҳукумати ваҳдати миллиро ташкил карданд, ки онро президент Аббос савганд ёд кард^[42][43]. Ин ҳукумат то аввали соли 2019 вуҷуд дошт ва бинобар ихтилофи ҳалношудаи Фатҳ ва Ҳамос, дар натиҷаи он ҳукумат назорати Сектори Ғаззаро соҳиб нашуд.^[44].

29 ноябри соли 2012, пас аз натиҷаи овоздиҳӣ дар Ассамблеяи Генералии СММ (138 овоз ба тарафдорӣ, 9 мухолиф, 41 кишвар бетараф монданд) «ба Фаластин мақоми давлати нозир дар Созмони Милали Муттаҳидро дод, ки узви он нест, бидуни зарар ба ҳуқуқҳои бадастомада, имтиёзҳо ва нақши Ташкилоти Озодкунии Фаластин дар Созмони Милали Муттаҳид ба ҳайси намояндаи халқи Фаластин тибқи қарорҳо ва амалияи дахлдор» ^[45][46][47].

5 январи соли 2013 фармони Президенти СОФ Маҳмуд Аббос содир шуд, ки минбаъд ба ҷои номи "Мақомоти Миллии Фаластин" танҳо номи "Давлати Фаластин" барои мақсадҳои расмӣ истифода шавад^[48]. Аз моҳи январи соли 2019, як қатор кишварҳо, аз ҷумла: Исроил, Испания, Норвегия, ИМА, Шветсия ва баъзе дигар, ин қарорро эътироф накарданд^[49][50].

Дар кишварҳое, ки давлати Фаластинро аллакай эътироф кардаанд, намояндагиҳои дипломатии Фаластин дар зери ниқоби сафоратхонаҳо бо номи Давлати Фаластин фаъолият мекунанд.

Ҷуғрофия

Иқтисодёт

Аҳолӣ

Фарҳанг ва маориф

Эзоҳ

1. Викитека — 2003.
2. Институт статистики ЮНЕСКО
3. http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
4. (unspecified title) (ирл.) — 2006.
5. https://www.workwithdata.com/place/west-bank-and-gaza
6. https://www.nbcnews.com/id/wbna40431737
7. https://fr.wikipedia.org/wiki/Autorit%C3%A9_palestinienne
8. https://ecfr.eu/special/mapping_palestinian_politics/palestine_legislative_council/
9. https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
10. https://www.oic-oci.org/states/?lan=en
11. https://www.interpol.int/Member-countries/World — Интерпол.
12. https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Asia-South-Pacific/PALESTINE
13. https://news.un.org/en/story/2011/10/393562
14. http://icdo.org/who-we-are/members/observer-states.html
15. https://www.opcw.org/about-us/member-states/state-palestine
16. http://icdo.org/who-we-are/members/member-states.html
17. https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf — С. 7.
18. http://www.pcbs.gov.ps/site/881/default.aspx#Population
19. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бонки ҷаҳонӣ.
20. Отчёт о развитии человечества — United Nations Development Programme, 2022.
21. Отчёт о развитии человечества — United Nations Development Programme, 2022.
22. (unspecified title) — World Bank Open Data.
23. https://www.france24.com/en/middle-east/20231103-the-gaza-egypt-rafah-crossing-explained-it-is-not-a-normal-border
24. https://bedutours.com/navigating-the-border-crossings-between-jordan-and-israel-palestine/
25. https://gopalestine.org/languages-in-palestine/
26. производство оливок в Палестине
27. https://reliefweb.int/report/occupied-palestinian-territory/occupied-palestinian-territory-humanitarian-atlas-2019
28. (5) #Palestine - Twitter Search / Twitter
29. (5) #FreePalestine - Twitter Search / Twitter
30. Status of Palestine in the United Nations — 2012.
31. https://www.wipo.int/about-wipo/en/observers/
32. Институт статистики ЮНЕСКО
33. Институт статистики ЮНЕСКО
34. Palestine Scores One of World's Highest Literacy Rates(бис.) — 2019. — ISSN 0265-5772
35. https://www.eiu.com/n/campaigns/democracy-index-2021/ (ингл.) — EIU, 2022.
36. https://happyplanetindex.org/countries/?c=PSE
37. РИА Новости — Аббас велел переименовать ПНА в «Государство Палестина»
38. В Израиле назвали «пощечиной» признание Колумбией независимости Палестины. Росбизнесконсалтинг (09.08.2018). 10 августи 2018 санҷида шуд.
39. Опасность преждевременного признания Палестинского государства(рус.). МИД Израиля (15 Июня 2011). 2 Декабри 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 4 Декабри 2012.
40. Palestinians celebrate status upgrade at UN
41. U.N. Assembly, in Blow to U.S., Elevates Status of Palestine // nytimes.com
42. Махмуд Аббас привел к присяге палестинское правительство национального единства во главе с Рами Хамдаллой
43. ФАТХ и ХАМАС сформировали правительство единства
44. Аббас принял отставку правительства Палестины. Росбизнесконсалтинг (29 Январ 2019). 29 Январ 2019 санҷида шуд.
45. Генассамблея ООН повысила статус Палестинской автономии Бойгонӣ шудааст 31 октябри 2014  сол. — euronews, 29/11/2012
46. Резолюция ГА ООН № 16/19 от 29.11.2012 «Статус Палестины в Организации Объединённых Наций».(пайванди дастнорас — таърих). 6 Декабри 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 29 октябри 2013.
47. Генеральная Ассамблея ООН 138 голосами «за» предоставила Палестине статус государства-наблюдателя при ООН, не являющегося её членом. ООН (29.11.2012). 30 ноябри 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 1 Декабри 2012.
48. Abbas replaces 'PNA' with Palestine(пайванди дастнорас — таърих). 16 Январ 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 марти 2013.
49. США не будут называть Палестинскую автономию «Государством Палестина». Русская служба «Голоса Америки» (08.01.2013). 13 Январ 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 Январ 2013.
50. State of Palestine Name Change Shows Limitations(англ.). Associated Press (Jan. 07, 2013). 13 Январ 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 Январ 2013.