తుమకూరు జిల్లా

తుమకూరు జిల్లా అనేది కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని ఒక పరిపాలనా జిల్లా. 10,598 కిమీ² వైశాల్యంతో కర్నాటకలో మూడవ అతిపెద్ద జిల్లాగా,^[7] జనాభా ప్రకారం నాల్గవ అతిపెద్ద జిల్లాగా ఉంది.^[8] రాష్ట్ర రాజధాని బెంగళూరు నుండి గంటన్నర ప్రయాణపు దూరంలో ఉంది. కొబ్బరి ఉత్పత్తికి ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ జిల్లాను 'కల్పతరు నాడు' అని కూడా పిలుస్తారు.^[9]

తుమకూరు జిల్లా
కర్ణాటక రాష్ట్ర జిల్లా
ఎగువ ఎడమ నుండి సవ్యదిశలో: శివగంగ, మార్కోనహళ్లి రిజర్వాయర్, ఆర్లగుప్పె వద్ద చెన్నకేశవ ఆలయం, దేవరాయనదుర్గ కొండ, మధుగిరి కోట నుండి వీక్షణ
Nickname(s):  కల్పతరు నాడు (కొబ్బరి దేశం), శిక్షిక నగరి (విద్యా సంస్థల నగరం)
కర్ణాటకలో జిల్లా స్థానం
Coordinates: 13.34°N 77.1°E / 13.34; 77.1
దేశం	భారతదేశం
రాష్ట్రం	కర్ణాటక
ముఖ్య పట్టణం	తుమకూరు
మండలాలు	తుమకూరు, సిర, గుబ్బి, టిప్ట్నర్, తురువెకెరె, కుణిగల్, మధుగిరి, పావగడ, కొరటగెరె, చిక్కనాయకనహళ్లి.
Government
• డిప్యూటీ కమిషనర్	పాటిల్ యలగౌడ శివనగౌడ, ఐ.ఎ.ఎస్ [1][2]
• జిల్లా ఇన్‌ఛార్జ్ మంత్రి	జె.సి. మధు స్వామి (బిజెపి) [3]
• అధ్యక్షుడు, జిల్లా పంచాయతీ	లతా రవికుమార్ (జనతాదళ్) [4]
విస్తీర్ణం [5]
• Total	10,597 కి.మీ2 (4,092 చ. మై)
జనాభా  (2011)
• Total	26,78,980 [6]
• Rank	150 (భారతదేశం)
• జనసాంద్రత	253/కి.మీ2 (660/చ. మై.)
భాషలు
• అధికారిక	కన్నడ
Time zone	UTC+05:30 (భారత ప్రామాణిక కాలమానం)
పిన్ కోడ్	572xxx
Vehicle registration	తుమకూరు కెఎ 06 Tipaturu KA 44 Madhugiri KA 64

2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఈ జిల్లాలో 2,678,980, జనాభా ఉంది. జనసాంద్రత 253 మంది /కిమీ^2[8] జిల్లాలో అక్షరాస్యత రేటు 75.14% కాగా, లింగ నిష్పత్తి 984 స్త్రీలు/ 1000 పురుషులుగా ఉంది. తుమకూరు జిల్లా చుట్టూ తూర్పున చిక్కబళ్లాపుర జిల్లా, బెంగళూరు రూరల్, ఆగ్నేయంలో రామనగర జిల్లా, నైరుతిలో మాండ్య, హాసన్ జిల్లాలు, పశ్చిమాన చిక్కమగళూరు జిల్లా, వాయవ్యంలో చిత్రదుర్గ జిల్లా, ఉత్తరాన ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా, అనంతపురం జిల్లాలు ఉన్నాయి.

చరిత్ర

1832లో మైసూరు బ్రిటీష్ కమీషనర్ సర్ మార్క్ కబ్బన్ కాలంలో తుమకూరు జిల్లా ఏర్పడింది. తుమకూరు పట్టణంలో జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయం ఉంది. చిత్రదుర్గ, తుమకూరు జిల్లాల ప్రాంతంతో సహా చిటల్‌డ్రూగ్ డివిజన్‌గా ఏర్పడింది. మేజర్ జనరల్ రిచర్డ్ స్టీవర్ట్ డాబ్స్ జిల్లా మొదటి కలెక్టర్ (పదవీకాలం 1835 –1861) గా బాధ్యతలు నిర్వర్తించాడు.^[10]

భౌగోళికం

తుమకూరు జిల్లాలో పది తాలూకాలు, పదకొండు అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి.^[11] తుమకూరు జిల్లా పది జిల్లాలతో సరిహద్దును పంచుకుంటుంది, ఇది రాష్ట్రంలోనే అత్యధికం.

ఈ జిల్లా నదీ లోయలతో కూడిన ఎత్తైన భూమిని కలిగి ఉంటుంది. దాదాపు 4,000 అడుగులు (1,200 మీ.) ) వరకు ఉన్న కొండల శ్రేణి ఉంది. దేవరాయనదుర్గ కొండల వాలులు అడవులతో నిండి ఉన్నాయి. చిరుతపులులు, ఇండియన్ హైనా, ఎలుగుబంట్లు, అడవి పంది వంటి వన్యప్రాణులు ఇక్కడ ఉన్నాయి.^[12] వార్షిక వర్షపాతం సగటు 39 అంగుళాలు.

జనాభా

సంవత్సరం	జనాభా	±% p.a.
1901	6,71,801	—
1911	7,38,786	+0.95%
1921	7,76,825	+0.50%
1931	8,63,227	+1.06%
1941	9,55,809	+1.02%
1951	11,51,362	+1.88%
1961	13,67,402	+1.73%
1971	16,27,721	+1.76%
1981	19,77,854	+1.97%
1991	23,05,819	+1.55%
2001	25,84,711	+1.15%
2011	26,78,980	+0.36%
source:[13]

2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం తుమకూరు జిల్లా జనాభా 2,678,980 గా ఉంది.^[14] కువైట్ దేశం^[15] లేదా యుఎస్ రాష్ట్రం నెవాడాతో సమానంగా ఉంటుంది.^[16] బెంగుళూరు, బెలగావి, మైసూరు తర్వాత కర్ణాటకలో జనాభా పరంగా జిల్లా 4వ స్థానంలో ఉంది. జిల్లా జనసాంద్రత ప్రతి చదరపు కి.మీకి 253గా ఉంది.^[14] 2001-2011 దశాబ్దంలో దాని జనాభా వృద్ధి రేటు 3.74%.^[14] తుమకూరులో ప్రతి 1000 మంది పురుషులకు 984 స్త్రీల లింగ నిష్పత్తి ఉంది.^[14] అక్షరాస్యత రేటు 75.14%. జనాభాలో షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు వరుసగా 18.92%, 7.82% ఉన్నారు.^[14]

మతం

తుమకూరు జిల్లాలో మతం (2011)[17]
మతం			శాతం
హిందూధర్మం			90.10%
ఇస్లాం మతం			9.18%
ఇతరులు			0.72%

భాష

2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, జనాభాలో 84.95% కన్నడ, 9.03% ఉర్దూ, 3.38% తెలుగు, 1.07% లంబాడీని వారి మొదటి భాషగా మాట్లాడేవారు ఉన్నారు^[18]

వివరణ

కుణిగల్ దేవాలయం

తుమకూరు జిల్లా భాషలు (2011)^[18]

  కన్నడ (84.95%)

  ఉర్దూ (9.03%)

  తెలుగు (3.38%)

  లంబాడీ (1.07%)

  ఇతరులు (1.57%)

చరిత్రలో తుమకూరు

తుమకూరు జిల్లాకు తెలిసిన చరిత్ర గంగానదితో ప్రారంభమవుతుంది. సా.శ. 1025 వరకు రాష్ట్రంలోని దక్షిణ, తూర్పు జిల్లాలను గంగా కుటుంబం పాలించింది. ఈ జిల్లాలో కనుగొనబడిన గంగా కుటుంబానికి సంబంధించిన తొలి రికార్డు దాదాపు 400 ఎ.డి. నాటిది. గంగుల తర్వాత తుమకూరును రాష్ట్రకూటులు, చాళుక్యులు పరిపాలించారు. ఈ పాలకుల ఆధ్వర్యంలో నొలంబులు ఈ ప్రాంతాన్ని చాలాకాలంపాటు పాలించారు. చోళులు జిల్లాలోని కొన్ని ప్రాంతాలను కూడా పాలించారు. విజయనగర సామ్రాజ్యం 13 నుండి 17వ శతాబ్దపు తరువాతి కాలంలో అత్యున్నతంగా పరిపాలించింది. 18వ, 19వ శతాబ్దాలలో, తుమకూరును స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు మైసూర్ వడయార్‌లు పరిపాలించారు.

తాలూకాలు

• చిక్కనాయకనహళ్లి
• గుబ్బి
• కొరటగెరె
• కుణిగల్
• మధుగిరి
• పావగడ
• సిర
• టిప్ట్నర్
• తుమకూరు
• తురువెకెరె

విద్య

ఈ పట్టణంలో ఏడు సాంకేతిక సంస్థలు, రెండు వైద్య సంస్థలు, ఒక దంత వైద్య సంస్థ ఉన్నాయి.

జిల్లా రెండు విద్యా జిల్లాలుగా విభజించబడింది. అంటే తుమకూరు (దక్షిణం), మరొకటి తుమకూరు (ఉత్తరం) మధుగిరి విద్యా జిల్లా. తుమకూరు (దక్షిణ) చిక్కనాయకనహళ్లి, గుబ్బి, కుణిగల్, తిప్టూరు, తుమకూరు, తురువేకెరె వంటి 6 తాలూకాలను కలిగి ఉంది. తుమకూరు (ఉత్తర) మధుగిరి జిల్లాలో 4 తాలూకాలు ఉన్నాయి, అవి కొరటగెరె, మధుగిరి, పావగడ, సిర. తుమకూరు (దక్షిణ) ప్రస్తుతం విద్యగా పరిగణించబడుతుంది.

తుమకూరులోని విద్యాసంస్థలు

• శ్రీ ఉదయ భారతి ఎడ్యుకేషనల్ అండ్ చారిటబుల్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్
• అక్షయ గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్
• ఆర్యభారతి విద్యా సంస్థలు
• చన్నబసవేశ్వర గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్
• హెచ్ఎంఎస్ గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్
• జైన్ గ్రూప్ ఆఫ్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్
• కల్పతరు గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్
• మారుతీ గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్
• సేక్రేడ్ హార్ట్ గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్
• సర్వోదయ గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్
• శ్రీదేవి గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్
• సిద్దగంగ గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్
• శ్రీ సిద్ధార్థ గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్
• శ్రీ విద్యోదయ ఫౌండేషన్ ట్రస్ట్
• సెయింట్ జోసెఫ్స్ గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్
• వరదరాజ గ్రూప్ ఆఫ్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్
• విద్యా గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్
• విద్యానికేతన్ గ్రూప్ ఆఫ్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్
• విద్యావాహిని గ్రూప్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్

చిత్రాలు

• 
  కుణిగల్ దేవాలయం
• 
  శివాలయం
• 
  కుణిగల్ విహారయాత్ర
• 
  కుణిగల్ సరస్సు
• 
  మస్జిద్ అల్ రేయాన్, రింగ్ రోడ్ తుమకూరు సిటీ
• 
  జామియా మసీదు సిరా
• 
  మస్జిద్ ఇ అక్సా, తుమకూరు సిటీ
• 
  మక్కా మసీదు, బర్లనే తుంకూర్ సిటీ

ప్రముఖ వ్యక్తులు

నటులు

• అర్జున్ సర్జా, నటుడు, నిర్మాత
• మంజుల, కన్నడ నటి
• సుమన్ రంగనాథ్, నటి
• జగ్గేష్, నటుడు

కళలు

• గుబ్బి వీరన్న, రంగస్థల దర్శకుడు
• రేణుకా కేసరమడు, చిత్రకారుడు, శిల్పి
• అమరశిల్పి జక్కన్న, శిల్పి

ఇతరులు

• రాజా రామన్న, భౌతిక శాస్త్రవేత్త

మూలాలు

1. "District Administration". tumkurzillapanchayat.gov.in.
2. "Karnataka Government". www.karnataka.gov.in.
3. "Karnataka govt announces district in-charge ministers, CM Yediyurappa retains Bengaluru". The News Minute. 16 September 2019.
4. Staff Correspondent (12 May 2016). "JD(S) bags president post in Tumakuru ZP" – via www.thehindu.com.
5. "Districts in Karnataka". Karnataka.com. 14 July 2013.
6. "Tumkur District Population, Karnataka, List of Taluks in Tumkur". Censusindia2011.com.
7. "National Portal of India". www.india.gov.in. Retrieved 2023-01-04.
8. "Most Populous Districts in Karnataka". WorldlistMania. 2016-01-31. Retrieved 2023-01-04.
9. "Tumakuru sets a green example". www.downtoearth.org.in. Retrieved 2023-01-04.
10. "Reminiscences of Life in Mysore, South Africa, and Burmah". G. Herbert. 30 June 1882 – via Internet Archive.
11. "Constituencies | District Tumkur, Government of Karnataka | India". Retrieved 2023-01-04.
12. Staff Correspondent (26 September 2008). "Search on for tiger in Tumakuru district". The Hindu. Archived from the original on 29 September 2008. Retrieved 2023-01-04.
13. "Census of India Website : Office of the Registrar General & Census Commissioner, India". www.censusindia.gov.in.
14. "District Census 2011". Census2011.co.in. 2011. Retrieved 2023-01-04.
15. US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". Archived from the original on 13 June 2007. Retrieved 2023-01-04. Kuwait 2,595,62
16. "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. Archived from the original on 2010-12-27. Retrieved 2023-01-04. Nevada 2,700,551
17. "C-1 Population By Religious Community - Karnataka". Census of India.
18. "Table C-16 Population by Mother Tongue: Karnataka". Census of India. Registrar General and Census Commissioner of India.

బయటి లింకులు

• తుమకూరు జిల్లా వెబ్‌సైట్ అధికారిక వెబ్‌సైట్
• తుమకూరు నగరం అధికారిక వెబ్‌సైట్
• తుమకూరు జిల్లా పంచాయతీ అధికారిక వెబ్‌సైట్
• కర్ణాటక తుమకూరు జిల్లా గ్రామ పంచాయితీలు