సితార దేవి

సితార దేవి (జననం ధనలక్ష్మి; 8 నవంబర్ 1920 - 25 నవంబర్ 2014) క్లాసికల్ కథక్ శైలి నృత్యకళాకారిణి, గాయని, నటి. ఆమె అనేక అవార్డులు, ప్రశంసలను పొందింది, భారతదేశం, విదేశాలలో అనేక ప్రతిష్ఠాత్మక వేదికలలో ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది; వీటిలో రాయల్ ఆల్బర్ట్ హాల్, లండన్ (1967), కార్నెగీ హాల్, న్యూయార్క్ (1976) ఉన్నాయి ^[1]

సితార దేవి

ప్రారంభ జీవితం

సితార దేవి 1920 నవంబరు 8 న కోల్కతా (అప్పటి కలకత్తా) లో జన్మించింది, ఇది ఆ సంవత్సరంలో భారతీయ పండుగ దీపావళికి ముందు ధంతేరస్ పండుగతో కలిసి వచ్చింది. ఆ రోజున పూజించబడే అదృష్ట దేవత గౌరవార్థం ఆమెకు ధనలక్ష్మి అని పేరు పెట్టారు.^[2][3]

దేవి కుటుంబం బ్రాహ్మణ వారసత్వానికి చెందినది, వారణాసి నగరానికి చెందినది, కానీ చాలా సంవత్సరాలు కోల్కతాలో స్థిరపడింది. ఆమె తండ్రి సుఖ్దేవ్ మహరాజ్ బ్రాహ్మణ పెద్దమనిషి, సంస్కృతంలో వైష్ణవ పండితుడు,, కథక్ నృత్య రూపాన్ని బోధించడం, ప్రదర్శించడం ద్వారా తన జీవనోపాధిని సంపాదించాడు. దేవి తల్లి మత్స్య కుమారి, ఆమె కుటుంబం ప్రదర్శన కళాకారుల సమాజానికి చెందినవారు. ఆమె తండ్రి శాస్త్రీయ నృత్యంపై మక్కువ పెంచుకుని లోతైన భరతనాట్యం, నాట్య శాస్త్రాన్ని అభ్యసించి కథక్ ను అభ్యసించి ప్రదర్శించారు. నాట్యంపై ఉన్న మక్కువను తన కూతుళ్లు అలకనంద, తార, ధనలక్ష్మి అలియాస్ ధన్నోలకు అందించాడు., అతని కుమారులు చౌబే, పాండేలకు.

వ్యక్తిగత జీవితం

సితార దేవి నాలుగు పెళ్లిళ్లు చేసుకుంది. ఆమె మొదటి భర్త మిస్టర్ దేశాయ్; అతని గురించి పెద్దగా తెలియదు. ఆమె రెండవ భర్త నటుడు నజీర్ అహ్మద్ ఖాన్ (నజీర్ అల్లుడు అయిన నాసిర్ ఖాన్ తో అయోమయానికి గురికాకూడదు). వారిద్దరి మధ్య వయసు వ్యత్యాసం పదహారేళ్లు కాగా, నజీర్ మొదటి భార్య సికందారా బేగం ఎప్పుడూ అక్కడే ఉండేది. ఖాన్ ముస్లిం కావడం, సితార దేవి హిందువు కావడంతో మతంలో కూడా చాలా వ్యత్యాసం ఉంది. ఆ సమయంలో (1956కు ముందు) వేర్వేరు మతాలకు చెందిన వారు వివాహం చేసుకోవడం, భార్యాభర్తలు వేర్వేరు మతాలకు చెందినవారు కావడం సాధ్యం కాదు. ఈ పెళ్లి కోసం సితార ఇస్లాం మతంలోకి మారింది. ఈ వివాహం స్వల్పకాలిక, సంతానం లేనిది,, వారు త్వరలోనే విడాకులు తీసుకున్నారు.

సితార దేవి మూడవ వివాహం తన రెండవ భర్త మొదటి బంధువు మాత్రమే కాకుండా, సికందర్ బేగం సోదరుడు అయిన సినీ నిర్మాత కె ఆసిఫ్ తో జరిగింది.ఈ వివాహం కూడా ఎక్కువ కాలం కొనసాగలేదు,, సంతానం లేకుండా పోయింది.^[4]

గుర్తింపు

సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు (1969), పద్మశ్రీ (1973), కాళిదాస్ సమ్మాన్ (1995) అవార్డుతో సహా దేవి అనేక అవార్డులను అందుకున్నారు.

పద్మభూషణ్ అవార్డును స్వీకరించడానికి ఆమె నిరాకరించారు, "ఇది అవమానం, గౌరవం కాదు" అని ప్రకటించారు, ప్రెస్ ట్రస్ట్ ఆఫ్ ఇండియా నుండి వచ్చిన ఒక నివేదిక ప్రకారం: "కథక్ కు నేను చేసిన కృషి గురించి ఈ ప్రభుత్వానికి తెలియదా? భారతరత్న కంటే తక్కువ అవార్డును నేను స్వీకరించను.^[5]

నవంబర్ 8, 2017 న, సితార దేవి 97 వ పుట్టినరోజు కోసం గూగుల్ భారతదేశంలో ఒక డూడుల్ను చూపించింది.^[6][7]

మూలాలు

1. "Sitara Devi – The Kathak Legend". India Travel Times. Archived from the original on 30 March 2014. Retrieved 25 January 2012.
2. "Kathak queen Sitara Devi still youthful at 91". Hindustan Times. 2 సెప్టెంబరు 2011. Archived from the original on 7 ఏప్రిల్ 2014. Retrieved 4 ఏప్రిల్ 2014.
3. "Interview : State of the art". The Hindu. 31 July 2009. Archived from the original on 4 August 2009. Retrieved 4 April 2014.
4. "My mother's responsible for my musical inclination: Ranjit Barot". The Times of India(TOI). 17 March 2013. Retrieved 4 April 2014.
5. "Sitara Devi turns down Padma Bhushan – Times of India". The Times of India. Retrieved 14 July 2016.
6. "Sitara Devi's 97th Birthday".
7. Archived at Ghostarchive and the Wayback Machine: "Sitara Devi Google Doodle". YouTube.