భారత సమాచార , ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ

సమాచార & ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ (Ministry of I&B) అనేది సమాచారం, ప్రసారం, ప్రెస్ మరియు సినిమా ఆఫ్ ఇండియా రంగాలలో నియమాలు, నిబంధనలు& చట్టాల రూపకల్పన & నిర్వహణకు బాధ్యత వహించే భారత ప్రభుత్వం మంత్రి స్థాయి ఏజెన్సీ.^[1]

భారత ప్రభుత్వ ప్రసార విభాగమైన ప్రసార భారతి, ప్రెస్ ఇన్ఫర్మేషన్ బ్యూరో నిర్వహణకు మంత్రిత్వ శాఖ బాధ్యత వహిస్తుంది. సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ ఫిల్మ్ సర్టిఫికేషన్ అనేది భారతదేశంలో ప్రసారమయ్యే చలన చిత్రాల నియంత్రణకు బాధ్యత వహిస్తున్న ఈ మంత్రిత్వ శాఖ క్రింద ఉన్న ఇతర ముఖ్యమైన చట్టబద్ధమైన సంస్థ.

సంస్థ

• ప్రసారం చేస్తోంది
  • షరతులతో కూడిన యాక్సెస్ సిస్టమ్ (CAS)
  • కమ్యూనిటీ రేడియో స్టేషన్లు
  • ప్రసార భారతి
  • దూరదర్శన్
  • ఆకాశవాణి (ఆల్ ఇండియా రేడియో)
  • బ్రాడ్‌కాస్ట్ ఇంజినీరింగ్ కన్సల్టెంట్స్ ఇండియా లిమిటెడ్
  • టీవీ ఛానెల్‌ల అప్‌లింక్ / డౌన్‌లింక్
  • ప్రైవేట్ టీవీ ఛానెల్‌లలో కంటెంట్ నియంత్రణ
  • నేరుగా ఇంటికి (DTH)
  • ఇంటర్నెట్ ప్రోటోకాల్ టెలివిజన్ (IPTV)
  • హెడెండ్-ఇన్-ది-స్కై (హిట్స్)
  • డిజిటల్ టెలివిజన్ పరివర్తన
  • ప్రపంచవ్యాప్తంగా రేడియో మరియు టెలివిజన్ లైసెన్స్
  • బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా 1977
• సమాచారం
  • డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ అడ్వర్టైజింగ్ అండ్ విజువల్ పబ్లిసిటీ (DAVP), సెంట్రల్ బ్యూరో ఆఫ్ కమ్యూనికేషన్ (CBC)
  • డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ ఫీల్డ్ పబ్లిసిటీ
  • ఫోటో డివిజన్
  • ప్రచురణల విభాగం
  • పరిశోధన సూచన మరియు శిక్షణ విభాగం
  • పాట మరియు నాటక విభాగం
  • రిజిస్ట్రార్ ఆఫ్ న్యూస్ పేపర్స్ ఫర్ ఇండియా (RNI) కార్యాలయం
  • ప్రెస్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా
  • ప్రెస్ ఇన్ఫర్మేషన్ బ్యూరో (PIB)
  • ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మాస్ కమ్యూనికేషన్ (IIMC)
• సినిమాలు
  • సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ ఫిల్మ్ సర్టిఫికేషన్
  • ఫిల్మ్ అండ్ టెలివిజన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా, పూణే (FTII)
  • ఫిల్మ్ సర్టిఫికేషన్ అప్పిలేట్ ట్రిబ్యునల్
  • సత్యజిత్ రే ఫిల్మ్ అండ్ టెలివిజన్ ఇన్స్టిట్యూట్ (SRFTI)
  • నేషనల్ ఫిల్మ్ డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్

ఆదేశం

సమాచార & ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ యొక్క ఆదేశం:

• ప్రజల కోసం ఆల్ ఇండియా రేడియో (AIR) & దూరదర్శన్ (DD) ద్వారా వార్తా సేవలు .
• ప్రసార మరియు టెలివిజన్ అభివృద్ధి.
• సినిమాల దిగుమతి & ఎగుమతి.
• చిత్ర పరిశ్రమ అభివృద్ధి & ప్రచారం.
• ప్రయోజనం కోసం ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్స్ & సాంస్కృతిక మార్పిడిని నిర్వహించడం.
• డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ అడ్వర్టైజింగ్ అండ్ విజువల్ పబ్లిసిటీ DAVP
• భారత ప్రభుత్వ విధానాలను ప్రదర్శించడానికి & ప్రభుత్వ విధానాలపై అభిప్రాయాన్ని పొందడానికి పత్రికా సంబంధాలను నిర్వహించడం.
• వార్తాపత్రికలకు సంబంధించి ప్రెస్ అండ్ రిజిస్ట్రేషన్ ఆఫ్ బుక్స్ యాక్ట్, 1867 అడ్మినిస్ట్రేషన్.
• జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన విషయాలపై ప్రచురణల ద్వారా దేశం లోపల & వెలుపల భారతదేశం గురించి సమాచారాన్ని వ్యాప్తి చేయడం.
• మంత్రిత్వ శాఖలోని మీడియా యూనిట్లు తమ బాధ్యతలను నిర్వర్తించడంలో సహాయపడేందుకు పరిశోధన, సూచన & శిక్షణ.
• ప్రజా ప్రయోజన సమస్యలపై సమాచార ప్రచార ప్రచారాల కోసం వ్యక్తుల మధ్య కమ్యూనికేషన్ & సాంప్రదాయ జానపద కళారూపాలను ఉపయోగించడం.
• సమాచార & మాస్ మీడియా రంగంలో అంతర్జాతీయ సహకారం.

సివిల్ సర్వీస్

ప్రధాన వ్యాసం: ఇండియన్ ఇన్ఫర్మేషన్ సర్వీస్ ఇండియన్ ఇన్ఫర్మేషన్ సర్వీస్ (IIS) అనేది UPSC సివిల్ సర్వీస్ ఎగ్జామినేషన్‌ను విజయవంతంగా క్లియర్ చేసే అభ్యర్థులకు అందుబాటులో ఉన్న గ్రూప్ 'A' సివిల్ సర్వీసెస్ ఆప్షన్‌లలో ఒకటి . ఇది భారత ప్రభుత్వ మీడియా విభాగం . అవి భారత ప్రభుత్వానికి & ప్రజలకు మధ్య కమ్యూనికేషన్ యొక్క వారధిగా పనిచేస్తాయి. IIS కేడర్ అధికారులు సమాచార & ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ క్రింద పని చేస్తారు.

మంత్రుల జాబితా

కేబినెట్ మంత్రులు

గమనిక :

• MoS (I/C) – రాష్ట్ర మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత)
• MoS - రాష్ట్ర మంత్రి

సంఖ్య	ఫోటో	మంత్రి (జనన-మరణ) నియోజకవర్గం	పదవీకాలం			పార్టీ	మంత్రిత్వ శాఖ	ప్రధాన మంత్రి
			నుండి	వరకు	కాలం
1		వల్లభాయ్ పటేల్ (1875–1950) సభ్యుడు, రాజ్యాంగ సభ (ఉప ప్రధాన మంత్రి)	15 ఆగస్టు 1947	26 జనవరి 1950	2 సంవత్సరాలు, 164 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	నెహ్రూ ఐ	జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ
2		RR దివాకర్ (1894–1990) సభ్యుడు, తాత్కాలిక పార్లమెంట్ (MoS)	31 జనవరి 1950	13 మే 1952	2 సంవత్సరాలు, 103 రోజులు
3		బివి కేస్కర్ (1908–1984) ముసాఫిర్ఖానా ఎంపీ (1957 వరకు క్యాబినెట్ హోదా కలిగిన మంత్రి; MoS, 1962 వరకు)	13 మే 1952	17 ఏప్రిల్ 1957	9 సంవత్సరాలు, 331 రోజులు		నెహ్రూ II
			17 ఏప్రిల్ 1957	9 ఏప్రిల్ 1962			నెహ్రూ III
4		బెజవాడ గోపాల రెడ్డి (1907–1997) కావలి ఎంపీ	10 ఏప్రిల్ 1962	31 ఆగస్టు 1963	1 సంవత్సరం, 143 రోజులు		నెహ్రూ IV
5		సత్య నారాయణ్ సిన్హా (1900–1983) సమస్తిపూర్ ఎంపీ	1 సెప్టెంబర్ 1963	27 మే 1964	305 రోజులు
			27 మే 1964	9 జూన్ 1964			నంద ఐ	గుల్జారీలాల్ నందా (నటన)
			11 జూన్ 1964	2 జూలై 1964			శాస్త్రి	లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
6		ఇందిరా గాంధీ (1917–1984) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	2 జూలై 1964	11 జనవరి 1966	1 సంవత్సరం, 344 రోజులు
			11 జనవరి 1966	24 జనవరి 1966	13 రోజులు		నందా II	గుల్జారీలాల్ నందా (నటన)
7		రాజ్ బహదూర్ (1912–1990) భరత్‌పూర్ (MoS) ఎంపీ	24 జనవరి 1966	13 మార్చి 1967	1 సంవత్సరం, 48 రోజులు		ఇందిరా ఐ	ఇందిరా గాంధీ
8		కోదర్‌దాస్ కాళిదాస్ షా (1908–1986) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ	13 మార్చి 1967	14 ఫిబ్రవరి 1969	1 సంవత్సరం, 338 రోజులు		ఇందిరా II
(5)		సత్య నారాయణ్ సిన్హా (1900–1983) దర్భంగా ఎంపీ	14 ఫిబ్రవరి 1969	8 మార్చి 1971	2 సంవత్సరాలు, 22 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)
–		ఇందిరా గాంధీ (1917–1984) రాయ్‌బరేలి ఎంపీ (ప్రధాని)	18 మార్చి 1971	8 నవంబర్ 1973	2 సంవత్సరాలు, 235 రోజులు		ఇందిర III
9		ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ (1919–2012) పంజాబ్ రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS)	8 నవంబర్ 1973	28 జూన్ 1975	1 సంవత్సరం, 232 రోజులు
10		విద్యా చరణ్ శుక్లా (1929–2013) రాయ్‌పూర్ ఎంపీ (MoS)	28 జూన్ 1975	24 మార్చి 1977	1 సంవత్సరం, 269 రోజులు
11		లాల్ కృష్ణ అద్వానీ (జననం 1927) గుజరాత్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	26 మార్చి 1977	28 జూలై 1979	2 సంవత్సరాలు, 124 రోజులు	జనతా పార్టీ	దేశాయ్	మొరార్జీ దేశాయ్
12		పురుషోత్తం కౌశిక్ (1930–2017) రాయ్‌పూర్ ఎంపీ	28 జూలై 1979	14 జనవరి 1980	170 రోజులు	జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)	చరణ్ సింగ్	చరణ్ సింగ్
13		వసంత్ సాఠే (1925–2011) వార్ధా ఎంపీ	14 జనవరి 1980	2 సెప్టెంబర్ 1982	2 సంవత్సరాలు, 231 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఇందిర)	ఇందిర IV	ఇందిరా గాంధీ
14		NKP సాల్వే (1921–2012) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)	2 సెప్టెంబర్ 1982	14 జనవరి 1983	134 రోజులు
15		HKL భగత్ (1921–2005) తూర్పు ఢిల్లీకి MP (MoS, I/C)	14 జనవరి 1983	31 అక్టోబర్ 1984	1 సంవత్సరం, 352 రోజులు
			4 నవంబర్ 1984	31 డిసెంబర్ 1984			రాజీవ్ ఐ	రాజీవ్ గాంధీ
16		విఠల్‌రావ్ గాడ్గిల్ (1928–2001) పూణే ఎంపీ (MoS, I/C)	31 డిసెంబర్ 1984	22 అక్టోబర్ 1986	1 సంవత్సరం, 295 రోజులు		రాజీవ్ II
17		అజిత్ కుమార్ పంజా (1936–2008) కలకత్తా ఈశాన్య ఎంపీ (MoS, I/C)	22 అక్టోబర్ 1986	14 ఫిబ్రవరి 1988	1 సంవత్సరం, 115 రోజులు
(15)		HKL భగత్ (1921–2005) తూర్పు ఢిల్లీకి ఎంపీ	14 ఫిబ్రవరి 1988	2 డిసెంబర్ 1989	1 సంవత్సరం, 291 రోజులు
18		పి. ఉపేంద్ర (1936–2009) ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	6 డిసెంబర్ 1989	10 నవంబర్ 1990	339 రోజులు	తెలుగుదేశం పార్టీ	విశ్వనాథ్	వీపీ సింగ్
–		చంద్ర శేఖర్ (1927–2007) బల్లియా ఎంపీ (ప్రధాన మంత్రి)	21 నవంబర్ 1990	21 జూన్ 1991	212 రోజులు	సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)	చంద్ర శేఖర్	చంద్ర శేఖర్
(17)		అజిత్ కుమార్ పంజా (1936–2008) కలకత్తా ఈశాన్య ఎంపీ (MoS, I/C)	21 జూన్ 1991	18 జనవరి 1993	1 సంవత్సరం, 211 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	రావు	పివి నరసింహారావు
19		బ్రిగేడియర్ కామాఖ్య ప్రసాద్ సింగ్ డియో AVSM (జననం 1941) దెంకనల్ ఎంపీ (MoS, I/C)	18 జనవరి 1993	15 సెప్టెంబర్ 1995	2 సంవత్సరాలు, 240 రోజులు
20		PA సంగ్మా (1947–2016) తురా ఎంపీ	15 సెప్టెంబర్ 1995	16 మే 1996	244 రోజులు
21		సుష్మా స్వరాజ్ (1952–2019) దక్షిణ ఢిల్లీ ఎంపీ	16 మే 1996	1 జూన్ 1996	16 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	వాజ్‌పేయి ఐ	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
22		CM ఇబ్రహీం (జననం 1948) కర్ణాటకకు రాజ్యసభ ఎంపీ	1 జూన్ 1996	21 ఏప్రిల్ 1997	334 రోజులు	జనతాదళ్	దేవెగౌడ	హెచ్‌డి దేవెగౌడ
			21 ఏప్రిల్ 1997	1 మే 1997			గుజ్రాల్	ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్
23		S. జైపాల్ రెడ్డి (1942–2019) ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాజ్యసభ ఎంపీ	1 మే 1997	19 మార్చి 1998	322 రోజులు
(21)		సుష్మా స్వరాజ్ (1952–2019) దక్షిణ ఢిల్లీ ఎంపీ	19 మార్చి 1998	11 అక్టోబర్ 1998	206 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	వాజ్‌పేయి II	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
–		అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి (1924–2018) లక్నో ఎంపీ (ప్రధాని)	11 అక్టోబర్ 1998	5 డిసెంబర్ 1998	55 రోజులు
24		ప్రమోద్ మహాజన్ (1949–2006) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ	5 డిసెంబర్ 1998	13 అక్టోబర్ 1999	312 రోజులు
25		అరుణ్ జైట్లీ (1952–2019) గుజరాత్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)	13 అక్టోబర్ 1999	30 సెప్టెంబర్ 2000	353 రోజులు		వాజ్‌పేయి III
(21)		సుష్మా స్వరాజ్ (1952–2019) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ , నవంబర్ 8, 2000 వరకు ఉత్తరాఖండ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ , 9 నవంబర్ 2000 నుండి	30 సెప్టెంబర్ 2000	29 జనవరి 2003	2 సంవత్సరాలు, 121 రోజులు
26		రవిశంకర్ ప్రసాద్ (జననం 1954) బీహార్ రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)	29 జనవరి 2003	22 మే 2004	1 సంవత్సరం, 114 రోజులు
(23)		ఎస్.జైపాల్ రెడ్డి (1942–2019) మిర్యాలగూడ ఎంపీ	23 మే 2004	18 నవంబర్ 2005	1 సంవత్సరం, 179 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	మన్మోహన్ ఐ	మన్మోహన్ సింగ్
27		ప్రియా రంజన్ దాస్మున్సీ (1945–2017) రాయ్‌గంజ్ ఎంపీ	18 నవంబర్ 2005	11 నవంబర్ 2008	2 సంవత్సరాలు, 359 రోజులు
–		మన్మోహన్ సింగ్ (జననం 1932) అస్సాంకు రాజ్యసభ ఎంపీ (ప్రధాని)	11 నవంబర్ 2008	22 మే 2009	192 రోజులు
28		అంబికా సోని (జననం 1942) పంజాబ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	28 మే 2009	27 అక్టోబర్ 2012	3 సంవత్సరాలు, 152 రోజులు		మన్మోహన్ II
29		మనీష్ తివారీ (జననం 1965) లూథియానా ఎంపీ (MoS, I/C)	28 అక్టోబర్ 2012	26 మే 2014	1 సంవత్సరం, 210 రోజులు
30		ప్రకాష్ జవదేకర్ (జననం 1951) మధ్యప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)	27 మే 2014	9 నవంబర్ 2014	99 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	మోదీ ఐ	నరేంద్ర మోదీ
(25)		అరుణ్ జైట్లీ (1952–2019) గుజరాత్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	9 నవంబర్ 2014	5 జూలై 2016	1 సంవత్సరం, 239 రోజులు
31		ఎం. వెంకయ్య నాయుడు (జననం 1949) రాజస్థాన్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	5 జూలై 2016	18 జూలై 2017	1 సంవత్సరం, 13 రోజులు
32		స్మృతి ఇరానీ (జననం 1976) గుజరాత్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	18 జూలై 2017	14 మే 2018	300 రోజులు
33		కల్నల్ రాజ్యవర్ధన్ సింగ్ రాథోడ్ AVSM (జననం 1970) జైపూర్ రూరల్ (MoS, I/C) ఎంపీ	14 మే 2018	30 మే 2019	1 సంవత్సరం, 16 రోజులు
(30)		ప్రకాష్ జవదేకర్ (జననం 1951) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ	31 మే 2019	7 జూలై 2021	2 సంవత్సరాలు, 37 రోజులు		మోడీ II
34		అనురాగ్ సింగ్ ఠాకూర్ (జననం 1974) హమీర్‌పూర్ ఎంపీ	7 జూలై 2021	9 జూన్ 2024	2 సంవత్సరాలు, 338 రోజులు
35		అశ్విని వైష్ణవ్ (జననం 1970) ఒడిశా రాజ్యసభ ఎంపీ	10 జూన్ 2024	అధికారంలో ఉంది	70 రోజులు		మోడీ III

సహాయ మంత్రులు

సంఖ్య	ఫోటో	మంత్రి (జనన-మరణ) నియోజకవర్గం	పదవీకాలం			పార్టీ	మంత్రిత్వ శాఖ	ప్రధాన మంత్రి
			నుండి	వరకు	కాలం
1		RR దివాకర్ (1894–1990) సభ్యుడు, రాజ్యాంగ సభ	7 అక్టోబర్ 1948	26 జనవరి 1950	1 సంవత్సరం, 111 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	నెహ్రూ ఐ	జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ
2		ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ (1919–2012) పంజాబ్ రాజ్యసభ ఎంపీ	14 ఫిబ్రవరి 1971	18 మార్చి 1971	32 రోజులు		ఇందిరా II	ఇందిరా గాంధీ
3		షేర్ సింగ్ కద్యన్ (1917–2009) రోహ్‌తక్ ఎంపీ
4		నందిని సత్పతి (1931–2006) ఒడిశా రాజ్యసభ ఎంపీ	18 మార్చి 1971	14 జూన్ 1972	1 సంవత్సరం, 88 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)	ఇందిర III
(2)		ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ (1919–2012) పంజాబ్ రాజ్యసభ ఎంపీ	22 జూలై 1972	8 నవంబర్ 1973	1 సంవత్సరం, 109 రోజులు
5		జగ్బీర్ సింగ్ ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	14 ఆగస్టు 1977	11 జూలై 1978	331 రోజులు	జనతా పార్టీ	దేశాయ్	మొరార్జీ దేశాయ్
			26 జనవరి 1979	15 జూలై 1979	170 రోజులు
6		రామ్ దులారి సిన్హా (1922–1994) షెయోహర్ ఎంపీ	8 జూన్ 1980	19 అక్టోబర్ 1980	133 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I)	ఇందిర IV	ఇందిరా గాంధీ
7		ఎస్. కృష్ణ కుమార్ (జననం 1993) కొల్లాం ఎంపీ	25 జూన్ 1988	2 డిసెంబర్ 1989	1 సంవత్సరం, 160 రోజులు
8		కమల కాంత్ తివారీ బక్సర్ ఎంపీ	22 ఏప్రిల్ 1989	2 డిసెంబర్ 1989	224 రోజులు
9		సుబోధ్ కాంత్ సహాయ్ (జననం 1951) రాంచీ ఎంపీ	21 నవంబర్ 1990	21 జూన్ 1991	212 రోజులు	సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)	చంద్ర శేఖర్	చంద్ర శేఖర్
10		PM సయీద్ (1941–2005) లక్షద్వీప్ ఎంపీ	15 సెప్టెంబర్ 1995	16 మే 1996	244 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	రావు	పివి నరసింహారావు
11		ముఖ్తార్ అబ్బాస్ నఖ్వీ (జననం 1957) రాంపూర్ ఎంపీ	20 మార్చి 1998	13 అక్టోబర్ 1999	1 సంవత్సరం, 207 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	వాజ్‌పేయి II	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
12		రమేష్ బాయిస్ (జననం 1947) రాయ్‌పూర్ ఎంపీ	30 సెప్టెంబర్ 2000	29 జనవరి 2003	2 సంవత్సరాలు, 121 రోజులు		వాజ్‌పేయి III
13		MH అంబరీష్ (1952–2018) మండ్య ఎంపీ	24 అక్టోబర్ 2006	15 ఫిబ్రవరి 2007	142 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	మన్మోహన్ ఐ	మన్మోహన్ సింగ్
14		ఆనంద్ శర్మ (జననం 1953) హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాజ్యసభ ఎంపీ	18 అక్టోబర్ 2008	22 మే 2009	216 రోజులు
15		చౌదరి మోహన్ జాతువా (జననం 1935) మధురాపూర్ ఎంపీ	28 మే 2009	22 సెప్టెంబర్ 2012	3 సంవత్సరాలు, 117 రోజులు	ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్	మన్మోహన్ II
16		ఎస్. జగత్రక్షకన్ (జననం 1950) అరక్కోణం ఎంపీ	28 మే 2009	28 అక్టోబర్ 2012	3 సంవత్సరాలు, 153 రోజులు	ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
17		కల్నల్ రాజ్యవర్ధన్ సింగ్ రాథోడ్ AVSM (జననం 1970) జైపూర్ రూరల్ ఎంపీ	9 నవంబర్ 2014	14 మే 2018	3 సంవత్సరాలు, 186 రోజులు	భారతీయ జనతా పార్టీ	మోదీ ఐ	నరేంద్ర మోదీ
18		ఎల్. మురుగన్ (జననం 1977) మధ్యప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	7 జూలై 2021				మోడీ II

ఉప మంత్రులు

సంఖ్య	ఫోటో	మంత్రి (జనన-మరణ) నియోజకవర్గం	పదవీకాలం			పార్టీ	మంత్రిత్వ శాఖ	ప్రధాన మంత్రి
			నుండి	వరకు	కాలం
1		శామ్ నాథ్ చాందినీ చౌక్ ఎంపీ	8 మే 1962	27 మే 1964	2 సంవత్సరాలు, 32 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	నెహ్రూ IV	జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ
			27 మే 1964	9 జూన్ 1964			నంద ఐ	గుల్జారీలాల్ నందా (నటన)
2		సిఆర్ పట్టాభిరామన్ (1906–2001) కుంభకోణం ఎంపీ	15 జూన్ 1964	11 జనవరి 1966	1 సంవత్సరం, 210 రోజులు		శాస్త్రి	లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
			11 జనవరి 1966	24 జనవరి 1966	13 రోజులు		నందా II	గుల్జారీలాల్ నందా (నటన)
3		నందిని సత్పతి (1931–2006) ఒడిశా రాజ్యసభ ఎంపీ	29 జనవరి 1966	13 మార్చి 1967	3 సంవత్సరాలు, 16 రోజులు		ఇందిరా ఐ	ఇందిరా గాంధీ
			18 మార్చి 1967	14 ఫిబ్రవరి 1969			ఇందిరా II
4		ధరమ్ బీర్ సిన్హా (జననం 1932) బార్హ్ ఎంపీ	2 మే 1971	23 మార్చి 1977	5 సంవత్సరాలు, 325 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)	ఇందిర III
5		కుముద్‌బెన్ జోషి (1934–1922) గుజరాత్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ	19 జనవరి 1980	15 జనవరి 1982	1 సంవత్సరం, 361 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I)	ఇందిర IV
6		మల్లికార్జున్ గౌడ్ (1941–2002) మహబూబ్ నగర్ ఎంపీ	15 జనవరి 1982	7 ఫిబ్రవరి 1984	2 సంవత్సరాలు, 23 రోజులు
7		ఆరిఫ్ మొహమ్మద్ ఖాన్ (జననం 1951) బహ్రైచ్ ఎంపీ	15 జనవరి 1982	29 జనవరి 1983	1 సంవత్సరం, 14 రోజులు
8		గులాం నబీ ఆజాద్ (జననం 1949) వాషిమ్ ఎంపీ	8 ఫిబ్రవరి 1984	31 అక్టోబర్ 1984	266 రోజులు
9		ఎస్. కృష్ణ కుమార్ (జననం 1993) కొల్లాం ఎంపీ	14 ఫిబ్రవరి 1988	25 జూన్ 1988	132 రోజులు		రాజీవ్ II	రాజీవ్ గాంధీ
10		గిరిజా వ్యాస్ (జననం 1946) ఉదయపూర్ ఎంపీ	21 జూన్ 1991	17 మార్చి 1993	1 సంవత్సరం, 210 రోజులు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	రావు	పివి నరసింహారావు
ఉప మంత్రి పదవి రద్దయింది.

మూలాలు

1. About Us Main Page