జ్ఞానేశ్వరుడు

జ్ఞానేశ్వరుడు (1275–1296) ^[2] మహారాష్ట్రకు చెందిన ప్రముఖ వాగ్గేయకారుడు, తత్వవేత్త, నాథ సంప్రదాయానికి చెందిన సన్యాసి. 21 సంవత్సరాల అతి తక్కువ జీవిత కాలంలోనే భగవద్గీత మీద ఆయన రచించిన జ్ఞానేశ్వరి, అమృతానుభవం అనే గ్రంథాలు మరాఠీ సాహిత్యంలో మైలురాళ్ళుగా పరిగణిస్తారు. దేవగిరి యాదవులచే పరిరక్షించబడిన ఈ గ్రంథాలు మరాఠీ భాషలో లభిస్తున్న అత్యంత ప్రాచీనమైన గ్రంథాలు.^[3]

జ్ఞానేశ్వర్
జననం	జ్ఞానేశ్వర్ 1275 CE ఆలంది, మహారాష్ట్ర
బిరుదులు/గౌరవాలు	సంత్, దేవ్, మౌలా[1]
గురువు	నివృత్తినాథుడు
తత్వం	వర్కారీ, హిందూ
సాహిత్య రచనలు	జ్ఞానేశ్వరి, అమృతానుభవం, చాంగ్ దేవ్ పాశశ్తి, హరిపథం, అభంగాలు

జీవిత విశేషాలు

జ్ఞానేశ్వరుడు మహారాష్ట్రను 13 వ శతాబ్దంలో యాదవ రాజైన రామదేవర పరిపాలిస్తున్న కాలంలో జన్మించాడు. ^[4] 1296లో ఢిల్లీ సుల్తానులు ఆ రాజ్యం మీద దాడి చేసేవరకు ప్రశాంతంగా, సుసంపన్నంగా ఉండేది.^[5][6] యాదవ రాజుల పాలనలో కళలు, సైన్సు మొదలైన రంగాలు బాగా అభివృద్ధి సాధించాయి. భారతదేశం నలుమూలల నుంచి అనేకమంది పండితులు ఆ రాజ్యానికి విచ్చేసేవారు.^[7] కానీ అదే సమయంలోనే ప్రజల్లో మతమౌఢ్యం, సాంఘిక దురభిమానం, మూఢ నమ్మకాలు లాంటివి పెరిగి గ్రామదేవతలకు మూగజీవాలను బలి ఇవ్వడం ఎక్కువైంది.^[8] జ్ఞానేశ్వరుడు తను రాసిన జ్ఞానేశ్వరి అనే గ్రంథంలో ఈ మూఢాచారాలను విమర్శించాడు.^[9] బి.పి బహీరత్ అనే పండితుని ప్రకారం ఆ కాలంలో మరాఠీలో రచనలు చేసిన తొలి తత్వవేత్త జ్ఞానేశ్వరుడు.^[10]

మూలాలు

వివరణ

ఉదాహరణలు

1. Berntsen 1988, p. 143.
2. Mokashi 1987, p. 39.
3. D. C. Sircar (1996). Indian Epigraphy. Motilal Banarsidass. pp. 53–54. ISBN 978-81-208-1166-9.
4. Bahirat 2006, p. 1.
5. Ranade 1933, p. 25.
6. Michell & George 1999, p. 5. sfn error: no target: CITEREFMichellGeorge1999 (help)
7. Bahirat 2006, p. 2.
8. Bahirat 2006, pp. 3–4.
9. Bahirat 2006, pp. 4–5.
10. Bahirat 2006, pp. 2–3.

పుస్తకాలు

• Attwood, Donald W. (1992), Raising cane: the political economy of sugar in western India, Westview Press, ISBN 978-0-8133-1287-3
• Bahirat, B. P. (2006), The Saint heritage of India, Cosmo Publications, ISBN 978-81-307-0124-0
• Balasubramanian, R. (2000), "2", Advaita Vedānta, vol. 2, Project of History of Indian Science Philosophy and Culture, ISBN 978-81-87586-04-3
• Berntsen, Maxine (1988), The Experience of Hinduism: Essays on Religion in Maharashtra, SUNY Press, ISBN 978-0-88706-662-7
• Bobde, P. V. (1987), Garland of Divine Flowers: Selected Devotional Lyrics of Saint Jnanesvara, Motilal Banarsidass, ISBN 978-81-208-0390-9
• Cashman, Richard I. (1975), The Myth of the Lokamanya: Tilak and Mass Politics in Maharashtra, University of California Press, ISBN 978-0-520-02407-6
• Claus, Peter J.; Diamond, Sarah; Mills, Margaret Ann (2003), South Asian Folklore: An Encyclopedia : Afghanistan, Bangladesh, India, Nepal, Pakistan, Sri Lanka, Taylor & Francis, ISBN 978-0-415-93919-5
• Dallmayr, Fred (2007), In Search of the Good Life: A Pedogogy for Troubled Times, University Press of Kentucky, ISBN 0-8131-3858-2
• Datta, Amaresh (1988), Encyclopaedia of Indian Literature, Sahitya Akademi, ISBN 978-81-260-1194-0
• De Smet, Richard V.; Malkovsky, Bradley J. (2000), New Perspectives on Advaita Vedānta: Essays in Commemoration of Professor Richard De Smet, S.J., BRILL, ISBN 90-04-11666-4
• Devy, G. N. (2002), Indian Literary Criticism: Theory and Interpretation, Orient Blackswan, ISBN 978-81-250-2022-6
• Dhongde, Ramesh Vaman; Wali, Kashi (2009), Marathi, John Benjamins Publishing Company, ISBN 978-90-272-8883-7
• Farquhar, John Nicol (1984), An Outline of the Religious Literature of India, Motilal Banarsidass Publ, ISBN 978-0-89581-765-5
• Fowler, Jeaneane D. (2002), Perspectives of Reality: An Introduction to the Philosophy of Hinduism, Sussex Academic Press, ISBN 978-1-898723-93-6^{[permanent dead link]}
• Ganesh, Kamala; Thakkar, Usha (2005), Culture and the Making of Identity in Contemporary India, SAGE Publications, ISBN 978-0-7619-3381-6
• Glushkova, Irina (2014), Objects of Worship in South Asian Religions: Forms, Practices and Meanings, Routledge, ISBN 978-1-317-67595-2
• Grover, Verinder (1990), Mahadev Govind Ranade, Deep & Deep Publications, ISBN 978-81-7100-245-0
• Harrisson, Tom (1976), Living Through the Blitz, Cambridge University Press, ISBN 978-0-00-216009-4^{[permanent dead link]}
• Kohn, Livia (2008), Chinese Healing Exercises: The Tradition of Daoyin, University of Hawaii Press, ISBN 978-0-8248-3269-8
• Michell, George; Zebrowski, Mark (1999), Architecture and Art of the Deccan Sultanates, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-56321-5
• Mokashi, Digambar Balkrishna (1987), Palkhi: An Indian Pilgrimage, SUNY Press, ISBN 978-0-88706-461-6
• Mokashi-Punekar, Rohini (2005), On the Threshold, Rowman Altamira, ISBN 978-0-7591-0821-9
• Novetzke, Christian Lee (2009), Shared Idioms, Sacred Symbols, and the Articulation of Identities in South Asia, Routledge, ISBN 978-1-135-90477-7
• O'Connell, Joseph T. (1999), Organizational and institutional aspects of Indian religious movements, Indian Institute of Advanced Study, Manohar
• Pawar, G. M. (1997), Medieval Indian Literature: Surveys and selections, Sahitya Akademi, ISBN 978-81-260-0365-5
• Prasad, Rajendra (2009), A Historical-developmental Study of Classical Indian Philosophy of Morals, Concept Publishing Company, ISBN 978-81-8069-595-7
• Ranade, Ramchandra Dattatraya (1933), Mysticism in India: The Poet-Saints of Maharashtra, SUNY Press, ISBN 978-0-87395-669-7
• Schomer, Karine; McLeod, W. H. (1987), The Sants: Studies in a Devotional Tradition of India, Motilal Banarsidass Publ., ISBN 978-81-208-0277-3
• Sharma, Arvind (1979), Thresholds in Hindu-Buddhist Studies, T.K. Mukherjee
• Sundararajan, K. R.; Mukerji, Bithika (2003), Hindu Spirituality: Postclassical and Modern, Motilal Banarsidass Publ., ISBN 978-81-208-1937-5