సుద్దాల (గుండాల మండలం)

సుద్దాల, తెలంగాణ రాష్ట్రం,యాదాద్రి - భువనగిరి జిల్లా, గుండాల మండలంలోని గ్రామం.^[1]

సుద్దాల
—  రెవిన్యూ గ్రామం  —
సుద్దాల తెలంగాణ పటంలో గ్రామ స్థానం
అక్షాంశరేఖాంశాలు: 17.529841°N 79.198140°E / 17.529841; 79.198140
రాష్ట్రం	తెలంగాణ
జిల్లా	యాదాద్రి
మండలం	గుండాల
ప్రభుత్వం
- సర్పంచి	and a city manager -->
జనాభా (2011)
- మొత్తం	1,972
- పురుషుల సంఖ్య	973
- స్త్రీల సంఖ్య	999
- గృహాల సంఖ్య	482
పిన్ కోడ్	508277
ఎస్.టి.డి కోడ్

ఇది మండల కేంద్రమైన గుండాల నుండి 13 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన జనగామ నుండి 32 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది.

జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో

2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత నల్గొండ జిల్లాలోని ఇదే మండలంలో ఉండేది.^[2]

గణాంకాలు

2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 482 ఇళ్లతో, 1972 జనాభాతో 632 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 973, ఆడవారి సంఖ్య 999. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 430 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 8. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 576555^[3].పిన్ కోడ్: 508277.

గ్రామ చరిత్ర

ఈ గ్రామాన్ని సందర్శించినపుడు గ్రామంలో పురాతన ఆలయాలు కొన్ని ఉన్నాయి.వాటిలో శివాలయం, వేణుగోపాలస్వామిగుడి రెండింటిని పునరుద్ధరణ చేస్తున్నారు.ఎందుకో పాతగుళ్ళ రూపాలను మార్చకుండా అట్లనే తిరిగి కడితే బాగుండుననిపించింది.కాని, విగ్రహాలను ధ్వంసం చేసి,గుళ్ళను తవ్విపోసారు దుర్మార్గపు గుప్తనిధుల త్రవ్వకాల మాఫియా కిరాతకులు.వాళ్ళ వల్ల ఇంకెన్ని గుళ్ళను నష్టపోవాలలో మనం.రక్షణ లేదు మన చరిత్రకు. వేగంగా చరిత్రను రాసి దాచుకోకపోతే ఈ మాత్రం చరిత్ర కూడా మనకు మిగలదేమో...శైవ,వైష్ణవాలిక్కడ పోటా పోటీగా ఆలయాలు నిర్మించినట్లనిపిస్తాయి.పురాతనమైన ఈ దేవాలయాలు చాళుక్యుల (11 వ శతాబ్దం) కాలంలో నిర్మించినట్లుగా వున్నాయని అభిప్రాయపడ్డారు.వేణుగోపాలస్వామి గుడి పూర్వపు రూపం పోలేదు ఆలయగోపురం తప్ప. చుట్టూ ప్రాకారం,ద్వారగోపురం, 3 వైపుల దారులు,16 స్తంభాలతో అర్ధమంటపం,రంగమంటపం,అంతరాళం,గర్భగుడిలో వేణుగోపాలస్వామి. గుడి వెలుపల ఆంజనేయ,గరుత్మంతులున్నారు.విమానగోపురం పూర్వం ఇటుకలతో కట్టివుండేది.డంగుసున్నంతో తాపడం చేసిన అంతస్తులగోపురానికి చుట్టూ చాలా బొమ్మలుండేవి. అందులో కొన్ని బూతుబొమ్మలు.ఇప్పటికి అట్లాంటి విమానగోపురం మీద బూతుబొమ్మలు కొన్ని వున్నాయి ఇక్కుర్తిలోని ఒక గుడిలో.ఇక్కడ రెండు గుళ్ళల్లో దొరికిన ఇటుకలు రెండంగుళాల మందంతో 12’8 అంగుళాల పొడవు,వెడల్పుతో ఉన్నాయి. కొంతమట్టుకు తేలికైనవి. వేణుగోపాలస్వామినుండి పక్కనున్న గడిలోపలికి సొరంగమార్గం వుండడం ఇక్కడి విశేషం.శివాలయపు ద్వారానికి లలాటబింబంగా శివలింగం, వేణుగోపాల స్వామి గుడిలో అంతరాళ లలాటబింబంగా తిరునామాలుండడం విశేషం.శివాలయంలో చతుర్భుజాలతో కుడి మొదటి చేయి అభయముద్రతో, వెనక చేయిలో త్రిశూలం,ఎడమ ముందటి చేతిలో పాత్ర,వెనక చేతిలో ఢమరుకంతో ఉన్న దుర్గాదేవత,అడుగు ఎత్తు,అడుగున్నర పొడవున్న నంది మెడలో పెద్దగజ్జెలదండ,వీపుమీదనుండి వేలాడే గజ్జెలపట్టీలతో జబల్పూర్ యోగినీదేవాలయంలోని నందిని గుర్తు తెస్తున్నది.మరొక నంది అంతే కొలతలతో వున్నా చాళుక్యశైలితో ఉంది.వినాయక శిల్పం రాష్ట్రకూటశైలిని గుర్తుచేస్తున్నది. శివాలయపు పానవట్టం గుండ్రంగా 5 అంచులతో ఉంది.ప్రతిష్ఠత లింగం మారుగా మరొక లింగం పెట్టివుంది.మిగతా ఆలయనిర్మాణం తొలగించబడివుంది. నిర్మాణపు ఆనవాళ్ళు కానరావడంలేదు.ఆలయాలు ఒకటి,రెండుసార్లు పునరుద్ధరించబడ్డట్టు అనిపిస్తున్నది నిర్మాణపు తీరును పరిశీలించినపుడు.శివాలయం మట్టుకు వేణుగోపాలస్వామిగుడికన్నా పాతది.9,10 శతాబ్దాల కాలం నాటిదయివుంటుంది.వేణుగోపాలస్వామి గుడి 11వ శతాబ్దానికి చెందినదై వుంటుంది.సుద్దాల గ్రామానికి పడమటి వైపునుండి భిక్కేరు పారుతున్నది. పాతఊరు అడుగు వుందంటున్నారు.అంటే ఈ ఊరు ఇంకా పురాతనకాలాన కూడా వుండి వుంటుందన్నట్టే.

గ్రామములోని ప్రముఖులు (నాడు/నేడు)

సుద్దాల హనుమంతు

సుద్దాల అశోకతేజ

• సుద్దాల అశోక్ తేజ, సినీ గేయ రచయిత.
• సుద్దాల హనుమంతు, రచయిత
• గుర్రం యాదగిరి రెడ్డి, కమ్యూనిస్టు నాయకుడు, మాజీ ఎమ్మెల్యే^[4]

విద్యా సౌకర్యాలు

గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి గుండాలలో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మోత్కూరులోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల జనగామలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నార్కట్ పల్లిలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు జనగామలోనూ ఉన్నాయి. సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం జనగామలోను, వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల‌లు నల్గొండ లోనూ ఉన్నాయి.

వైద్య సౌకర్యం

ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం

సుద్దాలలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.

ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం

గ్రామంలో4 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు నలుగురు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.

తాగు నీరు

గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.

పారిశుధ్యం

మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.

సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు

సుద్దాలలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.

గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.

జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.

మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు

గ్రామంలో వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.

ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు

గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.

విద్యుత్తు

గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 9 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.

భూమి వినియోగం

సుద్దాలలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:

• వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 31 హెక్టార్లు
• వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 10 హెక్టార్లు
• శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 73 హెక్టార్లు
• వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 19 హెక్టార్లు
• సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 12 హెక్టార్లు
• బంజరు భూమి: 155 హెక్టార్లు
• నికరంగా విత్తిన భూమి: 328 హెక్టార్లు
• నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 403 హెక్టార్లు
• వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 93 హెక్టార్లు

నీటిపారుదల సౌకర్యాలు

సుద్దాలలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.

• బావులు/బోరు బావులు: 93 హెక్టార్లు

ఉత్పత్తి

సుద్దాలలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.

ప్రధాన పంటలు

వరి, కంది, ప్రత్తి

మూలాలు

1. తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 234 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016
2. "యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా" (PDF). తెలంగాణ గనుల శాఖ. Archived (PDF) from the original on 2022-01-06. Retrieved 2021-01-06.
3. "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".
4. సాక్షి, పాలిటిక్స్ (23 November 2019). "అజాత శత్రువు.. ఎర్ర సూరీడు అస్తమయం". Sakshi. Archived from the original on 23 నవంబరు 2019. Retrieved 23 November 2019.

వెలుపలి లంకెలు