భారతీయ యోగి మరియు గురువు From Wikipedia, the free encyclopedia
"లాహిరి మహాశయుడు"గా ప్రసిద్ధి గాంచిన శ్యామ చరణ్ లాహిరి (1828 సెప్టెంబరు 30 - 1895 సెప్టెంబరు 26) భారత యోగీశ్వరుడు, గురువు. మహావతార్ బాబాజీకి శిష్యుడు. ఆయనకు "యోగిరాజ్", "కాశీ బాబా" అనే పేర్లు కూడా ఉన్నాయి. ఆయన 1861లో మహావతార్ బాబాజీ నుండి యోగంలో ఒక భాగమైన క్రియా యోగాన్ని నేర్చుకున్నాడు. ఈయన యుక్తేశ్వర్ గిరి అనే యోగికి గురువు.
లాహిరీ మహాశయులు | |
|---|---|
 లాహిరీ మహాశయులు | |
| జననం | శ్రీ శ్యామచరణ్ లాహిరి సా.శ. 1828 సెప్టెంబరు 30 బెంగాల్ లోని నాడియా జిల్లా, ఘుర్ణి గ్రామం |
| మరణం | 1895 సెప్టెంబరు 26 (వయసు 66) వారణాసి |
| ఇతర పేర్లు | లాహిరీ మహాశయ |
| సుపరిచితుడు/ సుపరిచితురాలు | క్రియా యోగా విజ్ఞానం |
| జీవిత భాగస్వామి | కాశిమణిదేవి |
| పిల్లలు | తింకోరి లాహిరి, దుకోరి లాహిరి |
| తల్లిదండ్రులు |
|
"మహాశయ" అనే సంస్కృత ఆధ్యాత్మిక పదానికి అర్థం "విశాల మనస్తత్వం".[1] ఈయన భారతీయ యోగులలో విలక్షణమైనవాడు. ఈయన గృహస్థుగా జీవిస్తూ, బ్రిటిష్ భారత ప్రభుత్వ మిలటరీ ఇంజనీరింగ్ విభాగానికి అకౌంటెంట్‌గా పనిచేస్తూ కుటుంబాన్ని పోషించాడు. లాహిరి తన కుటుంబంతో కలిసి ఆలయంలో లేదా ఆశ్రమంలో కాకుండా వారణాసిలో నివసించాడు. 19 వ శతాబ్దపు హిందూ మతవాదులలో గణనీయమైన ఖ్యాతిని పొందాడు. 1946 లో శ్రీ యుక్తేశ్వర్ గిరి శిష్యుడైన పరమహంస యోగానంద రాసిన పుస్తకం "ఒక యోగి ఆత్మ కథ" ద్వారా ఆయనకు పశ్చిమ దేశాలలో గుర్తింపు వచ్చింది. నానాటికీ ఉనికి కోల్పోతున్న క్రియా యోగా సాధనను ప్రపంచానికి తిరిగి పరిచయం చేయడానికి లాహిరి మహాశయుని మహావతార్ బాబాజీ ఎన్నుకున్నారని యోగానంద తన పుస్తకంలో రాశాడు. అందుకని, యోగానంద అతన్ని "యోగా అవతారం"గా భావించాడు. లాహిరి శిష్యులలో యోగానంద తల్లిదండ్రులతో పాటు యోగానంద సొంత గురువు కూడా ఉన్నారు. యోగానంద ఒక సంవత్సరము వయస్సుగల బాలుడిగా ఉన్నప్పుడు లాహిరి బాబా శిష్యులైన అతని తండ్రిగారు గురుదేవుల వద్దకు ఆశీర్వదము నిమిత్తం కుమారుడిని తీసుకొని వెళ్ళాడు. అప్పుడు లాహిరీ బాబా ఆ బాలుని తన ఒళ్ళో కూర్చోబెట్టుకొని "ఈ బాలుడు అనేక ఆత్మలను భగవంతుని దగ్గరకు తీసుకుని వెళ్ళే గురువు అవుతారని" జోస్యం చెప్పాడు.[2]
బ్రిటిష్ పరిపాలనలో బెంగాల్ రాజ్యంలోని నాడియా జిల్లాకు చెందిన ఘుర్ణి గ్రామంలో ఒక బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో 1828 సెప్టెంబరు 30న గౌర్ మోహన్ లాహిరి, ముక్తాక్షి దంపతులకు చిన్న కుమారునిగా జన్మించాడు. ఆయన జన్మనామం శ్యామచరణ్ లాహిరి. అతని బాల్యంలోనే తల్లి మరణించింది. ఆమె శివుని భక్తురాలని తప్ప ఆమె గురించి ఏ సమాచారం తెలియదు. మూడు, నాలుగు సంవత్సరాల వయస్సులో, అతను తరచూ ధ్యానంలో కూర్చుని కనిపించేవాడు. ఈ ధ్యానంలో అతని శరీరం మెడ వరకు ఇసుకలో ఖననం చేయబడి ఉండేది. లాహిరికి ఐదు సంవత్సరాల వయసులో, తన కుటుంబానికి పూర్వీకుల నుండి సంక్రమించిన ఇల్లు వరదలో కొట్టుకు పోయింది, కాబట్టి అతని కుటుంబం వారణాసికి వెళ్లింది. అక్కడ అతను తన జీవితంలో ఎక్కువ భాగం గడిపాడు.[2]
చిన్నతనంలో, ఆయన ఉర్దూ, హిందీ భాషలను అభ్యసించాడు. క్రమంగా ప్రభుత్వ సంస్కృత కళాశాలలో బెంగాలీ, సంస్కృతం, పర్షియన్, ఫ్రెంచ్, ఇంగ్లీష్ భాషలతో పాటు వేదాధ్యయనం కూడా చేసాడు. వేదాలను పఠించడం, గంగానదిలో స్నానం చేయడం, ఆరాధించడం అతని దినచర్యలో భాగం అయింది.[3] 1846లో కాశీమణిదేవితో అతని వివాహం జరిగింది.[4] ఆమె కూడా తర్వాతి కాలంలో ఆయనకు శిష్యురాలై ఆధ్యాత్మిక ఉన్నతిని పొందినది. వారికి ఇద్దరు కుమారులు, ముగ్గురు కుమార్తెలు. వారి కుమారులు ఇరువురు తిన్కోరి లాహిరీ, దుకోరీ లాహిరీ తండ్రి క్రియాయోగ మార్గములోనే నడిచారు. లాహిరీ మహాశయులు మిలటరీ వర్క్స్ లో ఒక సాధారణ గుమస్తా ఉద్యోగాన్ని స్వీకరించాడు. ఈ విభాగము సైన్యము యొక్క రోడ్లు, భవనముల కట్టుబడికి అవసరమయ్యే సామాగ్రిని సరఫరా చేస్తుండేది. అతనితో పనిచేసే అనేక మంది ఇంజనీర్లు, అధికారులకు లాహిరీ మహాశయుడు హిందీ, ఉర్దూ, బెంగాలీలను బోధించేవాడు. ఇంట్లో రహస్యముగా యోగా అభ్యాసమును చేయుచు గృహ, ఇతర సాంఘిక బాధ్యతలను సక్రమముగా నిర్వర్తించెడివాడు. తన తండ్రి మరణం తరువాత, వారణాసిలో మొత్తం కుటుంబాన్ని పోషించే పాత్రను పోషించాడు.[2] ఆ విధముగా అతను గృహస్థునిగా ఉండి బాధ్యతలు ఆత్మ సాక్షాత్కారమునకు ఏ విధముగాను అడ్డుకావని ఇతరులకు చూపించాడు.
లాహిరీ మహాశయుడు ద్రోణగిరిలో 1861లో "రాయల్ ఇంజనీర్స్ అఫీస్"లో క్లర్కుగా పనిచేయుచూ ఉండగా అనుకోకుండా హిమాలయాల సమీపంలోని నైనిటాల్ దగ్గరలో రాణిఖేత్ కు బదిలీ అయినది. ఆ రకముగా అతను హిమాలయాల దగ్గరకు వెళ్ళాడు. ఒక రోజు, కొండలలో నడుస్తున్నప్పుడు, అతనికి ఒక స్వరం వినిపించింది. మరింత అధిరోహించిన తరువాత అతను తన గురు మహావతార్ బాబాజీని కలుసుకున్నాడు. బాబాజీ ఈయనకు క్రియాయోగా బోధించాడు. తన శేష జీవితాన్ని క్రియాయోగం వ్యాప్తికి కృషిచేయవలసినదిగా బాబాజీ లాహిరికి తెలిపాడు.[2] లాహిరీ మహాశయులకు క్రియా యోగా పూర్తివిధానమును రోజుల తరబడి అభ్యసింపజేసిరి. ఆ తరువాత లాహిరీ మహాశయుడు అనేక రోజులు సమాధిస్థితిలో ఉండిపోయిరి. గత జన్మలోని ఆధ్యాత్మిక సాధన, గురు అనుగ్రహము వలన లాహిరి బాబా అతి తక్కువ వ్యవధిలోనే క్రియా యోగ సాధనలో ఉన్నతిని సాధించిరి.
వెంటనే, లాహిరి మహాశయుడు వారణాసికి తిరిగి వచ్చాడు. అక్కడ అతను క్రియా యోగ మార్గాన్ని శిష్యులకు బోధించడం ప్రారంభించాడు. కాలక్రమేణా, లాహిరి నుండి క్రియా బోధనలను స్వీకరించడానికి ఎక్కువ మంది ప్రజలు తరలివచ్చారు. అతను అనేక అధ్యయన సమూహాలను నిర్వహించాడు. భగవద్గీతపై తన "గీతా సమావేశాలలో" క్రమం తప్పకుండా ఉపన్యాసాలు ఇచ్చాడు. కుల మూర్ఖత్వం చాలా బలంగా ఉన్న సమయంలో హిందువులు, ముస్లింలు, క్రైస్తవులతో సహా నమ్మకమున్న ప్రతీవారికి అతను క్రియా దీక్షను ఉచితంగా ఇచ్చాడు. అతను తన విద్యార్థులను వారి స్వంత విశ్వాస సిద్ధాంతాలకు కట్టుబడి ఉండమని ప్రోత్సహించాడు. వారు ఇప్పటికే అభ్యసిస్తున్న వాటికి క్రియా పద్ధతులను జోడించాడు.[2]
అతను 1886లో అకౌంటెంట్ గా పదవీ విరమణ చేసేంత వరకు తన కుటుంబానికి పోషిస్తూ, క్రియా యోగా గురువుగా కొనసాగాడు. ఈ సమయంలో అతన్ని చూడటానికి ఎక్కువ మంది సందర్శకులు వచ్చేవారు. అతను ధ్యానం చేస్తున్న గదిని విడిచిపెట్టి తన దర్శనం కోరిన వారందరికీ అందుబాటులో ఉండేవాడు. లాహిరి బాబా తన శిష్యులకు ఈ లౌకిక ప్రపంచములో ఉంటూనే ఎలా క్రియాయోగ సధన చేయవచ్చునో నేర్పిరి. అతను తరచుగా శ్వాస కూడా ఆడని జాగ్రతావస్థలోకి వెళ్ళిపోయేవాడు. సంవత్సరాలుగా అతను తోటమాలి, పోస్ట్‌మెన్, రాజులు, మహారాజులు, సన్యాసులు, గృహస్థులు, నిమ్నకులస్థులుగా భావించేవారు, క్రైస్తవులు, ముస్లింలకు దీక్ష ఇచ్చాడు[3] ఆ సమయంలో, కఠినమైన నియమాలు ఉన్న బ్రాహ్మణుడు అన్ని కులాల ప్రజలతో చాలా సన్నిహితంగా ఉండటం అసాధారణమైన విషయం.
ఉన్నత స్థితికి చెందిన యోగులు కూడా లాహిరి బాబా దగ్గర దీక్ష తీసుకొనిరి. వారిలో కొందరు పంచానన్ భట్టాచార్య, స్వామి శ్రీయుక్తేశ్వర్, స్వామి ప్రణవానంద, భూపేంద్రనాథ్ సన్యాల్, దయాల్ మహరాజ్, రామగోపాల్. స్వామి కేశవానంద బ్రహ్మచారి, పరమహంస యోగానంద తల్లిదండ్రులు. అతని నుండి క్రియా యోగం తీసుకున్న వారిలో బెనారస్ కు చెందిన భాస్కరానంద సరస్వతి, డియోగర్ కు చెందిన బాలానంద బ్రహ్మచారి, బెనారస్ కు చెందిన మహారాజా ఈశ్వరి నారాయణ సింహా బహదూర్, అతని కుమారుడు కూడా ఉన్నారు.[2][5]
జీవిత చరిత్ర రచయిత, యోగాచార్య డాక్టర్ అశోక్ కుమార్ ఛటర్జీ తన "పురాణ పురుష" పుస్తకంలో, లాహిరి షిర్డీ సాయిబాబాను క్రియా యోగా దీక్ష ఇచ్చారని, లాహిరి రాసిన 26వ రహస్య డైరీలోని ఒక భాగం ఆధారంగా రాసాడు.[6] క్రియా యోగా బోధనలను వ్యాప్తి చేయడానికి కోల్‌కతాలో ఒక సంస్థను ప్రారంభించడానికి తన శిష్యుడు పంచనన్ భట్టాచార్యకు అతను అనుమతి ఇచ్చాడు.
ఆర్య మిషన్ సంస్థ ఇతర ఆధ్యాత్మిక పుస్తకాలతో పాటు, గీత యొక్క బెంగాలీ అనువాదంతో సహా భగవద్గీతపై లాహిరి వ్యాఖ్యానాలను ప్రచురించింది. లాహిరి స్వయంగా వేలాది చిన్న పుస్తకాలను భగవద్గీత నుండి కొన్ని భాగాలను చేర్చి, బెంగాలీ, హిందీ భాషలలో ముద్రించి ఉచితంగా పంపిణీ చేసాడు. ఆ సమయంలో ఇది అసాధారణమైన ఆలోచన.[3] 1895 లో, అతను తన శిష్యులను పిలిచి అతను త్వరలోనే శరీరాన్ని విడిచిపెడతాడని వారిలో కొంతమందికి తెలియజేసాడు. అతను మరణించడానికి కొద్ది క్షణాలు ముందు, "నేను ఇంటికి వెళుతున్నాను. ఓదార్చండి; నేను మళ్ళీ లేస్తాను" అని అన్నాడు. తన శరీరాన్ని మూడు సార్లు త్రిప్పి ఉత్తరవైపుకు తిరిగి స్పృహతోనే శరీరాన్ని వదిలి మహాసమాధిలోకి వెళ్ళిపోయాడు. అతను 1895 సెప్టెంబరు 26న మరణించాడు.[2] అతనిని వారణాశిలోని మణికర్ణికా ఘాట్ వద్ద బ్రాహ్మణ సంప్రదాయాలతో దహన సంస్కారాలు జరిపారు.
అతను తన శిష్యులకు బోధించిన కేంద్ర ఆధ్యాత్మిక అభ్యాసం క్రియా యోగా. ఇది అభ్యాసకుడి ఆధ్యాత్మిక వృద్ధిని త్వరగా వేగవంతం చేసే అంతర్గత ప్రాణాయామ పద్ధతుల శ్రేణి. మతపరమైన నేపథ్యంతో సంబంధం లేకుండా నిజాయితీగా ఆకాంక్షించే వారందరికీ ఈ పద్ధతిని నేర్పించాడు. శిష్యులు తీసుకువచ్చే అనేక రకాల సమస్యలకు ప్రతిస్పందనగా, అతని సలహా ఒకే విధంగా ఉంటుంది - మరింత క్రియా యోగా సాధన చేయండి[2]. క్రియా యోగా గురించి ఆయన ఇలా అన్నారు:
"మీరు ఎవరికీ చెందని వారు, మీకు ఎవరూ లేరని ఎల్లప్పుడూ గుర్తుంచుకోండి. ఏదో ఒక రోజు మీరు అకస్మాత్తుగా ఈ ప్రపంచంలోని ప్రతిదాన్ని విడిచిపెట్టవలసి ఉంటుందని ఆలోచించండి.- కాబట్టి ఇప్పుడు దేవుని పరిచయాన్ని పొందండి. దేవుని దృష్టి బెలూన్లో రోజువారీ స్వారీ చేయడం ద్వారా రాబోయే జ్యోతిష్య ప్రయాణానికి మీరే సిద్ధం చేసుకోండి. మాయ ద్వారా మీకు మీరే మాంసం, ఎముకల కట్టగా భావిస్తున్నారు, ఇది ఉత్తమంగా కష్టాల గూడు. ప్రతి రకమైన కష్టాల నుండి విముక్తి లేని అనంతమైన సారాంశంగా మిమ్మల్ని మీరు త్వరగా చూడటానికి నిరంతరాయంగా ధ్యానం చేయండి. శరీరానికి ఖైదీగా ఉండడం మానేయండి; క్రియా యోగ రహస్య తాళపుచెవిని ఉపయోగించి, ఆత్మసాక్షాత్కారం పొందడం నేర్చుకోండి."[2]
యోగి మహరాజ్ లాహిరి మహాశయుల దృష్టిలో క్రియాయోగమును 1) మహాముద్ర 2) ప్రాణాయామము 3) ఖేచరీ ముద్ర 4) నాథశ్రవణము 5) జ్యోతి ముద్ర (యోని ముద్ర) అనే ఐదు భాగాలుగా విభజించిరి. చూచుటకు ఇవి పూర్ణయోగమునకు మారుపేరు. "యోగిరాజ లాహిరీ మహాశయులు" దృష్టిలో ఈ భాగములను పరిశీలించినచో జీవన బంధముల నుండి పూర్తిగా దాస్యవిముక్తులను చేయుటయే యోగము యొక్క లక్ష్యము. అందులకే లాహిరి దీనికి "క్రియా యోగము" అని నామకరణం చేసిరి.
క్రియా యోగ సాధనలో గురుశిష్యుల సంబంధము మధురమైనది. క్రియా యోగ సందర్భంలో గురు-శిష్యుల సంబంధం గురించి లాహిరి తరచుగా మాట్లాడేవారు[2]. అనేక పర్యాయములు క్రియ అభ్యాసి గురు సాన్నిధ్యమునకు వచ్చుట వలననే సాధన రహస్యములు వాటి పరిష్కార మార్గములు లభించును. ప్రారంభములో గురువు స్వయముగా తన శిష్యుని స్థితిని అభివృద్ధి చేసి, ఉత్సాహవంతునిగా చేయుదురు. నెమ్మది నెమ్మదిగా తన ఉపదేశముతో తగిన ఉదాహరణములతో, శిష్యునకు సర్వము తెలియజేసి, సాధనలో పైకి తీసుకుని వచ్చెదరు. శిష్యుని యోగ్యత, పరిపక్వతను గుర్తించి శిష్యుడు గురువుతో సమానుడై నిర్భయుడు, స్వతంత్రుడు అయ్యేంతవరకు శిక్షణను ఇచ్చెదరు[2][5].
గురువు బోధించినట్లుగా క్రియను అభ్యసించడం ద్వారా వచ్చే సాక్షాత్కారాన్ని, గురు 'ప్రసారం' ద్వారా వచ్చే దయను అతను తరచుగా ప్రస్తావించేవాడు[7]. తన సూచనలను పాటిస్తే గురు దయ దానంతట అదే వస్తుందని కూడా ఆయన బోధించాడు.[5] అతను ధ్యానం చేసేటప్పుడు గురువును సంప్రదించమని సూచించాడు, అతని శారీరక రూపాన్ని చూడటం ఎల్లప్పుడూ అవసరం లేదని తెలియజేసాడు[5].
లోతైన యోగాభ్యాసానికి గురువు సహాయం చేయవలసిన అవసరం గురించి ఆయన ఇలా అన్నాడు:
భక్తులందరూ తమ గురువుకు పూర్తిగా లొంగిపోవటం ఖచ్చితంగా అవసరం. ఎక్కువమంది గురువుకు లొంగిపోవచ్చు, యోగా యొక్క సూక్ష్మ పద్ధతుల సూక్ష్మతను అతను తన గురువు నుండి తెలుసుకోగలడు. లొంగిపోకుండా, గురువు నుండి ఏమీ పొందలేము.[5]
లాహిరి మహాశయునికి తన శిష్యులతో ఉన్న సంబంధం చాలా వ్యక్తిగతమైనది. అతను ప్రతి శిష్యునికి వారి వ్యక్తిగత ఆధ్యాత్మిక అవసరాలను బట్టి క్రియా యోగాభ్యాసం నేర్పిన విధానాన్ని కూడా మార్చాడు.[8]
ఒకరు నిజాయితీగా జీవించి, నిజాయితీని ఆచరిస్తుంటే, దేవుని ఉనికి గురించి తెలుసుకోవటానికి వారి బాహ్య జీవితాన్ని ఏదైనా ముఖ్యమైన మార్గంలో మార్చాల్సిన అవసరం లేదని లాహిరి బోధించారు. ఒక విద్యార్థి తన ప్రాపంచిక విధులను నిర్లక్ష్యం చేస్తే, అతను అతన్ని సరిదిద్దుతాడు[2]. అతను సన్యాసులకు సలహా ఇవ్వడం, స్వామిగా మారడం ద్వారా ప్రాపంచిక విషయాలను త్యజించడం పూర్తి చేయడం చాలా అరుదు. బదులుగా, క్రియా యోగా అభ్యాసంతో పాటు తన శిష్యులలో చాలామందికి వివాహం చేసుకోమని సలహా ఇచ్చాడు.[5] అతను సాధారణంగా వ్యవస్థీకృత మతాన్ని విడిచిపెట్టాడు, కాని క్రియా బోధనలను వ్యాప్తి చేయడానికి కోల్‌కతాలో "ఆర్య మిషన్ ఇన్స్టిట్యూషన్"ను తెరవడానికి తన శిష్యుడు పంచనన్ భట్టాచార్యను అనుమతించాడు[2][3]. లాహిరి ఇతర శిష్యులు యుక్తేశ్వర్ గిరితో సహా క్రియా యోగా సందేశాన్ని తమ సత్సంగ సభలతో వ్యాప్తి చేయడానికి సంస్థలను ప్రారంభించారు[3]. సాధారణంగా, అతను సహజంగా వ్యాప్తి చెందడానికి క్రియాకు ప్రాధాన్యత ఇచ్చాడు[5].
లాహిరి తరచూ భగవద్గీత నేర్పించేవాడు. గీతసభ అని పిలువబడే అతని సాధారణ గీతా సమావేశాలు చాలా మంది శిష్యులను ఆకర్షించాయి.[3] అతను తన దగ్గరి శిష్యులలో చాలా మందిని తన స్వంత సాక్షాత్కారానికి అనుగుణంగా గీత యొక్క వివరణలు రాయమని కోరాడు.[2] కురుక్షేత్ర యుద్ధం నిజంగా అంతర్గత మానసిక యుద్ధం అని లాహిరి బోధించాడు, యుద్ధంలో విభిన్న పాత్రలు వాస్తవానికి పోరాడుతున్న యోగిలో మానసిక లక్షణాలు.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
