లామియేసి

లామియేసి (Lamiaceae) కుటుంబములో సుమారు 180 ప్రజాతులు, 3,500 జాతుల మొక్కలు ఉన్నాయి. ఇవి ఎక్కువగా ఉష్ణ, సమశీతోష్ణ మండలాలఓ విస్తరించి ఉన్నాయి. భారతదేశంలో 64 ప్రజాతులు, 400 జాతులను గుర్తించారు.

మింట్ కుటుంబం
Lemon balm (Melissa officinalis)
Scientific classification
Kingdom:	ప్లాంటే
Division:	మాగ్నోలియోఫైటా
Class:	మాగ్నోలియోప్సిడా
Order:	లామియేలిస్
Family:	లామియేసి Lindley
ప్రజాతి
Many, see text Ref: Watson and Dallwitz 2002-07-22

కుటుంబ లక్షణాలు

• గుల్మాలు, శాఖీయ భాగాలు కేశాలతో కప్పబడి ఉంటాయి.
• కాండము నలుపలకలుగా ఉంటుంది.
• సువాసన గల లఘుపత్రాలు, అభిముఖ డెకుసేట్ పత్ర విన్యాసము.
• థైర్పస్ లేదా వర్టిసిలాస్టర్ పుష్ప విన్యాసము.
• పాక్షిక సౌష్టవ యుతము, అండకోశాధిస్థిత పుష్పాలు.
• రెండు పెదవులుగా చీలిన ఆకర్షణ పత్రావళి.
• ద్విదీర్ఘ, మకుట దళోపరిస్థిత కేసరాలు.
• ద్విఫలదళ, సంయుక్త అండాశయము.
• పీఠ అండాన్యాసము.
• పీఠ సంబంధ కీలము.
• కార్సెరూలస్ ఫలము.

ఆర్ధిక ప్రాముఖ్యత

ఈ కుటుంబములోని అనేక మొక్కల నుండి సుగంధ తైలం లభిస్తుంది.

• రోస్ మెరినస్ అఫిసినాలిస్ నుండి రోస్ మేరి తైలం తయారుచేస్తారు.
• లావెండ్యులా పుష్పాలు, పత్రాల నుండి లావెండరు నూనెను తీస్తారు. దీనిని సబ్బులు, తలనూనెలు, పౌడరుల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
• మెంథా జాతుల నుండి మింట్ తైలం లభిస్తుంది. దీనిని పిప్పర్ మింట్ లలోను, పౌడరులలోను, మందుగాను వాడతారు.
• సాల్వియా జాతుల నుండి సేజ్ తైలం లభిస్తుంది.
• థైమస్ వల్గారిస్ నుండి థైమాల్ లభిస్తుంది. దీనిని టూత్ పేస్టుల తయారీలో వాడతారు.
• కొన్ని మొక్కలు మందు మొక్కలుగా ఉపయోగపడతాయి. తులసి ఆకులను దగ్గు, జలుబు నివారణకు ఉపయోగిస్తారు.
• పుదీనా ఆకును ఆకు కూరగా వాడతారు.
• చాలా జాతులను సాల్వియా, కోలియస్, లావెండ్యులా జాతులను తోటలలో అందం కోసం పెంచుతారు.

ముఖ్యమైన మొక్కలు

• ఆసిమమ్ (Ocimum) - తులసి
• ల్యూకాస్ (Leucas) - తుమ్మి
• లావెండ్యులా (Lavendula) - లావెండర్ మొక్క
• కోలియస్ (Coleus) :
  • కోలియస్ ఆరోమాటికస్ - వాము ఆకు
  • కోలియస్ బ్లూమై - నెమలి పింఛము
• లియోనైటిస్ ఆక్సిల్లారిస్ - రణభేరి
• సాల్వియా (Salvia) - సేజ్
• మెంథా (Mentha) - పుదీనా
• విటెక్స్ (Vitex) :
  • విటెక్స్ నెగుండొ - సింధువార/వావిలి
  • విటెక్స్ ట్రైఫోలియా - నీరువావిలి
• గుమ్మడి టేకు
• ఓరిగేనమ్ మజొరానా - మరువము
• పాషాణ భేది
• హిప్టిస్ (Hyptis) :
  • హిప్టిస్ సువియోలెన్స్ - సీమ తులసి
• హిస్సాపస్ (Hyssopus) - హిస్సాప్