కిరీటము

కిరీటం లేదా మకుటం (ఆంగ్లం Crown) తలమీద ధరించే ఆభరణము. చాలా కిరీటాలు ఖరీదైన బంగారం, వెండి లోహాలతో తయారుచేయబడి రత్నాలు పొదగబడి వుంటాయి. కిరీటం అనేది చక్రవర్తులు వారి శక్తి, గౌరవానికి చిహ్నంగా ధరించే తల అలంకారం లేదా టోపీ యొక్క సాంప్రదాయ రూపం.

డెన్మార్క్ రాజు కిరీటం.

పాండవ మద్యముడైన అర్జునుడు "కిరీటి" (కిరీటము ధరించినవాడు) గా పేరుపొందాడు.

సాంప్రదాయకంగఅ కిరీటాలు దేవతలు, రాజులు ధరిస్తారు. వీరిలో కిరీటాన్ని ధరించడం అధికారం, వారసత్వం, అమరత్వం, సత్ప్రవర్తనం, గెలుపు, గౌరవానికి సంకేతంగా భావిస్తారు. ఇవే కాకుండా కిరీటాలు, పువ్వులు, నక్షత్రాలు, ఆకులు, ముల్లు మొదలైన వాటితో తయారైనవి ఇతరులు ధరిస్తారు.

చరిత్ర

భారతదేశంలోని హర్యానా నుండి చరిత్రపూర్వ కాలంలో కిరీటాలు కనుగొనబడ్డాయి.^[1] అచెమెనిడ్ పర్షియన్ చక్రవర్తులు డయోడెం వంటి కిరీటాలను ధరించేవారు. ఇది కాన్స్టాంటైన్ I చేత స్వీకరించబడింది. తరువాత రోమన్ సామ్రాజ్యం యొక్క అన్ని తదుపరి పాలకులచే ధరించబడింది. దాదాపు సస్సానిద్ రాజులందరూ కిరీటాలను ధరించేవారు.

అనేక రకాలైన అనేక కిరీటాలు పురాతన కాలంలో ఉపయోగించబడ్డాయి. అవి హెడ్జెట్, డెష్రెట్, ప్షెంట్ (డబుల్ క్రౌన్), ఫారోనిక్ ఈజిప్ట్ యొక్క ఖెప్రేష్ వంటివి. ఈజిప్ట్‌లోని ఫారోలు కూడా డయాడమ్‌ను ధరించారు. ఇది సౌర ఆరాధనలతో ముడిపడి ఉంది. ఇది పూర్తిగా కోల్పోకుండా రోమన్ చక్రవర్తి అగస్టస్ ఆధ్వర్యంలో పునరుద్ధరించబడింది.^[2] ఫారో అమెనోఫిస్ III (r.1390–1352c) సమయానికి ఒక వజ్రాన్ని ధరించడం స్పష్టంగా రాజరికానికి చిహ్నంగా మారింది. సాంప్రదాయ పురాతన కాలం నాటి దండలు, కిరీటాలు కొన్నిసార్లు లారెల్, మిర్టిల్, ఆలివ్ లేదా వైల్డ్ సెలెరీ వంటి సహజ పదార్థాల నుండి తయారు చేయబడ్డాయి.^[3]

ఐరోపా సంస్కృతుల క్రైస్తవ సంప్రదాయంలో, కొత్త చక్రవర్తి సింహాసనాన్ని అధిరోహించినప్పుడు మతపరమైన ఆమోదం రాచరిక అధికారాన్ని ప్రామాణీకరించింది. పట్టాభిషేక కార్యక్రమంలో మతపరమైన అధికారి కొత్త చక్రవర్తి తలపై కిరీటాన్ని ఉంచుతారు. కొంతమంది, అందరూ కానప్పటికీ, ప్రారంభ పవిత్ర రోమన్ చక్రవర్తులు పోప్ చేత పట్టాభిషేకం చేయడానికి వారి జీవిత కాలంలో ఏదో ఒక సమయంలో రోమ్‌కు వెళ్లారు.

నేడు, బ్రిటీష్ రాచరికం, టోంగాన్ రాచరికం, వారి అభిషిక్త మరియు పట్టాభిషేక చక్రవర్తులతో మాత్రమే ఈ సంప్రదాయాన్ని కొనసాగిస్తున్నాయి, అయినప్పటికీ అనేక రాచరికాలు జాతీయ చిహ్నంగా కిరీటాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. ఫ్రెంచ్ క్రౌన్ ఆభరణాలు 1885లో థర్డ్ ఫ్రెంచ్ రిపబ్లిక్ ఆర్డర్‌పై విక్రయించబడ్డాయి. స్పానిష్ క్రౌన్ ఆభరణాలు 18వ శతాబ్దంలో ఒక పెద్ద అగ్నిప్రమాదంలో ధ్వంసమయ్యాయి.

జార్జియా రాజు జార్జ్ XII కిరీటం బంగారంతో తయారు చేయబడింది. 145 వజ్రాలు, 58 కెంపులు, 24 పచ్చలు మరియు 16 అమెథిస్ట్‌లతో అలంకరించబడింది. ఇది ఆభరణాలతో ఎనిమిది తోరణాలతో కప్పబడిన వృత్తాకార రూపాన్ని తీసుకుంది. ఒక శిలువ ద్వారా అధిగమింపబడిన భూగోళం కిరీటం పైభాగంలో ఉంది.