జలోర్

జలోర్, పశ్చిమ భారత రాష్ట్రమైన రాజస్థాన్ లోని ఒక నగరం.దీనిని గ్రానైట్ సిటీ అని అంటారు. ఇది జలోర్ జిల్లాకు ప్రధాన పరిపాలనా కేంద్రం.

జలోర్ జలోర్
నగరం
జలోర్ భారతదేశంలో రాజస్థాన్ రాష్ట్ర పటం Show map of Rajasthan జలోర్ జలోర్ (India) Show map of India
Coordinates: 25.35°N 72.62°E / 25.35; 72.62
దేశం	భారతదేశం
రాష్ట్రం	రాజస్థాన్
జిల్లా	జలోర్
Elevation	178 మీ (584 అ.)
జనాభా  (2011)
• Total	54,081
భాషలు
• అధికారిక	హిందీ
Time zone	UTC+5:30 (భారత ప్రామాణిక కాలమానం)
పిన్‌కోడ్	343001
ప్రాంతీయ ఫోన్‌కోడ్	912973
Vehicle registration	RJ-16, RJ -46
దగ్గరి నగరాలు	సిరోహి , బార్మర్ , జోధ్‌పూర్

జలోర్ లో జవాయి నది ఉంది.లూనీ ఉపనది సుక్రీకి దక్షిణంగా జలోర్ ఉంది.జవాయి నది దాని గుండా వెళుతుంది.జలోర్ నగరం జోధ్పూర్‌కు దక్షిణాన సుమారు 140 కి.మీ. (87 మైళ్లు), రాజధాని జైపూర్ నుండి 439 కి.మీ. (304 మైళ్లు) దూరంలో ఉంది.రాష్ట్ర మౌలిక సదుపాయాల పరంగా జలోర్ అంతగా ఎదగలేదు.నగరంలో యాక్సిస్ బ్యాంక్, పంజాబ్ నేషనల్ బ్యాంక్, యుకో బ్యాంక్, బిర్లా సన్ లైఫ్ ఇన్సూరెన్సు లిమిటెడ్, శ్రీరామ్ ట్రాన్సుపోర్ట్ ఫైనాన్సు కంపెనీ వంటి ఇతర కార్పొరేట్ కార్యాలయాలు ఉన్నాయి. ఐఐటి-జెఇఇ 2002 ఎఐఆర్ మొదటి ర్యాంకు పొందిన దుంగారా రామ్ చౌదరి ఈ కుగ్రామానికి చెందినవాడు.^[1]

చరిత్ర

పురాతనకాలంలో దీనిని జలోర్, జబాలిపూరా అని పిలిచేవారు.తరువాత హిందూ మహర్షి జబాలి పేరు పెట్టారు.^[2] ఈ పట్టణంలో గోల్డెన్ మౌంట్ అనే కోట ఉంది.అందువలన దీనిని సువర్ణగిరి, సోంగిర్ అని కూడా పిలుస్తారు.ఈ కోట 8 వ శతాబ్దంలో నిర్మించబడింది. కొన్ని చారిత్రక ఆధారాల ప్రకారం, 8-9 వ శతాబ్దాలలో, ప్రతిహారా సామ్రాజ్యానికి చెందిన ఒక శాఖ జబ్లిపూర్ (జలోర్) వద్ద పాలించింది.^[3] పర్మారా చక్రవర్తి వక్పతి ముంజా (సా.శ. 972-990) ఈ ప్రాంతంపై దాడి చేసినప్పుడు రాజా మాన్ ప్రతిహార్ భిన్మల్‌ను జలోర్‌లో పాలించారు.ఈ విజయం తరువాత అతను స్వాధీనం చేసుకున్న భూభాగాలను తన పర్మారా యువరాజుల మధ్య విభజించాడు.అతని కుమారుడు ఆరణ్యరాజ్ పర్మార్‌కు అబూ ప్రాంతం ఇవ్వబడింది. అతని కుమారుడు, అతని మేనల్లుడు చందన్ పర్మార్, ధర్నివరా పర్మార్‌కు జలోర్ ప్రాంతం ఇవ్వబడింది. భీన్మల్‌పై దాదాపు 250 సంవత్సరాలకు ప్రతిహార్ పాలన ముగిసింది.^[4] రాజా మాన్ ప్రతిహార్ కుమారుడు దేవాల్సింహ ప్రతిహార్ అబూ రాజా మహిపాల్ పర్మార్ (సా.శ. 1000 - 1014) కు సమకాలీనుడు. రాజా దేవల్సింహ తన దేశాన్ని విడిపించడానికి లేదా ప్రతిహార్ ను భిన్మల్ మీద తిరిగి స్థాపించడానికి చాలా ప్రయత్నాలు చేసాడు కాని ఫలించలేదు. చివరగా అతను భిన్మల్ నైరుతి ప్రాంతాలలో, దోదాసా, నద్వానా, కాలా-పహాడ్, సుంధ అనే నాలుగు కొండలను కలిగి ఉన్నాడు.లోహియానా (ప్రస్తుత జస్వంత్‌పురా) ను తన రాజధానిగా చేసుకున్నాడు. అందువల్ల ఈ సబ్‌క్లాన్ దేవాల్ ప్రతిహర్లుగా మారింది.^[5] క్రమంగా వారి జాగీర్లో ఆధునిక జలోర్ జిల్లాలో చుట్టుపక్కల 52 గ్రామాలు ఉన్నాయి.అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీకి వ్యతిరేకంగా జలోర్ చౌహాన్ కన్హాడ్డియో ప్రతిఘటనలో దేవాల్స్ పాల్గొన్నాడు.లోహియానాకు చెందిన ఠాకూర్ ధవల్సింహ దేవాల్ మహారాణా ప్రతాప్‌కు మానవశక్తిని సరఫరా చేశాడు.తన కుమార్తెను మహారాణాకు ఇచ్చి వివాహం చేసాడు.ప్రతిగా మహారాణా అతనికి "రానా"బిరుదు ఇచ్చింది,^[6]

10 వ శతాబ్దంలో, జలోర్‌ను పర్మాస్ పాలించారు.1181 లో, నాడోల్  చాహమానా పాలకుడు అల్హానా చిన్న కుమారుడు కీర్తిపాల నుండి జలోర్ను స్వాధీనం చేసుకుని చౌహాన్లో జలోర్ ను స్థాపించాడు. అతని కుమారుడు సమరసింహ 1182 లో అతని తరువాత వచ్చాడు. సమరసింహ తరువాత ఉదయసింహ, తుర్కుల నుండి నాడోల్, మాండోర్లను తిరిగి స్వాధీనం చేసుకుని రాజ్యాన్ని విస్తరించాడు.ఉదయసింహ పాలనలో, జలోర్ ఢిల్లీ సుల్తానేట్ ఉపరాజ్యంగా ఉంది.^[7] ఉదయసింహ తరువాత చాచిగదేవ, సమంతసింహ పాలించారు. సమంతసింహ తరువాత అతని కుమారుడు కన్హాదదేవ వచ్చాడు.

కన్హాదదేవ పాలనలో, జలోర్‌ను 1311 లో ఢిల్లీకి చెందిన తుర్కిక్ సుల్తాన్ అలావుద్దీన్ ఖల్జీ దాడి చేసి ఆక్రమించుకున్నాడు.కన్లదాదేవ, అతని కుమారుడు విరామదేవ జలోర్ ను సమర్థిస్తూ మరణించారు.

జలూర్ మహారాణా ప్రతాప్ (1572–1597) తల్లి జైవంతా బాయి స్వస్థలం.ఆమె అఖే రాజ్ సోంగారా కుమార్తె. రత్లం రాథోడ్ పాలకులు తమ నిధిని భద్రంగా ఉంచడానికి జలోర్ కోటను ఉపయోగించారు.

దాదాపు 1690 ఆ మధ్యసమయంలో రాయల్ ఫ్యామిలీ ఆఫ్ జలోర్ యాదు చంద్రవంశీ భాజ రాజ్‌పుత్ జైసల్మేర్, జలూర్ వచ్చి వారి రాజ్యాన్ని తయారు చేసుకున్నాడు. ఉమ్మెదాబాద్ స్థానిక ప్రజలు వాటిని నాథ్జీ, ఠాకారో అని కూడా పిలుస్తారు. జలోర్ వాటిలో రెండవ రాజధాని, మొదటి రాజధాని జలోపూర్ పూర్వీకుల రాజకుటుంబానికి చెందిన భాతి సర్దార్ జత్రిపూర్ ఇప్పటికీ ఉంది.మొఘలుల తరువాత వారు ఉమ్మెదాబాద్ మాత్రమే కలిగిఉన్న కాలంలో వారు జలోపూర్, జోధ్పూర్ మొత్తం పాలించారు.

గుజరాత్ లోని పాలన్పూర్ రాష్ట్రం తుర్కిక్ పాలకులు 16 వ శతాబ్దంలో కొద్దికాలం జలోర్ ను పరిపాలించారు.ఇది మొఘల్ సామ్రాజ్యంలో అప్పుడు భాగమైంది. ఇది 1704 లో జోథపూర్కు పునరుద్ధరించబడింది.ఇది 1947 లో భారత స్వాతంత్ర్యం పొందిన కొద్ది కాలం వరకు జోథపూర్ రాజ్యంలో భాగంగా ఉంది.

సందర్శకుల ఆకర్షణలు

శ్రీ మునిసువ్రత-నేమి- పార్శ్వ జినాలయ, సంతు, జలూర్

కోటలు, రాజ భవనాలు

• జలోర్ కోట
• రావాలా ఉమ్మెద్బాద్ (ఈ రోజు జలోర్ రాజకుటుంబం నిర్మించిన ఆసాన్ అని పిలుస్తారు.)
• తోపెఖానా

పట్టణంలోని ముఖ్యమైన నిర్మాణాలలో ఒకటి తోపెఖానా లేదా "ఫిరంగి ఫౌండ్రీ".ఈ భవనం ఇప్పుడు ఉత్తమమైన పరిస్థితుల్లో లేదు.కానీ దాని నిర్మాణం పాత రోజుల్లో అద్భుతంగా ఉండేదని సూచిస్తుంది.దీనిని "ఉజ్జయిని రాజు" విక్రమాదిత్య తన ప్రజలకు విద్య కోసం "సంస్కృత మార్గం" భవనంగా నిర్మించాడు.కానీ ముస్లిం చక్రవర్తి అలావుద్దీన్ ఖల్జీ దీనిని ముస్లిం స్మారక చిహ్నంగా మార్చాడు.ఈ నిర్మాణం విశాలమైన నాలుగు ఫోర్టికోలతో క్లిష్టమైన ముఖభాగాన్ని కలిగి ఉంది.కొలోనేడ్ పైకప్పు చూపురులకు ఆశ్చర్యాన్ని కలిగించేటట్లుగా చిత్రాలు చెక్కబడ్డాయి.

జైన దేవాలయాలు

• 8 వ శతాబ్దంలో నిర్మించిన జైన దేవాలయాలు, జైన మతం మొదటి తీర్థంకరుడు, రిషభ, 16 వ తీర్థంకర, శాంతినాథ్, 23 వ తీర్థంకర, పార్శ్వ, 24 వ తీర్థంకర,మహావీర లకు స్మారక గుర్తింపుగా ఉంటుంది.
• రిషభమునిసువ్రత, ఆచార్య రాజేంద్రసూరి, నేమినాథ్ దేరాసర్లు ఆలయాలు

హిందూ దేవాలయం

• జలూర్ వద్ద సైర్ మందిర్
• సుంద మాతా
• శివుడి భారీ విగ్రహంతో బీషాంగఢ్ వద్ద కైలాష్ధం
• ఖాస్రవి వద్ద ధబ్బవాలి మాతా ఆలయం ^[8]
• జైన్ తీర్థ్ భండవ్పూర్, ఒక పురాతన జైన కేంద్రం, ఇది ఇప్పుడు ఒక ప్రధాన తీర్థయాత్ర ప్రదేశం.^[9]

ప్రస్తావనలు

1. Balachandran, Shelly Walia, Manu. "These ten guys aced the IIT entrance exam. Here's what they're doing after graduation". Quartz India (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-08-11.{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
2. "धर्म-आस्था: जालोर शहर में ऋषि पंचमी पर महर्षि जाबालि का किया पूजन". Dainik Bhaskar (in హిందీ). 2020-08-26. Retrieved 2020-12-03.
3. Neelima Vashishtha (1989). Sculptural traditions of Rajasthan: ca. 800-1000 A.D. Publication Scheme. p. 6.
4. Rao Ganpatsimha Chitalwana, Bhinmal ka Sanskritik Vaibhav, p. 46- 49
5. Rao Ganpatsimha Chitalwana, Bhinmal ka Sanskritik Vaibhav, p. 49
6. Rao Ganpatsimha Chitalwana, Bhinmal ka Sanskritik Vaibhav, p. 50- 53
7. Srivastava, Ashok Kumar (1979). The Chahamanas of Jalore. Sahitya Sansar Prakashan. pp. 14–24.
8. "जानें सांचौर के इस मंदिर से जुड़ी दिलचस्प बात". Thar Post. Archived from the original on 2017-05-31. Retrieved 2017-05-18.
9. http://bhandavpur.com/

వెలుపలి లంకెలు