హిమాచల్ ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా

హిమాచల్ ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి, భారతదేశం లోని హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి ప్రభుత్వాధినేత. భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం, గవర్నరు ఒక రాష్ట్ర న్యాయాధికారి, కానీ వాస్తవ కార్యనిర్వాహక అధికారం ముఖ్యమంత్రిపై ఉంటుంది. హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభకు ఎన్నికలు జరిగిన తరువాత, రాష్ట్ర గవర్నరు సాధారణంగా అత్యధిక స్థానాలు పొందిన పార్టీని (లేదా సంకీర్ణాన్ని) ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి ఆహ్వానిస్తారు. అసెంబ్లీకి సమష్టిగా బాధ్యత వహించే మంత్రుల మండని ముఖ్యమంత్రిని గవర్నర్ నియమిస్తాడు. ముఖ్యమంత్రిపై శాసనసభ విశ్వాసం ఉన్నందున, ముఖ్యమంత్రి పదవీకాలం ఐదేళ్లు ఉంటుంది, కానీ కాల పరిమితులకు లోబడి ఉండదు.^[2]

హిమాచల్ ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి
హిమాచల్ ప్రదేశ్ చిహ్నం
Incumbent సుఖ్విందర్ సింగ్ సుఖు since 2022 డిసెంబరు 11
హిమాచల్ ప్రదేశ్ ప్రభుత్వం
విధం	ది హానరబుల్ (అధికారిక) మిస్టర్. ముఖ్యమంత్రి (అనధికారిక)
రకం	ప్రభుత్వ అధిపతి
స్థితి	కార్యనిర్వాహక నాయకుడు
Abbreviation	సి.ఎం
సభ్యుడు	క్యాబినెట్ హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ
అధికారిక నివాసం	ఓకోవర్, సిమ్లా
స్థానం	హిమాచల్ ప్రదేశ్ సెక్రటేరియట్, సిమ్లా
నియామకం	హిమాచల్ ప్రదేశ్ గవర్నర్ శాసనసభా పక్ష సమావేశం ద్వారా హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభలో విశ్వాసం నియంత్రించే సామర్థ్యం ఆధారంగా
కాలవ్యవధి	ముఖ్యమంత్రి పదవీకాలం ఐదేళ్లు (అసెంబ్లీ విశ్వాసం పై ఆధారపడి) ఎటువంటి కాల పరిమితిలకు లోబడి ఉండదు.[1]
ప్రారంభ హోల్డర్	యశ్వంత్ సింగ్ పర్మార్
ఉప	హిమాచల్ ప్రదేశ్ ఉప ముఖ్యమంత్రి
జీతం	₹3,10,000 (US$3,900)/monthly ₹37,20,000 (US$47,000)/annually
వెబ్‌సైటు	Official website

పూర్వాపరాలు

1952 నుంచి ఇప్పటి 2022 పదవీకాలం వరకు ప్రారంభ కార్యాలయ అధిపతి యశ్వంత్ సింగ్ పర్మార్‌తో సహా కలిపి ఏడుగురు వ్యక్తులు హిమాచల్ ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రులు ఉన్నారు. వీరిలో నలుగురు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందినవారు. 1956లో అతని మొదటి పదవీకాలం ముగిసిన తర్వాత, హిమాచల్ ప్రదేశ్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా చేయబడింది. దాని ఫలితంగా ముఖ్యమంత్రి కార్యాలయం ఉనికిలో లేదు. 1963లో, పర్మార్ మరోసారి ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. అతని హయాంలో 1971లో హిమాచల్ పూర్తి రాష్ట్ర హోదాను తిరిగి పొందింది. 2015 మార్చి వరకు, అతను వీరభద్ర సింగ్ చేత అధిగమించబడే వరకు, పర్మార్ రాష్ట్రానికి ఎక్కువ కాలం పనిచేసిన ముఖ్యమంత్రి. 1993, 2017 మధ్య, కాంగ్రెస్‌కు చెందిన వీరభద్ర సింగ్, భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన ప్రేమ్ కుమార్ ధుమాల్ మధ్య ప్రతి ఐదేళ్లకు ముఖ్యమంత్రి పదవి మారింది. శాంత కుమార్ తప్ప మిగిలిన ముఖ్యమంత్రులందరూ రాజపుత్ర కులానికి చెందినవారే కావటం విశేషం.^[3]

హిమాచల్ ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రులు (1952–56), (1963–ప్రస్తుతం)

హిమాచల్ ప్రదేశ్ ప్రావిన్స్ చీఫ్ కమీషనర్ 1948 ఏప్రిల్ 15, పూర్వపు 30 రాచరిక-రాష్ట్రాల ఏకీకరణ ద్వారా ఏర్పడింది. 1951లో, హిమాచల్ ప్రదేశ్ పార్ట్ సి రాష్ట్రంగా, అవతరించింది. 36 మంది సభ్యుల శాసనసభతో లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ కిందకు తీసుకురాబడింది. హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభకు మొదటి ఎన్నికలు 1952లో జరిగాయి.^[4] యశ్వంత్ సింగ్ పర్మార్ నేతృత్వంలో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసేందుకు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ 24 స్థానాలను గెలుచుకుంది.

1954లో, బిలాస్‌పూర్, మరొక భాగ-సి రాష్ట్రం, హిమాచల్ ప్రదేశ్‌లో విలీనం చేయబడింది. 1956లో ఇది కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా చేయబడింది. పరిమిత అధికారాలతో టెరిటోరియల్ కౌన్సిల్‌తో లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ కింద ఉంచబడింది.^[5]

హిమాచల్ ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా (1951–56) (పార్టు 'సి' రాష్ట్రం)
వ.సంఖ్య [lower-alpha 1]	చిత్తరువు	పేరు	నియోజకవర్గం	పదవీకాలం			శాసనసభ (ఎన్నికలు)	పార్టీ [lower-alpha 2]
				నుండి	వరకు	పదవిలో ఉన్న రోజులు
1		యశ్వంత్ సింగ్ పార్మర్	పచ్చాడ్	1952 మార్చి 8	1956 అక్టోబరు 31	4 సంవత్సరాలు, 237 రోజులు	శాసనసభ (1952 ఎన్నికలు)	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
1956 నుండి 1963 వరకు ముఖ్యమంత్రి కార్యాలయం రద్దు చేయబడింది. (హిమాచల్ ప్రదేశ్ కేంద్ర పాలిత ప్రాంతంగా మారింది)

1963లో హిమాచల్ ప్రదేశ్ కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం అయినప్పటికీ శాసనసభను ఏర్పాటు చేసింది. టెరిటోరియల్ కౌన్సిల్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతం శాసనసభగా మార్చబడింది. అసెంబ్లీ మొదటి సమావేశం 1971 అక్టోబరు 1న జరిగింది.^[4] 1970 డిసెంబరు 18న, హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్ర చట్టం పార్లమెంటుచే ఆమోదించబడింది. కొత్త రాష్ట్రం 1971 జనవరి 25న ఉనికిలోకి వచ్చింది. ఆ విధంగా హిమాచల్ ప్రదేశ్ భారత యూనియన్‌లో 18వ రాష్ట్రంగా ఆవిర్భవించింది.^[6]

హిమాచల్ ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా (1963–71) (శాసనసభతో కూడిన కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)
వ.సంఖ్య [lower-alpha 1]	చిత్తరువు	పేరు	నియోజకవర్గం	పదవీకాలం			శాసనసభ (ఎన్నికలు)	పార్టీ [lower-alpha 3]
				నుండి	వరకు	పదవిలో ఉన్న రోజులు
(1)		యశ్వంత్ సింగ్ పార్మర్	శ్రీ రేణుకాజీ	1 జూలై 963	1967 మార్చి 4	7 సంవత్సరాలు, 208 రోజులు	1వ (టెరిటోరియల్ కౌన్సిల్)	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
				1967 మార్చి 4	1971 జనవరి 25		2వ (1967 ఎన్నికలు)
హిమాచల్ ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా (1971–ప్రస్తుతం) (రాష్ట్రం)
(1)		యశ్వంత్ సింగ్ పార్మర్	శ్రీ రేణుకాజీ	1971 జనవరి 25	1972 మార్చి 10	6 సంవత్సరాలు, 3 రోజులు	2వ (1967 ఎన్నికలు)	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
				1972 మార్చి 10	1977 జనవరి 28		3వ (1972 ఎన్నికల)
2		ఠాకూర్ రాంలాల్	జుబ్బల్-కోట్‌ఖాయ్	1977 జనవరి 28	1977 ఏప్రిల్ 30	92 రోజులు
–		ఖాళీ [lower-alpha 4](రాష్ట్రపతి పాలన)	వర్తించదు	1977 ఏప్రిల్ 30	1977 జూన్ 22	53 రోజులు	రద్దు అయింది	వర్తించదు
3		శాంత కుమార్	సుల్లా	1977 జూన్ 22	1980 ఫిబ్రవరి 14	2 సంవత్సరాలు, 237 రోజులు	4వ (1977 ఎన్నికల)	జనతా పార్టీ
(2)		ఠాకూర్ రాంలాల్	జుబ్బల్-కోట్‌ఖై	1980 ఫిబ్రవరి 14	1982 జూన్ 15	3 సంవత్సరాలు, 53 రోజులు		భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
				1982 జూన్ 15	1983 ఏప్రిల్ 8		5వ (1982 ఎన్నికల)
4		వీరభద్ర సింగ్	జుబ్బల్-కోట్‌ఖై	1983 ఏప్రిల్ 8	1985 మార్చి 8	6 సంవత్సరాలు, 331 రోజులు
				1985 మార్చి 8	1990 మార్చి 5		6వ (1985 ఎన్నికలు)
(3)		శాంత కుమార్	పాలంపూర్	1990 మార్చి 5	1992 డిసెంబరు 15	2 సంవత్సరాలు, 285 రోజులు	7వ (1990 ఎన్నికలు)	భారతీయ జనతా పార్టీ
–		ఖాళీ [lower-alpha 4] (రాష్ట్రపతి పాలన)	వర్తించదు	1992 డిసెంబరు 15	1993 డిసెంబరు 3	353 రోజులు	రద్దు అయింది	వర్తించదు
(4)		వీరభద్ర సింగ్	రోహ్రు	1993 డిసెంబరు 3	1998 మార్చి 24	4 సంవత్సరాలు, 111 రోజులు	8వ (1993 ఎన్నికలు)	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
5		ప్రేమ్‌కుమార్ ధుమాల్	బంసన్	1998 మార్చి 24	2003 మార్చి 6	4 సంవత్సరాలు, 347 రోజులు	9వ (1998 ఎన్నికలు)	భారతీయ జనతా పార్టీ
(4)		వీరభద్ర సింగ్	రోహ్రు	2003 మార్చి 6	2007 డిసెంబరు 30	4 సంవత్సరాలు, 299 రోజులు	10వ (2003 ఎన్నికలు)	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
(5)		ప్రేమ్‌కుమార్ ధుమాల్	బంసన్	2007 డిసెంబరు 30	2012 డిసెంబరు 25	4 సంవత్సరాలు, 361 రోజులు	11వ (2007 ఎన్నికలు)	భారతీయ జనతా పార్టీ
(4)		వీరభద్ర సింగ్	సిమ్లా రూరల్	2012 డిసెంబరు 25	2017 డిసెంబరు 27	5 సంవత్సరాలు, 2 రోజులు	12వ (2012 ఎన్నికలు)	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
6		జై రామ్ థాకూర్	సెరాజ్	2017 డిసెంబరు 27	2022 డిసెంబరు 11	4 సంవత్సరాలు, 349 రోజులు	13వ (2017 ఎన్నికలు)	భారతీయ జనతా పార్టీ
7		సుఖ్విందర్ సింగ్ సుఖు	నాదౌన్	2022 డిసెంబరు 11	అధికారంలో ఉన్నారు	1 సంవత్సరం, 330 రోజులు	14వ (2022 ఎన్నికలు)	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్

ఇంకా చూడండి

• హిమాచల్ ప్రదేశ్
• ముఖ్యమంత్రి

మూలాలు

1. Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. ISBN 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies for the specific case of Himachal Pradesh as well.
2. Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. ISBN 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies for the specific case of Himachal Pradesh as well.
3. "Jai Ram Thakur's Himachal cabinet has a distinctly Rajput flavour". 27 December 2017.
4. "HP Vidhan Sabha".
5. "Himachal Legislative Assembly". legislativebodiesinindia.nic.in. Retrieved 2021-03-14.
6. "Himachal Pradesh NIC".
7. Amberish K. Diwanji. "A dummy's guide to President's rule". Rediff.com. 15 March 2005. Retrieved on 3 March 2013.

వెలుపలి లంకెలు

• అధినేతలు, నాయకులు

1. A number inside brackets indicates that the incumbent has previously held office.
2. This column only names the chief minister's party. The state government he headed may have been a complex coalition of several parties and independents; these are not listed here.
3. This column only names the chief minister's party. The state government he headed may have been a complex coalition of several parties and independents; these are not listed here.
4. రాష్ట్రపతి పాలన may be imposed when the "government in a state is not able to function as per the Constitution", which often happens because no party or coalition has a majority in the assembly. When President's rule is in force in a state, its council of ministers stands dissolved. The office of chief minister thus lies vacant, and the administration is taken over by the governor, who functions on behalf of the central government. At times, the legislative assembly also stands dissolved.^[7]