సంయుక్త రాజ్యం
From Wikipedia, the free encyclopedia
గ్రేట్ బ్రిటన్, ఉత్తర ఐర్లాండ్ యొక్క సంయుక్త రాజ్యం (English: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland సంయుక్త రాజ్యం ఆఫ్ గ్రేట్ బ్రిటన్ అండ్ నార్తర్న్ ఐర్లాండ్), అందరికీ తెలిసినట్లుగా సంయుక్త రాజ్యం, లేదా బ్రిటన్, పశ్చిమ ఐరోపాలోని స్వార్వభౌమాధికారం కలిగిన దేశం.[10] ఐరోపా ఖండములోని స్వతంత్ర దేశము. ఇదొక ద్వీప దేశము,[11][12] గ్రేట్ బ్రిటన్, ఉత్తర ఐర్లాండ్, చాలా ద్వీపాలు కలిసి ఏర్పడింది. ఉత్తర ఐర్లాండ్ సంయుక్త రాజ్యం లోనూ, రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఐర్లాండ్ లోనూ భాగము.[13][14] ఈ భూభాగాలు కాకుండా అట్లాంటిక్ మహాసముద్రం, ఉత్తర సముద్రం, ఇంగ్లీష్ కాలువ,ఐరిష్ సముద్రంతో ఆవరించబడి ఉన్నాయి. ఈ దీవులన్నింటిలోకి గ్రేట్ బ్రిటన్ పెద్దదైన భూభాగము.
గొప్ప బ్రిటన్ , ఉత్తర ఐర్లాండ్ యొక్క సంయుక్త రాజ్యం United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
నినాదం "Dieu et mon droit" (ఫ్రెంచి) "God and my right"[1] |
||||||
జాతీయగీతం [2] |
||||||
Location of the సంయుక్త రాజ్యం (orange) in Europe with respect to the European Union (green) |
||||||
రాజధాని అతి పెద్ద నగరం | లండన్ 51°30′N 0°7′W | |||||
అధికార భాషలు | ఇంగ్లీషు[3] | |||||
గుర్తింపు పొందిన ప్రాంతీయ భాషలు | Welsh, Irish, Ulster Scots, Scots, Scottish Gaelic, Cornish[4] | |||||
జాతులు (2001) | 92.1% White, 4.0% South Asian, 2.0% Black, 1.2% Mixed Race, 0.80% East Asian and Other | |||||
ప్రజానామము | బ్రిటిష్ | |||||
ప్రభుత్వం | పార్లమెంటరీ వ్యవస్థ constitutional monarchy | |||||
- | మోనార్క్ | చార్లెస్ III | ||||
- | ప్రధాన మంత్రి | రిషి సునాక్ పార్లమెంట్ సభ్యుడు | ||||
నిర్మాణము | ||||||
- | Acts of Union 1707 | 1 May 1707 | ||||
- | Act of Union 1800 | 1 January 1801 | ||||
- | Anglo-Irish Treaty | 12 April 1922 | ||||
Accession to the European Union |
1 January 1973 | |||||
- | జలాలు (%) | 1.34 | ||||
జనాభా | ||||||
- | 2007 అంచనా | 60,975,000[5] (22nd) | ||||
- | 2001 జన గణన | 58,789,194[6] | ||||
జీడీపీ (PPP) | 2007 అంచనా | |||||
- | మొత్తం | $2.23 trillion[7] (6th) | ||||
- | తలసరి | $36,570[7] (14th) | ||||
జీడీపీ (nominal) | 2007 అంచనా | |||||
- | మొత్తం | $2.78 trillion[7] (5th) | ||||
- | తలసరి | $45,681[7] (9th) | ||||
జినీ? (2005) | 34 | |||||
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2006) | 0.942 (high) (21st) | |||||
కరెన్సీ | పౌండ్ స్టెర్లింగ్ [8] (GBP ) |
|||||
కాలాంశం | GMT (UTC+0) | |||||
- | వేసవి (DST) | BST (UTC+1) | ||||
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్ | .uk[9] | |||||
కాలింగ్ కోడ్ | +44 |
సంయుక్త రాజ్యం క్రింద నాలుగు దేశాలు ఉన్నాయి. దేశానికి రాజు చార్లెస్ III. ప్రస్తుత ప్రధానమంత్రి రిషి సునాక్.ఇంగ్లాండు,వేల్స్, స్కాట్లాండ్,ఉత్తర ఐర్లాండ్
ఉత్తర ఐర్లాండ్ యు.కె ఏకైక భాగం మరొక సార్వభౌమ్య రాజ్యంగా భూ సరిహద్దును పంచుకున్నప్పటికీ దాని విదేశీ భూభాగాలలో రెండు కూడా ఇతర సార్వభౌమ దేశాలతో భూ సరిహద్దులను పంచుకున్నాయి. యు.కె సరిహద్దులో గిబ్రల్టార్ స్పెయిన్తో సరిహద్దును కలిగి ఉంది. సైప్రస్ రిపబ్లిక్, ఉత్తర సైప్రస్, ఐరోపా బఫర్ జోన్లతో రెండు సైప్రియట్ విధానాలను వేరుచేసే అగ్రోతిరి, ధెకిలియా వాటా సరిహద్దుల సావరిన్ బేస్ ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. ఈ భూ సరిహద్దులతో సంయుక్త రాజ్యం అట్లాంటిక్ మహాసముద్రంతో, తూర్పు సరిహద్దులో నార్త్ సీ, తూర్పు సరిహద్దులో ఇంగ్లీష్ కెనాల్, వాయవ్య సరిహద్దులో సెల్టిక్ సముద్రం సెల్టిక్ సముద్రం ఉన్నాయి. యు.కె ప్రపంచంలోని 12 వ అతిపెద్ద పొడవైన తీరప్రాంతాన్ని కలిగి ఉంది. ఐరిష్ సముద్రం గ్రేట్ బ్రిటన్, ఐర్లాండ్ల మధ్య 2,42,500 చదరపు కిలోమీటర్ల (93,600 చదరపు మైళ్ల) విస్తీర్ణంలోంవిస్తరించి ఉంది. సంయుక్త రాజ్యం ప్రపంచంలోని 78 వ అతిపెద్ద సార్వభౌమ రాజ్యంగా, ఐరోపాలో 11 వ అతిపెద్దదిగా ఉంది. ఇది సుమారుగా 21 వ అత్యంత జనసాంద్రత గల దేశంగా ఉంది. అంచనా ప్రకారం 65.5 మిలియన్ల మంది పౌరులు నివసిస్తున్నారు. ఇది ఐరోపా సమాఖ్య (ఇ.యు.) లో నాల్గవ అత్యంత జనసాంద్రత గల దేశాన్ని చేస్తుంది. [15]
పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యం కలిగిన సంయుక్త రాజ్యం ఒక రాచరిక ప్రజాస్వామ్యదేశ రాజ్యాంగంగా ఉంది.[16][17] ఈ రాజవంశం తరఫున 1952 ఫిబ్రవరి 6 నుండి 2022 సెప్టెంబరు 8 వరకు క్వీన్ ఎలిజబెత్ II పాలించింది. తరువాత చార్లెస్ III రాజైనాడు. సంయుక్త రాజ్యం రాజధాని, దాని అతిపెద్ద నగరం లండన్ ప్రపంచ పట్టణం, ఆర్థిక కేంద్రంగా 10.3 మిలియన్ జనసంఖ్య కలిగిన పట్టణ ప్రాంతంగా ఉంది. ఐరోపాలో నాల్గవ-అతిపెద్ద, యూరోపియన్ యూనియన్లో రెండవ అతిపెద్దది. [18] యునైటెడ్ కింగ్డంలోని ఇతర ప్రధాన పట్టణ ప్రాంతాలు బర్మింగ్హామ్, లీడ్స్, గ్లాస్గో, లివర్పూల్, మాంచెస్టర్ లలో కేంద్రీకృతమై ఉన్నాయి. యునైటెడ్ కింగ్డంలో నాలుగు దేశాలు ఉన్నాయి - ఇంగ్లాండ్, స్కాట్లాండ్, వేల్స్, ఉత్తర ఐర్లాండ్.[19] చివరి మూడు సంస్థలు పరిపాలనలను [20] ప్రతి ఒక్కరికి విభిన్న శక్తులు [21][22] వారి రాజధానులు ఎడిన్బర్గ్, కార్డిఫ్, బెల్ఫాస్ట్ లలో ఉన్నాయి. సమీపంలోని ఐల్ ఆఫ్ మాన్, బెయిల్విక్ ఆఫ్ గ్వెర్నిసీ, బెయిల్విక్ జెర్సీలు యునైటెడ్ కింగ్డంలో భాగం కావడం లేదు. రక్షణ, అంతర్జాతీయ ప్రాతినిధ్య బాధ్యత కలిగిన బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం వహిస్తుంది.[23]
సంయుక్త రాజ్యం సృష్టికి ముందు వేల్స్ ఇప్పటికే ఇంగ్లాండ్ రాజ్యం చేత జయించి స్వాధీనం చేసుకుంది. ఇంగ్లాండ్, స్కాట్లాండ్ల మధ్య యూనియన్ ఒప్పందం ద్వారా 1707 లో సృష్టించబడిన యునైటెడ్ కింగ్డం గ్రేట్ బ్రిటన్ అన్ని అంశాలను కలిగి ఉంది. 1801 లో ఐర్లాండ్ రాజ్యం ఈ రాష్ట్రంతో విలీనం అయ్యింది. యునైటెడ్ కింగ్డం ఆఫ్ గ్రేట్ బ్రిటన్, ఐర్లాండ్ ఏర్పడింది. ఐర్లాండ్ అయిదు ఆరవ శతాబ్దం బ్రిటన్ నుండి 1922 లో విడిపోయింది. ఇది గ్రేట్ బ్రిటన్, ఉత్తర ఐర్లాండ్ యునైటెడ్ కింగ్డం ప్రస్తుత సూత్రీకరణను వదిలివేసింది. [note 1] పద్నాలుగు బ్రిటీష్ విదేశీ భూభాగాలు ఉన్నాయి.[24] ఇవి బ్రిటీష్ సామ్రాజ్యం అవశేషాలు 1920 వ దశకంలో దాని శిఖరాగ్రంలో ఉన్నప్పుడు ప్రపంచ భూభాగంలో దాదాపు నాలుగింటిని చుట్టుముట్టాయి. చరిత్రలో అతిపెద్ద సామ్రాజ్యంగా ఉంది. బ్రిటీష్ పాలిత ప్రాంతాలలో ప్రభావం దాని పూర్వ కాలనీల భాష సంస్కృతి, చట్టపరమైన వ్యవస్థల్లో బ్రిటిష్ ప్రభావం గమనించవచ్చు.
సంయుక్త రాజ్యం ఒక అభివృద్ధి చెందిన దేశంగా ఉంది, నామమాత్ర జి.డి.పి,[25] కొనుగోలు శక్తి సమానతతో తొమ్మిదవ అతిపెద్ద ఆర్థికవ్యవస్థగా, ప్రపంచంలో ఆరవ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. యు.కె. అధిక ఆదాయం కలిగిన ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉన్నట్లు భావిస్తారు, మానవ అభివృద్ధి సూచికలో అత్యధికంగా వర్గీకరించబడుతుంది. ప్రపంచంలోని 16 వ స్థానంలో ఉంది. ఇది 19 వ, 20 వ శతాబ్ది ప్రారంభంలో ప్రపంచం మొట్టమొదటి పారిశ్రామికీకరణ దేశంగా, ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి శక్తిగా ఉందని చెప్పవచ్చు.[26][27] యు.కె. అంతర్జాతీయంగా గణనీయమైన ఆర్థిక, సాంస్కృతిక, సైనిక, శాస్త్రీయ, రాజకీయ ప్రభావాలతో గొప్ప శక్తిగా మిగిలిపోయింది.[28][29] ఇది గుర్తించబడిన అణ్వాయుధ రాజ్యం, ప్రపంచంలోని సైనిక వ్యయంలో ఏడవ దేశంగా ఉంది. [30]
ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలిలో 1946 లో మొదటి సమావేశం నుండి యు.కె. ఒక శాశ్వత సభ్యదేశంగా ఉంది. ఇది 1973 నుండి ఇ.యు., దాని పూర్వీకుడైన యూరోపియన్ ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీ (ఇ.ఇ.సి.) ప్రముఖ సభ్య దేశంగా ఉంది. అయితే, 2016 జూన్ 23 ఇ.యు. యు.కె.సభ్యత్వం వదలడానికి ఒక ప్రజాభిప్రాయ ఫలితంగా, యు.కె. ఓటర్లలో 51.9% అనుకూలంగా ఉన్నారు. ఇప్పుడు ఇ.యు. నుండి దేశం భవిష్యత్ నిష్క్రమణ చర్చలు జరుగుతున్నాయి. యు.కె కూడా కామన్వెల్త్ ఆఫ్ నేషన్స్, కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఐరోపా, జి7 ఫైనాన్స్ మంత్రులు, జి7 ఫోరమ్, జి20, నాటో, ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ ఎకనామిక్ కో-ఆపరేషన్ అండ్ డెవలప్మెంట్ (ఇ.ఇ.సి.డి.) వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్ (ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ) సభ్యత్వం కలిగి ఉంది.