పోలాండ్

పోలాండ్ (అధికార నామము రిపబ్లిక్ ఆఫ్ పోలాండ్) మధ్య ఐరోపాలోని ఒక సార్వభౌమాధికారం కలిగిన దేశం. ^[3] వైశాల్యం 3,12,679 చ.కి.మీ.దేశం పాలనా సౌలభ్యం కొరకు 16 విభాగాలుగా విభచించబడింది.^[1] చ.కి.మీ.కి 38.5 జనసాంధ్రతతో పోలాండ్ యురేపియన్ యూనియన్‌లో అత్యధిక జనసాంధ్రత కలిన దేశాలలో 6 వ స్థానంలో ఉంది.^[1] పోలాండ్ అతిపెద్ద నగరం, రాజధాని నగరం వార్సా. మిగిలిన నగరాలలో క్రాకో, లోడ్జ్, రోక్లా, ప్రొజ్నన్, స్జక్జెసిన్ ప్రధానమైనవి.

Rzeczpospolita Polska రిపబ్లిక్ ఆఫ్ పోలాండ్
జాతీయగీతం
పోలాండ్ యొక్క స్థానం Location of  పోలాండ్  (orange) – on the European continent  (camel & white) – in the European Union  (camel)                  [Legend]
రాజధాని అతి పెద్ద నగరం		Warsaw 52°13′N 21°02′E
అధికార భాషలు		పోలిష్2
ప్రజానామము		పోలిష్
ప్రభుత్వం		పార్లమెంటరీ రిపబ్లిక్
-	President	Andrzej Duda
-	Prime Minister	Ewa Kopacz
Formation
-	Christianisation4	14 April 966
-	Redeclared	11 November 1918
Accession to the European Union		1 May 2004
-	జలాలు (%)	3.07
జనాభా
-	Dec. 2007 జన గణన	38,116,000[1] <--then:-->(33rd)
జీడీపీ (PPP)		2007 అంచనా
-	మొత్తం	$620.868 billion[2] (20th)
-	తలసరి	$16,310[2] (IMF) (49th)
జీడీపీ (nominal)		2007 అంచనా
-	మొత్తం	$420.284 billion[2] (21st)
-	తలసరి	$11,041[2] (IMF) (47th)
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2005)		0.870 (high) (37th)
కరెన్సీ		Złoty (PLN)
కాలాంశం		CET (UTC+1)
-	వేసవి (DST)	CEST (UTC+2)
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్		.pl5
కాలింగ్ కోడ్		+48
1 See, however, Unofficial mottos of Poland. 2 Although not official languages, Belarusian, Kashubian, Lithuanian and German are used in 20 communal offices. 3 The area of Poland according to the administrative division, as given by the Central Statistical Office, is 312,679 చదరపు కిలోమీటర్లు (120,726 చ. మై.) of which 311,888 చదరపు కిలోమీటర్లు (120,421 చ. మై.) is land area and 791 చదరపు కిలోమీటర్లు (305 చ. మై.) is internal water surface area.[1] 4 The adoption of Christianity in Poland is seen by many Poles, regardless of their religious affiliation or lack thereof, as one of the most significant national historical events; the new religion was used to unify the tribes in the region. 5 Also .eu, as Poland is a member of the European Union.

పోలాండ్‌కు పశ్చిమ దిశలో జర్మనీ, దక్షిణ దిశలో చెక్ రిపబ్లిక్, స్లొవేకియా, తూర్పున ఉక్రెయిన్, బెలారస్, లిథువేనియాలు, ఉత్తరాన బాల్టిక్ సముద్రం ఉన్నాయి. 312,679 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణమున్న పోలాండ్ ఐరోపాలో 9వ అతిపెద్ద దేశం, ప్రపంచంలోనే 69వ అతిపెద్ద దేశం. జనాభా లెక్కల రీత్యా చూసినట్లయితే, 3.8 కోట్ల జనాభాతో పోలాండ్ ప్రపంచంలో 33వ అతిపెద్ద దేశంగా ఉంది.దేశంలో టెంపరేట్ వాతావరణం కలిగి ఉంది.^[1]

966వ సంవత్సరంలో మొదటి మీజ్కో మహారాజు క్రైస్తవ మతాన్ని స్వీకరించడంతో పోలాండ్ రాజ్యావతరణకు అంకురార్పణ జరిగింది ^[4] - ఆనాటి పోలాండ్ సరిహద్దులు దాదాపు ఈనాటి పోలాండ్ సరిహద్దులకు సమానంగా ఉన్నాయి. 1025వ సంవత్సరంలో రాజ్యంగా మారిన పోలాండ్, 1569లో " యూనియన్ ఆఫ్ లూబ్లిన్ "లో సంతకం చేసి లిథువేనియాతో కలిసి పాలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ నెలకొల్పింది. ఒక మిలియన్ చదరపు కి.ఈ వైశాల్యంతో 16 వ , 17 వ శతాబ్ధాలలో అత్యంత జనసాంధ్రత కలిగిన దేశాలతో స్వతంత్ర విధానాలు కలిన యూనియన్ ఇది.</ref>^[5] ఇది ఐరోపా మొదటి వ్రాతపూర్వక రాజ్యాంగం " కాంస్టిట్యూషన్ ఆఫ్ 1791 మే 3 "ను స్వీకరించింది.

ఆ కామన్వెల్త్ 1795లో కూలిపోగా రాజ్య భాగమంతా ప్రష్యా, రష్యా, ఆస్ట్రియాల పరమయ్యింది. 1918లో మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత స్వాతంత్ర్యాన్ని సాధించిన పోలాండ్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో ముందు నాజీ జర్మనీ, ఆ తర్వాత సోవియట్ యూనియన్ వశమయ్యింది.^[6][7] రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో అరవై లక్షలకు పైగా పౌరులను కోల్పోయిన పోలాండ్ ఆ తర్వాత సోవియట్ యూనియన్ ప్రభావిత సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ గా రూపాంతరం చెందింది.^[8] 1989లో కమ్యూనిస్ట్ పాలనను పడత్రోసిన పిమ్మట పోలాండ్ రాజ్యాంగబద్ధంగా "మూడవ పాలిష్ రిపబ్లిక్"గా రూపాంతరం చెందింది. పోలాండ్ ఐరోపా సమాఖ్య, నాటో, ఓఈసీడీలలో సభ్యదేశంగా ఉంది.

పోలాండ్ ఒక అభివృద్ధి చెందిన మార్కెట్, ప్రాంతీయ శక్తి, అదే విధంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ప్రపంచ శక్తి.^[9] ఇది యూరోపియన్ యూనియన్‌లో ఎనిమిదవ అతిపెద్ద, అత్యంత సాహసోపేతమైన ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో ఒకటిగా ఉంది.^[10][11] అదే సమయంలో మానవ అభివృద్ధి సూచికపై అత్యధిక ఉన్నత ర్యాంకును సాధించింది.^[12] అదనంగా వార్సాలోని పోలిష్ స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ సెంట్రల్ ఐరోపాలో అతి పెద్దది, అతి ముఖ్యమైనది. ^[13] పోలాండ్ ఒక అభివృద్ధి చెందిన ^[14], ప్రజాస్వామ్య దేశంగా ఉంది. ఇది జీవన ప్రమాణాలు, జీవన నాణ్యత,^[15] భద్రత, విద్య, ఆర్థిక స్వేచ్ఛలతో పాటు అత్యధిక ఆదాయం కలిగిన ఆర్థిక వ్యవస్థ ^[16] నిర్వహిస్తుంది.^[17][18] ప్రపంచ బ్యాంకు ప్రకారం, పోలాండ్ ఐరోపాలో ప్రముఖ పాఠశాల విద్యా వ్యవస్థను కలిగి ఉంది.^[19][20] దేశంలో ఉచిత విశ్వవిద్యాలయ విద్య, రాష్ట్ర నిధుల సాంఘిక భద్రత, అన్ని పౌరులకు సార్వత్రిక ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థను అందిస్తుంది.^[21][22] విస్తృతమైన చరిత్ర కలిగివున్న పోలాండ్, గొప్ప చారిత్రక వారసత్వాన్ని అభివృద్ధి చేసింది. వీటిలో అనేక చారిత్రక స్మారక చిహ్నాలు ఉన్నాయి. దీనికి 15 యునెస్కొ ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. వీటిలో 14 సాంస్కృతికి చెందినవి ఉన్నాయి. ^[23] పోలాండ్ యూరోపియన్ యూనియన్, స్కెంజెన్ ప్రాంతం, ఐక్యరాజ్యసమితి, నాటో, ఒ.ఇ.సి.డి, త్రీ సీస్ ఇనిషియేటివ్, విసెరాడ్ గ్రూప్ సభ్యత్వం కలిగిన దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది.

పేరు వెనుక చరిత్ర

6 వ శతాబ్దంలో ప్రారంభమైన చారిత్రాత్మక గ్రేటర్ పోలాండ్ ప్రాంతంలోని వార్తా నదీ పరీవాహక ప్రాంతంలో ఉన్న పోలన్స్ (పోలని) పశ్చిమ స్లావిక్ తెగ నుండి పోలాండ్ అనే పేరు వచ్చింది. పోలాని అనే పేరు ఆరంభము ప్రారంభ స్లావిక్ పద పోల్ (క్షేత్రం) నుండి వచ్చింది. హంగేరియన్, లిథువేనియన్, పెర్షియన్, టర్కిష్ వంటి కొన్ని భాషల్లో, పోలాండ్‌కు సంబంధించి లెచిట్స్ (లెచిసి) ఇది పోలన్స్, మొదటి లెచ్ పాక్షిక పురాణ పాలకుడి పేరు పోలన్ నుండి తీసుకోబడింది.

చరిత్ర

చరిత్రకు పూర్వం

Reconstruction of a Bronze Age, Lusatian culture settlement in Biskupin, c. 700 BC

లేట్ యాంటిక్విటీ అంతటా పోలాండ్ ప్రస్తుతం ఉన్న ప్రాంతాల్లో అనేక జాతుల సమూహాలకు చెందిన ప్రజలు నివసిస్తున్నట్లు చరిత్రకారులు అభిప్రాయపడ్డారు. ఈ సమూహాల జాతి, భాషా అనుబంధం తీవ్రంగా చర్చించబడ్డాయి; ఈ ప్రాంతాలలో స్లావిక్ ప్రజల స్థావరాల గురించిన సరైన సమయం, మార్గం వ్రాత పూర్వక పత్రాల ఆధారాలు లేనప్పటికీ చిన్నభిన్నంగా కొన్ని ఆధారాలు ఉన్నాయి.^[24]

పోర్చుగల్ పూర్వచరిత్ర, ప్రఖ్యాత చరిత్ర గురించి అత్యంత ప్రసిద్ధ పురావస్తు అన్వేషణ బిస్కుపిన్ కోటతో కూడిన స్థావరం. (ప్రస్తుతం ఓపెన్-ఎయిర్ మ్యూజియంగా పునర్నిర్మించబడింది). ఇది ప్రారంభ ఐరన్ యుగంలోని లూసటెన్ సంస్కృతి నుండి సుమారు క్రీ.పూ.700 వరకు ఉంది. పోలాండ్‌ను ఏర్పరుస్తున్న స్లావిక్ సమూహాలు సా.శ. 5 వ శతాబ్దం రెండవ భాగంలో ఈ ప్రాంతాలకు వలస వచ్చాయి. మియస్జ్కొ రాజ్యం ఏర్పాటు, సా.శ. 966 లో క్రిస్టియానిటీకి అతని మార్పిడి తరువాత వరకు ప్రస్తుత పోలాండ్ భౌగోళిక ప్రాంతంలో నివసించే స్లావిక్ తెగల ప్రధాన మతం స్లావిక్ పేగనిజం. పోలాండ్ బాప్టిజంతో పోలిష్ పాలకులు క్రిస్టియానిటీని, రోమన్ చర్చ్ మతపరమైన అధికారాన్ని అంగీకరించారు. ఏది ఏమయినప్పటికీ, 1030 ల అన్యమత ప్రతిచర్యల నుండి పాగనిజం నుండి మార్పు మిగిలిన ప్రజలకు మృదువైన, తక్షణ ప్రక్రియ కాదు.^[25]

పియాస్ట్ రాజవంశం

Map of Poland under the rule of Duke Mieszko I, who is considered to be the creator of the Polish state, c. 960–996

10 వ శతాబ్దం మధ్యలో పోలాండ్ రాజవంశ పాలనలో పోలాండ్ ఒక గుర్తించదగిన ఐక్యత, ప్రాదేశిక సంస్థగా ఏర్పడింది. పోలాండ్ మొట్టమొదటి చారిత్రాత్మకంగా నమోదు చేయబడిన పాలకుడు మొదటి మిస్సోకో 966 లో పోలాండ్ బాప్టిజంతో తన పౌరుల కొత్త అధికారిక మతంగా క్రైస్తవ మతాన్ని అంగీకరించాడు. తరువాతి కొద్ది శతాబ్దాలుగా అత్యధిక భాగం ప్రజలను క్రైస్తవులుగా మార్చబడ్డారు. 1000 లో బోలెస్లా ది బ్రేవ్ తన తండ్రి మిస్జ్కొ విధానాన్ని నిరంతరంగా కొనసాగించాడు. జిన్నీజ్ కాంగ్రెస్‌ను ఏర్పాటు చేసి గ్నియెజో మెట్రోపాలిస్ (మతపరమైన న్యాయవ్యవస్థ), క్రకోవ్, కోలోబెర్గ్, వ్రోక్లా డియోసెస్లను సృష్టించాడు. ఏదేమైనా పాగన్ అశాంతి 1038 లో కాసిమీర్ ఐ ది రెస్తర్ రాజధానిని క్రకౌకు బదిలీకి చేసాడు.^[26]

పోలిష్ పాలకుడు యొక్క ప్రారంభ సమకాలీన వర్ణన. 1025, 1031 మధ్య దేశం పాలించిన పోలాండ్ రాజు రెండవ లాస్బర్ట్ రాజు

1109 లో ప్రిన్స్ మూడవ బోలెస్లా వ్రైమౌత్ జర్మనీ ఐదవ హెన్రీ రాజును " హాండ్స్‌ఫెల్డ్ యుద్ధం "లో ఓడించాడు. ఈ ఘటన ప్రాముఖ్యత గాలస్ అన్నోమస్ తన 1118 క్రానికల్‌లో నమోదు చేయబడింది.^[27]

1138 లో పోలెండ్ తన కుమారులు తన భూములను విభజించినప్పుడు పోలాండ్ చిన్న చిన్న డచీలుగా విడిపోయింది. 1226 లో ప్రాంతీయ పియాస్ట్ డ్యూక్లలో ఒకటైన మొదటి కాన్సోడ్రా ట్యుటోనిక్ నైట్స్‌ను బాల్టిక్ ప్రషియన్ పేజియన్లతో పోరాడటానికి సహాయం చేయమని ఆహ్వానించాడు. ఇది నైట్స్‌తో శతాబ్దాలుగా యుద్ధానికి దారితీసిన ఒక నిర్ణయంగా మారింది. 1264 లో కాలిస్ శాసనం లేదా జ్యూయిష్ లిబర్టీస్ జనరల్ చార్టర్ పోలండ్‌లోని యూదులకు చాలా హక్కులను పరిచయం చేశాయి. ఇది దాదాపుగా ఒక దేశంలో స్వతంత్ర "దేశం"గా మారింది.^[28]

13 వ శతాబ్దం మధ్య భాగంలో పియాస్ట్ రాజవంశం సిలేసియన్ శాఖ (హెన్రీ ఐ ది బీర్డెడ్, రెండవ హెన్రీది ప్యోయస్ 1238-41 ను పాలించారు) పోలిష్ భూములను ఏకం చేయడంలో విజయం సాధించారు. కానీ దేశం తూర్పు ప్రాంతం నుండి మంగోలు దాడి ప్రారంభించి లెగ్నికా యుద్ధంలో కలిపి పోలిష్ బలగాలను ఓడించి దేశాన్ని ఆక్రమించారు.ఈ యుద్ధంలో డ్యూక్ రెండవ హెన్రీ ప్యయుయస్ మరణించాడు. 1320 లో పోలిష్ డ్యూకులను ఏకం చేయడానికి ప్రాంతీయ పాలకులు అనేక ప్రయత్నాలు చేసిన తరువాత వ్లాడిస్లావ్ తన అధికారాన్ని ఏకీకృతం చేసారు. సింహాసనాన్ని స్వీకరించి పోలాండ్ మొదటి రాజు అయ్యాడు. అతని కుమారుడు మూడవ కాసిమిర్ (1333-70 పాలించిన) గొప్ప పోలిష్ రాజులలో ఒకరిగా పేరు గాంచాడు. అతను దేశం మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధికి విస్తృత గుర్తింపు పొందాడు.^[29][30] అతను యూదులకు రాచరికపు భద్రతను కూడా విస్తరించాడు, పోలాండ్‌కు వారి వలసలను ప్రోత్సహించాడు.^[29][31] దేశం చట్టాలు, న్యాయస్థానాలు, కార్యాలయాలను నిర్వహించగల విద్యావంతులైన ప్రజలను ముఖ్యంగా న్యాయవాదులకు ఒక దేశం అవసరమని మూడవ కాసిమీర్ గుర్తించాడు. పోప్ ఐదవ అర్బన్ అతనిని క్రకౌ విశ్వవిద్యాలయాన్ని తెరిపించేందుకు అనుమతినిచ్చినపుడు పోలాండ్‌లో ఉన్నత విద్యాసంస్థను సృష్టించే అతని ప్రయత్నాలు చివరకు ప్రశంశలు పొందాయి.

Casimir III the Great is the only Polish king to receive the title of Great. He built extensively during his reign, and reformed the Polish army along with the country's civil and criminal laws, 1333–70.

కాసిమీర్ పాలనలో ఉన్నతవర్గాల గోల్డెన్ లిబర్టీ వారి సైనిక సహాయం చేయడానికి తిరిగి వచ్చినప్పుడు రాజు ప్రభువులకు ఒక వరుస మినహాయింపు మంజూరు చేసి వారి చట్టపరమైన హోదాను పట్టణ ప్రాంతాల కంటే మెరుగైనదిగా స్థాపించారు. 1370 లో గ్రేట్ కాసిమిర్ మరణించినప్పుడు చట్టబద్ధమైన పురుష వారసుడు లేనందున పియాస్ట్ రాజవంశం ముగింపుకు వచ్చింది.

13 వ, 14 వ శతాబ్దాలలో పోలాండ్ జర్మనీ, ఫ్లెమిష్, కొంతమంది వాలూన్, డానిష్, స్కాటిష్ వలసదారులకు ఒక కేంద్రంగా మారింది. అలాగే ఈ యుగంలో యూదులు, అర్మేనియన్లు పోలాండ్‌లో స్థిరపడటం మొదలుపెట్టారు (పోలండ్లోని పోలాండ్, అర్మేనియన్స్ యొక్క చరిత్ర) చూడండి.

1347 నుండి 1351 వరకు ఐరోపాను ధ్వంసం చేసిన బ్లాక్ డెత్ ఒక పోకి గణనీయంగా పోలాండ్‌ను ప్రభావితం చేయలేదు, ఈ వ్యాధి ఒక ప్రధాన వ్యాప్తి నుండి దేశం విడిపోయింది.

^[32][33] ఇందుకు కారణం కాసిమిర్ నిర్ణయం.

జగియల్లాన్ రాజవంశం

Battle of Grunwald was fought against the German Order of Teutonic Knights, and resulted in a decisive victory for the Kingdom of Poland, 15 July 1410.

మధ్యయుగ యుగంలో జాగీయెల్ రాజవంశం చివరి కాలం, పోలిష్ చరిత్రలోని ఆధునిక కాలం విస్తరించింది. లిథువేనియన్ గ్రాండ్ డ్యూక్ జోగైలా (రెండవ వ్లాడిస్లా జగిలీలో) తో ప్రారంభించి జాగియోలన్ రాజవంశం (1386-1572) పోలిష్-లిథువేనియన్ యూనియన్‌ను స్థాపించింది. ఈ భాగస్వామ్యంలో విస్తృతమైన గ్రాండ్ డచీ ఆఫ్ లిథువేనియా-నియంత్రిత రస్ ప్రాంతాలు పోలాండ్ పరిణామ ప్రదేశంలోకి రావడం పోల్స్, లిథువేనియన్లకు ఉపయోగకరంగా ఉన్నాయి. వీరు రాబోయే నాలుగు శతాబ్దాల్లో ఐరోపాలో అతిపెద్ద రాజకీయ సంస్థల్లో ఒకటిగా ఉండడానికి సహకరించారు. బాల్టిక్ సముద్ర ప్రాంతంలో పోలాండ్ ట్రూటానిక్ నైట్స్‌తో పోరాటం కొనసాగింది.పోలిష్-లిథువేనియన్ సైన్యం ట్యుటోనిక్ నైట్స్కు వ్యతిరేకంగా నిర్ణయాత్మక విజయం సాధించింది గ్రన్వాల్డ్ యుద్ధం (1410 లో ) ముగిసింది.ఫలితంగా రెండు దేశాలు లివోనియా ప్రాంతం వరకు ప్రాదేశిక విస్తరణ జరిగింది.^[34] 1466 లో పదమూడు సంవత్సరాల యుద్ధం తర్వాత కింగ్ 4 వ కాసిమిర్ జాగియోలోన్ " పీస్ ఆఫ్ త్రోన్ "కు రాజు అంగీకరించాడు. ఇది భవిష్యత్ పోలిష్ సామంతరాజ్యం డచీ ఆఫ్ ప్రుసియా ఏర్పడడానికి దారితీసింది. జాగీయోలన్ రాజవంశం బొహేమియా (1471) , హంగేరీ రాజ్యాలపై వంశానుగత నియంత్రణను సాధించింది. కూడా ఏర్పాటు చేసింది. ^[35][36] దక్షిణాన పోలాండ్ ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం , క్రిమియన్ తటార్ల (వారు 1474 , 1569 మధ్య 75 వేర్వేరు సందర్భాలలో దాడి చేసారు) దాడిని ఎదుర్కొన్నారు.^[37] పోలాండ్ తూర్పులో లిథువేనియా మాస్కో గ్రాండ్ డచీతో పోరాడటానికి సహాయపడింది.^[38] 1494-1694 మద్య కాలంలో క్రియన్ తాటర్లు దాదాపు ఒకమియన్ పోలిష్ - లిథువేనియన్ ప్రజలను బానిసలుగా చేసారని కొందరు చరిత్రకారులు భావించారు.

క్రోకోవ్లోని వావల్ కోట, 1038 నుండి పోలిష్ రాజుల సీటును 1596 లో రాజధాని వార్సాకు తరలించారు

పోలాండ్ ఒక భూస్వామ్య రాజ్యంగా అభివృద్ధి చెందింది. ప్రధానంగా వ్యవసాయ ఆర్థికవ్యవస్థ , పెరుగుతున్న శక్తివంతమైన భూస్వాములు అభివృద్ధికి ప్రధానకారణంగా ఉన్నారు. 1505 లో పోలిష్ సెజ్మ్ (పార్లమెంటు) చే స్వీకరించబడిన నిహిల్ కొత్త చట్టం చక్రవర్తి నుండి సెజ్మ్ వరకు అధికార వికేంద్రీకరణ చేసింది. "ఉచిత , సమాన" పోలిష్ ప్రభువులు దేశం పాలించిన కాలం "గోల్డెన్ లిబర్టీ" అని పిలవబడే కాలం ప్రారంభంగా భావిస్తున్నారు. ప్రొటెస్టంట్ సంస్కరణ ఉద్యమాలు పోలిష్ క్రైస్తవ మతంలోకి లోతుగా చొచ్చుకు వచ్చి ఐరోపాలో ప్రత్యేకమైన మతపరమైన సహనం ప్రోత్సహించే విధానాల స్థాపనకు దారితీసింది. ^[39] ఈ సహనం 16 వ శతాబ్దంలో ఐరోపా‌లో విస్తరించిన మతపరమైన సంక్షోభం పోలాండులో విస్తరించకుండా నివారించడానికి సహకరించింది.^[39]

యూరోపియన్ పునరుజ్జీవనం సమయంలో జాగీయోల్లోన్ పోలాండ్ (రాజులు మొదటి సిగిస్మండ్ ఓల్డ్, రెండవ సిగ్జింజుండ్ ఆగస్టస్) లో సాంస్కృతిక చైతన్యం ప్రోత్సహించవలసిన అవసరాన్ని గ్రహించారు. ఈ కాలంలో పోలిష్ సంస్కృతి, దేశం ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధి చెందింది. 1543 లో టోరోన్ నుండి ఒక పోలిష్ ఖగోళ శాస్త్రజ్ఞుడు నికోలస్ కోపెర్నికస్ తన శకం రచన " డి విప్లవస్ ఆర్బియమ్ కోయెల్స్టీటియం (ఆన్ ది రివల్యూషన్స్ ఆఫ్ ది సెస్టెంటల్ స్పియర్స్)"ను ప్రచురించాడు. తద్వారా హేలియోసెంట్రిక్ సిద్ధాంతాన్ని నిర్ధారిస్తూ ఒక ఊహాత్మక గణిత నమూనా మొదటి ప్రతిపాదకుడు అయ్యాడు.ఇది ఆధునిక ఖగోళశాస్త్రం అభ్యాసానికి నమూనా అయింది. ఈ యుగంతో సంబంధం ఉన్న మరొక ప్రధాన వ్యక్తి సంప్రదాయవాద కవి జాన్ కోచనోవ్స్కీ.^[40]

పోలిష్ - లిథువేనియన్ కామంవెల్త్

The Warsaw Confederation was an important development in the history of Poland, which extended religious freedoms and tolerance, and produced a first of its kind document in Europe, 28 January 1573.

1569 యూనియన్ ఆఫ్ లూబ్ పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ను స్థాపించింది. ఇది ఎన్నికైన రాచరికంతో మరింత దగ్గరి ఏకీకృత సమాఖ్య దేశాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. కానీ కేంద్ర పార్లమెంట్తో స్థానిక సమావేశాల వ్యవస్థ ద్వారా ఎక్కువగా ఉన్నతవర్గం ద్వారా ఇది పాలించబడింది. వార్సా కాన్ఫెడరేషన్ (1573) పోలాండ్ లోని నివాసితులందరికీ మత స్వేచ్ఛను ధ్రువీకరించింది. ఆ సమయంలో బహుళ పోలిష్ సమాజం స్థిరత్వానికి ఇది చాలా ముఖ్యమైనది.^[28] 1588 లో బానిసత్వం నిషేధించబడింది.^[41] కామన్వెల్త్ స్థాపన తరువాత పోలాండ్లో స్థిరత్వం , సుసంపన్నత సాధ్యం అయింది. దాని తరువాత యూనియన్ ఒక యూరోపియన్ శక్తి , ఒక ప్రధాన సాంస్కృతిక సంస్థగా మారింది.ఇది సుమారుగా ఒక మిలియన్ చదరపు కిలోమీటర్లు సెంట్రల్ , తూర్పు ఐరోపాను ఆక్రమించింది.పొలనైజేషన్ ద్వారా ఆధునిక లిట్వేనియా, ఉక్రెయిన్, బెలారస్ , పశ్చిమ రష్యా ప్రాంతాల్లోకి పాశ్చాత్య సంస్కృతి చొచ్చుకుపోయింది.

16 వ , 17 వ శతాబ్దాలలో పోలాండ్ వసా రాజు 3 వ సిగ్జిజండు , 4 వ వ్లాడిస్లా పాలనలో అనేక వంశపారంపర్య సంక్షోభాలను ఎదుర్కొంది. రష్యా, స్వీడన్ , ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యంతో కలహాలతో పాటు, కాసాక్ తిరుగుబాట్లను ఎదుర్కొన్నారు.^[42] 1610లో పోలిష్ ఆర్మీ హెట్మన్ స్టానిస్లా జొయికీవ్స్కి ఆదేశంతో " క్లషినో యుద్ధం "లో విజయం సాధించి మాస్కోను ఆక్రమించుకుంది. 1611 లో రష్యా త్సార్ పోలాండ్ రాజుకు కప్పం కట్టాడు.

పోలీస్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ డ్యూలినో యొక్క ట్రూస్ తర్వాత దాని గొప్ప విస్తృతిలో ఉంది. 17 వ శతాబ్దం మొదటి అర్ధభాగంలో, పోలాండ్ సుమారు 1,000,000 కిలోమీటర్లు (620,000 మైళ్ళు) విస్తరించింది

డ్యూలినో ట్రూస్ సంతకం చేసిన తరువాత పోలాండ్ 1618-1621 సంవత్సరాల్లో ఒక మిలియన్ చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణం విస్తరించి ఉంది. 17 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో అంతర్గత రుగ్మతతో బాధపడుతున్న ఉన్నతాధికార ప్రజాస్వామ్యం క్రమంగా క్షీణించి శక్తివంతమైన కామన్వెల్త్ విదేశీ జోక్యానికి గురైంది. 1648 లో ప్రారంభమైన కాసాక్ ఖ్మేల్నీట్‌కీ తిరుగుబాటు దక్షిణం, తూర్పు ప్రాంతంలో విస్తరించి చివరికి ఉక్రెయిన్ విభజించబడింది. తూర్పు భాగం కామన్వెల్త్ చేతిలో ఓడిపోయింది. ఇది రష్యా త్సార్డం డిపెండెంసీ అయింది. దీని తరువాత పోలాండ్ స్వీడిష్ దండయాత్ర ఇది పోలిష్ కేంద్రభూభాగం గుండా ప్రయాణించి దేశం జనాభా, సంస్కృతి, మౌలికనిర్మాణాలను నాశనం చేసింది. పోలాండ్‌లో పదకొండుమంది మిలియన్ల మంది పౌరులు కరువు, అంటురోగాలలో మరణించారు.^[43] ఏదేమైనా మూడవ జాన్ సోబీస్కీ ఆధ్వర్యంలో కామన్వెల్త్ సైనిక పరాక్రమం పునఃస్థాపించబడింది., 1683 లో ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యానికి చెందిన గ్రాండ్ విజర్ర్ కారా ముస్తఫా నేతృత్వంలో పోరాటం సాగించిన ఒట్టోమన్ సైన్యానికి వ్యతిరేకంగా వియన్నా యుద్ధంలో పోలిష్ దళాలు పాల్గొని ప్రధాన పాత్ర పోషించాయి.

King John III Sobieski defeated the Ottoman Turks at the Battle of Vienna on 12 September 1683.

సోబియస్కి పాలనతో దేశం స్వర్ణ యుగం ముగింపు గుర్తించబడింది. దాదాపు స్థిరంగా ఉన్న యుద్ధం, బాధితమైన ప్రజల నష్టాలు, ఆర్థిక వ్యవస్థకు భారీనష్టాన్ని ఎదుర్కోవడం ద్వారా కామన్వెల్త్ తగ్గుముఖం పట్టింది. పెద్ద ఎత్తున అంతర్గత వైరుధ్యాల ఫలితంగా ప్రభుత్వం అస్థిరత పొందింది. (ఉదా. జాన్ రెండవ కాసిమిర్, తిరుగుబాటుదారుల సమాఖ్యలకు వ్యతిరేకంగా లంబోమిర్స్కి తిరుగుబాటు), శాసనసభ్యుల అవినీతి విధానాలు అధికరించాయి. సాక్సన్ వెటిన్ రాజవంశానికి చెందిన 2 వ అగస్టస్, 3 వ అగస్టస్ బలహీన పాలనతో గ్రేట్ నార్డిక్ యుద్ధం తర్వాత రష్యా, ప్రుస్సియా అభివృద్ధి చెందడంతో, ఉన్నతవర్గం కొంతమంది మాగ్నెట్ల నియంత్రణలో పడిపోయింది. కామన్వెల్త్ స్థితిని మరింత దిగజార్చింది. అయినప్పటికీ కామన్వెల్త్-సాక్సోనీ వ్యక్తిగత సంఘం కామన్వెల్త్ మొదటి సంస్కరణ ఉద్యమం ఆవిర్భావానికి దారితీసి పోలిష్ జ్ఞానోదయం కొరకు పునాదులు వేసింది.^[44]

18 వ శతాబ్దం తరువాతి భాగంలో కామన్వెల్త్ ప్రాథమిక అంతర్గత సంస్కరణలను అమలు చేయడానికి ప్రయత్నాలు చేసింది; శతాబ్దం రెండవ భాగంలో విద్య, మేధో జీవితం, కళ,, ముఖ్యంగా కాలం ముగింపులో సామాజిక, రాజకీయ వ్యవస్థ మెరుగైన అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్థిక వ్యవస్థ గణనీయమైన జనాభా పెరుగుదల, సుదూర పురోగతిని తీసుకువచ్చింది. వార్సాలో అధిక జనాభా కలిగిన రాజధాని నగరం గ్డంస్క్ (డాన్జిగ్) ను ప్రధాన వాణిజ్య కేంద్రంగా మార్చింది. మరింత సంపన్న పట్టణాల పాత్ర పెరిగింది.

విభజన

Stanisław II Augustus, the last King of Poland, ascended to the throne in 1764 and reigned until his abdication on 25 November 1795.

1764 నాటి రాజ్య ఎన్నికల ఫలితంగా స్టానిస్లా 2 వ ఆగస్టు (స్జార్టోరిస్కి కుటుంబం సముదాయానికి చెందిన ఒక పోలిష్ మతాచార్యుడు) రాచరికానికి చేరింది. అయినప్పటికీ రష్యా సామ్రాజ్యాధినేత రెండవ కాథరీన్ ఒక-వ్యక్తి వ్యక్తిగత ఆరాధకుడిగా కొత్త రాజు తన పాలనలో ఎక్కువ భాగం గడిపారు. తన దేశాన్ని రక్షించడానికి అవసరమైన సంస్కరణలను అమలు చేయాలనే కోరిక, అతను రష్యాతో సంబంధాలు అభివృద్ధి చేయడానికి ప్రయత్నించాడు. ఇది 1768 బార్ కాన్ఫెడరేషన్ రూపొందడానికి దారితీసింది.పోలిష్ రాజుకు, అతను రష్యన్ మార్గదర్శకులకు వ్యతిరేకంగా స్జ్‌లచ్టా తిరుగుబాటుకు దారితీసింది. తిరుగుబాటు పోలాండ్ స్వాతంత్ర్యం, స్జ్లచ్టా సాంప్రదాయ విశేషాధికారాలను కాపాడటానికి ఉద్దేశించబడింది. సంస్కరణల ప్రయత్నాలు యూనియన్ పొరుగువారిని ప్రేరేపించాయి, 1772 లో ప్రష్యా, రష్యా, ఆస్ట్రియా ద్వారా కామన్వెల్త్ మొదటి విభజన జరిగింది; "పార్టిషన్ సెజ్మ్", ఒక గణనీయమైన దుర్వినియోగంలో, చివరకు "ధృవీకరించబడింది" ^[45]

1773 లో ఈ నష్టాన్ని నిర్లక్ష్యం చేయడంతో రాజు ఐరోపాలో మొట్టమొదటి ప్రభుత్వ విద్యా సంస్థ అయిన " నేషనల్ ఎడ్యుకేషన్ కమిషన్ " స్థాపించాడు.1783 లో పిల్లల శారీరక దండన అధికారికంగా నిషేధించబడింది.

మే 3 యొక్క రాజ్యాంగం, 1791 లో వార్సా రాయల్ కాసిల్ వద్ద సెనేట్ చాంబర్లో చట్టాన్ని అమలుచేసింది

1788 లో రెండవ స్టానిస్లావ్ ఆగస్టు నిర్వహించిన జరిపిన గ్రేట్ సెజ్మ్ మే 3 రాజ్యాంగాన్ని విజయవంతంగా స్వీకరించింది.ఇది ఐరోపాలో ఆధునిక సుప్రీం జాతీయ చట్టాల మొదటి సమితిగా గుర్తించబడుతుంది. అయితే ఈ పత్రాన్ని విప్లవాత్మక సానుభూతిపరులు వ్యతిరేకించారు. కామన్వెల్త్ ఉన్నత వర్గాల నుండి, సంప్రదాయవాదులు, రెండవ కాథరీన్ నుండి బలమైన వ్యతిరేకతను సృష్టించింది. అతను కామన్వెల్త్ పునర్జన్మను నిరోధించటానికి నిశ్చయించుకున్నారు. పోలిష్ మతాచార్యుల టార్గోవికా కాన్ఫెడరేషన్ సహాయం కోసం చక్రవర్తినికి విజ్ఞప్తి చేయడంతో రష్యా తన లక్ష్యాన్ని సాధించడంలో సాయపడింది. 1792 మేలో రష్యన్ దళాలు కామన్వెల్త్ సరిహద్దును దాటాయి. తద్వారా పోలిష్-రష్యన్ యుద్ధం ప్రారంభంగా మారింది.

పోల్స్ ఆత్మరక్షణ కొరకు చేసిన పోరాటం అసంపూర్తిగా ముగిసింది. రాజు నిష్ఫలమైన ప్రతిఘటన గురించి అంగీకరించాడు. అతను టోగోవేకా కాన్ఫెడరేషన్లో చేరాడు. సమాఖ్యను తరువాత ప్రభుత్వం తీసుకుంది. రష్యా, ప్రుస్సియా ఒక పోలిష్ రాజ్యం ఉనికిని భయపడ్డాయి. 1793 లో కామన్వెల్త్ రెండవ విభజన చేయబడింది. ఇది చాలా భూభాగం నుంచి స్వాతంత్ర్యం పొందలేకపోయింది. చివరికి 1795 లో విఫలమైన కొస్సియుస్జో తిరుగుబాటు తరువాత కామన్వెల్త్ దాని మూడు శక్తివంతమైన పొరుగువారిచే చివరిసారిగా విభజించబడింది.^[46]

చొరబాటు యుగం

Partitions of Poland, carried out by Prussia, Russia and Austria in 1772, 1793 and 1795

ప్రత్యేకించి 18 వ శతాబ్దం చివర్లో, 19 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో పోల్స్ పార్టిసన్లతో పలుసార్లు తిరుగుబాటు చేశారు. 1794 లో కోస్కిస్జోకో తిరుగుబాటు సమయంలో పోలిష్ సార్వభౌమత్వాన్ని సంరక్షించడంలో విఫలమైన ప్రయత్నం జరిగింది. ఇక్కడ ప్రముఖ, అమెరికన్ రివల్యూషనరీ వార్లో వాషింగ్టన్లో పనిచేసిన ప్రముఖుడైన జనరల్ తడ్యూజ్ కోస్సియుస్కో సంఖ్యాపరంగా ఉన్నతమైన రష్యన్ దళాలకు వ్యతిరేకంగా పోలిష్ తిరుగుబాటుదారులను నడిపించాడు. రాచాలిస్ యుద్ధంలో విజయం సాధించినప్పటికీ అతని అంతిమ ఓటమి పోలాండ్ స్వతంత్రాన్ని 123 సంవత్సరాలుగా కొనసాగేలా చేసింది.^[47]

థాడస్జ్ కోసియస్కోకో క్రోకోవ్లోని పోలిష్ దేశానికి విధేయతకు ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు, ఇది 1794 విభజన అధికారాల యొక్క సైనిక జోక్యానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడాల్సిందిగా వాగ్దానం చేసింది

1807 లో ప్రషియన్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా 1806 నాటి విజయవంతమైన గ్రేటర్ పోలాండ్ తిరుగుబాటు తరువాత " ఫ్రాన్స్ మొదటి నెపోలియన్ " తాత్కాలికంగా పోలిష్ రాజ్యాన్ని వార్సా ఆఫ్ డచీగా శాటిలైట్ దేశంగా మార్చాడు. అయినప్పటికీ విఫలమైన నెపోలియన్ యుద్ధాల తరువాత 1815 లో వియన్నా కాంగ్రెస్‌ విజయవంతమైన అధికారాల మధ్య పోలాండ్ మళ్ళీ చీలిపోయింది.^[48] తూర్పు భాగాన్ని రష్యా త్సార్ " కాంగ్రెస్ పోలాండ్‌ " పాలించింది. అది చాలా ఉదారవాద రాజ్యాంగం కలిగి ఉంది. అయితే కాలక్రమేణా రష్యన్ చక్రవర్తి పోలిష్ స్వేచ్ఛలను తగ్గించింది. వాస్తవంగా రష్యా దేశాన్ని విలీనం చేసుకుని పేరును మాత్రం అలానే నిలిపింది. ఇంతలో పోలాండ్ ప్రషియన్ నియంత్రిత భూభాగం విస్తరించిన జర్మనీకరణలో భాగం అయింది. అందువలన 19 వ శతాబ్దంలో ఆస్ట్రియన్ పరిపాలిత గలిసియా, ప్రత్యేకంగా స్వాతంత్ర్య నగరం క్రాకోవ్ పోలిష్ సంస్కృతి వృద్ధి చెందేందుకు అనుమతించింది.విభజనల కాలంలో పోలిష్ దేశంలో నెలకొన్న రాజకీయ, సాంస్కృతిక అణచివేత ఆక్రమిత రష్యన్, ప్రషియన్, ఆస్ట్రియన్ ప్రభుత్వాల అధికారులకు వ్యతిరేకంగా పలు తిరుగుబాట్లు నిర్వహించటానికి దారితీసింది.వార్సాలోని ఆఫీసర్ క్యాడెట్ పాఠశాలలో తిరుగుబాటు చేయని అధికారులైన లెఫ్టినెంట్ పియోటర్ వైస్కోకి నేతృత్వంలో 1830 నవంబరులో వార్సాలో తిరుగుబాటు ప్రారంభమైంది. వారు పోలిష్ సమాజంలో పెద్ద సంఖ్యలో చేరారు., వోర్సా రష్యన్ దళాన్ని బలవంతంగా నగరం ఉత్తరప్రాంతం నుండి బలవంతంగా వెలుపలకు పంపారు.

Capture of the Warsaw Arsenal by the Polish army during the November Uprising against Tsarist autocracy, 29 November 1830

తదుపరి ఏడు నెలల కాలంలో పోలిష్ రష్యాకు సైన్యాలకు చెందిన మార్షల్ హన్స్ కార్ల్ వాన్ డైబిట్స్ బలగాలను, రష్యన్ కమాండర్ల రష్యన్ సైన్యాన్ని విజయవంతంగా ఓడించాయి ఏదేమైనా ఇతర విదేశీ శక్తులు మద్దతు లేని స్థితిలో తమని తాము కనుగొనడంలో పోలాండ్ విజయం సాధించింది. సుదూర ఫ్రాన్స్, నవజాత యునైటెడ్ స్టేట్స్‌ను కాపాడి, ప్రుస్సియా, ఆస్ట్రియా వారి భూభాగాల ద్వారా సైనిక సరఫరాల దిగుమతిని అనుమతిని నిరాకరించింది. పోల్స్ ఈ తిరుగుబాటు వార్సాను జనరల్ ఇవాన్ పస్కియేవిచ్కు అప్పగించిన తరువాత పలువురు పోలిష్ సైనికులు వారు ఇక ముందుకు వెళ్లలేరని భావిస్తూ ప్రుస్సియాలోకి వెనక్కు వచ్చి అక్కడ వారి ఆయుధాలను ఉంచారు. ఓటమి తరువాత పాక్షిక-స్వతంత్ర కాంగ్రెస్ పోలాండ్ తన రాజ్యాంగం, సైన్యం, శాసన సభను కోల్పోయింది, రష్యన్ సామ్రాజ్యంతో మరింత సన్నిహితంగా ఉంది.

స్ప్రింగ్ ఆఫ్ నేషన్స్ (ఐరోపా అంతటా వ్యాపించిన విప్లవాలు) ప్రెస్స్ పాలనను అడ్డుకోవటానికి 1848 నాటి గ్రేటర్ పోలండ్ తిరుగుబాటులో ప్రషియన్ పాలనను ఎదుర్కోవడానికి పోల్స్ ఆయుధాలను తీసుకున్నారు. ప్రారంభంలో తిరుగుబాటు శాసనోల్లంఘన రూపంలోనే ప్రత్యక్షమయ్యింది. అయితే ఈ ప్రాంతంలో ప్రషియన్ సైన్యం పట్ల అవిధేయతగా ఉన్న పోరాటం చివరికి సాయుధ పోరాటంగా మారింది. చివరకు అనేక పోరాటాల తరువాత ప్రషియన్లు తిరుగుబాటును అణిచివేశారు. గ్రాండ్ డచీ ఆఫ్ పోసెన్ దాని స్వయంప్రతిపత్తి తొలగించబడి పూర్తిగా జర్మన్ కాన్ఫెడరేషన్లో చేర్చబడింది.

1863 లో రష్యన్ పాలనపై కొత్త పోలిష్ తిరుగుబాటు ప్రారంభమైంది. జనవరి తిరుగుబాటు ఇంపీరియల్ రష్యన్ ఆర్మీ లోని నిర్బంధ శిబిరాలకు వ్యతిరేకంగా యువ పోల్స్ ఒక ఆకస్మిక నిరసన వంటి ప్రారంభించారు. ఏది ఏమయినప్పటికీ ఉన్నత స్థాయి పోలిష్-లిథువేనియన్ అధికారులు, అనేకమంది రాజకీయవేత్తలు చేరినప్పటికీ తిరుగుబాటుదారులు ఇంకా తీవ్రంగా లెక్కించబడలేదు. విదేశీ మద్దతు లభించ లేదు. వారు గెరిల్లా యుద్ధం వ్యూహాలు ఆశ్రయించాల్సిన అవసరం ఏర్పడినప్పటికీ ఏ పెద్ద సైనిక విజయాలు సాధించడంలో విఫలమైంది. తరువాత రష్యా నియంత్రిత కాంగ్రెస్ పోలాండ్‌లో ఎటువంటి ప్రధాన తిరుగుబాటు కనిపించలేదు. పోల్స్ ఆర్థిక, సాంస్కృతిక స్వీయ-అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించటానికి బదులుగా పునరుద్ధరించారు.

విభజనల సమయంలో రాజకీయ అశాంతిని అనుభవించినప్పటికీ పోలాండ్ పారిశ్రామికీకరణ, ఆధునీకరణ కార్యక్రమాల నుండి లాభం పొందింది. ఇది ఆక్రమిత శక్తులుచే స్థాపించబడింది. ఇది మరింత ఆర్థికంగా పొందికైన, ఆచరణీయ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందడానికి సహాయపడింది. ఇది ప్రత్యేకించి గ్రేటర్ పోలాండ్, సిలెసియా, తూర్పు పోమేరీనియాలో ప్రుస్సియా నియంత్రణలో (తరువాత జర్మన్ సామ్రాజ్యంలో భాగంగా మారింది); చివరికి, 1918 లో గ్రేటర్ పోలాండ్ తిరుగుబాటుకు, సైలెసియన్ తిరుగుబాటులకు రెండో పోలిష్ రిపబ్లిక్‌లో పునరావాసం కల్పించి దేశంలో అత్యంత సంపన్న ప్రాంతాలుగా మారాయి.

పునర్నిర్మాణం

Chief of State Marshal Józef Piłsudski was the nation's premiere statesman between 1918 until his death on 12 May 1935.

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో అన్ని మిత్రరాజ్యాలు పోలాండ్ పునర్నిర్మాణాన్ని అంగీకరించాయి. యునైటెడ్ స్టేట్స్ అధ్యక్షుడు వుడ్రో విల్సన్ పద్నాలుగు పాయింట్ల పాయింట్ 13 లో ప్రకటించాడు. మొత్తం 2 మిలియన్ల పోలిష్ సైనికులు మూడు ఆక్రమిత శక్తుల సైన్యంతో పోరాడారు. 4,50,000 మంది మరణించారు. 1918 నవంబరులో జర్మనీతో యుద్ధ విరమణ తర్వాత కొద్దికాలానికి పోలాండ్ స్వాతంత్ర్యాన్ని రెండవ పోలిష్ రిపబ్లిక్ (II Rzeczpospolita Polska) గా తిరిగి పొందింది. పోలీస్-సోవియట్ యుద్ధం (1919-21) వార్సా యుద్ధంలో రెడ్ ఆర్మీపై పోలెండ్ భారీ ఓటమిని కలిగించిన సందర్భంగా సైనిక ఘర్షణలు జరిగిన తరువాత దాని స్వాతంత్ర్యాన్ని ఇది పునరుద్ఘాటించింది. ఐరోపా‌లో కమ్యునిజం పురోగతి, ప్రపంచ సోషలిజం సాధించడానికి తన లక్ష్యాన్ని పునఃపరిశీలించటానికి వ్లాదిమిర్ లెనిన్‌ను బలవంతం చేసింది. ఈ కార్యక్రమం తరచుగా "విస్టులా ఎట్ ది మిరాకిల్"గా సూచిస్తారు.^[49]

ఇంటర్వార్ కాలంలో పోలాండ్ మ్యాప్ 1921-39

ఈ కాలంలో పోలాండ్ విజయవంతంగా మూడు మాజీ విభజన శక్తుల భూభాగాలను సంవిధాన జాతీయ దేశంగా కరిగించగలిగింది. మాజీ సామ్రాజ్య రాజధానులకు బదులుగా వార్సా వైపు నేరుగా రద్దీని రవాణా చేయటానికి రైల్వేలు పునర్వ్యవస్థీకరించబడ్డాయి. జాతీయ రహదారుల కొత్త నెట్వర్క్ క్రమంగా నిర్మించబడింది. బాల్టిక్ తీరంలో ప్రధాన ఓడరేవు తెరవబడింది అందువలన పోలిష్ ఎగుమతులు , దిగుమతులను రాజకీయంగా రుసుము వసూలు చేయకుండా డాన్జిగ్ నగరం నుండి రవాణా చేయబడ్డాయి.

అంతర్యుద్ధం పోలిష్ రాజకీయాల్లో ఒక కొత్త యుగం చాటిచెప్పింది. పోలిష్ రాజకీయ కార్యకర్తలు మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం వరకు దశాబ్దాలుగా భారీ సెన్సార్షిప్ ఎదుర్కొన్నారు. దేశం ఇప్పుడు ఒక కొత్త రాజకీయ సంప్రదాయాన్ని స్థాపించడానికి ప్రయత్నించింది. ఈ కారణంగా అనేక మంది పోలీస్ కార్యకర్తలు ఇగ్నేసీ పడెరెవ్స్‌ (తరువాత వారు ప్రధానమంత్రి అయ్యారు) సహాయం కోసం తిరిగి వచ్చారు; వారిలో గణనీయమైన సంఖ్యలో కొత్తగా ఏర్పడిన రాజకీయ , ప్రభుత్వ నిర్మాణాలలో కీలక స్థానాలను పొందారు. 1922 లో అధ్యక్షుడి ప్రారంభోత్సవ హోదా కలిగిన గాబ్రియెల్ నార్టోవిచ్జ్‌ను చిత్రకారుడు , మితవాద జాతీయవాద ఎలిగ్యూజ్ నవియాడొంస్కి వార్సాలోని జాచ్తె గ్యాలరీలో హత్య చేసాడు.^[50]

1926 లో రెండో పోలిష్ రిపబ్లిక్ పాలనను సనాకా నాన్‌పార్టిసన్లు లెఫ్ట్ , రైట్ రాజకీయ సంస్థలు దేశాన్ని అస్థిరపరచకుండా కాపాడడానికి పోలిష్ స్వాతంత్ర్య పోరాటకుడైన మార్షల్ జోసెఫ్ పిల్స్‌డ్స్‌కీ నాయకత్వంలో ఒక మే తిరుగుబాటు (హీలింగ్) ఉద్యమం ప్రారంభించబడింది.^[51] ఈ ఉద్యమం 1935 లో పిలస్ద్స్కీ మరణం వరకు సమైక్యంగా పనిచేసింది. మార్షల్ పిల్స్త్స్క్కి మరణం తరువాత, సనేషణ అనేక పోటీ విభాగాలుగా విడిపోయింది.^[52] 1930 ల చివరినాటికి పోలాండ్ ప్రభుత్వం అధిక దృఢంగా మారింది; అనేక "అవాంఛనీయమైన" రాజకీయ పార్టీలతో ఇది పోలిష్ స్థిరత్వానికి బెదిరింపుగా ఉన్న కమ్యూనిస్టుల వంటి రాజకీయ పార్టీలను నిషేధించింది.

1938 లో మ్యూనిచ్ ఒప్పందం తదుపరి ఫలితంగా ప్రధాన యూరోపియన్ శక్తులు (జర్మనీ, ఫ్రాన్స్, బ్రిటన్, ఇటలీ) చెకొస్లోవేకియా చిన్న 350 చదరపు మైళ్ల జావోలీ ప్రాంతం పోలండ్‌కు అప్పగించబడ్డాయి. ఈ ప్రాంతం గతంలోని పోలిష్, చెకోస్లోవాక్ ప్రభుత్వాల మధ్య వివాదాస్పద స్థానం, రెండు దేశాలు 1919 లో దానిపై ఏడు రోజుల పాటు జరిపిన క్షిపణి పోరాటం సాగించారు.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం

Polish army's 7TP tanks during military maneuvers shortly before the Invasion of Poland, 1939

1939 సెప్టెంబరు 1 లో పోలాండ్‌మీద నాజీ జర్మనీ దండయాత్ర రెండవ ప్రపంచయుద్ధం అధికారిక ఆరంభం గుర్తించబడింది తరువాత సెప్టెంబరు 17 న పోలాండ్ సోవియట్ ఆక్రమణ జరిగింది. 1939 సెప్టెంబరు 28 న వార్సా ఆక్రమించబడింది. మోలోటోవ్-రిబ్బెంత్రోప్ ఒప్పందంలో ముందుగా అంగీకరించినట్లుగా పోలాండ్ రెండు మండలాలుగా విభజించబడింది. నాజీ జర్మనీ ఆక్రమించినది కర్స్సీతో సహా ఒకటి, సోవియట్ యూనియన్ యొక్క నియంత్రణలో మరొకటి ఉంది. 1939-41లో సోవియట్ యూనియన్లు సోవియట్ యూనియన్ దూరప్రాంతాల్లోకి వందల వేల పోలండ్ ప్రజలను బహిష్కరించారు. సోవియట్ ఎన్.కె.వి.డి. ఆపరేషన్ బార్బరోస్సాకు ముందుగా వేలమంది పోలిష్ ఖైదీల ఊచకోతను (ఇంటర్ ఎలియా కాటిన్ ఊచకోత) రహస్యంగా అమలు చేసింది.^[53] జర్మన్ పోలర్లు 1939 నవంబరులో పోల్స్ అందరూ, అనేక ఇతర స్లావ్ల "పూర్తి విధ్వంసం" కొరకు పిలుపు ఇవ్వబడింది. ఇది జెనోసైడ్ జనరల్ప్లన్ ఓస్ట్లోగా వివరించబడింది. ^[54]

1940 అక్టోబరు బ్రిటన్ యుద్ధ సమయంలో పోలిష్ ఫైటర్ స్క్వాడ్రన్ 303 "కోసిసస్కో" పైలట్స్

పోలాండ్ ఐరోపాలో నాల్గవ అతిపెద్ద దళాల సహకారం చేసింది. పోలిష్ దళాలు పశ్చిమాన పోలిష్ ప్రభుత్వం బహిష్కరణలో ఉన్న సమయంలో, తూర్పులోని సోవియట్ నాయకత్వానికి పనిచేశాయి. పశ్చిమాన పోలిష్ సాహసయాత్ర కార్ప్స్ ఇటాలియన్, నార్త్ ఆఫ్రికన్ పోరాటాలలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి, ముఖ్యంగా స్మరించతగిన మోంటే కాసినో యుద్ధంలో పాల్గొన్నాయి.^[55][56] తూర్పున సోవియట్ మద్దతు కలిగిన మొదటి పోలిష్ సైన్యం వార్సా, బెర్లిన్ల యుద్ధాల్లో పాల్గొన్నది.^[57] నౌకాదళం, వాయు యుద్ధం థియేటర్లలో కూడా పోలిష్ సేవకులు చురుకుగా ఉన్నారు; బ్రిటన్ యుద్ధంలో నం. 303 "కొస్సియుస్కో" యుద్ధ విమానం ^[58] వంటి గణనీయమైన విజయాన్ని సాధించింది., యుద్ధం ముగిసేనాటికి, బహిష్కరించబడిన పోలీస్ ఎయిర్ ఫోర్సెస్ దాడులలో 769 మంది మరణించారని ధ్రువీకరించబడింది. ఇంతలో నార్త్ సీ, అట్లాంటిక్ మహాసముద్రంలో నౌకల రక్షణలో పోలిష్ నేవీ చురుకుగా ఉండేది.^[59]

దేశీయ అఙాతశత్రువులను ప్రతిఘటన ఉద్యమం అర్మియా క్రాజావా (హోమ్ ఆర్మీ) జర్మన్ ఆక్రమణకు వ్యతిరేకంగా పోరాడారు. పోలండ్లో యుద్ధకాలం ప్రతిఘటన ఉద్యమం మొత్తం యుద్ధంలో మూడు అతిపెద్ద నిరోధక ఉద్యమాలలో ఒకటిగా ఉంది. అసాధారణంగా విస్తారమైన రహస్య కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఇది డిగ్రీ-ప్రదాన విశ్వవిద్యాలయాలు, న్యాయస్థాన వ్యవస్థతో పూర్తిస్థాయిలో అఙాతరాజ్యంగా పనిచేసింది.^[60] బహిష్కరింపబడిన ప్రభుత్వానికి ఈ ప్రతిఘటన దళం విశ్వాసపాత్రంగా ఉండేది. సాధారణంగా కమ్యూనిస్ట్ పోలాండ్ ఆలోచనను అసహ్యించింది; ఈ కారణంగా 1944 వేసవికాలంలో వారు ఆపరేషన్ టెంపెస్టును ప్రారంభించారు. వీటిలో 1944 ఆగస్టున ప్రారంభమైన వార్సా తిరుగుబాటు ఉత్తమమైనది.^[61][62]

జర్మనీ ఆక్రమణదారులను నగరం నుండి వెలుపలకు నడపడం, జర్మనీ, యాక్సిస్ శక్తులపై పెద్ద పోరాటంలో సహాయం చేయడం తిరుగుబాటు లక్ష్యం. సోవియట్ యూనియన్ రాజధాని చేరుకోవటానికి ముందు వార్సా విముక్తి పొందడం చూసేందుకు సోవియట్ మద్దతు కలిగిన పోలిష్ కమిటీ ఆఫ్ నేషనల్ లిబరేషన్ నియంత్రణను చేపట్టడానికి ముందు పోలిష్ భూగర్భ రాజ్యాన్ని సాధికారంచేయడం ద్వారా పోలిష్ సార్వభౌమత్వాన్ని తగ్గించడం. మిత్రరాజ్యాల మద్దతు లేకపోవడం, స్టాలిన్ అభ్యంతరం తమ తోటి దేశస్థులకు సహాయపడటానికి మొదటి సైనికదళం అనుమతించడం వలన నగరంలో తిరుగుబాటు వైఫల్యం, తదుపరి ప్రణాళికాబద్ధమైన నాశనాన్ని దారితీసింది.

బహిష్కరణ మార్గాలు, ఊచకోత ప్రాంతాలతో జర్మన్ ఆక్రమిత పోలండ్లో హోలోకాస్ట్ పటం. పసుపు నక్షత్రాలతో గుర్తించబడిన ప్రధాన గొట్టాలు. జర్మనీ యొక్క నాజీ నిర్మూలన శిబిరాలు బ్లాక్ చతురస్రాల్లో తెల్ల పుర్రెలతో గుర్తించబడ్డాయి. 1941 లో నాజీ జర్మనీ, సోవియట్ యూనియన్ల మధ్య సరిహద్దు ఎరుపు రంగులో ఉంది

అడాల్ఫ్ హిట్లర్ ఆధ్వర్యంలో జర్మనీ దళాలు ప్రత్యక్ష క్రమంలో ఆరు విధ్వంసక శిబిరాలు ఏర్పాటు చేశాయి. ఇవన్నీ పోలాండ్ కేంద్రస్థానంలో నిర్వహించబడ్డాయి. వాటిలో ట్రెబ్లింకా, మాజ్డనేక్, ఆష్విట్జ్‌లు ఉన్నాయి. జర్మన్లు ​​నాజీ జర్మనీచే స్వాధీనం చేసుకున్న పోలిష్ ప్రాంతాల్లో ఏర్పాటు చేసిన మరణ శిబిరాల్లో వారిని హతమార్చడానికి థర్డ్ రీచ్, ఆక్రమిత ఐరోపా నుండి ఖండించారు యూదులను రవాణా చేశారు.

వార్సా తిరుగుబాటు సమయంలో ఒక పోలిష్ హోమ్ ఆర్మీ రెసిస్టెన్స్ ఫైటర్ సమాధి. యుద్ధం 63 రోజుల పాటు కొనసాగింది, 1944 లో 200,000 మంది పౌరులు మరణించారు

జర్మనీ 2.9 మిలియన్ పోలిష్ యూదులను చంపింది.^[63], 2.8 మిలియన్ జాతి పోల్స్ ^[64] పోలెండ్ విద్యావేత్తలు, వైద్యులు, న్యాయవాదులు, ఉన్నత వర్గీయులు, మతాచార్యులు, అనేకమంది మృతి చెందారు. యుద్ధం ముందు పోలాండ్ జ్యూరీ సుమారు 90% మరణించారు అంచనా వేసింది. ఆక్రమణ మొత్తంలో పోలీస్ ప్రభుత్వానికి ప్రవాసంలో మద్దతునిస్తున్న అనేక మంది సభ్యులు, మిలియన్ల మంది సాధారణ పోల్స్ - తమకు, వారి కుటుంబాలకు గొప్ప ప్రమాదం ఉందని గ్రహించి వారిని నాజీ జర్మన్ల నుండి రక్షించే యూదులలో నిమగ్నమై ఉన్నారు. జాతీయతకు గుర్తుగా పోలీస్ హోలోకాస్ట్ సమయంలో యూదులను కాపాడిన వారు అత్యధిక సంఖ్యలో ఉన్నారు. ఈ రోజు వరకు 6,620 మంది పోల్స్ ఇజ్రాయెల్ రాష్ట్రం ద్వారా దేశాల మధ్య హక్కులు టైటిల్ను అందుకున్నారు ఇది ఏ ఇతర దేశానికన్నా ఎక్కువ.^[65] కొన్ని అంచనాల ప్రకారం 3 మిలియన్ల వరకు రక్షించే ప్రయత్నాల్లో పోల్స్ సంఖ్య పెరగడంతో పాటు 4,50,000 మంది యూదులకు ఆశ్రయం కల్పించడంతో పోల్స్ క్రెడిట్గా నిలిచింది.

1939, 1941 మధ్య సోవియట్ యూనియన్ తూర్పు పోలాండ్ (క్రెసీ) ఆక్రమణ సమయంలో సోవియట్ కమ్యూనిస్టులు సుమారు 1,50,000 పోలిష్ పౌరులను హతమార్చారు, 1943 లో వోలన్న్, తూర్పు గలీసియా ప్రాంతాల్లో ఉక్రేనియన్ ఇన్సర్ట్జెంట్ ఆర్మీ (యు.పి.ఎ.) చేత 1,00,000 పోల్స్ మృతి చెందారు., 1944 వొలీన్ మాస్కారెస్ అని పిలిచేవారు. ఈ సంఘర్షణలు ఉక్రేనియన్ జాతీయవాదులు తూర్పు పోలాండ్లోని జర్మనీ ఆక్రమిత భూభాగాల్లో స్థానిక పోలిష్ జనాభాకు వ్యతిరేకంగా జరిపిన సాంప్రదాయక పోరాటంలో భాగంగా ఉండేవారు.^[66][67]

1945 లో యుద్ధం ముగింపులో పోలాండ్ సరిహద్దులు పశ్చిమ దిశగా మార్చబడ్డాయి. ఫలితంగా గణనీయమైన ప్రాదేశిక నష్టాలు ఏర్పడ్డాయి. స్టాలిన్ ఒప్పందాల ప్రకారం క్రెస్సీలోని పోలిష్ నివాసుల్లో చాలామంది కర్జోన్ లైన్ వద్ద బహిష్కరించబడ్డారు.^[68] పశ్చిమ సరిహద్దును ఓడర్-నీస్సే లైన్కు తరలించారు. దీని ఫలితంగా పోలాండ్ భూభాగం 20%, లేదా 77,500 చదరపు కిలోమీటర్లు (29,900 చదరపు మైళ్ళు) తగ్గించబడింది. ఈ మార్పు లక్షలాదిమంది ప్రజల వలసలకు దారితీసింది. వీరిలో ఎక్కువ మంది పోల్స్, జర్మన్లు, ఉక్రైనియన్లు, యూదులు ఉన్నారు.^[69] యుద్ధంలో పాల్గొన్న అన్ని దేశాలలో పోలాండ్ దాని పౌరులలో అత్యధిక శాతాన్ని కోల్పోయింది: 6 మిలియన్ల మంది మృతి చెందారు - పోలాండ్ జనాభాలో దాదాపు ఐదో వంతు మంది - పోలిష్ యూదులలో సగం మంది ఉన్నారు.^{[6][7][70][71]} మరణాలు ప్రకృతిలో సైనికేతర మరణాలు 90% ఉన్నాయి.1970 వరకు జనాభా సంఖ్యను తిరిగి పొందలేదు.

యుద్ధానంతర కమ్యూనిజం

జోసెఫ్ స్టాలిన్ పట్టుబట్టడంతో మాస్కోలో ఒక కొత్త తాత్కాలిక కమ్యూనిస్టు అనుకూల సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసిన యాల్టా కాన్ఫరెన్స్ లండన్‌లో బహిష్కరణలో ఉన్న పోలిష్ ప్రభుత్వాన్ని నిర్లక్ష్యం చేసింది. దీనిని మిత్రద్రోహంగా భావించిన అనేక పోల్స్‌ను ఆగ్రహానికి గురిచేసింది.1944 లో పోలాండ్ సార్వభౌమత్వాన్ని కొనసాగించి, ప్రజాస్వామ్య ఎన్నికలు జరిగేటట్లు అనుమతించబడతారని స్టాలిన్ చర్చిల్, రూజ్వెల్ట్‌లకు హామీ ఇచ్చాడు. ఏదేమైనా 1945 లో విజయం సాధించిన తరువాత సోవియట్ అధికారులచే నిర్వహించబడుతున్న ఎన్నికలు కపటమైనవని పోలిష్ వ్యవహారాలపై సోవియట్ ఆధిపత్యం కోసం 'చట్టబద్ధత' ఆపాదించడానికి ఉపయోగించబడ్డాయని భావించబడింది. సోవియట్ యూనియన్ పోలాండ్లో ఒక కొత్త కమ్యూనిస్ట్ ప్రభుత్వాన్ని స్థాపించింది. ఈది తూర్పు బ్లాక్లోని మిగిలిన భాగాలకు అనుగుణంగా ఉంది. పోలాండ్ సోవియట్ ఆక్రమణను వ్యతిరేకిస్తూ కమ్యూనిస్టు ఐరోపా‌లో మిగిలిన ప్రాంతాలలో ప్రారంభమైన సాయుధ పోరాటం యాభైలలో కొనసాగింది.

విస్తారమైన అభ్యంతరాలు ఉన్నప్పటికీ కొత్త పోలిష్ ప్రభుత్వం పోలాండ్ పూర్వ- తూర్పు ప్రాంతాలను సోవియట్ విలీనం చేసుకోవడానికి అంగీకరించింది.^[72] ముఖ్యంగా విల్నో, లూవ్ నగరాలు సోవియట్ ఆక్రమణను అంగీకరించింది. పోలాండ్ భూభాగంలో ఎర్ర సైనిక దళాల శాశ్వత సైనికస్థావరాలు పోలాండ్ భూభాగంలో ఉండడానికి అంగీకరించింది. కోల్డ్ వార్ అంతటా వార్సా పాక్తో లోపల సైనిక స్థావరాల నిలుపుదల పోలాండ్ రాజకీయ సంస్కృతిలో ఈ మార్పు ఫలితంగా వచ్చింది, యూరోపియన్ పోలీస్ పూర్తి స్థాయి కమ్యూనిస్ట్ దేశాల సోదరభావం ఉన్న దేశంగా వర్గీకరించబడింది.

1952 లో పోలీస్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ పోలాండ్ (పోల్స్కా రజ్క్జోస్పోలిటి లుడోవా) అధికారికంగా ప్రకటించబడింది. బోలెస్లా బియ్యూట్ మరణం తరువాత 1956 లో వ్లాడిస్లా గోమక్కా పాలన మరింత ఆధునికమై అనేక మంది జైళ్ల నుండి విడుదల చేసి వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛలను విస్తరించింది. పోలిష్ పీపుల్స్ రిపబ్లిక్‌లో సమైక్యత సాధించడం విఫలమైంది. ఇదే విధమైన పరిస్థితి 1970 లలో ఎడ్వర్డ్ గియ్రేక్ క్రింద పునరావృతం అయింది. అయితే చాలామంది కమ్యూనిస్టు వ్యతిరేక ప్రతిపక్ష సంఘాల పీడన కొనసాగింది. ఇది ఉన్నప్పటికీ, పోలాండ్ సోవియట్ బ్లాక్ అతి తక్కువ అణిచివేత రాజ్యాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడింది.^[73]

1980 లో కార్మిక సంక్షోభం స్వతంత్ర వర్తక సంఘం "సాలిడారిటీ" ("సాలిడార్నోస్క్") స్థాపనకు దారితీసింది. ఇది కాలక్రమేణా ఒక రాజకీయ శక్తిగా మారింది. 1981 లో విధించబడిన మార్షల్ చట్టం పోలిష్ యునైటెడ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆధిపత్యాన్ని కోల్పోయేలా చేసింది. 1989 నాటికి పోలాండ్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముగిసిన తరువాత మొదటి పాక్షిక ఉచిత, ప్రజాస్వామ్య పార్లమెంటరీ ఎన్నికలలో విజయం సాధించింది. ఒక సాలిడారిటీ అభ్యర్థి " లెచ్ వాలిబ్ 1990 లో " అధ్యక్ష పదవిని గెలుచుకున్నాడు. సాలిడారిటీ ఉద్యమం కమ్యునిస్ట్ పాలనలు, ఐరోపా అంతటా పార్టీల కూలిపోవడాన్ని హెచ్చరించింది.

ప్రస్తుత - రోజు

Flags of Poland and the European Union. The country became a member of the European community of nations on 1 May 2004.

1990 ల ప్రారంభంలో లెస్జెక్ బాల్సొరోవిజ్ చేత ప్రారంభించబడిన ఒక షాక్ థెరపీ కార్యక్రమం ద్వారా పోలాండ్ దేశం తన సోషలిస్టు-శైలి ప్రణాళిక నుండి మార్కెట్ ఆధారిత ఆర్థిక వ్యవస్థగా మార్చివేసింది. ఇతర పోస్ట్-కమ్యూనిస్ట్ దేశాలను పోలాండ్ సాంఘిక, ఆర్థిక ప్రమాణాలు నిరుత్సాహాపరిచాయి.^[74] కానీ 1995 కు ముందు జి.డి.పి. స్థాయికి చేరుకున్న మొట్టమొదటి పోస్ట్-కమ్యునిస్ట్ దేశం అయింది. ఇది 1995 లో దాని అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్థిక వ్యవస్థకు సాక్ష్యంగా నిలిచింది.^[75][76]

ప్రభుత్వేతర సంస్థ ఫ్రీడం హౌస్ వర్గీకరణలో వాక్ స్వాతంత్ర్యం, ఇంటర్నెట్ స్వేచ్ఛ (ఏ సెన్సార్షిప్), పౌర స్వేచ్ఛలు (1 వ తరగతి), రాజకీయ హక్కులు (1 వ తరగతి) వంటి మానవ హక్కులలో అనేక మెరుగుదలలు ఉన్నాయి. 1991 లో పోలాండ్ " విసెగ్రాడ్ " గ్రూప్ సభ్యదేశంగా మారింది. చెక్ రిపబ్లిక్, స్లొవేకియా, హంగేరి పాటు 1999 లో " నార్త్ అట్లాంటిక్ ట్రీటీ ఆర్గనైజేషన్ " (నాటో) కూటమి చేరింది. 2003 జూన్ లో పోల్స్ నిర్వహించిన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో యూరోపియన్ యూనియన్‌లో చేరడానికి ఓటు వేసారు. పోలాండ్ 2004 మే 1 లో పూర్తి సభ్యుడిగా మారింది. 2007 లో పోలాండ్ స్కెంజెన్ ప్రాంతంలో చేరింది. ^[77]

దీనికి విరుద్ధంగా పోలండ్ తూర్పు సరిహద్దులోని ఒక భాగం ఇప్పుడు యురేపియన్ యూనియన్‌కు వెలుపల ఉన్న బెలారస్, రష్యా, ఉక్రెయిన్లతో పంచుకుంటున్నది. ఈ సరిహద్దు బాగా రక్షించబడుతోంది. మాజీ సోవియట్ యూనియన్ పౌరులకు ఇ.యు.లో ప్రవేశించడం 'అసాధ్యత' అనిపించడంతో, 'ఫోర్టెస్ యూరోప్' అనే పదప్రయోగానికి ఇది దారితీసింది.

రష్యాలో స్మోలెన్‌స్క్ విమాన ప్రమాదంలో అధ్యక్షుడుతో పోలాండ్ ప్రభుత్వ ఉన్నత అధికారుల మరణం తరువాత వార్సాలో రాయల్ రూట్లో కొవ్వొత్తులు, పువ్వులు 2010 ఏప్రిల్ 10

పొరుగువారితో సైనిక సహకారాన్ని బలపరిచే ప్రయత్నంలో పోలాండ్ హజారే, చెక్ రిపబ్లిక్, స్లొవేకియాతో విసేగ్రా బ్యాడ్ గ్రూప్ స్థాపించింది. మొత్తం 3,000 మంది సైనిక దళాలకు సిద్ధంగా ఉన్నారు. అలాగే తూర్పు పోలాండ్లో లిథువేనియా, ఉక్రెయిన్‌తో లిట్పొలుక్ర్‌బ్రిగ్ యుద్ధ బృందాలను రూపొందించింది. ఈ యుద్ధం సమూహాలు నాటో వెలుపల, యూరోపియన్ రక్షణ ప్రణాళికలో పనిచేస్తాయి.^[78]

2010 ఏప్రిల్ 10 న పోలాండ్ రిపబ్లిక్ అధ్యక్షుడు లెచ్ కాస్జైస్కీ 89 మంది ఇతర ఉన్నత స్థాయి పోలిష్ అధికారులతో రష్యాలోని స్మోలేంస్‌కు దగ్గర విమాన ప్రమాదంలో మరణించారు. విషాద సంఘటన జరిగినప్పుడు కటిన్ ఊచకోత బాధితుల వార్షిక సేవకు హాజరు కావడానికి అధ్యక్షుడి పార్టీ ప్రయాణిస్తున్న మార్గంలో ప్రమాదం సంభవించింది.

2011 లో కౌన్సిల్ పనితీరుకు బాధ్యత వహించే యూరోపియన్ యూనియన్ కౌన్సిల్ ప్రెసిడెన్సీ పోలాండ్‌కు లభించింది. అదే సంవత్సరం పార్లమెంటరీ ఎన్నికలు సెనేట్, సెజ్లలో జరిగింది. వారు పాలక సివిక్ వేదిక ద్వారా గెలిచారు. పోలాండ్ 2012 లో యూరోపియన్ స్పేస్ ఏజెన్సీలో చేరింది. అలాగే యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. యూరో 2012 (ఉక్రెయిన్తో పాటు) నిర్వహించబడింది. 2013 లో పోలాండ్ డెవలప్మెంట్ అసిస్టన్స్ కమిటీలో సభ్యదేశంగా మారింది. 2014 లో పోలాండ్ ప్రధాన మంత్రి డోనాల్డ్ టుస్క్ యూరోపియన్ కౌన్సిల్ అధ్యక్షుడిగా ఎన్నుకోబడ్డాడు. ఇందు కొరకు ప్రధానమంత్రి పదవికి రాజీనామా చేశారు. 2015 ఎన్నికలు ప్రత్యర్థి లా అండ్ జస్టిస్ పార్టీ (పిఎస్)విజయం సాధించింది.^[79]

భౌగోళికం

Topographic map of Poland

పోలాండ్ భూభాగం అనేక భౌగోళిక ప్రాంతాలుగా విస్తరించింది. 49 ° నుండి 55 ° ఉత్తర అక్షాంశం, పొడవు 14 ° నుండి 25 ° తూర్పురేఖాంశం మధ్య ఉంది. వాయవ్యంలో బాల్మెటిక్ సముద్రపు తీరం ఉంది.ఇది పోమేరియా నుండి గల్ఫ్ ఆఫ్ గడంస్‌కు విస్తరించి ఉంది. ఈ తీరప్రాంతంలో అనేక స్పిట్స్, తీర సరస్సులు (సముద్రం నుండి కట్ చేసిన మాజీ బేలు), దిబ్బలు ఉన్నాయి. ఎక్కువగా సరస్సు తీరం స్జ్‌స్జెసిన్ లాగూన్,బే ఆఫ్ పుక్, విస్తులా లగూన్ లచే ప్రత్యేకత కనబరుస్తుంది.

దేశ కేంద్ర, ఉత్తర భూభాగం నార్త్ యూరోపియన్ మైదానంలో ఉంది. ఈ లోతట్టుల కంటే ఎగువన ప్లైస్టోసీన్ మంచు యుగంలో, తరువాత ఏర్పడిన మొరైన్లు, ఆనకట్టలు నిర్మించిన మోరైన్- సరస్సుల నాలుగు కొండ జిల్లాలతో కూడిన భౌగోళిక ప్రాంతం ఉంది. ఈ సరస్సు జిల్లాలు పోమేరనియన్ లేక్ డిస్ట్రిక్ట్, గ్రేటర్ పోలిష్ లేక్ డిస్ట్రిక్ట్, కష్బియన్ లేక్ డిస్ట్రిక్ట్, మస్యూరియన్ లేక్ డిస్ట్రిక్ట్ ఉన్నాయి. మస్యూరియన్ సరస్సు జిల్లా నాలుగు జిల్లాలలో అతి పెద్దది. ఇది అధికంగా ఎక్కువగా ఈశాన్య పోలాండ్ అంతటా విస్తరించింది. ఈ సరస్సు జిల్లాలు బాల్టిక్ రిడ్జ్లో భాగంగా ఉంది. బాల్టీ సముద్రపు దక్షిణ ఒడ్డున మోరైన్ బెల్ట్ వరుస ఉంది.

నార్తర్న్ ఐరోపా మైదానం దక్షిణ ప్రాంతాలు లుసాటియా సిలెసియా, మాసోవియా ప్రాంతాల్లో ఉన్నాయి. ఇవి విస్తృత మంచు యుగ నదీ లోయలుగా గుర్తించబడ్డాయి. దక్షిణాది సుదేటిస్, క్రాకోవ్-క్జస్టోతోవా ఎత్తైనది, స్వీటోక్రజ్స్కీ పర్వతాలు, కార్పాటియన్ పర్వతాలు బెస్కిడ్స్ సహా ఒక పర్వత ప్రాంతంగా ఉంది. పోలాండ్ దక్షిణసరిహద్దున కార్పతీయన్ల అత్యధిక ఎత్తైన భాగంలో టాట్రా పర్వతాలున్నాయి.

నైసర్ఘికం

Kraków-Częstochowa Uplands in the Lesser Poland region

పోలాండ్ భౌగోళిక నిర్మాణం గత ఐరోపా, ఆఫ్రికా ఖండాంతర ఖండన గత 60 మిలియన్ సంవత్సరాలలో, ఇటీవల ఉత్తర ఐరోపా క్వాటర్నరి హిమనీనదాల ద్వారా ఆకారం ఏర్పరచబడింది. రెండు ప్రక్రియలు సుదేటిస్, కార్పాతియన్ పర్వతాల ఆకారంలో ఉన్నాయి. ఉత్తర పోలాండ్ మొరైన్ ప్రకృతి దృశ్యం ఎక్కువగా ఇసుక లేదా లావాలతో తయారు చేయబడిన నేలలను కలిగి ఉంటుంది. దక్షిణప్రాంతంలో మంచు యుగంలోని నదీ లోయలు ఉంటాయి. పోలిష్ జురా పైనిని, పాశ్చాత్య టాట్రాలు సున్నపురాయి కలిగివుంటాయి. అయితే హై టట్రాస్, బెస్కిడ్స్, కర్కోనోస్జ్‌ ప్రాంతంలో ప్రధానంగా గ్రానైట్, బేసల్‌ అధికంగా ఉంటాయి. పోలిష్ జురా చైన్ ఐరోపా ఖండంలోని పురాతనమైన రాతి నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంది.

దక్షిణ పోలాండ్లోని టాట్రా పర్వతాలు సగటు ఎత్తు 2,000 మీటర్లు (6,600 అడుగులు) ఎత్తులో ఉన్నాయి

పోలాండ్‌లో 2,000 మీటర్లు (6,600 అడుగులు) ఎత్తైన 70 పర్వతాలు ఉన్నాయి. ఇవన్ని తత్రాపర్వతశ్రేణిలో ఉన్నాయి. పోలిష్ టట్రాస్‌లో హై టట్రాస్, వెస్ట్రన్ టత్రాస్ ఉన్నాయి. ఇది పోలండ్ అత్యధిక ఎత్తైన పర్వత సమూహం, కార్పతియన్ శ్రేణి మొత్తం ఉంది. హై టత్రాల్లో పోలాండ్ ఎత్తైన ప్రదేశం. రైస్ ఉత్తర-పశ్చిమ సమ్మిట్ 2,499 మీటర్లు (8,199 అడుగులు) ఎత్తులో ఉంది. పర్వతప్రాంతాల వద్ద పర్వత సరస్సులు స్జార్నీ ఎస్.టి పాడ్ రిస్మి (మౌంట్ రిసీ క్రింద బ్లాక్ లేక్), మొర్స్కీ ఒకొ (ది మెరీన్ ఐ) ఉన్నాయి.^[80] పోలాండ్లోని రెండవ అతిపెద్ద పర్వత సమూహం బెసికిడ్స్. దీని శిఖరం బాబియా గోరా 1,725 ​మీ ​ (5,659 అ) ఎత్తు ఉంది. తదుపరి అత్యధిక పర్వత సమూహాలు సూడెటెస్లోని కర్కోనోస్జ్. వీటిలో ఎత్తైన స్థలం 1,603 మీటర్లు (5,259 అడుగులు), షినిజ్నిక్ పర్వతాలు షినిజ్నిక్ 1,425 మీటర్లు (4,675 అడుగులు).

Table Mountains are part of the Sudetes range in Lower Silesia.

ఇతర ప్రముఖ పర్వతాలలో టేలర్ పర్వతాలు ఆసక్తికరమైన శిలానిర్మాణాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. దేశం ఆగ్నేయ దిశలో ఉన్న బైస్జస్జడీ పర్వతాలలో ఉన్న అత్యధిక ఎత్తైన పోలిష్ శిఖరం టార్నికా ఎత్తు 1,346 మీటర్లు (4,416 అడుగులు) గోరెస్ నేషనల్ పార్కులో ఉన్న గొరిస్ పర్వతాలు (1,310 మీటర్లు (4,298 అడుగులు), ప్యూనిని నేషనల్ పార్క్‌లోని పిఎనిని 1,050 మీటర్లు (3,445 అడుగులు) వైస్కి స్కక్కి (వైసోకా), స్వీటొక్ర్‌జిస్కీ నేషనల్ పార్క్‌లోని స్వీటొక్ర్‌జిస్కీ పర్వతాలు ఇవి రెండు రకాలైన అధిక ఎత్తైన శిఖరాలు కలిగి ఉంటాయి: లిసికా 612 మీటర్లు (2,008 అడుగులు), లూసీ గోరా 593 మీ. (1,946 అడుగులు).

పోలాండ్లో అత్యంత లోతైన స్థానం - సముద్ర మట్టం నుండి 1.8 మీటర్లు (5.9 అడుగులు) -లోతైన విస్కుల డెల్టాలో ఎల్‌బ్లాగ్ సమీపంలోని రాస్జ్కి ఎల్‌బ్లాస్కీ వద్ద ఉంది.

దక్షిణ పోలాండ్లోని సిలేసియన్ వావ్వోడ్షిప్‌లో జగ్లిబీ డాబ్రోస్కీ (డాబ్రోవా బొగ్గు క్షేత్రాలు) ప్రాంతంలో బీడో ఎడారి అని పిలవబడే తక్కువ సాంద్రమైన ఇసుక ప్రాంతం ఉంది. ఇది 32 చదరపు కిలోమీటర్ల (12 చదరపు మైళ్ళు) వైశాల్యాన్ని కలిగి ఉంది. ఇది సహజ ఎడారి కాదు. కానీ మధ్య యుగాల నుండి మానవ కార్యకలాపాల నుండి ఫలితంగా ఇది ఏర్పడింది.

స్లొవిన్స్కి నేషనల్ పార్క్‌లోని బాల్టిక్ సముద్రపు చర్య కారణంగా ఏర్పడిన ఇసుకదిబ్బలు సముద్రం ఏర్పరచిన రెండు సరస్సులను సముద్ర అఖాతం నుండి వేరుచేస్తున్నాయి. తరంగాలు, గాలులు ఇసుక లోతట్టు ప్రాంతాలకు వార్షికంగా నెమ్మదిగా 3 నుండి 10 మీటర్ల (9.8 నుండి 32.8 అడుగులు) చొప్పున నెమ్మదిగా కదిలిస్తున్నాయి. కొన్ని దిబ్బలు 30 మీటర్లు (98 అడుగులు) ఎత్తు వరకు ఉంటాయి. పార్క్ ఎత్తైన శిఖరం రోవోకోల్ (115 మీటర్లు లేదా సముద్ర మట్టానికి 377 అడుగుల ఎత్తు).

జలం

Vistula River near the Tyniec Abbey. The river is the longest in Poland, flowing the entire length of the country for 1,047 kilometres (651 mi).

పొడవైన నదులు విస్టులా (పోలిష్:విస్లా) 1,047 కిలోమీటర్ల (651 మీ) పొడవు; పోలాండ్ పశ్చిమ సరిహద్దులో భాగమైన ఓడర్ (పోలిష్: ఒడ్రా) 854 కిలోమీటర్ల (531 మైళ్ళు) పొడవు;బగ్ 808 కిలోమీటర్ల (502 మైళ్ళు) పొడవైన; విసులా ఉపనది 772 kilometres (480 mi) పొడవు; ఉన్నాయి. పెటిటేనియాలో అనేక చిన్న నదుల వలె బాల్టిక్ సముద్రం లోకి విటులా, ఓడర్ సంగమిస్తున్నాయి.

ల్యూనా, అంగ్రాప నదీప్రవాహాలు ప్రిగోలియా మీదుగా ప్రవహించి బాల్టిక్ సముద్రంలో సంగమిస్తున్నాయి. నెజాన్ నది ద్వారా క్రిస్తా హాంజ్సా ప్రవాహాలు బాల్టిక్ సముద్రంలోకి చేరుకుంటాయి. పోలాండ్ నదులు అధికంగా బాల్టిక్ సముద్రంలోకి ప్రవహిస్తున్నసమయంలో పోలాండ్ బెక్షీడ్స్ ఓరావా ఎగువ నుండి కొన్ని ఉపనదులకు మూలంగా ఉన్నాయి. ఇది వాఘ్, డానుబే ద్వారా నల్ల సముద్రం వరకు ప్రవహిస్తుంది. కొన్ని ప్రవాహాల మూలంగా ఉన్న తూర్పు బెక్షీడ్లు నీస్ నది డ్నీస్టర్ ద్వారా నల్లసముద్రంలో సంగమిస్తుంది.

పోలాండ్ పశ్చిమ సరిహద్దులో భాగమైన ఓడర్ నది, దేశంలో రెండవ అతి పొడవైనది, ఇది 854 కిలోమీటర్లు (531 మైళ్ళు) ప్రవహిస్తుంది

పోలాండ్ నదులు ప్రారంభ కాలంలో రవాణాకు ఉపయోగించబడ్డాయి. ఉదాహరణకు ది వైకింగ్స్ విలుతులా, ఓడర్ల మధ్య వారి పొడవాటి నౌకలద్వారా ప్రయాణించారు. మధ్య యుగాలలో, ప్రారంభ ఆధునిక కాలంలో పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ ఐరోపా యొక్క బ్రెడ్బాస్కేట్ అయినప్పుడు.^[81] ధాన్యం, ఇతర వ్యవసాయ ఉత్పత్తుల ఎగుమతులను, యూరోప్ లోని ఇతర భాగాలకు రవాణా చేయటం చాలా ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది.^[81]

టొమాస్జొ మాజొవికీలో పిలికా నదీ లోయలో కాల్షియం లవణాలు కలిగిన ఏకైక నీటి ప్రవాహం " కార్స్ట్ స్ప్రిగ్ " ఉంది. సులెజొ ల్యాండ్స్కేప్ పార్క్‌లో " నైబిస్కీ జ్రోడియా " ప్రకృతి రిజర్వ్ లో రక్షణ ఒక వస్తువు.నైబిస్కీ జ్రోడియా రిజర్వ్ అనే పేరుకు మూలం బ్లూ స్ప్రింగ్స్ అనగా, ఎర్ర తరంగాలు నీటిలో శోషించబడి నీలం, ఆకుపచ్చ మాత్రమే స్ప్రింగ్ దిగువ నుండి ప్రతిబింబిస్తాయి. తద్వారా వైవిధ్య రంగును ఇస్తుంది.^[82]

పోలాండ్‌లో దాదాపు ఒక్కొక్కటి 1 హెక్టార్ల (2.47 ఎకరాల) కన్నా ఎక్కువగా ఉన్న " క్లోస్డ్ వాటర్ బాడీ "లు దాదాపు పదివేలు ఉన్నాయి. మూసివేత సంస్థలు, పోలాండ్ ప్రపంచంలోని అత్యధిక సంఖ్యలో సరస్సులలో ఒకటి. ఐరోపాలో, ఫిన్లాండ్ మాత్రమే ఎక్కువ సాంద్రత కలిగి ఉంది.^[83] అలాగే పోలాండ్‌లో 100 చదరపు కిలోమీటర్ల (39 చదరపు మైళ్ల) కంటే అధికం ఉన్న అతిపెద్ద సరస్సులు సానియర్డ్వే సరస్సు , మసురియాలో ఉన్న మామిరీ సరసు లేబ్స్కోస్ సరస్సు , పోమేర్నియాలో ఉన్న లేక్ డ్రాస్క్యో సరస్సు ఉన్నాయి.

పోలాండ్లోని మసురియా ప్రాంతంలో ఉన్న మసూరియన్ లేక్ డిస్ట్రిక్ట్ 2,000 సరస్సులు కలిగి ఉంది.

ఉత్తరాన ఉన్న సరస్సు జిల్లాలతో పాటు (మసోరియా, పోమేరియా, కషుబియా, లూబస్కీ, , గ్రేటర్ పోలాండ్), టత్రాల్లో పెద్ద సంఖ్యలో పర్వత సరస్సులు ఉన్నాయి. వాటిలో మొర్స్కీ ఒకో ఈ ప్రాంతంలో అతిపెద్ద సరసుగా గుర్తించబడుతుంది.పోడ్లస్కీ వొవోవిడిషన్లో మసురియా తూర్పున 100 మీటర్ల (328 అడుగులు) కన్నా ఎక్కువ లోతు కలిగిన " విగ్లే లేక్ డిస్ట్రిక్ట్ లోని లేక్ హన్సజా " సరసు ఉంది.

గ్రేటర్ పోలిష్ లేక్ డిస్ట్రిక్ట్‌లో స్థిరపడిన మొదటి సరస్సులలో ఒకటి. బిస్కిపైన్ స్టిల్ట్ హౌస్ సెటిల్మెంట్‌లో వేయికంటే అధికమైన నివాసితులు ఉన్నారు.దీనిని క్రీ.పూ 7 వ శతాబ్దంకి ముందు లుసటియన్ సంస్కృతి ప్రజలు స్థాపించారు.

పోలిష్ చరిత్రలో సరస్సులు ఎల్లప్పుడూ ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి.అలాగే నేటి ఆధునిక పోలిష్ సమాజంలో గొప్ప ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉన్నాయి. నేటి పోల్స్ పూర్వీకులు పొలానీప్రజలు ఈ సరస్సులలో ద్వీపాలలో వారి మొదటి కోటలను నిర్మించారు. ప్రిన్స్ పాపెల్ లేక్ గోప్లో నిర్మించిన క్రుస్జ్వికా గోపురం నుండి పాలన కొనసాగించాడు.^[84] పోలాండ్ మొట్టమొదటి చారిత్రాత్మకంగా నమోదు చేయబడిన పాలకుడు డ్యూక్ మొదటి మిస్సోకో పోజ్నాన్లోని వార్తా నదిలోని ఒక ద్వీపంలో తన రాజభవనం కలిగి ఉన్నాడు. ఈ రోజుల్లో పోలిష్ సరస్సులు యాచింగ్, గాలి సర్ఫింగ్ వంటి వాటర్ స్పోర్ట్స్‌లో ముంచెత్తుతున్నాయి.

The Polish Baltic Sea coast is approximately 528 kilometres (328 mi) long and extends from Usedom island in the west to Krynica Morska in the east.

పోలిష్ బాల్టిక్ తీరం సుమారుగా 528 కిలోమీటర్ల (328 మైళ్ళు) పొడవు ఉంది. పశ్చిమాన వూడొమ్, వోల్లిన్ ద్వీపాలలో షిన్యుజుసీ నుంచి తూర్పున విస్టులా స్పిట్పై క్రిన్కా మొర్క్సా వరకు వ్యాపించింది. చాలా వరకు పోలాండ్ ఒక సున్నితమైన తీరప్రాంతాన్ని కలిగి ఉంది. ఇది ప్రవాహాలు, గాలులతో ఇసుక నిరంతర కదలిక ద్వారా ఆకృతి చేయబడింది. ఈ నిరంతర క్రమక్షయం, నిక్షేపణం శిఖరాలు, దిబ్బలు, స్పిట్లను ఏర్పరచాయి. వీటిలో చాలా భూభాగాలను పూర్వపు మడుగులను మూసివేయబడ్డాయి. స్లావిన్స్కి నేషనల్ పార్క్‌లోని లెబ్స్కో సరస్సు వంటివి మూసివేయబడ్డాయి.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముగిసే ముందు, జాతీయ సరిహద్దులలో రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత పోలాండ్ సరిహద్దులలో చాలా మార్పులు సంభవించాయి.పోలండ్ చాలా చిన్న సముద్ర తీరప్రాంతాన్ని కలిగి ఉంది; ఇది 'పోలిష్ కారిడార్' చివరలో ఉంది. ఇది దేశాన్ని సముద్రంలోకి ప్రవేశించడానికి అనుమతించే అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందిన ఏకైక భూభాగం ఇదే. అయినప్పటికీ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత పోలాండ్ సరిహద్దుల పునర్నిర్వహణ, దేశం సరిహద్దుల తరలింపు ఫలితంగా తీరప్రాంతం విస్తరించబడింది. తద్వారా ఇది గతంలో కంటే అత్యధింగా సముద్రానికి ప్రవేశం కల్పించింది. ఈ ఘటన ప్రాముఖ్యత, పోలాండ్ భవిష్యత్కు ఒక ప్రధాన పారిశ్రామిక దేశంగా ప్రాముఖ్యత కలిగించింది. దీనిని 1945 వెడ్డింగ్ టు ది సీ అని సూచించారు.

అతిపెద్ద స్పిట్స్ హెల్ పెనిన్సు, విస్తుల స్పిట్. ఈ తీరరేఖ కూడా స్జ్జేసిన్, విస్తులా లాగోన్స్, కొన్ని సరస్సులతో వైవిధ్యంగా ఉంటుంది. లెస్కో, జామ్నో. అతిపెద్ద పోలిష్ బాల్టిక్ ద్వీపం వోల్లిన్ " వాలిన్ నేషనల్ పార్క్ "కు ప్రసిద్ధి చెందింది. అతిపెద్ద సముద్రతీర నౌకాశ్రయాలు: స్జ్జేజిన్, స్వివౌజ్సీ, గడన్స్క్, గడినియా, పోలీస్ , కోలొబెర్గ్ , ప్రధాన తీర రిసార్ట్లు - స్వివన్జుస్సీ, మియిడ్జ్డెజ్డ్రోజే, కొలోబ్జెగ్, లేబా, సోపట్, వ్లాడిస్లావాలో , హెల్ ద్వీపకల్పంలో ఉన్నాయి.

భూ ఉపయోగం

Wheat fields in Greater Poland

పోలాండ్ అటవీ ఐరోపాలో నాలుగవ స్థానంలో ఉంది. అంతర్జాతీయ ప్రమాణాల ఆధారంగా పోలాండ్ మొత్తం భూభాగంలో 30.5% అడవులను కలిగి ఉంది.^[85] మొత్తం శాతం ఇప్పటికీ అధికరిస్తుంది. పోలాండ్ అటవీప్రాంతాలు 2050 నాటికి 33% వరకు అటవీప్రాంతాన్ని పెంచడానికి ఉద్దేశించిన జాతీయ పునర్నిర్మాణ (కెపిజెడ్‌ఎల్) కార్యక్రమం ద్వారా నిర్వహించబడుతున్నాయి. పోలిష్ అటవీ సంపద ( 2011 గణాంకాల ప్రకారం) ^{[విడమరచి రాయాలి]} యురోపియన్ సరాసరి కంటే రెండు రెట్లు ఎక్కువగా (జర్మనీ , ఫ్రాన్స్ తో ఎగువన) 2.304 బిలియన్ క్యూబిక్ మీటర్ల చెట్లను కలిగి ఉంటుంది.^[85] పోలాండ్లో అతిపెద్ద ఫారెస్ట్ కాంప్లెక్స్‌గా " లోయర్ సిలేసియన్ వైల్డర్నెస్ " గా ప్రత్యేకత సంతరించుకుంది.

పోలాండ్ భూభాగంలో 1% కంటే ఎక్కువ 3,145 చదరపు కిలోమీటర్లు (1,214 చదరపు మైళ్ళు) 23 పోలిష్ జాతీయ పార్కులుగా సంరక్షించబడుతుంది. మసురియా, పోలిష్ జురా , తూర్పు బెక్షీడ్స్లకు మరో మూడు జాతీయ పార్కులుగా రూపొందించడానికి ప్రణాళికచేయబడింది. అదనంగా మధ్య పోలాండ్లోని సరస్సులు , నదులతో పాటు తడి భూములు చట్టబద్ధంగా రక్షించబడినవి. ఉత్తర తీర ప్రాంతాలు. అనేక ప్రకృతి నిల్వలు , ఇతర రక్షిత ప్రాంతాలు (ఉదా. నచురా 2000) తో పాటు ల్యాండ్స్కేప్ పార్కులలో 120 కి పైగా సంరక్షితప్రాంతాలు ఉన్నాయి.

పోలాండ్ 2004 లో ఐరోపా సమాఖ్యలోకి ప్రవేశించిన తరువాత పోలిష్ వ్యవసాయం చాలా బాగా అభివృద్ధి చెందింది. దేశంలో రెండు మిలియన్లకు పైగా ప్రైవేటు పొలాలు ఉన్నాయి.^[86][87] ట్రికెటే బంగాళాదుంపలు , రే మొక్కలలో (ప్రపంచంలో 1989 లో రెండవ అతిపెద్దది) ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద ఉత్పత్తిదారుగా ప్రత్యేకత సంతరించుకుంది.^[88] బార్లీ, వోట్స్, చక్కెర దుంపలు, అవిసె, , పండ్ల ముఖ్యమైన నిర్మాతలలో ఇది ఒక ప్రముఖ నిర్మాతగా ఉంది. జర్మనీ, స్పెయిన్ , ఫ్రాన్స్ తరువాత పోలాండ్ ఐరోపా సమాఖ్యలో నాల్గవ అతి పెద్ద పంది మాంసం ఉత్పత్తిదారుగా ఉంది.^[89]

జీవవైవిధ్యం

Białowieża Forest, an ancient woodland in eastern Poland, is now home to 800 wild wisent.

వృక్షశాస్త్రసంబంధంగా పోలాండ్ సెంట్రల్ యూరోపియన్ ప్రావిన్సు చెందిన బొరియల్ రాజ్యానికి చెందింది. " నేచర్ వరల్డ్ వైడ్ ఫండ్ " అనుసరించి పోలాండ్ భూభాగం సెంట్రల్ , నార్తర్న్ యూరోపియన్ సమశీతోష్ణ , మిశ్రమ అటవీ ప్రాంతాలు , కార్పాతియన్ మోంటేన్ కొనిఫెర్ అటవీ ప్రాంతాలను ఖండాంతర అరణ్యంలోని మూడు పల్లెరిక్టిక్ పర్యావరణ ప్రాంతాలకు చెందినది.

ఐరోపాలోని ఇతర ప్రాంతాల్లో మరణించిన పలు జంతువులు ఇప్పటికీ పోలాండ్లో జీవించి ఉన్నాయి. వీటిలో పురాతన అడవులైన బయాలొవిజా ఫారెస్ట్‌లోని విసెంట్ , పోడ్లస్కీలో వంటివి ఉన్నాయి. అటువంటి ఇతర జాతులలో టాట్రాస్లో , బిస్కిడెస్లో, బ్రేస్కిడ్స్, బూడిద రంగు తోడేలు , యూరసియన్ లన్క్స్, ఉత్తర పోలండ్లోని దుప్పి , మసూరియా, పోమేరియా , పోడ్లస్కీలలో ఉన్న పొమెరానియా బ్రౌన్ బేర్ ఉన్నాయి.

అడవులలో ఎర్ర జింక, రో డీర్ , అడవి పంది వంటి క్రీడా జంతువులు ఉన్నాయి. తూర్పు పోలాండ్లో అనేక అటవీప్రాంత అడవులు ఉన్నాయి. వీటిని బియాలోయిజా అటవీ వంటివి ఎన్నడూ క్షీణించడం లేదా ప్రజల చొరబాటుకు గురికాలేదు. పర్వతాలలో మసూరియా, పోమేర్నియా, లుబస్జ్ ల్యాండ్ , లోయర్ సిలెసియా వంటి పెద్ద అడవులు కూడా ఉన్నాయి.

ఐరోపాలో అతిపెద్ద తెల్లని కొమ్మలపై ఉన్న జనాభాకు పోలాండ్ హోస్ట్.

వివిధ రకాల ఐరోపా వలస పక్షులకు పోలాండ్ చాలా ముఖ్యమైన సంతానోత్పత్తి కేంద్రంగా ఉంది.^[90] ప్రపంచంలోని " వైట్ స్ట్రోక్స్ " (40,000 పెంపకం జంటలు)లోని నాలుగవ వంతు పోలండ్‌లో ఉన్నాయి.^[91] ముఖ్యంగా సరస్సు జిల్లాలు , చిత్తడినేలలు, ప్రకృతి నిల్వలు లేదా జాతీయ ఉద్యానవనాలలో భాగంగా ఉన్న బెర్బజా, నరేవ్, , వార్తా ప్రాంతాలలో ఇవి అధికంగా ఉన్నాయి.

వాతావరణం

వాతావరణం దేశవ్యాప్తంగా కొంత తీవ్రంగా ఉంటుంది. వాతావరణం ఉత్తర , పశ్చిమంలో సముద్రవాతావరణం , దక్షిణ , తూర్పు వైపుగా క్రమంగా వెచ్చగా , ఖండాంతరంగా మారుతుంది. వేసవిలో సగటు ఉష్ణోగ్రతలు 18 , 30 ° సె (64.4 , 86.0 ° ఫా) మధ్య ఉంటాయి. వేసవిలో సాధారణంగా వెచ్చగా ఉంటాయి. సగటు ఉష్ణోగ్రతలు వాయువ్య ప్రాంతంలో 3 డిగ్రీల సెల్సియస్ (37.4 ° ఫా) , ఈశాన్యప్రాంతంలో -6 ° సె (21 ° ఫా)ఉంటాయి. ఏడాది పొడవునా వర్షపాతం ఉంటుంది. అయినప్పటికీ ముఖ్యంగా తూర్పులో వేసవి కంటే శీతాకాలం పొడిగా ఉంటుంది.^[92]

పోలాండ్లో నైరుతి దిశలో దిగువన ఉన్న సిల్సియా అత్యంత వెచ్చని ప్రాంతం గుర్తించబడుతూ ఉంది. ఇక్కడ వేసవి సగటు ఉష్ణోగ్రతలు 24 నుండి 32 ° సె (75 , 90 ° ఫా) ఉంటాయి. కాని జూలై , ఆగస్టు వెచ్చని నెలలలో 34 నుండి 39 ° సె(93.2 నుండి 102.2 ° ఫా) ఉంటాయి. పోలాండ్లోని లార్జర్ పోలాండ్లో టార్నావ్ , లోవర్ సిలెసియాలోని వ్రోక్లా నగరాలు వెచ్చని నగరాలుగా ఉన్నాయి. శీతాకాలంలో సగటు ఉష్ణోగ్రతలు 20 ° సె(68 ° ఫా) నుండి 0 ° సె (32.0 ° ఫా)ఉంటాయి. అయితే టార్నోలో పోలాండ్ మొత్తం దేశంలో అతి పొడవైన వేసవి ఉంటుంది. ఇది 115 రోజులు మే నుండి సెప్టెంబరు మధ్య వరక ఉంటుంది. పోలెండ్ లోని బెలారస్ , లిథువేనియాతో సరిహద్దుల సమీపంలో పోడ్లస్కీ వొవోవిడిషిప్‌ ఈశాన్యప్రాంతం అత్యంత శీతల ప్రాంతంగా ఉంది. సాధారణంగా చల్లని నగరం సువాల్కి. వాతావరణం స్కాండినేవియా , సైబీరియా నుండి వచ్చిన చల్లని ఫ్రంట్ల ద్వారా ప్రభావితమవుతుంది. పోడ్లస్కీలో శీతాకాలంలో సగటు ఉష్ణోగ్రత -6 నుండి -4 ° సె (21 నుండి 25 ° ఫా) వరకు ఉంటుంది. సముద్రపు వాతావరణం అతిపెద్ద ప్రభావం శనివాస్సీ , బాల్టిక్ సీ సీషోర్ ప్రాంతాలలో పోలీస్ నుండి స్లూప్స్ వరకు గమనించబడింది. ^[93]

Average daily maximum and minimum temperatures for the largest cities in Poland^[94]

Location	July (°C)	July (°F)	January (°C)	January (°F)
Warsaw	22/12	73/55	0/−4	33/24
Kraków	21/12	71/55	0/−5	33/22
Wrocław	22/12	73/55	1/−3	35/26
Poznań	22/12	72/55	1/–3	34/26
Gdańsk	20/11	69/53	−1/−4	33/24

ఆర్ధికం

Warsaw is the financial and economic hub of Poland.

పోలాండ్ ఆర్థిక వ్యవస్థను కమ్యునిస్ట్ తరువాత దేశాలు మరింత మెరుగైనదిగా భావిస్తున్నాయి. ఇది యు.యూలో అత్యంత వేగంగా పెరుగుతున్నది.^[95] బలమైన దేశీయ మార్కెట్, తక్కువ ప్రైవేట్ రుణం, అనువైన ద్రవ్యం, ఒకే ఎగుమతి రంగంపై ఆధారపడక పోవడం పోలాండ్‌ను 2000 చివరలో ఆర్థికమాంద్యాన్ని నివారించిన ఏకైక యూరోపియన్ ఆర్థిక వ్యవస్థగా నిలబెట్టింది.^[96] కమ్యూనిస్ట్ ప్రభుత్వ పతనం నుండి పోలాండ్ ఆర్థిక వ్యవస్థను సరళీకృతం చేసే విధానాన్ని అనుసరించింది. ప్రధానంగా మార్కెట్ ఆధారిత ఆర్థిక వ్యవస్థకు కేంద్రంగా చేయడం ప్రణాళిక వేయడం ఒక ఉదాహరణ. దేశం అత్యంత విజయవంతమైన ఎగుమతులు యంత్రాలు, ఫర్నిచర్, ఆహార ఉత్పత్తులు, దుస్తులు, పాదరక్షలు, సౌందర్య సాధనాలు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి.^[97][98] పోలాండ్ అతిపెద్ద వాణిజ్య భాగస్వామి జర్మనీ ^[99]

పోలాండ్ స్కెంజెన్ ప్రాంతం, EU సింగిల్ మార్కెట్లో సభ్యుడు

చిన్న, మధ్యతరగతి ప్రభుత్వ యాజమాన్య సంస్థల ప్రైవేటీకరణ, నూతన సంస్థలను స్థాపించటానికి ప్రైవేటు రంగం అభివృద్ధికి ఒక సరళమైన చట్టాన్ని అనుమతించింది. అలాగే అనేక వినియోగదారుల హక్కుల సంస్థలు దేశంలో చురుకుగా మారాయి. 1990 నుండి బొగ్గు, ఉక్కు, రైలు రవాణా, శక్తి వంటి "సున్నితమైన రంగాల" పునర్నిర్మాణం, ప్రైవేటీకరణ కొనసాగింది. 2000 లో ఫ్రాన్స్ టెలెకోమ్కు టెలికామ్యునికాచా పోల్కాకు చెందిన నేషనల్ టెలికాం సంస్థ,, 30% పోలాండ్ అతిపెద్ద బ్యాంక్, బ్యాంక్ పోల్స్కీ 2004 లో పోలిష్ స్టాక్మార్కెట్లలో వాటాలను ప్రవేశపెట్టాయి.

పోలిష్ బ్యాంకింగ్ సెంట్రల్ సెంట్రల్, తూర్పు యూరోపియన్ ప్రాంతంలో అతిపెద్దది.^[100] 100,000 మందికి ఉద్యోగులు ఉన్నారు, 32.3 శాఖలు ఉన్నాయి.^[101][102] దేశ ఆర్థిక మార్కెట్లలో అతిపెద్ద, అత్యంత అభివృద్ధి చెందిన రంగం బ్యాంకులు ఉన్నాయి. వీఈటిని పోలిష్ ఆర్థిక పర్యవేక్షణ అథారిటీ ద్వారా నియంత్రిస్తున్నారు. మార్కెట్ ఆధారిత ఆర్థికవ్యవస్థ రూపాంతరం సమయంలో ప్రభుత్వం అనేక బ్యాంకులు ప్రైవేటీకరించింది. మిగిలినవారిని తిరిగి స్వాధీనం చేసుకుంది. ఈ రంగం మరింత పోటీతత్వాన్ని ఇచ్చిన న్యాయ సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టింది. ఇది గణనీయమైన సంఖ్యలో వ్యూహాత్మక విదేశీ పెట్టుబడిదారులను (ఐ.సి.ఎఫ్.ఐ) ఆకర్షించింది. పోలాండ్ బ్యాంకింగ్ రంగం సుమారుగా 5 జాతీయ బ్యాంకులు, దాదాపు 600 సహకార బ్యాంకుల నెట్వర్క్, విదేశీ బ్యాంకులకు 18 శాఖలు ఉన్నాయి. అదనంగా విదేశీ పెట్టుబడిదారులు సుమారు 40 వాణిజ్య బ్యాంకులలో వాటాలను నియంత్రిస్తున్నారు. ఇది బ్యాంకింగ్ రాజధాని 68% వాటాను కలిగి ఉంది.^[100]

పోలాండ్ తన వ్యవసాయ రంగాన్ని ప్రైవేటు పొలాలు కలిగి ఉంది. ఐరోపా సమాఖ్యలో ఒక ప్రముఖ నిర్మాత అవ్వటానికి అవకాశం ఉంది. స్మోక్డ్, తాజా చేపలు, జరిమానా చాక్లెట్, పాల ఉత్పత్తులు, మాంసాలు, ప్రత్యేక రొట్టెలను తాయారీలో విదేశాలలో అతిపెద్ద డబ్బు తయారీదారులుగా ఉన్నారు.^[103] ఎగుమతి పెరుగుదలకి అనుగుణంగా మార్పిడి రేటు నిర్ణయించబడుతుంది.^[104] ఆహార ఎగుమతులు 2011 లో 62 బిలియన్ల జ్లోటి వరకు 2010 నుండి 17% అభిద్ధి చెందాయి.^[105] ఆరోగ్య సంరక్షణ, విద్య, పింఛను వ్యవస్థ, దేశ పరిపాలనలలో సంస్కరణలు ఊహించిన ద్రవ్య ఒత్తిళ్లకు దారితీశాయి. విదేశీ పెట్టుబడిలో సెంట్రల్ యూరోప్కు వార్సా ఆధిక్యత వహిస్తుంది.^[106]

యూరోస్టాట్ సమాచారం ప్రకారం పోలిష్ పిపిఎస్ తలసరి జీడీపీ 2017 లో యు.యూ సగటులో 70% ఉంది. ఇది 2004 లో యు.యూ సరాసరిలో 50% ఉంది.^[107]

Solaris Bus & Coach is a family-owned bus, coach and tram manufacturer near Poznań.

సోలారిస్ బస్ & కోచ్ అనేది ఒక కుటుంబం-యాజమాన్యం కలిగిన బస్, కోచ్, ట్రామ్ తయారీదారు అయిన పోజ్నాన్ వద్ద ఉంది. యూరోపియన్ యూనియన్లో కార్మిక మార్కెట్ ప్రారంభమైనప్పటినుంచి పోలాండ్ 2.3 మిలియన్ల భారీ వలసలను అనుభవించింది. ముఖ్యంగా విదేశాలలో ఇచ్చే అధిక వేతనాలు, 2008 ప్రపంచ మహా మాంద్యం తరువాత నిరుద్యోగం స్థాయిలు పెరుగుదల కారణంగా.^{[108][109][110]} వలసలు పోలాండ్లో మిగిలి ఉన్న కార్మికులకు సగటు వేతనాలు పెంచాయి. ప్రత్యేకంగా మద్య స్థాయి నైపుణ్యాల వారికి.^[111]

పోలాండ్లో తయారు చేయబడిన ఉత్పత్తులు, వస్తువులు: ఎలక్ట్రానిక్స్, బస్సులు, ట్రాములు (సోలారిస్, సోల్బస్), హెలికాప్టర్లు, విమానాలు (పి.జెడ్.ఎల్, స్విడ్నిక్, పి.జెడ్.ఎల్ మీలెక్), రైళ్లు (పెసా ఎస్.ఎ), నౌకలు (జ్డంస్క్ షిప్యార్డ్, స్జెక్జెసిన్ షిప్యార్డ్, జ్డినియా పోలిష్ నేవీ షిప్యార్డ్) మందులు (పొల్ఫార్మా, పిల్ఫా), ఆహారం (టింబార్క్, హార్టెక్స్, ఇ. వెడెల్), బట్టలు (ఎల్.ఐ.పి.), గాజు, కుండల (బొలెస్లవిస్), రసాయన ఉత్పత్తులు, ఇతరులు.

పోలాండ్ ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద రాగి, వెండి, బొగ్గు, అలాగే బంగాళాదుంపలు, వరి మొక్క, రాప్సీడ్, క్యాబేజీ, ఆపిల్ల, స్ట్రాబెర్రీలు, రిబ్స్ తయారీదారులలో ఒకటిగ ఉంది.^[112]

కార్పొరేషన్లు

Warsaw Stock Exchange is the largest exchange by market capitalization in East-Central Europe.

మధ్య యూరోప్‌లో ప్రాంతీయ ఆర్థిక నాయకత్వవ్యవస్థగా పోలాండ్ గుర్తింపు పొందింది. ఈ ప్రాంతంలోని 500 అతిపెద్ద కంపెనీలలో దాదాపు 40% (ఆదాయాలతో) అలాగే అధిక ప్రపంచీకరణ రేటును కలిగి ఉంది.^[113] దేశం అతిపెద్ద సంస్థలు డబల్యూ.ఐ.జి.30 సూచికలో ఉంటాయి. ఇది వార్సా స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్లో వర్తకం చేయబడింది.

1989 లో ఆర్థిక పరివర్తన విదేశాల్లో పోలిష్ కార్పొరేషన్ల ద్వారా నిర్వహించిన పెట్టుబడుల సంఖ్య, విలువలో గరిష్ఠ పెరుగుదలకు దారితీసింది. ఈ కంపెనీల్లో నాలుగింట ఒక విదేశీ ప్రాజెక్ట్ లేదా జాయింట్ వెంచర్లో పాల్గొనగా 72% విదేశీ విస్తరణ కొనసాగించాలని నిర్ణయించుకుంది. పోలాండ్ నేషనల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ నివేదికల నివేదిక ప్రకారం పోలిష్ విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడుల విలువ 2014 నాటికి దాదాపు 300 బిలియన్ పి.ఎల్.ఎన్. చేరుకుంది. 2014 లో 1,437 పోలిష్ కార్పొరేషన్లు 3,194 విదేశీ సంస్థల ప్రయోజనాలకు పనిచేస్తూ ఉన్నాయని సెంట్రల్ స్టాటిస్టికల్ ఆఫీస్ అంచనా వేసింది.^[114]

ప్రఖ్యాత పోలిష్ బ్రాండులలో పి.కె.ఒ. బ్యాంక్ పొల్స్కి, పి.కె.ఎన్, ఒర్లెన్, పి.జి.ఇ ఎనర్జీ, పి.జెడ్.యు, పిజిఎన్‌ఐజి, టొరాన్ గ్రూప్, లాటోస్ గ్రూప్, కెజిహెచ్‌ఎం పోల్స్క మిడ్జ్, యాస్సోకో, ప్లస్, ప్లే, ఎల్.ఒ.టి పోలిష్ ఎయిర్లైన్స్, పోజ్తా పోల్స్క, పోలిష్ స్టేట్ రైల్వేస్ (పి.కె.పి.), బైడ్రోన్కా, టి.వి.పి. ప్రధానమైనవిగా ఉన్నాయి.

ఈ జాబితా 2016 లో టర్నోవర్ ద్వారా అతిపెద్ద సంస్థలను కలిగి ఉంది:.^[115]

The list includes the largest companies by turnover in 2016:

Rank 2016 [116]	Corporation	Sector	Headquarters	Revenue (millions PLN)	Employees
1.	PKN Orlen SA	Oil and gas	Płock	79,553	4,445
2.	PGNiG	Oil and gas	Gdańsk	33,196	5,168
3.	PGE SA	Energy	Warsaw	28,092	44,317
4.	PZU SA	Insurance	Warsaw	22,212	36,419
5.	Grupa Lotos SA	Oil and gas	Gdańsk	20,931	33,071
6.	KGHM Polska Miedź SA	Mining	Lubin	19,556	18,578
7.	Tauron Group SA	Energy	Katowice	17,646	26,710
8.	Cinkciarz.pl Sp. z o.o.	Financial services	Zielona Góra	14,283	22,556
9.	PKO BP	Banking	Warsaw	13,544	5,303
10.	Enea SA	Energy	Poznań	11,255	23,805

పర్యాటకం

The Old City of Zamość is a UNESCO World Heritage Site.

Aquarium in the Zoological Garden in Wrocław

Malbork Castle is the world's largest medieval brick gothic complex and a UNESCO World Heritage Site.

2004 లో యూరోపియన్ యూనియన్లో చేరిన తరువాత పోలాండ్ పర్యాటకులను ఆకర్షించింది.^[117]

మొత్తం ఆర్థికవ్యవస్థకు పర్యాటక రంగం గణనీయంగా దోహదపడుతుంది, దేశం సేవా మార్కెట్లో పెద్ద స్థాయిలో ఉంటుంది.^[118] ప్రపంచ పర్యాటకం ఆర్గనైజేషన్ (యు.ఎన్.డబల్యూ.టి.ఒ.) చేత ప్రఖ్యాతి పొందిన విదేశీ పర్యాటకులచే పోలాండ్ ప్రపంచంలో అత్యధికంగా సందర్శించబడుతున్న 16 వ దేశంగా ఉంది.^[119]

దక్షిణాన పర్వతాల నుండి ఉత్తరాన ఉన్న ఇసుక తీరాలు ప్రతి నిర్మాణ శైలి పోలాండ్ లోని పర్యాటక ఆకర్షణలుగా ఉన్నాయి.పోలాండ్ పూర్వ రాజధాని అయిన క్రకోవు ఎక్కువగా సందర్శించే నగరంగా పునరుజ్జీవనం పోలిష్ స్వర్ణయుగం అవశిష్టాన్ని అందిస్తుంది. క్రాకోవ్‌లో చాలా పోలిష్ రాజుల రాచరిక పట్టాభిషేకాలను నిర్వహించబడ్డాయి. దేశంలోని ఇతర ముఖ్యమైన ప్రదేశాలలో పోలాండ్లోని పురాతన నగరాల్లో ఒకటైన వ్రోక్లా ఒకటి. వ్రోక్లా అతిపెద్ద నగర కేంద్రం రెండు నగర మందిరాలు, అలాగే అనేక జంతువుల జాతులు ఉన్న ప్రపంచంలోనే అతి పురాతన జూలాజికల్ గార్డెన్స్, దాని మరుగుజ్జులకు ప్రసిద్ధి చెందాయి. పోలీస్ రాజధాని వార్సా, దాని చారిత్రాత్మక ఓల్డ్ టౌన్ యుద్ధకాలం తర్వాత పూర్తిగా పునర్నిర్మించబడ్డాయి.^[120] పర్యాటకులను ఆకర్షించే ఇతర నగరాల్లో గడన్స్క్, పోజ్నాన్, స్జెస్జిన్, లుబ్లిన్, టోరున్, ఓస్వియిసిమ్లోని జర్మన్ ఆష్విట్జ్ కాన్సంట్రేషన్ శిబిరం చారిత్రక ప్రదేశం ఉన్నాయి.

పోలాండ్ ప్రధాన పర్యాటక ఆకర్షణల్లో స్కీయింగ్, సెయిలింగ్, పర్వత హైకింగ్, క్లైంబింగ్, అలాగే వ్యవసాయ వేడుకలు, చారిత్రక కట్టడాల సందర్శనా వంటి బహిరంగ కార్యకలాపాలు ఉన్నాయి. పర్యాటక గమ్యస్థానాల్లో ఉత్తరాన బాల్టిక్ సముద్రతీరం ఒకటిగా ఉంది; తూర్పున ఉన్న మాస్యురియన్ లేక్ డిస్ట్రిక్ట్, బియాలోయిజా ఫారెస్ట్; దక్షిణ కార్కొనొస్జే, టేబుల్ పర్వతాలు, పోలాండ్ ఎత్తైన శిఖరం రిసీ,, ప్రసిద్ధ ఒర్లా పర్క్ పర్వత ట్రైల్ ఉన్న టట్రా పర్వతాలు, న. పియనిటీ, బీస్జ్‌క్జడీ పర్వతాలు తీవ్ర ఆగ్నేయ భాగంలో ఉన్నాయి^[121] దేశంలో 100 కు పైగా కోటలు ఉన్నాయి. వీటిలో అధికంగా లోయర్ సిలేసియన్ వావోడికేషన్లో, ఈగల్స్ నెస్స్ ప్రముఖ ఉన్నాయి.^[122]

విద్యుత్తు

Bełchatów Power Station is a lignite-fired power station that produces 27–28 TWh of electricity per year, or twenty percent of the total power generation in Poland.

పోలండ్‌లో విద్యుదుత్పత్తి రంగం ప్రధానంగా శిలాజ ఇంధన ఆధారితం. అనేక విద్యుత్ ప్లాంట్లు దేశంలో పోలాండ్ స్థానాన్ని తమ ప్రధాన ప్రయోజనం కోసం బొగ్గును ఒక ప్రధాన యూరోపియన్ ఎగుమతిగా ఉపయోగిస్తున్నాయి. బొగ్గును వారి శక్తి ఉత్పత్తిలో ప్రాథమిక ముడి పదార్థంగా ఉపయోగించడం ద్వారా దీనిని ఉపయోగించడం జరుగుతుంది. 2013 లో ఎనర్జీ సస్టైనబిలిటీ ఇండెక్స్‌లో 129 దేశాలలో పోలాండ్ 48వ స్థానంలో ఉంది.^[123] మూడు అతిపెద్ద పోలిష్ బొగ్గు గనుల సంస్థలు (Węglokoks, Kompania Węglowa, JSW) నుండి సంవత్సరానికి 100 మిలియన్ టన్నుల బొగ్గు సేకరించబడుతుంది.ఈ మూడు కంపెనీలు వార్సా స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ ప్రధాన ఆర్థిక సూచికల కీలక భాగాలుగా ఉన్నాయి.

పోలాండ్ పూర్తి శక్తి ఉత్పాదక సామర్థ్యంలో పునరుత్పాదక శక్తి చిన్న భాగం వహిస్తుంది.^[124] ఏదేమైనప్పటికీ పోలాండ్ ప్రభుత్వం పునరుత్పాదక ఇంధన వనరులను జాతీయ ప్రభుత్వం 2010 నాటికి 7.5% 2020 నాటికి 15% అభివృద్ధి చేసింది. ఇందులో ప్రధానంగా పవన క్షేత్రాలు, అనేక జలవిద్యుత్ స్టేషన్లు ఉన్నాయి.

పోలాండ్లో 1,64,80,00,00,000 క్యూబిక్ మీటర్లు నిరూపితమైన సహజవాయు నిల్వలు, సుమారు 9,63,80,000 బారెల్స్ నిరూపితమైన చమురు నిల్వలు ఉన్నాయి. ఈ నిల్వలు పి.కె.ఎన్. ఓర్లెన్ ("ఫార్చూన్ గ్లోబల్ 500 లో జాబితా చేయబడిన ఏకైక పోలిష్ సంస్థ") వంటి శక్తి సరఫరా సంస్థలచే నిర్వహించబడుతున్నాయి.అయితే జనాభా పూర్తి శక్తి వినియోగ అవసరాలకు సంతృప్తి చెందడానికి పోలాండ్‌లో సహజంగా లభించే శిలాజ ఇంధనాల చిన్న మొత్తం సరిపోదు. అందువల్ల దేశం చమురు, సహజ వాయువు నికర దిగుమతిదారుగా ఉంది.

పోలాండ్ దేశంలో విద్యుత్తును సరఫరా చేస్తున్న సంస్థలలో పొల్స్కా గ్రుపా ఎనర్జెటిస్జ్నా, తౌరన్, ఎనియా, ఎనర్జా, ఇన్నోగీ పోలండ్ అనే 5 పెద్ద సంస్థలు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి.

రవాణా

A1, A4 motorways and express road 44 junction near Gliwice

పోలండ్లో రవాణా రైలు, రోడ్డు, సముద్ర రవాణా, విమాన ప్రయాణ ద్వారా అందించబడుతుంది.

2004 మేలో యు.యూలో చేరినప్పటినుండి పోలాండ్ దాని రవాణా నెట్వర్కులకు ఆధునికీకరణ ప్రాజెక్టులలో పెద్ద మొత్తంలో ప్రజా నిధులను పెట్టుబడులు పెట్టింది. ప్రస్తుతం దేశంలో రహదారుల అభివృద్ధి చెందుతున్న నెట్వర్కులు ఉన్నాయి. ఎక్స్ప్రెస్ రోడ్లు, ఎ.ఐ, ఎ 2, ఎ 4, ఎ 6, ఎ 8, ఎ 18 లాంటి వాహనాలు ఉన్నాయి. 2017 చివరిలో పోలాండ్లో 34,217 కి.మీ రహదారులు ఉన్నాయి. జాతీయ కార్యక్రమంలో భాగంగా అనేక స్థానిక, ప్రాంతీయ రహదారులు పోలాండ్లోని అన్ని రహదారులను పునర్నిర్మించడం, కొత్తగా రహదారులు నిర్మించబడ్డాయి.^[125]

రాక్లా గ్లోవాయ్ రైల్వే స్టేషన్ ఇంటర్సిటీ పి.కె.పి. పెండోలినో

2015 లో దేశంలో 19,000 కిలోమీటర్ల (11,800 మైళ్ళు) రైల్వే ట్రాక్ ఉంది. రైళ్లు 7.5% ట్రాక్పై 160 కి.మీ / గం (99 మై) వరకు పనిచేస్తాయి. చాలా రైళ్లు 80, 120 కి.మీ / గం (50, 75 మై) మధ్య పనిచేస్తాయి. వ్యవస్థ భాగం 40 కి.మీ / గం (25 మై) వద్ద పనిచేస్తోంది.^[126] పోలీస్ అధికారులు మొత్తం పోలిష్ రైల్ నెట్వర్క్ అంతటా ఆపరేటింగ్ వేగాలను మెరుగుపర్చడానికి ఒక కార్యక్రమాన్ని నిర్వహిస్తున్నారు. ఈ క్రమంలో పోలిష్ స్టేట్ రైల్వేస్ (పి.కె.పి) అనేది సిమెన్స్ వృషస్ ఇ.ఎస్.64యు4 వంటి కొత్త రోలింగ్ స్టాక్ను అనుసరిస్తుంది, ఇది 200 కి.మీ / గం (124 మై) వేగంతో సూత్రంగా సామర్ధ్యం కలిగి ఉంటుంది. అదనంగా 2014 డిసెంబరులో పోలాండ్ ప్రధానమైన పోలిష్ నగరాలను అనుసంధానించే హై-స్పీడ్ రైలు మార్గాలను అమలు చేయడం ప్రారంభించింది. పోలిష్ ప్రభుత్వం 2020 నాటికి అన్ని ప్రధాన నగరాలను భవిష్యత్తులో అధిక వేగ రైలు నెట్వర్కుకు అనుసంధానిస్తుంది అని వెల్లడించింది.^[127]

కొత్త పి.కె.పి. పెండొలినొ ఇ.టి.ఆర్. 610 టెస్ట్ రైలు పోలాండ్ చరిత్రలో అత్యంత వేగవంతమైన రైలు రికార్డును నెలకొల్పింది. 2013 నవంబరు 24 న 293 కి.మీ / గం (182 మై) చేరుకుంది. గతంలో వేగం రికార్డు 160 కి.మీ / గం (99 మై) 1985 నుండి. పోలాండ్లో అధిక నగరాల మధ్య రైలు మార్గాలను పి.కె.పి. ఇంటర్సిటీ నిర్వహిస్తుంది. అదే సమయంలో ప్రాంతీయ రైళ్లు పలువురు ఆపరేటర్లచే నిర్వహించబడుతున్నాయి. వీటిలో అతిపెద్దది ప్రాజ్వోజి రీజినల్ ఒకటి.

LOT Polish Airlines is one of the world's oldest air carriers still in operation, originally established on 1 January 1929.

ఎల్.ఒ.టి. పోలిష్ ఎయిర్లైన్స్ ప్రపంచంలోని అతిపురాతన వైమానిక సంస్థలలో ఇప్పటికీ ఒకటిగా ఉంది. ఇది 1929 జనవరి 1 న స్థాపించబడింది. 2014 డిసెంబరు 14 న పోలిష్ స్టేట్ రైల్వేస్ పి.కె.పి. పెండోలినొ ఇ.డి.250 ను ఉపయోగించి ప్రయాణీకుల సేవను ప్రారంభించింది. ఇది 200 కి.మీ / గం వేగంతో ఒల్స్జమొవైస్, జవియెర్సీ (సెంట్రల్ రైలులో భాగం) మధ్య 80 కిలోమీటర్ల మార్గంలో పనిచేస్తోంది. ప్రస్తుతం ఇది పోలాండ్‌లో అత్యధిక రైల్వే వేగాలతో సరిసమానంగా ఉంది.

పోలాండ్లో వాయు, సముద్ర రవాణా మార్కెట్లు బాగా అభివృద్ధి చెందాయి. పోలాండ్ అనేక అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాలను కలిగి ఉంది. వీటిలో అతిపెద్దది వార్సా చోపిన్ ఎయిర్పోర్ట్, లోట్ పోలిష్ ఎయిర్లైన్స్కు ప్రాథమిక ప్రపంచ కేంద్రంగా ఉంది. ఎరోఓయిడ్ (1922), ఏరో (1925) ల విలీనం ద్వారా 1929 లో స్థాపించబడిన లాట్ 28 వ అతిపెద్ద యూరోపియన్ వైమానిక సంస్థ ఆపరేషన్లో ప్రపంచంలోనే అత్యంత పురాతనమైనది గుర్తించబడుతుంది. అంతర్జాతీయ ప్రధాన విమానాశ్రయాలైన రెండవ జాన్ పాల్ ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్పోర్ట్ క్రాకోవ్-బలిస్, వ్రోక్లా-కోపర్నియాస్ ఎయిర్పోర్ట్, గడన్స్క్ లేచ్ వాల్సెస ఎయిర్పోర్ట్ విదేశీ ప్రయాణసేవలు అందిస్తున్నాయి.

పోలాండ్ బాల్టిక్ తీరాన్ని వెంట ఉన్న ఓడరేవులు ఉన్నాయి. వీటిలో అధికంగా స్జేస్జిసిన్, స్వివౌజ్సీ, గడినియా, గ్డన్స్క్, పోలీస్, కోలోబ్రాగ్, ఎల్‌బ్లాగ్‌ను వారి బేస్‌గా సరుకు రవాణా కార్యకలాపాలకు ఉపయోగిస్తున్నాయి. ప్యాసింజర్ పడవలు పోలాండ్‌ను స్కాండినేవియాతో సంవత్సరం పొడవునా కలుపుతాయి; ఈ సేవలు గ్డంస్క్, స్విన్యుజిసి నుండి పోల్‌ఫెర్రీలు, గ్వినియా, యూనిటీ లైన్ నుండి స్టెనా లైన్ ద్వారా స్విన్యుజుకి పోర్ట్ నుండి అందించబడతాయి.

సైన్స్, సాంకేతికం

Physicist and chemist Maria Skłodowska-
Curie was the first person to win two Nobel Prizes. She also established Poland's Radium Institute in 1925.^[128]

పోలాండ్ తృతీయ విద్యాసంస్థలు; సాంప్రదాయ విశ్వవిద్యాలయాలు, అలాగే సాంకేతిక, వైద్య, ఆర్థిక సంస్థలు, 61,000 పరిశోధకులు, సిబ్బంది సభ్యులను నియమించాయి. సుమారు 300 పరిశోధన, అభివృద్ధి సంస్థలలో సుమారు 10,000 పరిశోధకులు ఉన్నారు. మొత్తంమీద పోలాండ్‌లో 91,000 మంది శాస్త్రవేత్తలు ఉన్నారు. అయితే 19 వ, 20 వ శతాబ్దాలలో అనేక మంది పోలిష్ శాస్త్రవేత్తలు విదేశాల్లో పనిచేశారు; ఈ బహిష్కరణలలో చాలా ముఖ్యమైన వారిలో భౌతిక శాస్త్రవేత్త, రసాయన శాస్త్రవేత్త మర్సియా స్కియాడొవ్స్కా-క్యూరీ ఒకరు. 20 వ శతాబ్దం మొదటి అర్ధభాగంలో పోలాండ్ గణితశాస్త్రం కేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందుతుంది. లా స్కూల్ ఆఫ్ మ్యాథమ్యాటిక్స్ (స్టెఫాన్ బనాచ్, స్టానిస్లా మజూర్, హుగో స్టెనస్, స్టనిస్స్లాహ్ ఉలమ్), వార్సా స్కూల్ ఆఫ్ మ్యాథమ్యాటిక్స్ (ఆల్ఫ్రెడ్ టార్స్కీ, కజిమిర్జ్ కురాటోవ్స్కి, వక్లా సియర్పిన్స్కి) తో అత్యుత్తమ పోలిష్ గణిత శాస్త్రవేత్తలు ఉన్నారు. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సంఘటనలను చాలామంది ప్రవాసంలోకి తీసుకువెళ్లారు. బెనోయిట్ మండెల్బ్రట్ విషయంలో ఇదే పరిస్థితి ఉంది. అతను ఇప్పటికీ బాల్యంలో ఉన్నప్పుడు అతడు కుటుంబం విడిచిపెట్టాడు. వార్సా స్కూల్ ఆఫ్ మ్యాథమ్యాటి పూర్వ విద్యార్థి 20 వ శతాబ్దం గణితశాస్త్ర విశ్లేషణలో ఒకరు అంటోని జగ్ముండ్ ప్రఖ్యాతి చెందాడు.

40 పరిశోధన, అభివృద్ధి కేంద్రాలు, 4,500 మంది పరిశోధకులు పోలాండ్ను సెంట్రల్, తూర్పు ఐరోపాలో అతిపెద్ద పరిశోధన, అభివృద్ధి కేంద్రంగా మార్చాయి.^[129][130] బహుళజాతి సంస్థలు: ఎ.బి.బి, డెల్ఫీ, గ్లాక్సో స్మిత్ క్లైన్, గూగుల్, హ్యూలెట్-ప్యాకర్డ్, ఐ.బి.ఎం, ఇంటెల్, ఎల్.జి, ఎలక్ట్రానిక్స్, మైక్రోసాఫ్ట్, మోటోరోల, సిమెన్స్, శామ్సంగ్ వంటి సంస్థలు పోలాండ్‌లో పరిశోధన, అభివృద్ధి కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేశాయి. ^[2] అధిక అర్హత కలిగిన కార్మిక శక్తి లభ్యత, విశ్వవిద్యాలయాలు, అధికారుల మద్దతు, ఈస్ట్-సెంట్రల్ ఐరోపా‌లో అతిపెద్ద మార్కెట్ల కారణంగా కంపెనీలు పోలాండ్ను ఎంపిక చేసుకున్నాయి.^[129] లె.పి.ఎం.జి. నివేదిక ప్రకారం 2011 లో ^[131] పోలాండ్ ప్రస్తుత పెట్టుబడిదారులలో 80% మంది తిరిగి పెట్టుబడి పెట్టడానికి ఇష్టపడుతున్నారు.

సమాచారరంగం

Headquarters of Poczta Polska in Warsaw. Poland's postal service can trace its roots to the year 1558.

పోలాండ్లోని ప్రజా తపాలా సేవ పోజ్జా పోల్స్క (పోలిష్ పోస్ట్) చే నిర్వహించబడుతుంది. 1558 అక్టోబరు 18 న కింగ్ రెండవ సిగ్జిజండ్ అగస్టస్ క్రాకో నుండి వెనిస్కు ఒక శాశ్వత తపాలా మార్గాన్ని ఏర్పాటు చేశాడు. ఈ సేవ 18 వ శతాబ్దంలో విదేశీ విభజనల సమయంలో కరిగిపోయింది. 1918 లో స్వతంత్రాన్ని తిరిగి పొందిన తరువాత పోలాండ్ తపాలా వ్యవస్థ వేగవంతమైన అభివృద్ధిని కనుగొంది. డబ్బు బదిలీలు, పెన్షన్లు చెల్లించడం, మ్యాగజైన్స్ పంపిణీ, ఎయిర్ మెయిల్‌తో సహా కొత్త సేవలు ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి. పోలిష్ పోస్ట్, టెలిగ్రాఫ్, టెలిఫోన్ (పొల్స్కా పొపొస్జ్‌స్కా పొస్జ్‌తా, టెలిగ్రాఫ్ ఐ టెలెఫోన్) ప్రభుత్వ యాజమాన్య సంస్థ 1928 లో స్థాపించబడింది.

యుద్ధాలు, జాతీయ తిరుగుబాట్లు సమయంలో కమ్యూనికేషన్ ప్రధానంగా సైనిక అధికారుల ద్వారా అందించబడింది. పోలాండ్ చరిత్రలో చాలా ముఖ్యమైన సంఘటనలలో పోస్టల్ సర్వీసెస్ భాగస్వామ్యం వహించింది. 1939 లో " డిఫెంస్ ఆఫ్ ది పోలిష్ పోస్ట్ ఆఫీస్ ఇన్ గ్డన్‌స్క్‌ ", వార్సా తిరుగుబాటులో పోలిష్ స్కౌట్స్ 'పోస్టల్ సర్వీస్ భాగస్వామ్యం వంటి పోస్టల్ సర్వీసులలో పాల్గొన్నాయి.

దాదాపు 83,000 మంది ఉద్యోగులతో (2013) ప్రస్తుతానికి ఈ సేవ ఒక ఆధునిక ప్రభుత్వ-యాజమాన్యం కలిగిన సంస్థగా ఉంది. ఇది అనేక ప్రామాణిక, ఎక్స్ప్రెస్ డెలివరీ అలాగే ఇంటి-డెలివరీ సేవలను అందిస్తుంది.^[132] పోస్జ్‌తా పోల్స్కా కూడా పార్శిల్‌ సర్వీసుల కోసం వ్యక్తిగత ట్రాకింగ్ వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. సంస్థ 2021 నాటికి 6.9 బిలియన్ల పి.ఎల్.ఎన్.కి పెరుగుతున్న రాబడిని సాధించడానికి 2017 లో కొరియర్, పార్సెల్ సేవల నుండి ఆదాయం రెట్టింపు, లాజిస్టిక్స్ సేవలలో ఐదు రెట్లు పెరుగుదల లక్ష్యంగా చేసుకుని వ్యూహాన్ని రూపొందించింది.ఉంది.^[133]

గణాంకాలు

Population of Poland 1900–2010 in millions of inhabitants

పోలాండులో 3,85,44,513 నివాసితులున్నారు. ఐరోపాలో ఎనిమిదో అతిపెద్ద జనాభా అలాగే యూరోపియన్ యూనియన్లో ఆరవ అతిపెద్దది. ఇది చదరపు కిలోమీటరుకు 122 నివాసితుల జనాభా సాంద్రత కలిగి ఉంది (చదరపు మైలుకు 328).

ఇటీవలి సంవత్సరాలలో పోలాండ్ జనాభా వలసలు పెరగడం అలాగే జననాల శాతం క్షీణించడం వలన తగ్గింది. 2004 మే 1 న పోలాండ్ ఐరోపా సమాఖ్యకు చేరినప్పటి నుండి పోలాండు ప్రజలలో ఉన్న విదేశీయులలో అధికంగా యునైటెడ్ కింగ్డమ్, జర్మనీ, ఐర్లాండ్ దేశాల్లో మంచి ఉపాధి అవకాశాలు వెతకుతూ వలసవెళ్లారు.^[134] మెరుగైన ఆర్థిక పరిస్థితులు, పోలిష్ జీతాలతో 2016 లో యురేపియన్ యూనియన్ సగటు 70% ఉంది. ఈ ధోరణిలో 2010 లో తగ్గుదల ప్రారంభమైంది. దేశానికి శ్రామిక శక్తి అవసరం ఉంది.

ఫలితంగా పోలాండ్ అభివృద్ధి మంత్రి " మటేజ్జ్ మొరవికీకి "పోలాండ్కు తిరిగి రావాలని సూచించారు.^[135] ఉక్రెయిన్, బెలారస్, లిథువేనియా, ఇతర దేశాలలో పోలిష్ అల్పసఖ్యాక సమూహాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. మొత్తంమీద విదేశాల్లో నివసిస్తున్న జాతి పోల్స్ సంఖ్య సుమారు 20 మిలియన్ల ఉంటుందని అంచనా.^[136] యునైటెడ్ స్టేట్స్, జర్మనీ, యునైటెడ్ కింగ్డం, కెనడాలలో అతిపెద్ద పోలనియన్ల సమూహాలను చూడవచ్చు.^[137]

పోలాండ్ లో మొత్తం సంతానోత్పత్తి శాతం 2013 లో మహిళకు సరాసరి సంతానోత్పత్తి శాతం 1.33.^[138]

భాషలు

Dolina Jadwigi — a bilingual (Polish-Kashubian) road sign with the village name

పోలిష్ (జెస్జిక్ పోలిస్కి, పోల్స్క్జిజినా) పోలాండులో ప్రధానంగా మాట్లాడే భాష స్లావిక్ పోలండీయుల మాతృభాషగా కూడా ఉంది. ఇది పశ్చిమ స్లావిక్ భాషల ఉపబృందానికి లెచిటిక్ భాషకు చెందినది.^[139] ఇది పోలాండ్ అధికారిక భాషగా ఉంది. ఇది ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న ఇతర దేశాల్లోని పోలిష్ అల్పసఖ్యాక ప్రజలుకు కూడా వాడుక భాషగా ఉంది. ఇది యూరోపియన్ యూనియన్ అధికారిక భాషలలో ఒకటి. దీని వ్రాయడానికి పోలిష్ వర్ణమాల ఉపయోగిస్తారు. ఇది ప్రాథమిక లాటిన్ లిపి అక్షరాలకు 9 సంకలనాలను కలిగి ఉంది. వీటిని ముఖ్యంగా విదేశీ పదాలు కోసం ఉపయోగిస్తారు. చెవిటి సమాజాలు జర్మన్ భాషకు చెందిన పోలిష్ సంకేత భాషను ఉపయోగిస్తున్నాయి.

ఇటీవలి దశాబ్దాలు వరకు రష్యన్ భాష సాధారణంగా రెండవ భాషగా ఉంది. 1989 విప్లవాలు తరువాత రష్యన్ భాష స్థానం ఆంగ్లభాషకు ఇవ్వబడింది. ఇది విద్యా అధ్యయనం చేయడానికి ఉపయోగించబడుతూ అత్యంత సాధారణంగా మాట్లాడే భాషగా మార్చబడింది.^[140] 2015 గణాంకాలలో పోలండీయులలో 50% కంటే అధికంగా ఇంగ్లీష్ మాట్లాడుతున్నామని ప్రకటించారు. రష్యన్ రెండవ స్థానంలోనూ జర్మనీ మూడవ స్థానంలో నిలిచింది.సాధారణంగా మాట్లాడే ఇతర విదేశీ భాషలలో ఫ్రెంచ్, ఇటాలియన్, స్పానిష్ ఉన్నాయి.^[141]

2005 జనవరి 6 న జాతీయ, సంప్రదాయ అల్పసంఖ్యాక ప్రజలు ప్రాంతీయ భాషల మీద,^[142] 16 ఇతర భాషలు అధికారికంగా అల్పసక్యాక ప్రజల భాషలు గుర్తింపు పొందాయి: ప్రాంతీయ భాష (కష్బియన్ - సుమారు 3,66,000 మంది ప్రజల వాడుక భాషగా ఉంది.^{[143][144][145]} 2011 లో జనాభా లెక్కల ప్రకారం 1,08,000 మంది మాత్రమే ఉన్నారని ప్రకటించారు.^[146])9 జాతీయ మైనారిటీలలో (మిగిలిన ప్రాంతాలలో తమ స్వతంత్ర స్థితిని కలిగి ఉన్న మైనారిటీ గ్రూపులు) 4 జాతి మైనారిటీలలో 5 భాషలు (మైనారిటీలలో ఒక ప్రత్యేక ప్రభుత్వం లేనప్పటికీ సభ్యులు మాట్లాడేవారు). యూదు, రోమన్ మైనారిటీలలో 2 మైనారిటీ భాషలను గుర్తించారు.

జాతీయ మైనారిటీ భాష హోదా ఉన్న భాషలలో అర్మేనియన్, బెలారసియన్, చెక్, జర్మనీ, యిడ్డిష్, హిబ్రూ, లిథువేనియన్, రష్యన్, స్లోవాక్, యుక్రేయిన్ ఉన్నాయి. జాతి మైనారిటీ భాష స్థితిని కలిగి ఉన్న భాషలు కరైమ్, రుయ్న్ (పోలాండ్ లో లెమ్కో అని పిలుస్తారు), టాటర్ ఉన్నాయి. అంతేకాకుండా అధికారిక గుర్తింపు రెండు రోమానీ భాషలకు ఇవ్వబడింది: పోల్స్కా రోమా, బెర్గిట్కా రోమా. ^[147]

ఒక భాష అధికారిక గుర్తింపు నిర్దిష్ట హక్కులను (చట్టం ప్రకారం సూచించిన నిబంధనల ప్రకారం) అందిస్తుంది: ఆ భాషలో విద్య, ద్విభాషా మునిసిపాలిటీల్లో ద్వితీయ పాలనా భాషగా లేదా సహాయ భాషగా ఉంది. అలాగే రాష్ట్రం నుండి ఆర్థిక మద్దతు పొందడం నిబంధనలలో భాగంగా ఉన్నాయి.

సంప్రదాయం

పోలాండ్ చారిత్రాత్మకంగా అనేక మతాలు, సంస్కృతులు, మతాలు కలిగి ఉంది. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముందు నాజీ జర్మనీ పాలన హోలోకాస్టుకు దారితీసినప్పుడు ప్రత్యేకంగా యూదు జనాభా అధికసంఖ్యలో దేశంలో స్థిరపడింది. యుద్ధం తరువాత పోలాండ్లో నివసిస్తున్న యూదులలో 3,00,000 మంది జీవించి ఉన్నారు.యుద్ధం తరువాత వీరు ప్రత్యేకించి పోలాండ్ భూభాగ మార్పులు సంభవించాయి.^[148] ప్రత్యేకంగా సరిహద్దులు కర్జో లైన్, ఓడర్-నీస్సే లైన్ మద్య సవరణ చేయబడ్డాయి.^[149] యుద్ధం మద్య, యుద్ధానంతర రాజకీయ వలసలతో కూడినది ^[150][151] గణనీయంగా దేశంలోని జాతి వైవిధ్యం కారణంగా.

1939 లో పోలాండ్ ప్రస్తుత భూభాగంలో 3,23,37,800 మంది ప్రజలు నివసిస్తున్నారు. వీరిలో 64% జాతి పోల్స్, 26.5% జర్మన్లు, 7% యూదులు, 2.5% మంది ఉన్నారు.^[152] పోలాండ్ ప్రస్తుత భూభాగం వెలుపల ఆ సమయంలో అనేక మిలియన్ల సంప్రదాయ పోలండీయులు జీవించారు. యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. తూర్పున ఉన్న మాజీ పోలిష్ భూభాగాలను చెరిపి వేసింది. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత జరిగిన పునరావాసాల ఫలితంగా ఆ ప్రాంతాల నుండి అనేక పోలండీయులు పశ్చిమ ప్రాంతానికి తరలివెళ్లారు. పోలాండ్ నివాసితులలో సుమారు 15% మంది కర్జన్ లైన్ తూర్పు ప్రాంతాలలో నివసించిన పూర్వీకులు ఉన్నారు.^{[153][154][155]} యు.ఎస్.ఎ, యు.కే, సోవియట్ యూనియన్లు యల్టా, పోట్స్‌డాం సమావేశాల తరువాత 7 మిలియన్ల జర్మనులు ఓడిల్-నీస్సే సరిహద్దు యొక్క పోలిష్ వైపు నుండి బహిష్కరించబడ్డారు ^[156] 1944-46లో లిథువేనియా, బెలారస్, ఉక్రెయిన్ల నుండి 1955-59లో తిరిగి మనుగడలో ఉన్న పోలిష్ మైనారిటీలను తొలగించాలని కోరుకునే సోవియట్ అధికారులు క్రెసే నుండి 2 మిలియన్ల పోలండీయులను విడుదల చేసారు. ^[157][158]

2002 జనాభా గణనలో ప్రజలు ఒకటి లేదా రెండు జాతి లేదా జాతీయ గుర్తింపులను నివేదించడానికి ఒక అవకాశం ఇచ్చారు. 3,65,22,211 (94.83%) మాత్రమే పోలండీయులుగా గుర్తింపు, 4,30,798 (1.12%) సైలేసియన్-పోలండీయులు, 3,75,635 సైలేషియన్లు, 51,001 (0.13%) ఉక్రేనియన్ (వీటిలో 0.98%) మాత్రమే సిలెసియన్, 232,547 (0.60%) కష్బియన్లు (వారిలో 2,15,784 పోలండీయులతో), 1,47,814 (0.38% పోలండీయులతో కలిపి 20,797) జర్మన్లు, 46,787 (0.12%) బెలారసియన్ (వాటిలో 15,562 పోలండీయులతో కలిసి ఉన్నాయి) ఉన్నారు. ఇతర గుర్తింపులు 183,561 మంది (0.49%), 5,21,470 మంది (1.35%) ఏ గుర్తింపును నివేదించలేదు.^[159][160] పోలాండ్లో ఇతర మైనారిటీ, జాతీయ, సంప్రదాయ సమూహాలలో రోమన్లు, రష్యన్లు, పోలాండు యూదులు, లెమ్కోసియన్లు, లిథువేనియన్లు, ఆర్మేనియన్లు, వియత్నామీస్లు, స్లోవాక్లు, చెక్ లు, గ్రీకులు, లిప్కా టాటార్స్ ఉన్నారు. సంప్రదాయ పోలండీయులు తమను విభిన్న ప్రాంతీయ, జాతి, సాంస్కృతిక సమూహాలలో విభజించవచ్చు.

మతం

Religions in Poland
Roman Catholicism			87.58%
Opting out of answer			7.10%
Other faiths			1.28%
Irreligious			2.41%
Numbers from the Central Statistical Office:[161]

Jasna Góra Monastery in Częstochowa is a shrine to the Virgin Mary (Black Madonna), and a major pilgrimage site for Poland's many Catholics.

పోలాండ్ 20 వ శతాబ్దంలో విపరీతంగా రోమ్ కాథలిక్‌గా మారింది. 2014 లో జనాభాలో 87% కేథలిక్ చర్చికి చెందినవారు ఉన్నారు. మతపరమైన ఆచారం శాతం తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ (52%)^[162] లేదా పోలిష్ కాథలిక్కులలో 51% ^[163] పోలాండ్ ఐరోపాలో అత్యంత మతపరమైన దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది.^[164] సమకాలీన మతపరమైన అల్పసంఖ్యాకులలో పోలాండు ఆర్థోడాక్సులు (సుమారు 506,800)ఉన్నారు.^[1] వివిధ ప్రొటెస్టెంట్లు (1,50,000 మంది),^[1] యెహోవాసాక్షులు (1,26,827),^[1] తూర్పు కాథలిక్కులు, మారియాట్లు, యూదులు, ముస్లింలు, టాతర్లు (బియాలిస్టోక్ ప్రాంతం) ఉన్నారు. వీరిలో కొందరు వేలకొలది నియోపాగన్లు కూడా ఉన్నారు. వీరిలో కొందరు స్థానిక పోలండు చర్చి సభ్యులు ఉన్నారు.

ప్రొటెస్టంట్ చర్చిలలో సభ్యులలో ఎవాంజెలికల్-ఆగ్స్బర్గ్ చర్చి సభ్యులు 77,500 ^[1] పోలాండ్ లోని పెంటెకోస్టల్ చర్చిలో 23,000 పెంటెకోస్టులు, సెవెంత్-డే అడ్వెంటిస్ట్ చర్చి లోని 10,000 అడ్వెంటిస్టులు, చిన్న క్రైస్తవ చర్చిలలోని ఇతర సభ్యులు ఉన్నారు. పోలాండ్లో మతపరమైన సహనం కారణంగా పలు ఇతర ప్రొటెస్టెంటు సమూహాలు,మాజీ యూదువాది తత్వవేత్త కాజిమీర్జ్ లిజ్జింస్కిస్కి (ఐరోపా మొదటి నాస్థిక వాది) వంటి నాస్థికులు ఉన్నారు. అలాగే 16 వ శతాబ్దంలో నెదర్లాండ్స్, జర్మనీ నుండి వచ్చిన అనాబాప్టిస్టులు పోలాండ్లో స్థిరపడ్డారు. వీరిని పశ్చిమ ఐరోపాలో వేధింపులకు గురైన తరువాత విస్టులా డెల్టా మెన్నోనైట్లుగా పిలిచారు.

రోమన్ కాథలిక్ పోప్గా అవతరించిన మొదటి పోల్, స్లావ్ జాన్ పాల్ II. అతను 1978, 2005 మధ్య పపాసీని నిర్వహించాడు.

దేశం 966 లో క్రిస్టియానిటీని స్వీకరించడం పోలండ్ ఆదర్శాల అభివృద్ధికి గణనీయంగా దోహదపడింది. ఇది మత స్వేచ్ఛలకు మద్దతుగా నిలిచింది. 1264 లో కల్సిజ్ శాసనం "యూదు లిబర్టీస్" అని కూడా పిలువబడింది. పోలాండు భూములలో నివసిస్తున్న యూదులు అనుభవిస్తున్న అపూర్వమైన చట్టపరమైన హక్కులు ఐరోపాలో ఎక్కడైనా కనుగొనబడలేదు. 1424 లో ప్రారంభ ప్రొటెస్టంట్ హుస్సిటిజాన్ని బహిష్కరించడంతో వేల్యున్ ఎడిక్టును విడుదల చేయడానికి బిషప్స్ పోలిష్ రాజు వత్తిడి చేసినప్పుడు ఒక ఎదురుదెబ్బ తగిలింది. ఏదేమైనా 1573 లో వార్సా కాన్ఫెడరేషన్ పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్‌తో అన్ని విశ్వాసాలకు విస్తృతమైన మత స్వేచ్ఛల అధికారిక ఆరంభాన్ని సూచించింది. ఈ పధ్ధతి రాజు లేదా యుద్ధం పరిణామాన్ని విధించలేదు. కాని ఇది పోలిష్-లిథువేనియన్ సమాజంలోని సభ్యుల చర్యల నుండి వచ్చింది. ఇది 1572 ఫ్రెంచ్ సెయింట్ భర్తోలోమ్ డే నరమేధం సంఘటనలచే ప్రభావితమైన పోలాండులో అలాంటి నిరంకుశ చర్యలు జరగకుండా చర్యలు తీసుకున్నారు. ఫలితంగా పోలిష్-లిథువేనియన్ రాజరికం పోలాండ్లో అలాంటి అపరాధ దురాచారాలను నిర్వహించలేకపోయింది.ఈ చర్య జర్మన్ ప్రొటెస్టంట్లు, కాథలిక్కుల మధ్య జరిగిన ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధం నుండి పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్తును దూరంగా ఉంచింది.^[165]

క్రొకవ్ పురాతన సినాగోగ్ అనేది పోలాండ్లో పురాతనమైన యూదుల సినాగోగ్, చారిత్రాత్మక యూదుల మైలురాయి. రెండో ప్రపంచ యుద్ధానికి ముందు మొత్తం పోలిష్ జనాభాలో యూదులు పది శాతం మంది ఉన్నారు. హసిడిక్ జుడాయిజం కూడా పోలాండ్లో ప్రారంభమైంది.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం వరకు పోలాండ్ మతపరమైన విభిన్న సమాజంగా ఉంది. దీనిలో గణనీయమైన యూదు, క్రైస్తవ సాంప్రదాయ, ప్రొటెస్టంట్, అర్మేనియన్ క్రైస్తవులు, రోమన్ కాథలిక్ సమూహాలు కలిసి ఉన్నాయి.^[166] రెండవ పోలిష్ రిపబ్లిక్లో, పోలిష్ జనాభా గణన ప్రకారం 1931 లో 65% మంది పోలిష్ పౌరులు రోమన్ కాథలిక్కులుగానూ ఇతర క్రైస్తవ వర్గాలకు చెందినవారు, 10% మంది యూదుల విశ్వాసులు ఉన్నారు.

1978 అక్టోబరు 16 నుండి 2005 అక్టోబరు 2 న అతని మరణం వరకు, కారోల్ జోసెఫ్ వాజాలివా రోమన్ క్యాథలిక్ చర్చి సుప్రీం పాంటిఫ్ గా పాలించారు. ఇప్పటి వరకు పోలిష్ పోప్ ఉన్నది అతను మాత్రమే.^[167] అదనంగా పోలాండ్, మధ్య - తూర్పు ఐరోపా అంతటా కమ్యూనిజం పతనాన్ని వేగవంతం చేయడంలో అతను ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించినందుకు ఘనత పొందారు. ^[168][169]

1989 స్టాచ్యూ ఆఫ్ ది పోల్ష్ కాంస్టిట్యూషన్ పోలిష్ రాజ్యాంగం శాసనం ప్రస్తుతం మతస్వేచ్ఛను ^[170] అదనపు హామీలను వెలుగులోకి తెచ్చింది.^[171] హోలీ సీ, పోలాండ్ల మధ్య కాంకోర్డాట్ మతప్రచారం చేయడానికి హామీ ఇచ్చింది.^[172] అలాగే పాఠశాలల్లో మతం బోధనను హామీ ఇస్తుంది. 2007 సర్వే ప్రకారం ప్రతివాదులు 72% పబ్లిక్ పాఠశాలల్లో మతపరమైన బోధనను వ్యతిరేకించారు; నైతిక ప్రత్యామ్నాయ విద్యా కోర్సులు పూర్తి ప్రజా విద్యా వ్యవస్థలో ఒక శాతం మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నాయి.^[173]

దక్షిణ పోలిష్ నగరం స్జెస్టోచోస్ పోలాండ్ లో ప్రసిద్ధ రోమన్ క్యాథలిక్ పుణ్యక్షేత్రంగా, బాసిలికా ఆఫ్ అవర్ లేడీ ఆఫ్ లిచెన్,డివైన్ మెర్సీ అభయారణ్యం (క్రాకో) పర్యాటక ఆకర్షణలుగా ఉన్నాయి. చాలామంది పర్యాటకులు క్రోకోవ్ వెలుపల రెండవ వాడైస్లో జాన్ పాల్ కుటుంబ ఇంటిని కూడా సందర్శిస్తారు. సంప్రదాయ యాత్రికులు గ్రాబార్కా-క్లాస్జోర్ సమీపంలోని మౌంటైన్ గ్రాబారును సందర్శిస్తారు.^[174] ఇక్కడ కొన్ని హిందూ దేవాలయాలు ఉన్నాయి.

ఆరోగ్యం

University Medical Centre in Gdańsk

పోలాండు ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థ అన్నీ అంశాలతో కలిసిన బీమా వ్యవస్థపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఈ సాధారణ ఆరోగ్య బీమా పథకం పరిధిలో ఉన్న పోలిషు పౌరులందరికి ప్రభుత్వ సబ్సిడీతో ఆరోగ్య సంరక్షణ అందుబాటులో ఉంటుంది. అయినప్పటికీ ప్రజలకు ప్రభుత్వ ఆసుపత్రిలో చికిత్స చేయటం తప్పనిసరి కాదు. దేశవ్యాప్తంగా ప్రైవేటు వైద్య సముదాయాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.^[175]

పోలండులోని వైద్య సేవలను అందించేవారు అందరూ, ఆసుపత్రులు పోలిష్ ఆరోగ్య మంత్రిత్వశాఖకు లోబడి ఉంటాయి. ఇది సాధారణ వైద్య అభ్యాసాన్ని పర్యవేక్షిస్తుంది. అలాగే ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థ రోజువారీ నిర్వహణకు బాధ్యత వహిస్తుంది. అదనంగా రోగి సంరక్షణ ప్రమాణాల నిర్వహణలకు మంత్రిత్వ శాఖ బాధ్యత వహిస్తుంది.

ప్రాంతీయ పరిపాలనా వ్యవస్థ ఆధారంగా పోలాండు లోని ఆసుపత్రులు నిర్వహించబడుతున్నాయి. ఫలితంగా చాలా పట్టణాలు తమ సొంత ఆసుపత్రులను (ఎస్జిటల్ మిజ్జ్కీ) కలిగి ఉన్నాయి.^[176] మరింత ప్రత్యేకమైన వైద్య సముదాయాలు పెద్ద నగరాల్లో మాత్రమే కనిపిస్తాయి. రాజధాని వార్సాలో మాత్రమే కొన్ని ప్రత్యేకమైన యూనిట్లు ఉన్నాయి. ఏది ఏమైనప్పటికీ వైవొడిషిప్పులు (పాలనా భూ విభాగాలు) అన్ని తమ స్వంత జనరల్ ఆసుపత్రికి (చాలా ఎక్కువ మంది కంటే ఎక్కువ మంది) ఉన్నాయి. ఇవన్నీ ఒక గాయం కేంద్రం కలిగివుంటాయి. దాదాపు అన్ని వైద్య సమస్యలతో వ్యవహరించే ఈ ఆసుపత్రిలో 'ప్రాంతీయ ఆసుపత్రులు' అని పిలుస్తారు (స్జ్‌పిటల్ వొజెవొడ్జ్కి). పోలండ్లోని ఆసుపత్రి ఆఖరి వర్గం ప్రత్యేక వైద్య కేంద్రాలుగా ఉంటాయి. ఉదాహరణకి స్కల్డోస్కా-క్యూరీ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఆన్కోలజీ, పోలాండు క్యాన్సర్ పరిశోధన చికిత్స కోసం ప్రత్యేక కేంద్రంగా ఉంది.

2012 లో పోలిషు ఆరోగ్య సంరక్షణ పరిశ్రమ మరింత మార్పును ఎదుర్కొంది. అవసరమైతే పునరుద్ధరణకు వైద్యశాలలకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడింది.^[177] ఈ ప్రక్రియ ఫలితంగా అనేక వైద్యశాలలు తాజా వైద్య పరికరాలతో నవీకరించబడ్డాయి.

2016 లో సగటు జీవితకాలం 77.6 సంవత్సరాలు (పురుషులకు 73.7 సంవత్సరాలు, మహిళలకు 81.7 సంవత్సరాలు).^[92]

విద్య

Wearing of traditional academic regalia is a common feature of Polish university ceremonies.

1773 లో స్థాపించబడిన నేషనల్ ఎడ్యుకేషన్ కమిషన్ (కొమిస్జ ఎడుకస్జి నారోడోవెజ్) ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి విద్యా మంత్రిత్వశాఖగా ప్రత్యేకత కలిగి ఉంది.^[178][179] 12 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో పోలిషు సమాజంలో దేశ పాలకులకు సామాజిక విద్యాభివృద్ధి ఒక లక్ష్యంగా ఉంది. 12వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో పోలిష్ విద్యాసంస్థ యూరోపియన్ సాంప్రదాయిక సాహిత్యానికి అందుబాటులో ఉందని 1110 కు సంబంధించిన కేథడ్రల్ చాప్టర్ ఆఫ్ గ్రక్ కేటలాగ్ గ్రంథాల జాబితా తెలియజేస్తుంది. జాకియెల్లియన్ విశ్వవిద్యాలయం 1364 లో కింగ్ కాసిమిర్ మూడవ క్రోకోవ్లో స్థాపించిన-ఈ పాఠశాల 19 వ పురాతన విశ్వవిద్యాలయంగా గుర్తించబడుతుంది.

ప్రస్తుత ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ ఎకనామిక్ కో-ఆపరేషన్ అండ్ డెవలప్మెంటును సమన్వయపరిచే ఇంటర్నేషనల్ స్టూడెంట్ అసెస్మెంట్ కార్యక్రమం పైసా 2012 లో పోలాండు విద్యావిధానాన్ని ప్రపంచంలోని 10 వ అత్యుత్తమంగా వర్గీకరించింది.^[180] పోలాండు విద్యా వ్యవస్థ ఒ.ఇ.సి.డి. సగటు కంటే అత్యధిక స్కోరును కలిగి ఉంది.^[181]

కాలేజియేట్ స్థాయి సంస్థల సాంద్రత

పోలాండు విద్యావిధానంలో మొదటి ప్రాథమిక పాఠశాల (పోలిష్ సోజ్వా పాడ్స్టోవా) లో 0 'తరగతి (కిండర్ గార్టెన్), ఆరు లేదా ఏడు సంవత్సరాల (ఐదు సంవత్సరముల వయస్సులో తల్లిదండ్రులచే ఎంచుకోబడుతుంది) వయసులో ప్రారంభమవుతుంది. ఏడు సంవత్సరాల వయస్సు కంటే ముందుగా 1 సంవత్సర విద్య పూర్తిచేయడం తప్పనిసరి. తరువాత 7 సంవత్సరాల పాఠశాల విద్య ఉంటుంది. పిల్లలపై శారీరక దండన అధికారికంగా 1783 నుండి (విభజనల ముందు) నిషేధించబడింది. 2010 నుండి ఇది నేరపూరితంగా (పాఠశాలల్లో అలాగే ఇంటిలో) భావించబడుతుంది.

13 సంవత్సరాల వయసులో 6 వ తరగతి చివర విద్యార్థులు ఒక నిర్దిష్ట ప్రాథమిక ఉన్నత పాఠశాల (జిమ్నాజ్జమ్-మిడిల్ స్కూల్ లేదా జూనియర్ హై) లోకి అనుమతించడానికి పరీక్షకు హాజరు కావడం తప్పనిసరి. తరువాత వారు 7, 8, 9 వ తరగతుల సమయంలో మూడు సంవత్సరాల పాటు ప్రాథమిక ఉన్నత పాఠశాలకు హాజరవుతారు. విద్యార్థులు అప్పుడు వారు హాజరు కానున్న ఉన్నత మాధ్యమిక పాఠశాలను నిర్ణయించడానికి మరొక నిర్బంధ పరీక్షను హాజరౌతారు. ఇదుకు అనేక ప్రత్యామ్నాయాలు ఉన్నాయి. మూడు సంవత్సరాలలో సాధారణంగా ఒక సాంకేతిక పరిజ్ఞానంలో నాలుగేళ్లపాటు ఉంటాయి. రెండూ మెచ్యూరిటీ పరీక్ష (ఫ్రెంచ్ బాకులారేయెట్కు సమానమైనవి)తో పూర్తౌతాయి. అనేక రకాల ఉన్నత విద్యల తరువాత, లైకెన్జాట్ లేదా ఇంజినియర్ (పోలిష్ బోలోగ్నా ప్రాసెస్ మొదటి చక్రం అర్హత), మెజిస్టెర్ (రెండవ చక్రం అర్హత) చివరికి డోక్టర్ (మూడవ చక్రం అర్హత) వరకు కొనసాగుతుంది.^[182]

పోలాండులో ఉన్నత విద్యను అందిస్తున్న 500 విశ్వవిద్యాలయ-స్థాయి సంస్థలు ఉన్నాయి.^[183] పూర్తి గుర్తింపు పొందిన సాంప్రదాయ విశ్వవిద్యాలయాలు 18, సాంకేతిక విశ్వవిద్యాలయాలు 20, స్వతంత్ర వైద్య విశ్వవిద్యాలయాలు 9, ఆర్థిక శాస్త్ర అధ్యయనం అందించే విశ్వవిద్యాలయాలు 5, వ్యవసాయ అకాడమీలు 9, బోధనా విశ్వవిద్యాలయాలు 3, వేదాంత అకాడమీ 1, సముద్రయాన విశ్వవిద్యాలయాలు 3, జాతీయ సైనిక అకాడమీలు 4 ఉన్నాయి. అంతే కాకుండా కళల బోధనకు అంకితమైన ఉన్నత విద్యాసంస్థలు ఉన్నాయి. వాటిలో 7 సంగీత కళాశాలలు ఉన్నాయి.

University of Warsaw[184]	Poznań Mickiewicz University[184]	Kraków Jagiellonian University[184]	University of Wrocław[184]

నైసర్గిక స్వరూపము

• ఖండం - ఐరోపా (europe)
• వైశాల్యం - 3,12,679 చ.కి.మీ.
• జనాభా - 3,84,83,957 (2014 అంచనాల ప్రకారం),
• రాజధాని- వార్సా, కరెన్సీ - పోలిష్ జోలోటీ,
• ప్రభుత్వం - పార్లమెంటరీ రిపబ్లిక్
• అధికారిక భాష- పోలిష్,
• మతం - 97 శాతం క్రైస్తవులు,
• సరిహద్దులు - బాల్టిక్ సముద్రం, రష్యా, తూర్పు జర్మనీ, చెకోస్లోవేకియా,
• స్వాతంత్ర్య దినాలు - కమ్యూనిస్ట్ పోలెండ్ - 1945 ఏప్రిల్ 8, రిపబ్లిక్ ఆఫ్ పోలెండ్ - 1989 సెప్టెంబరు 13,
• పంటలు- తృణధాన్యాలు, చెరకు, నూనెగింజలు, బంగాళదుంపలు,
• ఖనిజాలు- బొగ్గు, సల్ఫర్, రాగి, జింకు, సీసం, ఇనుము,
• పరిశ్రమలు - యంత్రభాగాలు, బొగ్గు, రసాయనాలు, పెట్రోలియం శుద్ధి, ఆహార ఉత్పత్తులు,
• వాతావరణం - జనవరిలో -5 నుండి 0 (సున్న) డిగ్రీలు, 15 నుండి 25 డిగ్రీలు జూలైలో

చారిత్రక నేపధ్యము

Map of Poland (Polish: Polska) in 960–992 under Mieszko I

10వ శతాబ్దం నుండి తన ఉనికిని చాటుకుంటూ వస్తున్న పోలెండ్ దేశం అనేక శతాబ్దాలపాటు వలసవాదుల అధిపత్యంలో మగ్గింది. దేశ సరిహద్దులు బలహీనంగా ఉండడం వల్ల ఇతర దేశాల వాళ్లు చాలా సులువుగా దేశంలోకి ప్రవేశించేవారు. 18వ శతాబ్దంలో ప్రపంచ పటం నుండి పోలెండ్ మాయమైపోయింది. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత పోలెండ్ తిరిగి తన ఉనికిని చాటుకుంటూ వస్తోంది. హిట్లర్ సేనలు పోలెండ్‌ను తన అధీనంలోకి తీసుకొని రెండో ప్రపంచ యుద్ధం దాకా అధిపత్యాన్ని కొనసాగించింది. ఈ రెండు యుద్ధాల సమయంలో వేలాదిమంది పౌరులు, అధికారులు ఊచకోతకు గురయ్యారు. అటు రష్యా, ఇటు జర్మనీ సేనల మధ్య పోలెండ్ ప్రజలు ప్రాణాలు కోల్పోయారు. పోలిష్ హోమ్ ఆర్మీ ప్రాణాలకు తెగించి దేశాన్ని తిరిగి తమ అధీనంలోకి తెచ్చుకుంది.

సంస్కృతి - సంప్రదాయాలు

పోలెండ్ దేశానికి వెయ్యి సంవత్సరాల చరిత్ర ఉంది. ఎక్కువగా యూరోపియన్ సంస్కృతి కనబడుతుంది. ఇక్కడ మత సహనం అధికం. ప్రజలందరికీ సమానమైన హక్కులు ఉంటాయి. స్త్రీ, పురుష సమానత్వాన్ని పాటిస్తారు. ఉంది. పోలెండ్ ప్రజలను పోల్స్ అంటారు. దాదాపు 98 శాతం ప్రజలు పోలిష్ భాషను మాట్లాడతారు. దేశంలో జర్మన్‌లు, ఉక్రేనియన్‌లు, బెలారూసియ+న్‌లు, జిప్సీలు, లిధువేనియన్‌లు, జ్యుయిష్‌లు కూడా ఉన్నారు. ఇలా దేశంలో విభిన్న దేశాలకు చెందిన వారు ఉండడం వల్ల దేశమంతటా విభిన్నమైన సంస్కృతి, సంప్రదాయాలు కనబడతాయి.

పోలాండ్ సంస్కృతి క్లిష్టమైన 1,000-సంవత్సరాల దేశచరిత్రకు చాలా దగ్గరగా ఉంటుంది.^[185] భౌగోళికంగా ఐరోపా సంస్కృతుల సంగమం వద్ద ఉన్న ఫలితంగా ఐరోపాచరిత్రలో ప్రత్యేక పాత్ర వహించింది. పోర్చుగీసు సంస్కృతి ప్రోటో-స్లావ్స్ సంస్కృతి మూలాలను కలిగి ఉంది. జర్మనీ, లాటిన్, బైజాన్టైన్ మూలాలు కలిగిన ప్రజలు, ఇతర జాతి సమూహాలకు చెందిన ప్రజలు, అల్పసంఖ్యాక ప్రజల సాంస్కృతిక ప్రభావాలు పోలండు సంస్కృతిని తీవ్రంగా ప్రభావితం చేసాయి.^[186]

పోలాండ్ ప్రజలు సాంప్రదాయకంగా విదేశాల నుండి వచ్చే కళాకారులకు అతిథ్యం ఇవ్వడంలో ప్రత్యేక గుర్తింపు కలిగి ఉన్నారు. అలాగే ఇతర దేశాల్లో ప్రజాదరణ పొందిన సాంస్కృతిక, కళాత్మక ధోరణులను అనుసరిస్తున్నారు. 19 వ - 20 వ శతాబ్దాల్లో పోలాండు సాంస్కృతిక పురోగతి నుండి రాజకీయ, ఆర్థిక కార్యకలాపాలకు ప్రాధాన్యతనివ్వడం సంభవించింది.^[186]

సంగీతం

Fryderyk Chopin was a renowned classical composer and virtuoso pianist.

చోపిన్, రూబిన్‌స్టీన్, పడెర్వ్‌స్కీ (పెండెరెక్కి), సాంప్రదాయ వంటి ప్రసిద్ధ జానపద స్వరకర్తలు వచ్చిన సజీవమైన వైవిధ్యమైన సంగీతం అందించారు. అది కవిత్వం, డిస్కో పోలో వంటి తన స్వంత సంగీత బాణీలకు కూడా ప్రత్యేక గుర్తింపు పొందింది. 2006 నాటికి ఐరోపాలో పాప్ సంగీతం మీద ఆధిపత్యం చేస్తున్న కొన్ని దేశాలలో (అన్ని ఇతర సంగీత బాణీలకు ప్రోత్సాహం అందిచబడుతూ) పోలాండు ఒకటి. ^[187]

పోలిష్ సంగీతం మూలాలు 13 వ శతాబ్దం నాటిదని భావిస్తున్నారు. స్టైరీ సాక్జులోని పారిసియన్ నోట్రే డామే స్కూల్కు సంబంధించిన పాలి ఫోనిక్ సంగీతకూర్పు సంబంధిత వ్రాతప్రతులు కనుగొనబడ్డాయి. ఇతర ప్రారంభ సంగీత రూపకర్తలు రూపకల్పన చేసిన బొగోరోడిజికా, " గాడ్ ఈస్ బార్న్ " (పోలిష్ రాజులకు పట్టాభిషేకం కొరకు ఒక అఙాత సంగీత రూపకర్త రూపకల్పన చేసిన) వంటి లలిత సంగీతకూర్పు ఈ కాలానికి చెందినవిగా భావించబడుతున్నాయి. అయినప్పటికీ, మొట్టమొదటి గుర్తించదగిన స్వరకర్త రాడోమ్ నికోలస్ పోలాండులో జన్మించి 15 వ శతాబ్దంలో నివసించారు. 16 వ శతాబ్దంలో క్రకోవ్లో ఆధారిత (వాల్వ్ రాజు, ఆర్చిబిషప్పుకు చెందిన) - రెండు ప్రధాన సంగీత బృందాలు పోలిష్ పునరుజ్జీవన సంగీతం వేగవంతమైన అభివృద్ధికి కారణంగా ఉన్నాయి. ఈ కాలంలో మిసోలాజ్ గోమోక్కా, వాజ్లా ఆఫ్ స్జామోట్యులి, నికోలస్ క్రకోవియన్సిస్, మార్సిన్ లియోపొలిటా, వోజ్సీచ్ ళలూగరాజ్, జాకుబ్ పొలాక్ వంటి సంగీతరూపర్తలు గుర్తింపు సాధించారు. క్రకౌలో జన్మించిన ఇటాలియన్ పూర్వీకత కలిగిన డియోమెడెస్ కాటో వంటి సంగీత రూపకర్తలు ఐదు సంవత్సరాల వయస్సు నుండి మూడవ సిగ్జిజండ్ సభలో ఒక ప్రఖ్యాత లోటినిస్ట్ అయ్యాడు. అతను దక్షిణ ఐరోపా నుండి కొన్ని సంగీత శైలులను దిగుమతి చేయడమే కాక స్థానిక జానపద సంగీతంతో మిళితం చేసాడు.^[188]

Artur Rubinstein was one of the greatest concert pianists of the 20th century.

17 వ - 18 వ శతాబ్దాలలో బార్‌ట్లోమీజ్ పెకియల్, మిక్లోజ్ జియెలెన్‌స్కి, మార్సిన్ మిల్‌క్జెస్కీ, ఆడమ్ జర్సేబ్‌స్కి, గ్రజెగోర్జ్ గెర్వాజీ గోర్జీకి, స్టానిస్లా సల్వెస్టర్ స్జార్జిన్స్కి, ఆండ్రెజ్ రోహచ్జెస్కీ పోలిష్ బారోక్ స్వరకర్తలుగా ప్రఖ్యాతి గడించారు. సామూహిక ప్రార్థనాపరమైన సంగీతం, కచేరీల కొరకు వ్రాతపూర్వక సంగీతరూపకల్పన చేయబడింది. వాయిద్యాలు సాధన కోసం సొనాటాస్ వంటి రచనలు చేయబడ్డాయి. 18 వ శతాబ్దం చివరలో పోలిష్ శాస్త్రీయ సంగీతం పోలోనాయిస్ వంటి జాతీయ రూపాల్లోకి పరిణామం చెందింది. అంతేకాక 1794 మార్చి 1 న ప్రదర్శించిన " వోజ్సీచ్ బోగుస్లావ్‌స్కి క్రాకోవియసీ ఐ గోరల్ " మొదటి పోలిష్ నేషనల్ ఒపెరాగా పరిగణించబడింది. 19 వ శతాబ్దంలో జోసెఫ్ ఎల్సనర్ అతని విద్యార్థులైన ఫ్రైడెరిక్ చోపిన్, ఇగ్నిసి ఫెలిక్స్ డోర్జాన్కి అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన స్వరకర్తలుగా పేరు గడించారు. కరాల్ కుర్‌పిన్స్కీ, స్టానిస్లి మనీయస్కో ఈ యుగానికి చెందిన ఒపేరా స్వరకర్తలుగా ఉన్నారు. హెన్రీక్ వియనియాస్కీ, జూలియస్ జారెక్‌స్కి ప్రముఖ సోలో వాద్యకారులుగా గుర్తించబడ్డారు. 19 వ - 20 వ శతాబ్దాల ప్రారంభంలో వ్లాడిస్లావ్ జెల్‌స్కీ, మిక్కిస్లావ్ కార్లోవిజ్, కరోల్ స్జిమోనోవ్‌స్కీ, అర్టూర్ రూబిన్‌స్టీన్ ప్రముఖ సంగీత దర్శకులుగా ఉన్నారు. అలెగ్జాండర్ టాంస్మాన్ ప్యారిస్లో నివసించినప్పటికీ పోలాండుతో బలమైన సంబంధాలు ఉండేవి. విటోల్డ్ లుటోస్లావ్‌స్కీ, హెన్రీక్ గోరేకీ, క్రిజిటోఫ్ పెండెరెక్కి పోలాండులో సంగీతం కూర్చారు. ఆండ్రెజ్జ్ పాన్‌ఫ్నిక్ వలస వెళ్ళాడు.

సాంప్రదాయ పోలిష్ జానపద సంగీతం చాలామంది పోలిష్ సంగీత స్వరకర్తల రచనలను ప్రభావితం చేస్తుంది. చోపిన్ పియానోను ఆధారిత కృషి చేసాడు. అతను సంగీతంలో సాంకేతికతను మిళితం చేస్తూ స్వల్పభేదంతో లోతైన వ్యక్తీకరణ చేసాడు. ఒక గొప్ప స్వరకర్తగా చోపిన్ సంగీత వాయిద్య బృందసంగీత రూపాన్ని కనుగొన్నాడు. పియానో ​​సొనాట, మాజూర్కా, వాల్‌ట్జ్, నోక్‌చర్నె, పోలోనాయిస్, ఎటూడ్యూ, ఇంప్రెప్తు, ప్రెల్యుడే వంటి వాద్యాలకు నూతన రూపకల్పన చేసాడు. అతను సాంప్రదాయ పోలిష్ జానపద సంగీతం నుండి అనేక పోలోనాయిస్ల స్వరకల్పన చేసాడు. 19 వ శతాబ్దంలో అతను రచనలు ఐరోపా అంతటా గొప్ప ప్రజాదరణ పొందాయి. ప్రస్తుతం అత్యంత విలక్షణమైన జానపద సంగీతం దక్షిణాన ఉన్న పర్వతప్రాంతాలలో ఉన్న గ్రామాలు, పట్టణాలలో విశేషంగా వినిపిస్తుంది. ముఖ్యంగా శీతాకాలంలో రిసార్ట్ పట్టణంలోని జకోపనే పట్టణంలో ఉంది.

ప్రస్తుతం పోలాండు సంగీతరంగం చాలా చురుకుగా ఉంది. జాజ్, మెటల్ శైలులు సమకాలీన జనాభాలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందాయి. పోలిష్ జాజ్ సంగీతకారులైన క్రిజిటోఫ్ కొమైడా సృష్టించిన సంగీతబాణి 1960 - 1970 లలో చాలా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఐరోపా అంతటా కమ్యూనిజం పతనం అయినప్పటి నుండి పోలాండు భారీ స్థాయి సంగీత ఉత్సవాలకు ప్రధాన వేదికగా మారింది. వీటిలో చీఫ్ ఓపెనర్ ఫెస్టివల్, ఓపోల్ ఫెస్టివల్, సోపోట్ ఫెస్టివల్ ఉన్నాయి.

కళలు

Lady with an Ermine (1490) by Leonardo da Vinci. Though not Polish in its origin, the painting symbolizes Poland's cultural heritage and is among the country's most precious treasures. The critics named it "a breakthrough in the art of psychological portraiture."

పోలాండులో కళ తన ఐరోపా పోకడలను ప్రతిబింబిస్తూ తన పయనం కొనసాగించింది. " క్రోన్కో అకాడెమీ ఆఫ్ ఫైన్ ఆర్ట్స్ " తరువాత జాన్ మటేజో చేత అభివృద్ధి చేయబడి పోలిష్ చరిత్రలో సాంప్రదాయిక సంఘటనల స్మారకాలను తయారు చేసింది.^[190] వార్సాలోని ఫైన్ ఆర్ట్స్ అకాడెమి వంటి ఇతర సంస్థలు చాలా నూతనవిధానం అనుసరిస్తూ చారిత్రక, సమకాలీన శైలుల మీద దృష్టి పెట్టాయి.^[191] ఇటీవల సంవత్సరాల్లో పోలాండులో క్రాకోవ్ స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్ అండ్ ఫ్యాషన్ డిజైన్, ఆర్ట్ అకాడెమీ ఆఫ్ స్జ్‌స్జెసిన్, యూనివర్శిటీ ఆఫ్ ఫైన్ ఆర్ట్స్ (పోజ్నాన్), గెర్పెట్ అకాడమీ ఆఫ్ ఫైన్ ఆర్ట్స్ (రోక్లా) లాంటి కళ అకాడెమీలు చాలా గుర్తింపు పొందాయి.

Interior of the National Museum in Wrocław, which holds one of the largest collections of contemporary art in the country

బహుశా ప్రముఖ్యత సంతరించుకుని అంతర్జాతీయంగా అభిమానించబడిన పోలిష్ కళాకారిణి తమరా డే లెంపికా ఆర్ట్ డెకో శైలిలో నైపుణ్యం సాధించింది. ఆమె చిత్రాలను తరచూ ప్రముఖులు, ప్రబలవ్యక్తులు ఆదరాభిమానం అందిస్తూ సేకరించారు.^[192] "గ్లామర్ స్టార్గా మారిన మొట్టమొదటి మహిళా కళాకారిణి" అని లెంపికా వర్ణించబడింది.^[193] మరో ప్రముఖమైన కళాకారులలో జెలెన్కేకిచ్జ్‌లో జన్మించిన కేజీల్ ఫ్రాన్సు, ఇంగ్లండులో క్యూబిజం, ఊహాత్మతకు ప్రాతినిధ్యం వహించాడు.^[194]

19 వ శతాబ్దానికి ముందు డేనియల్ స్కుల్క్‌జ్, ఇటలీలో జన్మించిన మార్సెల్లో బక్సియరెల్లీ మాత్రమే విదేశాల్లో గుర్తింపుతో ఆధిపత్యం వహించారు. యంగ్ పోలాండ్ ఉద్యమం ఆధునిక పోలిష్ కళకు ఉద్భవించడానికి ప్రేరణగా ఉంది. జాసెక్ మల్‌క్జెవ్‌స్కీ, స్టానిస్లా వైస్పియాన్‌స్కి, జోసెఫ్ మెహోఫర్, పోలిష్ కళాకారుల బృందం అనేక అధికారిక ప్రయోగాల్లో నిమగ్నమయ్యాయి.^[195] స్టాలిస్లా విట్‌క్విచ్జ్ రియలిజానికి మద్దతుదారుడు ఉండగా ప్రధాన ప్రతినిధి జోసెఫ్ చెల్మోంస్కీ ఉన్నాడు. అయితే ఆర్టుర్ గ్రోట్గర్ రొమాంటిసిజంలో నైపుణ్యం పొందాడు. చారిత్రాత్మక అంశాలను స్పృజించిన హెన్రీక్ సీమిరాడ్జ్కి పురాతన రోమన్ నేపథ్యం జోడించి స్మారకనిర్మాణాలను అందించాడు.^[196]

అంతర్-యుద్ధం సంవత్సరాల నుండి పోలిష్ కళ, డాక్యుమెంటరీ ఫోటోగ్రఫీ ప్రపంచవ్యాప్తంగా కీర్తి పొందింది. 1960 లలో పోలిష్ స్కూల్ ఆఫ్ పోస్టెర్స్ స్థాపించబడింది.^[186] దేశవ్యాప్తంగా లియోనార్డో డావిన్సీ, రింబ్రాండ్ట్, పీటర్ పాల్ రూబెన్స్, క్లాడ్ మొనేట్, ఎల్ గ్రేకో వంటి అనేక జాతీయ మ్యూజియాలు, కళా సంస్థలు ప్రసిద్ధ రచయితల విలువైన రచనలను కలిగి ఉన్నాయి. పోలాండ్ అత్యంత విలక్షణమైన పెయింటింగుగా భావించబడుతున్న లియోనార్డో డా విన్సీ చిత్రించిన లేడీ విత్ ఎర్మైన్ " క్రాకోవ్లోని సెజార్టోరికీ మ్యూజియంలో " భద్రపరచబడింది. పోలిష్ చిత్రం కాకపోయినప్పటికీ ఈ చిత్రం పోలీస్ సంస్కృతిపై అత్యంత ప్రభావితం చేసింది. తరచుగా ఇది పోలిష్ గుర్తింపుగా వర్ణించబడుతుంది.^[197] 20 వ శతాబ్దపు పోలాండుకు చెందిన ఇతర ప్రముఖ కళాకారులలో మగ్దలేన అకాకనోవిచ్జ్,^[198] తడ్యూజ్ కంటోర్,^[199] రోమన్ ఓపల్కా,^[200] ఇగోర్ మోటోరాజ్,^[201] జెడ్జిస్లా బెక్కిన్స్కి,^[202] స్టానిస్లా ఇగ్నేసీ విట్కివిక్జ్ ^[203] జీన్ లాంబెర్ట్- రికి ప్రాధాన్యత సంతరించుకున్నారు.

నిర్మాణకళ

St. Mary's Basilica on the Main Market Square in Kraków is an example of Brick Gothic architecture.

పోలిష్ నగరాలు, పట్టణాలు యూరోపియన్ నిర్మాణ శైలుల సంపూర్ణ రూపాన్ని ప్రతిబింబిస్తాయి. సెయింట్ ఆండ్రూస్ చర్చి (క్రాకోవ్), సెయింట్ మేరీస్ చర్చి (గ్డంస్క్) రోమనెస్కు ఆర్కిటెక్చర్ ఆధారంగా నిర్మించబడ్డాయి. పోలాండులో కనుగొనబడిన బ్రిక్ గోతిక్ శైలికి ఇది ఉదాహరణగా ఉంది. పోలాండు నిర్మాణకళలో ఆడంబరంగా అలంకరించబడిన స్టిక్స్, ఆర్చీలు, లాగియాలో సాధారణ అంశాలుగా ఉన్నాయి.^[204][205] ఈ శైలి నిర్మాణాలకు పొజ్నాన్ లోని సిటీ హాల్ ఉదాహరణగా ఉంది. ముఖ్యంగా కీల్సెలోని బిషప్ పాలసులో మేనరిజం శైలి కనిపిస్తుంది. ప్రారంభ బారోక్యూ శైలితో చర్చ్ ఆఫ్ సెయింట్స్ పీటర్, పాల్ క్రాకోలో పౌల్ నిర్మించబడ్డాయి.

రోత్జ్, పోజ్నాన్లో పునరుజ్జీవన సిటీ హాల్

పోలాండ్ చరిత్ర నిర్మాణ శిల్పాలకు రక్షణ కల్పించక పోయినప్పటికీ ఇప్పటికీ పురాతన నిర్మాణాలు అనేకం మనుగడలో ఉన్నాయి. ప్రాంతీయంగానూ ఐరోపా ప్రభావంతో నిర్మించబడిన కోటలు, చర్చిలు, గంభీరమైన గృహాలు ఉనికిలో ఉన్నాయి. వాయెల్ కోట, పురాతన పట్టణం వార్సా రాయల్ కాజిల్, పురాతన పట్టణం గ్డంస్క్ వంటివి పునర్నిర్మించబడ్డాయి.

గడన్‌స్క్ నిర్మాణాలు ఎక్కువగా హన్సియాటిక్ శైలిలో నిర్మించబడ్డాయి. బాల్టిక్ సముద్ర తీరంలో ఉన్న పురాతన వాణిజ్యనగరాలలో, మద్య ఐరోపా ఉత్తర ప్రాంతంలో సాధారణంగా గోతిక్ శైలి నిర్మాణాలు కనిపిస్తుంటాయి. పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యంలో శతాబ్దాలుగా జర్మనీ నిర్మాణశైకి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న నిర్మాణ శైలి వోర్‌క్లాలో కనిపిస్తుంది. విస్థులలోని కాజిమీర్జ్ డోన్నే కేంద్రప్రాంతం సంరక్షించబడిన మధ్యయుగ పట్టణానికి మంచి ఉదాహరణగా ఉంది. పోలాండ్ పురాతన రాజధాని క్రాకోవ్ ఐరోపాలో సంరక్షించబడిన గోతిక్, పునరుజ్జీవనోద్యమ పట్టణ సముదాయాలలో ఒకటిగా ఉంది.

17 వ శతాబ్దం రెండవ సగభాగంలో బరోక్ శిల్పకళకు గుర్తింపు లభించింది. పోలాండు బారిక్యూలకు బాలిస్టోక్ లోని బ్రాంకీ ప్యాలెస్ వంటి సైడ్ టవర్లు ఉదాహరణగా ఉన్నాయి. సాంప్రదాయ సిలెలియన్ బారోక్యూలకు వ్రోక్లాలోని యూనివర్సిటీ ప్రాతినిథ్యం వహిస్తుంది. వార్సాలోని బ్రాంకీ ప్యాలెస్ ఆడంబరమైన అలంకరణలు రొకోకో శైలిలో ఉంటాయి. చివరి పోలిష్ రాజు రెండవ స్టానిస్లా అగస్టస్ పాలనలో వార్సా పోలిష్ సంప్రదాయవాద కేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందింది.^[206] ప్యాలెస్ ఆన్ ది వాటర్ పోలిష్ నియోక్లాసికల్ ఆర్కిటెక్చరుకు అత్యంత ముఖ్యమైన ఉదాహరణగా ఉంది. లిబ్లిన్ కోట గోబ్లిన్ రివైవల్ శైలికి ఉదాహరణగా ఉంది. ఎక్లేక్టిసిజానికి లిడ్జు లోని " ఇజ్రేల్ పోజ్న్నెంస్ " ప్యాలెస్ ఒక ఉదాహరణగా ఉంది.

సంప్రదాయ ప్రాంతీయ పోలిష్ జానపద నిర్మాణాలకు కజిమియర్జ్ డోన్లీ ఉదాహరణగా ఉంది

పోలాండులో చెల్లాచెదురుగా ఉన్న గ్రామాలు, చిన్న పట్టణాలలో సాంప్రదాయ జానపద వాస్తునిర్మాణం కనిపిస్తుంది. ఈ నిర్మాణాలకు ప్రధానపదార్థంగా కలప విస్తారంగా ఉపయోగించబడింది. బెక్షీడ్లు, బియాస్జ్‌జ్క్‌జడీ వంటి దక్షిణ పోలాండ్లో కార్పతియన్ పర్వతాలలో పురాతనమైన కొన్ని చెక్క చర్చిలు, తస్‌క్ర్వాలు ఉన్నాయి.^[207][208] పోలాండు భూభాగం లోని లౌకిక నిర్మాణాలకు పోలిష్ మూర్ గృహాలు (ద్వారెక్), వ్యవసాయభూములు (చట), గ్రానరీలు, మిల్లులు, పశువులు, దేశం సత్రాలు (కార్‌క్జ్మా) ఉదాహరణలుగా ఉన్నాయి.

మధ్యయుగాలలో అంతకంటే పూర్వ స్వావిక్ కాలంలో అధికంగా ఈ నిర్మాణాలు తూర్పు, ఉత్తర ఐరోపా లాగ్ సాంకేతిక ఉపయోగించి నిర్మించబడ్డాయి. ఇందుకు వుడన్ గ్రడ్ (6 - 12 వ శతాబ్దాల మధ్య నిర్మించిన కోటలవంటి స్థావరాలు) ఉదాహరణగా ఉన్నాయి. 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఈ సాంప్రదాయ నిర్మాణ పద్ధతులు ఉపయోగించబడ్డాయి. పోలాండు జనాభా గ్రామీణ ప్రాంతాల నుండి పట్టణ నివాసలకు బదిలీ ఔతున్న మొదటి దశాబ్దాలలో ఈ నిర్మాణశైలి క్రమంగా క్షీణించింది.

సాహిత్యం

12 వ శతాబ్దంలో లాటిన్ పోలాండు అధికారిక భాషగా ప్రారంభ పోలిష్ సాహిత్యం రూపుదిద్దుకుంది.^[209] పోలిష్ సాహిత్యంలో అత్యున్నంతంగా భావించబడుతున్న ప్రచురించబడిన పుస్తకాలు పోలిష్ సంప్రదాయ ప్రజలు వ్రాసినవి కాదని భావిస్తున్నారు. గాలస్ అన్నోమస్ అనే ఒక విదేశీ సన్యాసి, చరిత్రకారుడు పోలండు దాని భూభాగాలను వివరణతో అందించిన రచన ఇందుకు అత్యున్నత ఉదాహరణగా ఉంది.^[210]

పోలాండు సంస్కృతి, వారసత్వం వెలుగులోకి తీసుకువచ్చిన ఆడమ్ మిసివిచ్జ్. అతని ఇతిహాసం పాన్ తడియాస్జ్ పోలిష్ సాహిత్యంలో ఉత్తమ రచనగా భావిస్తారు

పోలిష్ భాషలో తొలి డాక్యుమెంట్ చేసిన పదబంధం "డే యుత్ ఐయా పిబ్రుస్సా, ఎ టి పోజివాయి" ("నాన్ను పిండిచేయనిచ్చి మీరు విశ్రాంతి తీసుకొండి"), పోలాండు ఆరంభకాల సంస్కృతిని ప్రతిబింబిస్తుంది.^[211] ఇది 1269 - 1273 మధ్య లిబెర్ ఫౌండేషన్స్ లాటిన్ భాష క్రానికల్‌లో పియోటర్ (పీటర్) అనే పేరుతో పిలిచారు. దీనిలో హెన్రీకో, సిలెసియాలో సిస్టెర్సియన్ మఠం చరిత్రను వర్ణించారు. వంద సంవత్సరాలు క్రితం బోహేమియన్ సెటిలర్ దీనిని వెలిబుచ్చాడు. క్వెర్న్-రాతితో అతని భార్య నిర్వహించిన విధి పట్ల కనికరం చూపిస్తూ వ్యక్తం చేయబడింది. ప్రపంచ యునెస్కో రికార్డు మెమొరీలో ఈ వాక్యం చేర్చబడింది.^[212]

Joseph Conrad is often regarded as one of the greatest novelists of all time. He was the author of popular books such as Nostromo and Heart of Darkness.

లాటిన్, పాత పోలిష్ భాషలలో మధ్యయుగానికి చెందిన నమోదిత హోలీ క్రాస్ ప్రసంగాలు, అలాగే క్వీన్ సోఫియా బైబిల్ (మొట్టమొదటి పోలిష్-భాష బైబిల్) ఉత్తమ పోలిష్ వ్రాతప్రతులు ఉన్నాయి.^[213] 1470 లలో స్థాపించబడిన " కస్పర్ స్టాబ్యు " ముద్రణాలయం మొదటి ముద్రణ గృహాలలో ఒకటిగా గుర్తించబడుతుంది. అదే సమయంలో పోలాండులో జాన్ హల్లర్ వాణిజ్య ముద్రణ మార్గదర్శకుడిగా పరిగణించబడ్డుతున్నాడు. హాలర్'స్ కలేన్డరియం క్రోకోవియన్స్ 1474 లో తయారు చేయబడిన ఒక ఖగోళ గోడ క్యాలెండర్ పోలండులో ఉనికిలో ఉన్న పురాతన ప్రింటుగా భావించబడుతుందొ.^[214]

13 వ శతాబ్దంలో లాటిన్లో పోలిష్ హిస్టారియోగ్రఫీని విస్తరించే తర్వాత విన్సెంట్ కడ్లూబ్, క్రాకోప్ బిషప్, 15 వ శతాబ్దంలో జాన్ డ్లోగోస్జ్లు వారసత్వం కొనసాగించారు.^[215] విడిచిపెట్టిన కోచనోవ్‌స్కీ మొకొలాజ్‌లా తన రచనల్లో చాలా భాగం పోలిషులో వ్రాసి మొదటి పోలిష్ పునరుజ్జీవనా రచయితలలో ఒకరిగా పేరు గాంచాడు.^[216] ఫిలిప్పో "కాలిమ్యాక్" బునాక్కోరిసి, కాన్రాడ్ సెల్లెస్, లారెంట్స్ కోర్వినస్ వంటి విదేశాలకు చెందిన ప్రఖ్యాత కవులు, రచయితలకు కూడా పోలాండ్ అతిధిగా ఉంది. లాటిన్ భాషను తన ప్రార్థనా సాధనంగా ఉపయోగించిన పోలిష్ రచయిత, క్లెయెన్స్ "ఇయాన్సియస్" జానికి ఆకాలంలోని అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందిన లాటిన్ కవిలలో ఒకరుగా పోప్ వద్ద సత్కారం అందుకున్నాడు. పోలిష్ పునరుజ్జీవనంలో జోహాన్నెస్ డన్తిస్కోస్, ఆండ్రూస్ ఫ్ర్రియస్ మోడ్రేవియస్, మతియాస్ సర్బివియస్, పియోటర్ స్కర్గ వంటి ఇతర రచయితలు గుర్తింపు పొందారు. ఈ కాలంలో పోలాండులో ప్రొటెస్టంట్ సంస్కరణలు ప్రారంభమయాయి. పోలిషు సంస్కరణ ప్రధాన పాత్ర వహించిన జాన్ లాస్కి ఇంగ్లాండ్ రాజు రెండవ ఎడ్వర్డ్ అనుమతితో 1550 లో లండన్ ఐరోపా ప్రొటెస్టంట్ సమాజం రూపొందించాడు.^[217]

పోలిష్ బారోక్ యుగంలో మతపరమైన, దైవసంబంధిత పోలిష్ సాహిత్యం, సాహిత్య ప్రక్రియలు జెస్యూట్లను అత్యధికంగా ప్రభావితం చేశాయి. ^[218] ప్రముఖ బారోక్ కవి జాన్ ఆండ్రెజ్జ్ మెర్స్‌స్టిన్ ప్రచురణలలో మారినిజాన్ని చేర్చాడు. గౌరవనీయమైన బరోక్యు రచయిత జెన్ క్రిజోస్ట్ పాసీక్ సార్యాటియన్ సంస్కృతిని ప్రతిబింబిస్తూ తన కథలు, స్మృతులతో పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్తులలో గుర్తింపు సాధించాడు.^[219] పోలిష్ ఎన్లైట్మెంటు సమయంలో సామ్యుల్ లిండే, హ్యూగో కోలెత్జ్, ఇజబెలా సెజార్టిస్కా, జూలియన్ యుర్సిన్ నైమెస్విచ్జ్, ఇద్దరు పోలిష్ చక్రవర్తులు (మొదటి స్టానిస్లావ్, రెండవ స్టానిస్లా ఆగస్టస్లు సాహిత్యరంగంలో ఆధిపత్యం వహించారు. 1776 లో ఇగ్నేసీ క్రాస్కికి వాసిన " ది అడ్వెంచర్స్ ఆఫ్ మిస్టర్ నికోలస్ విస్మోం " మొదటి నవల పోలిషు సాహిత్యంలో ఒక మైలురాయిగా నిలిచింది.^[220]

1910 ముద్రితమైన నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత హెన్రీక్ సియన్కివిజ్చే వ్రాసిన చారిత్రక నవల " నీరోస్ ప్యాలెసులో బాంకెట్ " క్వో వాడిస్ ముద్రణకు ఉదాహరణగా ఉంది

అత్యుత్తమమైన పోలిష్ రొమాంటిజంలో విదేశీ విభజనల సమయంలో రచనలు సాగించిన - ఆడం మిసివిచ్జ్, జూలియస్ స్లోవాకీ, జగ్మ్ంట్ క్రాసన్స్కీ "త్రీ బార్డ్స్" - పేరుతో ముగ్గురు జాతీయ కవులుగా గుర్తించబడ్డారు.^[221] ఆడమ్ మిసివిచ్జ్ గొప్ప పోలిష్, స్లావిక్, యూరోపియన్ కవులలో ఒకడుగా విస్తారంగా గుర్తించబడ్డారు.^[222][223] అతను వ్రాసిన " పాన్ తడ్యూజ్ " పురాణ కావ్యం పోలిష్ సాహిత్యంలో ప్రధాన రచనగా గుర్తింపు పొందింది.

నాటకరచయిత అపోలో కొర్జెన్యోవ్స్కీ కుమారుడు పోలిష్ గద్య కవి అయిన " జోసెఫ్ కాన్రాడ్ " తన ఆంగ్ల భాషా నవలలతో, పోలిష్ అనుభవాలను వర్ణిస్తూ అందించిన సమాచారంతో ప్రపంచవ్యాప్త కీర్తి గడించాడు.^[224][225] కాన్రాడ్ వ్రాసిన హార్ట్ ఆఫ్ డార్కునెస్, నాస్ట్రోమో, విక్టరీ వంటి నవలలు అత్యుత్తమ రచనలలో ఒకటిగా ప్రశంశించబడ్డాయి. కాంరాడ్ గొప్ప నవలా రచయితగా గుర్తింపు గడించాడు.^[226][227]

20 వ శతాబ్దంలో ఐదుగురు పోలిష్ నవలా రచయితలు, కవులకు (కోవో వాడిస్, వాలాడిస్లా రెమొంట్ ది పసాన్ట్స్, ఐజాక్ బషీవిస్ సింగర్, సెస్సలే మిలోస్జ్, విస్లావా స్జిమ్బోర్స్కాలకు) సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతి లభించింది.^[228][229]

రచయతలు, రచయిత్రులు

• క్లెమెంటినా హాఫ్మనోవా
• జుజన్నా పోలీనా
• జోఫియా చడ్జీ
• టెక్లా తెరెసా లూబియెన్స్కా

చలన చిత్రరంగం

Andrzej Wajda was one of the greatest Polish film directors, and the recipient of a Honorary Oscar, the Palme d'Or, as well as Honorary Golden Lion and Golden Bear Awards.

సినిమాటోగ్రఫీ చరిత్ర ప్రారంభంలోనే పోలిష్ సినిమా చరిత్ర కూడా ప్రారంభం అయింది. పోలాండుకు చెందిన దర్శకులు, చలన చిత్ర నిర్మాతలు, కార్టూనిస్టులు, నటులు హాలీవుడ్లో ఘనవిజయాలు సాధించి అంతర్జాతీయ కీర్తి గడించారు. అంతేకాక సృజనాత్మకత కలిగిన పోలిషు కళాకారులు ప్రపంచ సినిమాటోగ్రఫీ, ఆధునిక టెలివిజన్ అభివృద్ధిలో కీలక పాత్ర పోషించారు. రోమన్ పొలాన్‌స్కీ, ఆండ్రెజ్ వాజ్డా, శామ్యూల్ గోల్డ్విన్, వార్నర్ బ్రదర్స్ (హ్యారీ, ఆల్బర్ట్, సామ్, జాక్), మాక్స్ ఫ్లీషర్, లీ స్ట్రాస్బెర్గ్, అగ్నిస్జ్కా హాలండు, క్రిజిటోఫ్ క్లిస్లోవ్‌స్కీ వంటి ప్రముఖ దర్శకులు, నిర్మాతల వంటి చలనచిత్ర రంగానికి చెందిన ప్రముఖులు పోలాండు చలనచిత్ర అభివృద్ధి కొరకు కృషి చేసారు.

19 వ శతాబ్దంలో పోలాండ్ విభజన కలం అంతా కజిమిర్జ్ ప్రొస్‌జిన్‌స్కి వంటి పలు ఔత్సాహిక ఆవిష్కర్తలు ప్రొజెక్టర్ నిర్మించడానికి ఆసక్తి చూపించారు. 1894 లో ప్రొస్‌జిన్‌స్కి విజయవంతంగా ప్రపంచంలో మొదటి కెమెరాలలో ఒకటైన ప్లియోగ్రాఫ్ రూపొందించాడు. లూమియెర్ బ్రదర్స్ వారి పేటెంటు నమోదు చేయడానికి ముందే ఈ కెమెరాతో ఛాయాచిత్రాలు, ప్రాజెక్టెడ్ చిత్రాలను చిత్రీకరించడానికి ఉపయోగించబడింది. ^[230]

అతను మొదటి చేతితో నిర్వహించే చలన చిత్ర కెమెరా ఏరోస్కోప్ ఆవిష్కరించి పేటెంటును పొందాడంలో విజయం సాధించాడు. 1897 లో జాన్ స్జెస్పనిక్ టేలెక్ట్రోస్కోప్ ఆవిష్కరించి బ్రిటీష్ పేటెంటును పొందాడు. సూదూరప్రాంతాల నుండి వీక్షించడానికి అనువుగా ప్రొటోటైప్ టెలివిజన్ సులభంగా చిత్రం, ధ్వని ప్రసారం చేసింది. రాబోయే సంవత్సరాల్లో తగిన పరికరాలు, సాంకేతిక అభివృద్ధిని కనుగొన్న తరువాత అప్పటి-అసాధ్యం అనుకున్న అతను భావన నిజం అయ్యింది.^[230]

అంతర్గత యుద్ధం కొనసాగుతున్న కాలంలో పోలిష్ సినిమా వేగంగా అభివృద్ధి చెందింది. శబ్ధరహిత చలన చిత్రం కాలంలో నటుడు పోలిష్, నటి పోలా నెగ్రి ప్రఖ్యాతి గడించారు. ఈ సమయంలో యిడ్డిష్ సినిమా కూడా పోలాండ్లో ఆవిర్భవించాయి. యుద్ధం ముందు పోలిష్ సినిమాటోగ్రఫీలో ది డబ్బాక్ (1937) వంటి యూదు భాషలతో కూడిన యిడ్డిష్ భాషా చిత్రాలు ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి. 1945 లో ప్రభుత్వం " ఫిలిం పోల్కీ "ని స్థాపించింది. దర్శకుడు అలెగ్జాండర్ ఫోర్డ్ నిర్వాహకత్వంలో ప్రభుత్వ-నిర్మాణ చిత్రాలు, పంపిణీ వ్యవహారాలు నిర్వహించబడ్డాయి. ఫోర్డు ఆధ్వర్యంలో నిర్మించబడిన నైట్స్ ఆఫ్ ట్యుటోనిక్ ఆర్డర్ (1960) చిత్రాన్ని సోవియట్ యూనియన్, చెకోస్లోవేకియా, ఫ్రాంసు దేశాలలో మిలియన్ల మంది వీక్షించారు.^[231]

2015 లో ఇడా చిత్రంతో పవెల్ పాలికోవ్స్‌స్కీ ఉత్తమ విదేశీ భాషా చిత్రంగా అకాడమీ అవార్డును గెలుచుకునాడు.^[232] పోలిష్ ఆస్కార్ విజేత రోమన్ పొలాన్‌స్కీ చిత్రం "ది పియానిస్ట్", నైఫ్ ఇన్ ది వాటర్ వంటి ఇతర పోలిషు కళాకారులు అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందారు.

మాధ్యమం

Headquarters of the publicly funded national television network TVP in Warsaw

పోలాండులో అనేక మాధ్యమ కేంద్రాలు ఉన్నాయి. వీటిలో జాతీయ టెలివిజన్ ఛానళ్ళు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. పోలాండు ప్రభుత్వ ప్రసార సంస్థగా టి.వి.పి. పనిచేస్తుంది. ఈ సంస్థ మొత్తం ఆదాయంలో మూడో వంతు " రిసీవర్ లైసెన్స్ " నుండి లభిస్తుంది. మిగిలిన ఆదాయం వాణిజ్య ప్రసారాలు, స్పాన్సర్షిప్ల నుండి లభిస్తుంది. ప్రభుత్వ టెలివిజన్ టి.వి.పి. 1, టి.వి.పి. 2 అనే రెండు ప్రధాన ఛానళ్ళను కలిగి ఉంది. అలాగే ప్రభుత్వం చనెళ్ళు 16 వాయివ్షిప్లను (టి.వి.పి. 3) ప్రతి ప్రాంతీయ కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తుంది. ఈ సాధారణ చానెళ్ళు అదనంగా టి.వి.పి. స్పోర్ట్, టి.వి.పి. హిస్టోరియా, టి.వి.పి. కల్ట్యురా, టి.వి.పి. రోజ్రివాకా, టి.వి.పి. సీరియల్, టివిపి పోలెనో వంటి అనేక తరహా కార్యక్రమాలను టి.వి.పి. నిర్వహిస్తుంది. రెండవ చానెల్ విదేశాల్లో పోలిష్ ప్రవాసుల కొరకు పోలిషు భాషలో టెలివిజన్ ప్రసారాలను అందిస్తుంది.

కటోవిస్లోని ఒక eSports వీడియో గేమ్ టోర్నమెంట్

పోలాండులో పోల్సాట్ న్యూస్, పోల్స్టాట్ న్యూస్ 2, టివిపి ఇంఫో, టి.వి.ఎన్. 24, టి.వి.ఎన్. బిజినెస్, టి.వి. రిపబ్లిక్ వంటి అనేక 24-గంటల న్యూస్ ఛానెళ్ళు ఉన్నాయి.

పోలాండులో గజెటా వైబొర్స్‌జా ( "ఎన్నికల గెజిట్"), ర్జెస్జ్‌పొస్పొలిటా ( "రిపబ్లిక్") గజెటా పొల్స్కా కాడ్జియన్నే ( "పోలిష్ డైలీ వార్తాపత్రిక") దినపత్రికలు ఉన్నాయి. ఫాక్టు, సూపర్ వంటి టేబులాయ్డు పత్రికలు ఉన్నాయి. 1920 లో స్థాపించబడిన రజెస్జొపొపొలిటా ఇప్పటికీ దేశంలోని పురాతన వార్తాపత్రికల్లో ఒకటిగా ఉంది. వీక్లీలలో టిగోడోనిక్ అంగోరా, డబల్యూ సిసీ, పాలిటికా, వ్రోప్రస్ట్, న్యూస్ వీక్ పోల్స్కా, గోస్క్ నైడ్జినినీ, గెజీతా పోల్స్క ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి.

స్టూడియోలు వందల సంఖ్యలో ఉండటంతో పోలాండు ఐరోపాలో వీడియో గేమ్ డెవలపర్లుకు ఒక ప్రధాన కేంద్రంగా ఆవిర్భవించింది. వీటిలో సి.డి. రివైవ్ ప్రాజెక్ట్, టెక్లాండు, సి.ఐ. గేమ్స్, పీపుల్ కాన్ ఫ్లై అత్యంత విజయవంతంగా ఉన్నాయి.^[233] పోలాండ్లో అభివృద్ధి చేయబడిన " సిరీస్లో ది వైచర్ " అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన వీడియో గేమ్‌గా ఉంది.^[234] ఇతర క్రీడలలో బులెట్‌స్ట్రోం, జ్యూరెజ్‌కాల్ కాల్, పెయిన్‌కిల్లర్, డెడ్ ఐలాండు, లార్డ్స్ ఆఫ్ ది ఫాలెన్, ది వానిషింగ్ ఆఫ్ ఏతాన్ కార్టర్, స్నిపర్ ఘోస్ట్ వారియర్, డైయింగ్ లైట్, షాడో వారియర్, గియర్స్ ఆఫ్ వార్: జడ్జిమెంటు, అబ్జర్వర్, ఫియర్, సైబర్ పంక్ 2077 పొరలు ప్రజాదరణ కలిగి ఉన్నాయి.^[235][236] కటోవిస్ ఇంటెల్ ఎక్స్ట్రీమ్ మాస్టర్స్ ప్రపంచంలోని అతి పెద్ద ఎస్పోర్టు కార్యక్రమాలలో ఒకటిగా ఉంది.^[237]

ఆహారసంస్కృతి

Selection of hearty traditional comfort food from Poland including bigos, cabbage rolls, żurek, pierogi, oscypek and specialty breads

పోలీస్ చరిత్ర కారణంగా పోలిష్ వంటకాలు శతాబ్దాలుగా ప్రంపంచప్రజల దృష్టిని ఆకర్షించాయి. పోలిష్ వంటలు ఇతర సెంట్రల్ ఐరోపా వంటకాల తయారీ విధానాలను (ముఖ్యంగా జర్మన్, ఆస్ట్రియన్ ) స్వీకరించింది.^[238] అలాగే యూదు, ^[239] బెలారసియన్, ఉక్రేనియన్, రష్యన్,^[240] ఫ్రెంచ్, ఇటాలియన్ వంటకాల తయారీ విధానాలతో పలు సారూప్యాలను కలిగి ఉన్నాయి.^[241] మాంసాహారాలు (ముఖ్యంగా పంది మాంసం, కోడి మాసం, గొడ్డు మాంసం (ప్రాంతంపై ఆధారపడి ఉంటుంది), శీతాకాలపు కూరగాయలు (డిష్ బియోలోస్లో క్యాబేజీ),మసాలా దినుసులు ఉంటాయి.^[242] ఇది పలు రకాల నూడుల్స్ ఉపయోగంలో కూడా ప్రత్యేకత కలిగి ఉంది. వీటిలో అత్యంత ముఖ్యమైనవి కలుస్కి, కాష వంటి కాయలు (పోలిష్ పదమైన కాస్జా).^[243] పోలిష్ వంటకాలు అత్యధికంగా క్రీమ్, గుడ్లు చాలా ఉపయోగిస్తుంది. మెట్లెస్ క్రిస్మస్ ఈవ్ విందు (విగిలియా) లేదా ఈస్టర్ అల్పాహారం వంటి ఉత్సవ భోజనాలు సంపూర్ణంగా సిద్ధం చేయడానికి కొన్ని రోజుల నుండి సన్నాహాలు జరుగుతుంటాయి.^[244]

పోలాండులో ఉద్భవించిన ఈస్టెడ్ గోధుమ పిండితో చేసిన బేగెల్స్

ప్రధాన ఆహారంలో సాధారణంగా మాంసకృత్తులు, రొట్టె, కోడి లేదా కొటెట్ స్నాబ్లో (రొట్టె పంది కట్లేట్), కూరగాయలు, సైడ్ డిషెస్, సలాడ్లు వంటివి ఉంటాయి. వాటిలో సర్వోవ్వా (సౌయెర్క్రౌట్), సైడ్ డిషెస్ సాధారణంగా బంగాళాదుంపలు, బియ్యం లేదా కాస్జా (తృణధాన్యాలు) ఉంటాయి. భోజనాలు సెర్నిక్,మెకోయిక్, (ఒక గసగసాల సీడ్ పేస్ట్రీ) టీ వంటివి ఉంటాయి.

పోలిష్ జాతీయ వంటలలో బిగోలు, పైరోగి, కైల్బాసా, కొట్లెట్ స్కాబొవీ (బ్రెడ్ కట్ లెట్), గొలాబ్కీ (క్యాబేజీ రోల్స్), జ్రాజీ (రౌలేడ్), పీజెన్ రోస్టు, జుప్పా ఓగోవర్కో (పుల్లని దోసకాయ సూప్), జుఫా గ్రజిబొవా (పుట్టగొడుగు సూప్, పుట్టగొడుగు నార్త్ అమెరికన్ క్రీమ్ నుండి చాలా భిన్నంగా ఉంటుంది), జుపా పొమిడోర్వా (టమోటా సూప్) ^[245] రొసొయి (వివిధ రకాల మాంసం ఉడకబెట్టిన పులుసు), జురెక్ (పుల్లని ర్యే సూప్), ఫ్లాకి (ట్రిప్ సూప్), బార్స్‌జెజ్, చియోడింక్ వంటి ఇతర ఆహారాలు ఉన్నాయి.^[246]

హనీ మేడ్ వంటి సాంప్రదాయ మద్య పానీయాలతో 13 వ శతాబ్దం నుంచి బీర్, వైన్, వోడ్కా (పాత పోలిష్ పేర్లలో ఒకోయిటా, గోర్జాల్కా ఉన్నాయి) వంటి మద్యపానీయాలు దేశం అంతటా వాడుకలో ఉన్నాయి. వోడ్కా అనే పేరు మొట్టమొదటి లిఖిత పూర్వకంగా పోలాండులో ప్రస్తావించబడింది.^[247] బీరు, వైను ప్రస్తుతం అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన మద్య పానీయాలుగా ఉన్నాయి. 1980-98 సంవత్సరాలలో వోడ్కా మరింత ప్రజాదరణ పొందంది.^[248] 19 వ శతాబ్దం నుండి పోలిష్ సమాజంలో టీ సాధారణ పానీయంగా ఉండిపోయింది. అదే సమయంలో 18 వ శతాబ్దం నుండి కాఫీ అత్యంత ఆదరణ పొందిన పానీయంగా ఉంది. 20 వ శతాబ్దం చివరి నాటి నుండి ఫాస్ట్ ఫుడ్ చైన్స్, అలాగే మజ్జిగ, సౌర్డ్ మిల్క్, కెఫిర్ వంటి ఇతర మినరల్ వాటర్, పండ్ల రసాలు, శీతల పానీయాలకి ప్రసిద్ధి చెందినవి.

క్రీడలు

The National Stadium in Warsaw, home of national football team, and one of the host stadiums of Euro 2012

వాలీబాల్, అసోసియేషన్ ఫుట్ బాల్ అంతర్జాతీయ పోటీల గొప్ప చరిత్రతో దేశంలోని అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడలుగా ఉన్నాయి. ^[249][250] పోలాండులో ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్, బాస్కెట్బాల్, హ్యాండ్బాల్, బాక్సింగ్, ఎం.ఎం.ఎ, మోటార్సైకిల్ స్పీడ్‌వే, స్కై జంపింగ్, క్రాస్ కంట్రీ స్కీయింగ్, ఐస్ హాకీ, టెన్నిస్, ఫెన్సింగ్, స్విమ్మింగ్, వెయిట్ లిఫ్టింగ్ ఇతర ప్రసిద్ధ క్రీడలు ప్రజాదరణ కలిగి ఉన్నాయి. పోలాండుకు చెందిన అత్యంత ముఖ్యమైన క్రీడాకారులలో రాబర్ట్ లెవాండోస్కీ, లుకాస్ పోడోల్స్కి, జ్బిగ్నియో బోనిక్, జోవన్నా జేడ్జేజెజిక్, మార్సిన్ గోర్టాట్, రాబర్ట్ క్యూబికా, అగ్నిస్జ్కా రాడ్వాన్స్కా, కమిల్ స్టోచ్, జస్టినా కోవల్క్జిక్, ఇరీనా స్జివిన్‌స్కా ఉన్నారు.

పోలాండ్ లో ఫుట్బాల్ బంగారు శకం 1970 లలో సంభవించింది. 1980 ల ప్రారంభంలో పోలిష్ జాతీయ ఫుట్బాల్ జట్టు 1974 లో, 1982 టోర్నమెంట్లలో మూడవ స్థానంలో నిలిచిన అయినప్పటికీ ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్ పోటీలలో ఉత్తమ ఫలితాలను సాధించింది. 1976, 1976, 1972 వేసవి ఒలింపిక్సులలో రెండు వెండి పతకాలు, ఫుట్బాల్ క్రీడలో బంగారు పతకాన్ని గెలుచుకున్నారు. పోలాండు ఉక్రెయిన్తో కలిసి 2012 లో యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. యూరోపియన్ ఫుట్బాల్ ఛాంపియన్షిప్పు క్రీడకు ఆతిథ్యమిచ్చింది.^[251]

స్పీడ్వే ఎక్స్ట్రాలలిగాలో మోటార్ సైకిల్ స్పీడ్వే (జుజెల్) రేసు

పోలిష్ పురుషుల జాతీయ వాలీబాల్ జట్టు ప్రపంచంలోని 3 వ స్థానంలో ఉంది. వాలీబాల్ జట్టు ఎఫ్.ఐ.వి.బి, 1974 ఎఫ్.ఐ.వి.బి క్రీడలలో రెండు బంగారు పతకాలను, ఒలింపిక్ 1976 లో (మాంట్రియల్‌లో) రెండు బంగారు పతకాలు గెలుచుకుంది. 1974, 2014 లో ఎఫ్.ఐ.వి.బి. క్రీడలకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. హోస్ట్ చేయబడింది.^[252] మరియజ్ పుడ్జియానోవ్‌స్కీ అత్యంత శక్తివంతమైన పురుషుడుగా గుర్తించబడుతూ ఉన్నాడు. ప్రపంచంలోని అత్యంత శక్తివంతమైన పురుషుల టైటిల్సును అత్యధికంగా గెలుచుకున్నాడు. 2008 లో ఐదోసారి ఈ ఘనతను గెలుచుకున్నాడు. మొదటి పోలిష్ ఫార్ములా వన్ డ్రైవర్, రాబర్ట్ క్యూబికా పోలాండుకు ఫార్ములా వన్ రేసింగ్ గురించి అవగాహన కలిగించింది. అతను 2008 కెనడియన్ గ్రాండ్ ప్రిక్సులో గెలుపొందాడు. 2011 లో క్రాష్ తరువాత ర్యాలీ చేసాడు. అతను ఎఫ్ 1 కార్లను డ్రైవ్ చేయలేకపోయాడు.^[253] అతను " స్పీడ్‌వే వరల్డ్ టీం కప్ " చాంపియన్‌షిప్స్ మూడుమార్లు (2009,2010,2011) గెలిచాడు.^[254][255]

పర్వతారోహణలో పోలిషుప్రజలు గుర్తించతగినంత సాధనచేసారు. ప్రత్యేకంగా హిమాలయాలలో, శీతాకాలంలో " ఎయిట్ తౌజెండర్ " వంటి పర్వతారోహణలో పోలిషు క్రీడాకారులు ముఖ్యమైన పాత్ర చేపట్టాయి. పోలిష్ అధిరోహకులు జెర్జీ కుకుచ్జ్కా, క్రిజిటోఫ్ వీలీకి, పియోటర్ పుస్టెల్నిక్, ఆండ్రెజ్జవాడా, మాకీజ్ బెర్బెకా, అర్టూర్ హాజెర్, ఆండ్రెజ్జ్ జోజో, వోజ్సీచ్ కుర్టికా, మహిళలు వండ రుట్కివిజ్, కింగ్ బారనోవ్‌స్కా అత్యంత ప్రాబల్యత కలిగి ఉన్నారు. పోలిష్ పర్వతాలు దేశంలోని పర్యాటక ఆకర్షణలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. హైకింగ్, క్లైంబింగ్, స్కీయింగ్, మౌంటైన్ బైకింగ్ ప్రతి సంవత్సరం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అనేక మంది పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తాయి.^[121] చేపల వేట, పడవ నడపడం, కయాకింగ్, సెయిలింగ్, విండ్‌సర్ఫింగ్ ముఖ్యంగా దేశంలోని ఉత్తర ప్రాంతాలలో వాటర్ స్పోర్ట్స్ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన వేసవి వినోద కార్యక్రమాలుగా ఉన్నాయి.^[256]

ఫ్యాషన్ డిజైన్

Reserved is Poland's most successful clothing retailer, operating over 1,700 stores across the world.

పోలాండులో ఫ్యాషన్ ఎప్పుడూ జాతీయ గుర్తింపు పొందిన ముఖ్యమైన అంశంగా ఉంటుంది. ప్రపంచంలోని అత్యంత సొగసైన, ఉత్తమ వస్త్రధారణ చేసే దేశాలలో పోలాండు ఒకటిగా ఉంది.^[257] పోలిష్ ఫ్యాషన్ పరిశ్రమ ఫ్రాన్సు, ఇటలీ పరిశ్రమలతో సమానమైనది కాకపోయినా ప్రపంచస్థాయి ధోరణులలో వస్త్రధారణ అలవాట్లకు ఇది దోహదపడింది. అంతేకాకుండా అనేకమంది పోలిష్ డిజైనర్లు, స్టైలిస్టులు ఆవిష్కరించిన అందం సౌందర్య సాధనాలను జీవితకాల వారసత్వం ఇప్పటికీ వాడుకలో ఉన్నాయి.

పొరుగు దేశాలు, మధ్యప్రాచ్యం వంటి విదేశీ ప్రభావం కారణంగా చరిత్రవ్యాప్తంగా పోలాండు లోని దుస్తుల శైలులు తరచూ మారుతూ ఉన్నాయి. భౌగోళిక స్థావరం కారణంగా, పోలాండ్ పశ్చిమ దేశాలకు ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం, క్రిమియన్ ఖానేట్, పర్షియా దేశాలను అనుసంధానించే ఒక వర్తక మార్గంగా ఉండేది. ఈ కాలంలోనే అనేక అలవాట్లను గ్రహించటానికి (ఆకాలంలో మధ్యప్రాచ్యంలో ఉండే) పోల్సు ప్రజలకు అవకాశం లభించింది. ఉన్నత-శ్రేణి ఉన్నత వర్గీయ ప్రముఖులు ఓరియంటల్ శైలి దుస్తులను ధరించే వారు.^[258] ఈ దుస్తులలో అర్మేనియన్ వర్తకులు జుపాన్, డెలియా, కొంటస్జ్, కరేబెల అని పిలవబడే ఒక రకం కత్తి, తీసుకువచ్చారు. సంపన్న పోలిష్ మతాధికారులు కూడా తమ న్యాయస్థానాలలో నిర్బంధిత టాటార్స్, జనిసరీలను ఉపయోగించారు. ఇది జాతీయ దుస్తులను ప్రభావితం చేసింది.^[258] ప్రస్తుతం పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్తులలో విస్తారమైన బహుళసాంస్కృతిక "సర్మాటిజం" సిద్ధాంతం అభివృద్ధి చేయబడింది.

Helena Rubinstein by Paul César Helleu (c. 1908)

18 వ శతాబ్దంలో పోలిష్ జాతీయ దుస్తులు, పోలాండు ఫ్యాషన్, పురాతనత్వం కూడా వెర్సైల్లెస్ రాజాస్థానానికి చేరుకుంది. పోలిషు దుస్తులను ప్రేరేపించిన కొన్ని ఫ్రెంచ్ దుస్తులకు ప్రేరణ కలిగించిన పోలిషు దుస్తులను " అ లా పొలొనైస్ " ("పోలిష్-శైలి") అని అంటారు. ^[259] మరొక ముఖ్యమైన ఉదాహరణ విట్చౌరా, ఇది కాలర్, పొడవైన చేతులతో ఉంటుంది. దీనిని బహుశా నెపోలియన్ పోలిష్ ఉంపుడుగత్తె " మరియా వాల్యుస్కా " పరిచయం చేసింది. ^[260] 1999 లో స్థాపించబడిన " రిజర్వుడు " పోలాండు ఉత్తమ రిటైల్ బట్టల దుకాణ సముదాయం ఇది 19 దేశాల్లో 1,700 రిటైల్ దుకాణాలను నిర్వహిస్తుంది.^{[261][262][263]} 2016 లో లండన్లో ఆక్స్ఫర్డ్ స్ట్రీట్లో మాజీ బి.హెచ్.ఎస్. దుకాణంలో ఐరోపాలో అత్యంత ప్రతిష్ఠాత్మకమైన, అత్యంత రద్దీగా ఉండే షాపింగ్ ప్రమోటరు రిజర్వ్ చేయబడుతుందని ప్రకటించబడింది.^[264]

20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో కాంగ్రెస్ పోలెండులో అభివృద్ధిదశలో ఉన్న ఫ్యాషన్, సౌందర్య సాధనాల పరిశ్రమల మీద యునైటెడ్ కింగ్డం, యునైటెడ్ స్టేట్స్ వంటి పాశ్చాత్యదేశాలు అధికంగా ఆధిపత్యం వహించాయి. ఇది ఈ దేశాల్లో ఉపాధి కల్పించడానికి, కాలిఫోర్నియాలో " మాక్స్ ఫాక్టర్ " సౌందర్య సాధనాల సంస్థను రూపొందించడానికి పోలిష్ బ్యూటీషియన్ " మాస్మిలియన్ ఫక్టోరోవిచ్ " ప్రేరేపించింది. 1920 లో ఫక్టోవోవిక్జ్ ఆవిష్కరించిన " టొ మేక్ అప్ " అనే పదంలోని మేక్ అప్ ప్రస్తుతం "సౌందర్య సాధనాల" ప్రక్రియలో ప్రత్యామ్నాయంగా ఉపయోగించబడుతుంది.^[265] ఆధునిక కనురెప్పల పొడిగింపులను కనిపెట్టిన గ్లోరియా స్వాన్సన్, పోలా నెగ్రి, బెట్టే డేవిస్, జోన్ క్రాఫోర్డ్, జుడీ గార్లాండ్ సమకాలీన హాలీవుడ్ కళాకారులకు సేవలను అందించడం ద్వారా కూడా ఫక్టోరోవిచ్ ఖ్యాతి గడించింది.^[266][267]

హెలెనా రూబిన్స్టీన్ ఇన్కార్పొరేటెడ్ కాస్మెటిక్స్ కంపెనీ స్థాపకురాలైన హెలెనా రూబిన్‌స్టీన్ సౌందర్య సాధనాల అభివృద్ధికి దోహదం చేసిన పోలిషు మహిళగా ప్రపంచంలోని అత్యంత సంపన్నమైన మహిళలలో ఒకరిగా ^[268] ఎల్ 'ఓరియల్" కొనుగోలు చేసింది.^[269] రూబిన్స్టీన్ వివాదాస్పదమైన వాఖ్యలలో " అసహ్యమైన మహిళలు ఉండరు. ఉండేఫి కేవలం సోమరివారు మాత్రమే " అనేది ఒకటి.^[269]

1983 లో ఇంగ్లాంటు కాస్మటిక్స్ స్థాపించబడింది. ఇది న్యూయార్క్ సిటీ, లండన్, మిలన్, దుబాయ్, లాస్ వెగాస్ వంటి నగరాలలో రిటైల్ సెలూన్లను స్థాపించి ప్రపంచవ్యాప్తంగా 700 ప్రదేశాల్లో పోలాండు సౌందర్య ఉత్పత్తులను అత్యధికంగా విక్రయిస్తుంది.^[270][271]

దర్శనీయ ప్రదేశాలు

మాసూరియన్ సరస్సులు

పోలెండ్ దేశంలో దాదాపు 3000 సరస్సులు ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా మాసూరియా సరస్సు యాత్రికులకు స్వర్గం లాంటిది. దట్టమైన అడవులు, సరస్సులను కలిసే చిన్న చిన్న నదులతో ప్రయాణికులకు ఎంతో అందంగా కనబడుతుంది. ఈ సరస్సు పోలెండ్ దేశానికి ఉత్తరంలో, లిథువేనియా, రష్యా దేశాల సరిహద్దులలో ఉంది. ఇక్కడ అందమైన గుహలు, అందమైన చర్చిలు, గతరాజుల నివాస భవనాలు ఎన్నో కనబడతాయి. ఈ ప్రదేశమే ఒకప్పుడు హిట్లర్ యుద్ధకేంద్రంగా వెలుగొందింది.

స్లోవిన్‌స్కీ ఇసుక తిన్నెలు

దేశానికి ఉత్తర భాగంలో స్లోవెన్‌స్కీ జాతీయ పార్కులో ఈ ఇసుక తిన్నెలు దర్శనమిస్తాయి. ఎవరో తీర్చిదిద్దినట్లుగా కనబడే ఈ ఇసుక తిన్నెలు చూపరులను ఎంతో ఆశ్చర్యానికి గురిచేస్తాయి. పక్కనే బాల్టిక్ సముద్రం ప్రశాంతంగా కనబడుతుంది. ఈ ఇసుక తిన్నెలు గాలి వీచడం ద్వారా ఏర్పడతాయి. ఇవి ఒక్కొక్కసారి 30 మీటర్లు ఎత్తు వరకు ఏర్పడతాయి.

క్రాకోవ్ నగరం

పోలెండ్ దేశంలో ఉన్న అత్యంత పురాతన నగరాలలో ఇది ఒకటి. ఇది విస్తులా నదీతీరంలో నిర్మింపబడింది. లెస్సర్ పోలెండ్ ప్రాంతంలో ఉంది. సా.శ. 7వ శతాబ్దంలో ఇది మొదటగా నిర్మింపబడిందని చరిత్ర చెబుతోంది. 9వ శతాబ్దంలో స్లావోనిక్ ఐరోపా దేశాలతో గొప్ప వ్యాపార కేంద్రంగా విలసిల్లింది. ఇక్కడ ఎనిమిది మిలియన్లకు పైగా జనాభా ఉంది.

1978లో ఈ నగరాన్ని యునెస్కో సంస్థ ప్రపంచ వారసత్వ నగరంగా ప్రకటించింది. ఈ నగరంలో వావెల్ కెథడ్రాల్, రాయల్ కేజిల్, ఎప్పుడూ నిండుగా పారుతూ ఉండే విస్తులా నది, సెయింట్ మేరీస్ బాసిలికా, జగిలోనియన్ విశ్వవిద్యాలయం, క్లాత్‌హల్, ప్యాలస్ ఆర్ట్, కనోనిక్జా వీధి, పావిలాన్ విస్పియన్‌స్కీ... ఇంకా మరెన్నో చూడదగ్గ స్థలాలు ఉన్నాయి.

వార్సా

ఇది పోలెండ్ దేశానికి రాజధాని. రెండో ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత ఈ నగరం అభివృద్ధిలో ఊపందుకుంది. ఐరోపా దేశాలలో గొప్ప టూరిస్ట్ నగరంగా ప్రసిద్ధి చెందింది. ప్రతి ఏటా లక్షలాది మంది ఈ నగర సందర్శనకు వస్తూ ఉంటారు. నగరం మధ్య నుండి విస్తులా నది పారుతూ ఉంటుంది. 13వ శతాబ్దంలో ఈ నగరం నిర్మించబడిందని చరిత్ర చెబుతోంది. నగరంలో చాలావరకు భవనాలు నాలుగైదు అంతస్తుల్లో రంగుల్లో కనబడతాయి. నగరంలోని పురాతన మార్కెట్ స్థలం అత్యంత పురాతనమైంది. ఇక్కడ అన్ని రకాల వస్తువులు లభ్యమవుతాయి. నగరంలో ఐరోపా సంస్కృతి బాగా కనబడుతుంది. నగరంలో ఓల్డ్‌టౌన్, రాయల్‌రూట్, చోపిన్ మ్యూజియం, జ్యుయిస్ ఘెట్టో మొదలైన ఎన్నోప్రదేశాలు చూపరులను ఆకట్టుకుంటాయి.

వ్రోక్లా ద్వీపకల్పాల నగరం

వ్రోక్లా నగరం దిగువ సిలేసియా ప్రాంతానికి రాజధాని. ఈ నగరం చిన్న చిన్న ద్వీపాల సముదాయం. ఒక్కొక్క ద్వీపాన్ని కలపడానికి ఒక వంతెన చొప్పున నగరం మొత్తంలో 100కు పైగా వంతెనలు కనబడతాయి. ఇది దేశానికి దక్షిణ-పశ్చిమ భాగంలో ఉంది. ఇదొక పురాతన నగరం. ఇక్కడే ఓద్రా నది ప్రవహిస్తుంది. దీని ఉపనదులే ఈ నగరాన్ని చిన్న చిన్న ద్వీపాలుగా మార్చేశాయి. ఈ నగరంలో మొత్తం 25 మ్యూజియాలు ఉన్నాయి. సెయింట్ జాన్ కెథడ్రాల్, నగరాన్ని ఆనుకొని సుడెటెన్ పర్వతాలు పరుచుకొని ఉండి చూడడానికి ఎంతో ఆహ్లాదంగా ఉంటాయి.

పరిపాలన

పరిపాలనా సౌలభ్యం కోసం దేశాన్ని 16 ప్రాంతాలుగా విభజించారు. ప్రాంతాన్ని పోలెండ్ భాషలో ‘వైవోడేషిప్’ అంటారు. ఈ 16 ప్రాంతాలను తిరిగి 379 పోవియట్‌లుగా, వీటిని మళ్ళీ 2478 జిమినాస్‌లుగా విభజించారు. 16 ప్రాంతాలు

West Pomeranian  Pomeranian  Warmian-Masurian  Podlaskie  Lubusz  Greater Poland  Kuyavian- Pomeranian  Lower Silesian  Opole  Silesian  Świętokrzyskie  Łódź  Masovian  Lublin  Lesser Poland  Subcarpathian

m:en:Voivodeship రాజధాని నగరాలు లేదా నగరం ఆంగ్లంలో పోలిష్ భాషలో గ్రేటర్ పోలెండ్ Wielkopolskie పోజ్‌నన్ కువాయియణ్-పొమెరేనియన్ Kujawsko-Pomorskie బిడ్‌గోసెజ్ / టోరున్ లెస్సర్ పోలెండ్ Małopolskie క్రాకో లోడ్జ్ Łódzkie లోడ్జ్ లోయర్ సిలేసియన్ Dolnośląskie వరోక్లా లుబ్లిన్ Lubelskie లుబ్లిన్ లుబుజ్ Lubuskie గొర్జొవ్ విల్కొ పోల్స్కీ / జిలోన గొర మాసోవియన్ Mazowieckie వార్సా ఒపోలే Opolskie ఒపోలె పోడ్‌లాస్కీ Podlaskie బైలిస్టాక్ పోమరేనియన్ Pomorskie జిడాన్సక్ సిలేసియన్ Śląskie కటోవైస్ సబ్‌కార్ఫాథియన్ Podkarpackie రెజెస్జొవ్ స్వీటోక్రిజస్కీ (Holy Cross) Świętokrzyskie కీలెస్ వార్మియన్-మాసూరియన్ Warmińsko-Mazurskie ఒలిస్టిన్ వెస్ట్‌పోమరేనియన్ Zachodniopomorskie సెజెసిన్

దేశంలో మొత్తం 20 పెద్ద నగరాలు, పట్టణాలు ఉన్నాయి. వాటిలో ముఖ్యమైనవి..

• వార్సా
• క్రాకో
• లోడ్జ్
• వరోక్లా
• పోజ్‌నన్
• జిడాన్సక్
• సెజెసిన్
• బిడ్‌గోసెజ్
• లుబ్లిన్
• కటోవైస్
• బైలిస్టాక్
• జిడినియా
• జెస్లోకోవా
• రాడోమ్
• సోస్నావిక్
• టోరున్
• కీలెస్
• గ్లివైస్
• జెస్‌జోన్
• జబ్‌రెజ్

చిత్రమాల

మూలాలు

1. "Concise Statistical Yearbook of Poland, 2008" (PDF). Central Statistical Office, Poland. 28 July 2008. Archived (PDF) from the original on 14 జూలై 2011. Retrieved 2008-08-12.
2. "Report for Selected Countries and Subjects".
3. Johnson, Lonnie R. (1996). Central Europe: enemies, neighbors, friends. Oxford University Press.
5. Piotr Stefan Wandycz (2001). The price of freedom: a history of East Central Europe from the Middle Ages to the present. Psychology Press. p. 66. ISBN 978-0-415-25491-5. Retrieved 13 August 2011.
6. Project in Posterum, Poland World War II casualties. Retrieved 20 September 2013.
7. Tomasz Szarota & Wojciech Materski, Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warsaw, IPN 2009, ISBN 978-83-7629-067-6 (Introduction online. Archived 1 ఫిబ్రవరి 2013 at the Wayback Machine)
8. Rao, B. V. (2006), History of Modern Europe Ad 1789–2002: A.D. 1789–2002, Sterling Publishers Pvt. Ltd.
9. Recap, Research (16 January 2009). "Japan, Turkey, Poland, Mexico the Rising World Powers?". Retrieved 23 July 2017.
10. "Bloomberg Businessweek: "How Poland Became Europe's Most Dynamic Economy" -". Archived from the original on 9 జూలై 2018. Retrieved 14 April 2017.
11. "How Poland Became Europe's Most Dynamic Economy". 27 November 2013. Retrieved 14 April 2017 – via www.bloomberg.com.
13. "Warsaw Stock Exchange, Poland, stocks, investing online – Fio bank". Retrieved 9 April 2017.
14. Veeke, Justin van der. "Developing Countries – isi-web.org". Archived from the original on 25 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 24 April 2017.
16. Numbeo Quality of Life Index 2015 Mid Year
17. "World's Safest Countries Ranked — CitySafe". Archived from the original on 15 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 14 April 2017.
18. "Poland 25th worldwide in expat ranking". Archived from the original on 6 నవంబరు 2018. Retrieved 14 April 2017.
19. "Poland's Education System: Leading in Europe". Retrieved 26 April 2017.
20. "Latest OECD education ranking places Poland 5th in Europe and 11th in the world. Polish schools given top grades". www.oslo.msz.gov.pl. Retrieved 5 July 2017.
21. Administrator. "Social security in Poland". Archived from the original on 12 మార్చి 2016. Retrieved 15 జనవరి 2018.
22. "Healthcare in Poland – Europe-Cities". Archived from the original on 24 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 24 April 2017.
24. Maciej Kosiński; Magdalena Wieczorek-Szmal (2007). Z mroku dziejów. Kultura Łużycka (PDF file, direct download 1.95 MB). Muzeum Częstochowskie. Rezerwat archeologiczny (Museum of Częstochowa). pp. 3–4. ISBN 978-83-60128-11-4. Retrieved 9 January 2013. Możemy jedynie stwierdzić, że kultura łużycka nie tworzyła jednej zwartej całości. Jak się wydaje, jej skład etniczny był niejednorodny.
25. Gerard Labuda (1992). Mieszko II król Polski: 1025–1034 : czasy przełomu w dziejach państwa polskiego. Secesja. p. 112. ISBN 978-83-85483-46-5. Retrieved 26 October 2014. ... w wersji Anonima Minoryty mówi się znowu, iż w Polsce "paliły się kościoły i klasztory", co koresponduje w przekazaną przez Anonima Galla wiadomością o zniszczeniu kościołów katedralnych w Gnieźnie...
26. Anita J. Prazmowska (13 July 2011). A History of Poland. Palgrave Macmillan. pp. 34–35. ISBN 978-0-230-34537-9. Retrieved 26 October 2014.
27. Knoll, Paul W.; Schaer, Frank, eds. (2003), Gesta Principum Polonorum / The Deeds of the Princes of the Poles, Central European Medieval Texts, General Editors János M. Bak, Urszula Borkowska, Giles Constable & Gábor Klaniczay, Volume 3, Budapest/ New York: Central European University Press, pp. 87–211, ISBN 963-9241-40-7
28. Dembkowski, Harry E. (1982). The union of Lublin, Polish federalism in the golden age. East European Monographs, 1982. p. 271. ISBN 978-0-88033-009-1.
29. Stanley S. Sokol (1992). The Polish Biographical Dictionary: Profiles of Nearly 900 Poles who Have Made Lasting Contributions to World Civilization. Bolchazy-Carducci Publishers. p. 60. ISBN 978-0-86516-245-7.
30. Britannica Educational Publishing (1 June 2013). Estonia, Latvia, Lithuania, and Poland. Britanncia Educational Publishing. p. 139. ISBN 978-1-61530-991-7.
31. Heiko Haumann (2002). A History of East European Jews. Central European University Press. p. 4. ISBN 978-963-9241-26-8.
33. Wróbel, Piotr (2004). "Poland". In Frucht, Richard C. (ed.). Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture. Vol. 1. ABC-CLIO. p. 10. ISBN 978-1-57607-800-6. Retrieved 8 April 2013. At the same time, when most of Europe was decimated by the Black Death, Poland developed quickly and reached the levels of the wealthiest countries of the West in its economy and culture.
39. Paul W. Knoll (15 March 2011). "Religious Toleration in Sixteenth-Century Poland. Political Realities and Social Constrains.". In Howard Louthan; Gary B. Cohen; Franz A. J. Szabo (eds.). Diversity and Dissent: Negotiating Religious Difference in Central Europe, 1500–1800. Berghahn Books. pp. 30–45. ISBN 978-0-85745-109-5.
41. Dembkowski, Harry E. (1982). The union of Lublin, Polish federalism in the golden age. East European Monographs, 1982. p. 271. ISBN 978-0-88033-009-1.
47. Gardner, Monica Mary (1942). The Rising of Kościuszko (Chapter VII) (Project Gutenberg). G. Allen & Unwin., ltd, 136 pages. {{cite book}}: |work= ignored (help)
48. Lukowski, Jerzy; Zawadzki, W. H. (2001). A Concise History of Poland. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. p. 313. ISBN 978-0-521-55917-1.
51. The Polish word "sanacja" is defined identically as "ł[aciński]: uzdrowienie (L[atin]: healing) in Słownik wyrazów obcych (Dictionary of Foreign Expressions), New York, Polish Book Importing Co., 1918 (8 years before Piłsudski's May Coup), p. 701; and in M. Arcta słownik wyrazów obcych (Michał Arct's Dictionary of Foreign Expressions), Warsaw, Wydawnictwo S. Arcta, 1947, p. 313. Słownik wyrazów obcych PWN (PWN Dictionary of Foreign Expressions), Warsaw, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, p. 665, defines the expression as follows: "sanacja łac. sanatio = uzdrowienie" (sanation, from Lat[in] sanatio = healing) 1. w Polsce międzywojennej — obóz Józefa Piłsudskiego, który pod hasłem uzdrowienia stosunków politycznych i życia publicznego dokonał przewrotu wojskowego w maju 1926 r.... (1. in interwar Poland, the camp of Józef Piłsudski, who worked in a military coup in May 1926 under the banner of healing politics and public life...) 2. rzad[ko używany]: uzdrowienie, np. stosunków w jakiejś instytucji, w jakimś kraju. (2. rare[ly used]: healing, e.g., of an institution, of a country.)
52. "Sanacja," Encyklopedia Polski, p. 601.
54. Michael Geyer (2009). Beyond Totalitarianism: Stalinism and Nazism Compared. Cambridge University Press. pp. 152–153. ISBN 978-0-521-89796-9.
63. Wojciech Materski, Tomasz Szarota (2009), "Polska 1939–1945. Straty Osobowe i Ofiary Represji pod Dwiema Okupacjami". Archived from the original on 23 మార్చి 2012. Retrieved 15 జనవరి 2018.. Quote: Liczba Żydów i Polaków żydowskiego pochodzenia, obywateli II Rzeczypospolitej, zamordowanych przez Niemców sięga 2,7- 2,9 mln osób. Translation: The number of Jewish victims is estimated at 2,9 million. This was about 90% of the 3.3 million Jews living in prewar Poland. Source: IPN.
64. Wojciech Materski, Tomasz Szarota (2009), "Polska 1939–1945. Straty Osobowe i Ofiary Represji pod Dwiema Okupacjami (Human Losses and Victims of Repressions under Two Occupations)". Archived from the original on 23 మార్చి 2012. Retrieved 15 జనవరి 2018.. Retrieved 27 October 2014. Quote: Łączne straty śmiertelne ludności polskiej pod okupacją niemiecką oblicza się obecnie na ok. 2 770 000. Translation: Current estimate is roughly 2,770,000 victims of German occupation. This was 11.3% of the 24.4 million ethnic Poles in prewar Poland.
66. Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji "Wisła". Konflikt polsko-ukraiński 1943–1947. Kraków 2011, p.447. See also: Book review by Tomasz Stańczyk: "Grzegorz Motyka oblicza, że w latach 1943–1947 z polskich rąk zginęło 11–15 tys. Ukraińców. Polskie straty to 76–106 tys. zamordowanych, w znakomitej większości podczas rzezi wołyńskiej i galicyjskiej."
67. Institute of National Remembrance (2013) 1943 Wołyń Massacres Truth and Remembrance http://www.volhyniamassacre.eu
68. Bogumiła Lisocka-Jaegermann (2006). "Post-War Migrations in Poland". In: Mirosława Czerny. Poland in the geographical centre of Europe. Hauppauge, New York: Nova Science Publishers. pp. 71–87. ISBN 1-59454-603-7. Google Books preview.
70. Holocaust: Five Million Forgotten: Non-Jewish Victims of the Shoah. Archived 2018-01-25 at the Wayback Machine Remember.org.
71. AFP/Expatica, Polish experts lower nation's WWII death toll Archived 2012-04-06 at the Wayback Machine, Expatica.com, 30 August 2009
74. Kowalik, Tadeusz (2011). From Solidarity to Sell-Out: The Restoration of Capitalism in Poland. New York, NY: Monthly Review Press.
78. Reuters, Ukraine, Poland and Lithuania form joint military unit. Archived 2015-10-16 at the Wayback Machine Warsaw, 19 September 2014.
79. "Poland elections: Conservatives secure decisive win". BBC News. 25 October 2015.
80. "Poland - CIA World Factbook - The best country factbook available online". www.ciaworldfactbook.us. Archived from the original on 2018-02-12. Retrieved 2018-02-17.
81. Timothy Snyder (2003). The Reconstruction of Nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569–1999. Yale University Press. p. 111. ISBN 0-300-12841-X. Commonwealth became the breadbasket of Western Europe, wrote Timothy Snyder, thanks to the presence of fertile southeastern regions of Podolia and east Galicia.
82. "Blue Springs of Tomaszow Mazowiecki, Tomaszów Mazowiecki, Poland Tourist Information". Archived from the original on 31 డిసెంబరు 2016. Retrieved 1 January 2017.
83. Christine Zuchora-Walske (2013). "The Lakes Region". Poland. ABDO Publishing. p. 28. ISBN 1-61480-877-5. Insert: Poland is home to 9,300 lakes. Finland is the only European nation with a higher density of lakes than Poland.
84. Ḥayah Bar-Yitsḥaḳ (2001). Jewish Poland – legends of Origin: Ethnopoetics and Legendary Chronicles. Wayne State University Press. p. 93. ISBN 0-8143-2789-3.
85. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych (June 2012), Raport o stanie lasów w Polsce (Report on the Status of Forests in Poland) (PDF) (in Polish), Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych (Main Directorate of State Forest), p. 8, archived from the original (PDF file, direct download 4.12 MB) on 16 జనవరి 2013, retrieved 14 September 2013, Określona według standardu międzynarodowego lesistość Polski na koniec roku 2011 wynosiła 30,5%.{{citation}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
86. "A golden age for Polish farming?". The Economist. 24 March 2014. Retrieved 23 November 2014.
87. Archived 2014-10-31 at the Wayback Machine Agrotourism, Poland's Official Travel Website.
88. Gnel Gabrielyan, Domestic and Export Price Formation of U.S. Hops Archived 26 ఏప్రిల్ 2014 at the Wayback Machine School of Economic Sciences at Washington State University. PDF file, direct download 220 KB. Retrieved 4 May 2014.
89. "Agriculture in the European Union. Statistical and Economic Information 2011" (PDF file, direct download 6.24 MB). World production and gross domestic production of main pork-producing or exporting countries. European Union. Directorate-General for Agriculture and Rural Development. p. 307. Retrieved 4 May 2014. EU: official slaughter only. Source: FAO.
90. Ministry of Foreign Affairs (2011). "Kingdom of birds". Experience Poland » Geography » Environment » Fauna. Archived from the original on 2014-05-04. Retrieved 2018-02-17. A real kingdom of birds is the Biebrza Basin, its wildlife making it one of the most unique areas in Poland. It is Europe's most valuable peatland/marshland and an important wildfowl breeding area on the continent, providing refuge for 263 bird species, including 185 nesting species.
91. Kevin Hillstrom; Laurie Collier Hillstrom (2003). Europe: A Continental Overview of Environmental Issues, Volume 4. ABC-CLIO World geography. p. 34. ISBN 1-57607-686-5.
92. "The World Factbook — Central Intelligence Agency". www.cia.gov. Archived from the original on 2019-08-18. Retrieved 2018-02-17.
93. Borówka R., et al. Przyroda Pomorza Zachodniego. Szczecin: Oficyna In Puls; 2002.
94. "Poland climate information". Weatherbase. Retrieved 4 February 2016.
95. Jan Cienski, Warsaw, Poland’s growth defies eurozone crisis Financial Times, 1 July 2012. Internet Archive.
97. PAP, 9 May 2013 Polska żywność – fundament polskiego eksportu – 2012 kolejnym rokiem rekordowego eksportu żywności. Ministerstwo Skarbu Państwa (Internet Archive).
98. GUS, Najwięksi partnerzy handlowi Polski: kto kupuje nasze produkty? 9 July 2014 (Internet Archive)
99. Ministerstwo Gospodarki, Polska – kierunki eksportu i najchętniej kupowane produkty z naszego kraju. 8 December 2013 Euro-Dane :: Ekonomia Unii Europejskiej (Internet Archive). Most important importers of Poland's 2012 exports, graph. Manifo (Wayback).
100. Thomas White International (September 2011), Prominent Banks in Poland. Emerging Market Spotlight. Banking Sector in Poland (Internet Archive). Retrieved 6 November 2014.
101. Worldbank.org, Global Financial Development Report 2014. Appendix B. Key Aspects of Financial Inclusion (PDF file, direct download). Retrieved 6 November 2014. There are 32.3 providers per 100,000 adults in Poland by IMF’s Financial Access Survey (FAS). Comparatively, in the United States there are 35.4 but in Cyprus a whopping 103.9.
102. World Bank, Financial Inclusion Data. Country Dashboard: Poland. The World Bank Group. Retrieved 6 November 2014.
103. Patrycja Maciejewicz, Leszek Baj, Polska żywność jedzie w świat. Pełno niespodzianek 2012-04-07, Wyborcza.biz (Internet Archive).
104. PAP, Więcej niż 80 proc. eksportu żywności z Polski to przetworzone produkty spożywcze 10 October 2014 Portal Spozywczy.pl (Internet Archive).
105. Wiesław Łopaciuk, Padł rekord wartości eksportu produktów rolno-spożywczych z Polski. Powód: słaby złoty Rzeczpospolita, 27 January 2012 (Internet Archive). "Z analizy "Rzeczpospolitej" wynika, że łączna wartość eksportu produktów rolno-spożywczych Polski mogła w 2011 r. sięgnąć 62 mld zł. W porównaniu z 2010 r. była o niemal 17 proc. wyższa."
106. USA, IBP (3 March 2012). "Poland Country Study Guide Volume 1 Strategic Information and Developments". Lulu.com. Retrieved 25 April 2017 – via Google Books.
107. "[Interview] Poland ready to be EU budget net contributor".
108. Dorota Szałtys (October 2012). "Współczesne migracje zagraniczne Polaków-w świetle badań bieżących i wyników NSP 2011" [Contemporary international migration of Poles – according to surveys, research, and the population census of 2011] (PDF). 3rd International Scientific Conference "Quality and living conditions and demographic processes in Central Europe in modern times" (in Polish). Retrieved 23 January 2015.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
109. Karolina Nowakowska (24 October 2014). ""Polska mnie rozczarowała". W emigracji nie chodzi już tylko o pieniądze" ["Poland has disappointed me." Migration is not just about the money] (in Polish). gazetaprawna.pl. Retrieved 23 January 2015.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
110. "Young, Under-employed, and Poor in Poland". Worldbank.org. 10 February 2014. Retrieved 3 June 2014.
111. Christian Dustmann; Tommaso Frattini; Anna Rosso (2012). "The Effect of Emigration from Poland on Polish Wages" (PDF) (29/12). Centre for Research and Analysis of Migration Department of Economics, University College London. Retrieved 18 January 2015. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
112. TABLICE SZKOLNE – Geografia (in Polish). Warszawa: Adamantan. 2012. ISBN 9788373501881.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
114. Dorota Ciesielska-Maciągowska (5 April 2016). "Hundreds of foreign companies taken over by Polish firms over the last decade". Central European Financial Observer (in English). Archived from the original on 13 ఏప్రిల్ 2016. Retrieved 17 June 2017.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
118. Press Release (5 November 2012). "International tourism strong despite uncertain economy". World Tourism Organization UNWTO. Archived from the original on 18 ఫిబ్రవరి 2013. Retrieved 6 February 2013.
119. "International Tourist Arrivals by County of Destination (Poland)" (PDF). UNWTO World Tourism Barometer. World Tourism Organization. 2013. pp. 8 of 26. Archived from the original (PDF file, direct download 516 KB) on 18 July 2013. Retrieved 31 December 2012.
120. "10 Best Places to Visit in Poland". Retrieved 7 May 2017.
122. Neil Wilson, Tom Parkinson, Richard Watkins, Poland "The Eagles' Nests". Lonely Planet
126. Vient, Ben (12 July 2015). "Polish rail lines get much-needed upgrades". Florida Today. Melbourne, Florida. pp. 5E.
130. "Topic Galleries". chicagotribune.com. Retrieved 6 February 2012.^{[dead link]}
132. https://www.poczta-polska.pl/hermes/uploads/2015/01/RR-PP-19_Internet_EN_popraw_23.12.2014.pdf%5B%5D
133. "Poczta Polska nixes IPO plans". Archived from the original on 2017-04-29. Retrieved 2018-03-28.
134. ""Sueddeutsche Zeitung": Polska przeżywa największą falę emigracji od 100 lat". Onet Wiadomości. 26 September 2014.
135. "'Come back to Poland' says deputy prime minister". BBC News. Retrieved 28 September 2016.
138. "The World Factbook — Central Intelligence Agency". www.cia.gov. Archived from the original on 2009-10-28. Retrieved 2018-05-13.
139. "Lekhitic languages". Encyclopædia Britannica. 2010. Retrieved 10 February 2016.
141. "TNS Polska: ponad połowa Polaków zna język angielski" [TNS Poland: more than half of Poles know English] (in పోలిష్). onet.pl. 17 June 2015. Archived from the original on 16 ఫిబ్రవరి 2016. Retrieved 10 February 2016.
142. "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 4 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 13 మే 2018.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
143. "Polen-Analysen. Die Kaschuben" (PDF). Länder-Analysen (in German). Polen NR. 95: 10–13. September 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
144. "Acta Cassubiana. Vol. XVII (map on p. 122)". Instytut Kaszubski. 2015. Retrieved 9 February 2018.
145. "Kaschuben heute: Kultur-Sprache-Identität" (PDF) (in German). 2007. Archived from the original (PDF) on 2016-01-03. Retrieved 2016-01-03.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
146. "Kaszubi w statystyce (cz. III), Tabela 3. (Table 3.)" (PDF) (in Polish). p. 7/10. Archived from the original (PDF) on 2015-12-31. Retrieved 2016-01-03.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
147. According to Ethnologue the following Romani languages are spoken in Poland: Romani Vlax, Romani Carpathian, Romani Sinte, Baltic Romani. See: Ethnologue. Languages of the World, Ethnologue report for Poland
148. Eberhardt, Piotr (2012). "The Curzon line as the eastern boundary of Poland. The origins and the political background". Geographia Polonica. 85 (1).
149. Eberhardt, Piotr (2015). "The Oder-Neisse Line as Poland's western border: As postulated and made a reality". Geographia Polonica. 88 (1).
152. Eberhardt, Piotr (2000). "Przemieszczenia ludności na terytorium Polski spowodowane II wojną światową" (PDF). Dokumentacja Geograficzna. 15. Warsaw: Polish Academy of Sciences: 70–86. Archived from the original (PDF) on 2017-08-11. Retrieved 2018-05-13.
153. Herrmann, Marcin (April 2012). "Kresowe Korzenie Polaków" (PDF). Komunikat z Badań CBOS (in Polish). Warsaw: Fundacja CBOS.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
154. Kosiński, Leszek (1963). "Demographic processes in the Recovered Territories from 1945 to 1960" (PDF). Geographical Studies (in Polish and English Summary). 40. Archived from the original (PDF) on 2017-08-13. Retrieved 2018-05-13.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
155. Kosiński, Leszek (1960). "Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich w 1950 r." [Territorial origins of inhabitants of the Western Lands in year 1950.] (PDF). Dokumentacja Geograficzna (in Polish). 2. Warsaw. Archived from the original (PDF) on 2020-01-02. Retrieved 2018-05-13.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
156. Eberhardt, Piotr (2006). Political Migrations in Poland 1939-1948. 8. Evacuation and flight of the German population to the Potsdam Germany (PDF). Warsaw: Didactica. ISBN 9781536110357. Archived from the original on 2015-06-23. Retrieved 2018-05-13.{{cite book}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
157. Eberhardt, Piotr (2011). Political Migrations On Polish Territories (1939-1950) (PDF). Warsaw: Polish Academy of Sciences. ISBN 978-83-61590-46-0. Archived from the original (PDF) on 2014-05-20. Retrieved 2018-05-13.
159. "Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011" [National-ethnic, linguistic and religious structure of Poland. National Census of Population and Housing 2011] (PDF). Central Statistical Office (in పోలిష్). November 2015.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
160. "Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011" [Population. Number and demographical-social structure. National Census of Population and Housing 2011] (PDF). Central Statistical Office (in పోలిష్). February 2013. Archived from the original (PDF) on 2018-07-26. Retrieved 2018-05-13.
161. GUS, Narodowy Spis Powszechny Ludnosci 2011: 4.4. Przynależność wyznaniowa (National Survey 2011: 4.4 Membership in faith communities) p. 99/337 (PDF file, direct download 3.3 MB). ISBN 978-83-7027-521-1 Retrieved 31 May 2017.
165. Adam Zamojski, "The Polish Way". New York: Hippocrene Books, 1987
166. "Polish Catholicism: SR, January 2004". Ruf.rice.edu. 16 February 2003. Retrieved 31 March 2013.
172. "Konkordat". Sejm. 28 July 1993. Archived from the original on 18 మార్చి 2015. Retrieved 28 June 2014.
174. "Zdjęcie Ossolin – zdjęcia, fotografia Ossolin". Retrieved 1 January 2017.
176. Pranav (25 December 2010). "POLAND: Health". Retrieved 24 April 2017.
178. Jan IJ. van der Meer (2002). Literary Activities and Attitudes in the Stanislavian Age in Poland (1764–1795): A Social System?. Rodopi. p. 233. ISBN 978-90-420-0933-2. Retrieved 26 April 2012.
179. Norman Davies (2005). God's Playground: 1795 to the present. Columbia University Press. p. 167. ISBN 978-0-231-12819-3.
180. PISA 2012 Results by OECD.org
181. OECD average: 13th in mathematics, 8th in science, 9th in reading (since Hong Kong and Shanghai are both in China, these two places count as one).
183. Central Statistical Office (Poland): Studenci szkół wyższych (łącznie z cudzoziemcami) na dzień 30 XI 2008. Number of students at Poland's institutions of higher education, as of 30 November 2008. Retrieved 13 June 2012. Archived at Archive.org on 28 October 2008. మూస:Pl icon
184. Aneta Zadroga (10 March 2008). "Studia w liczbach: Warszawa bije Kraków" [University studies in numbers]. Source: Gazeta Wyborcza. Gazeta.pl Kraków. Archived from the original on 19 ఫిబ్రవరి 2009. Retrieved 13 మే 2018.
187. Andrew Khan. "Sounds of Poland – day one: a history of Polish pop in 10 songs". Music. The Guardian. Also: Piotr Metz (7 June 2012). "Polish music now: from punk-folk to hip-hop". Music. The Guardian.
189. Nico Paul (2004–13). "Ballades (Frédéric Chopin)". Chopin Music. Archived from the original on 16 జనవరి 2013. Retrieved 7 January 2013.
190. "Jan Matejko Academy of Fine Arts - Place - Culture.pl". Retrieved 31 August 2017.
191. "History". Archived from the original on 31 ఆగస్టు 2017. Retrieved 31 August 2017.
192. Cross, Mary (31 August 2017). "Madonna: A Biography". Greenwood Publishing Group. p. 47. Retrieved 31 August 2017 – via Google Books.
193. "Take a Look Inside Madonna's $100 Million Blue-Chip Art Collection". artnet News. 17 March 2015. Retrieved 31 August 2017.
194. "Caziel biography". Whitford Fine Art. Retrieved 31 August 2017.
195. "Jacek Malczewski - Twórca - Culture.pl". Retrieved 31 August 2017.
196. "Henryk Siemiradzki - Artist - Culture.pl". Retrieved 31 August 2017.
197. "Lady with an Ermine - by Leonardo Da Vinci". LeonardoDaVinci.net.
198. "Magdalena Abakanowicz, Sculptor of Brooding Forms, Dies at 86". Retrieved 1 December 2017.
199. "Tadeusz Kantor. Member of the Polish Avant-Garde and Theatre Reformer". Archived from the original on 10 డిసెంబరు 2017. Retrieved 9 December 2017.
200. "Roman Opalka". Retrieved 1 December 2017.
201. "Igor Mitoraj obituary". Retrieved 1 December 2017.
202. "The Cursed Paintings of Zdzisław Beksiński". Retrieved 1 December 2017.
203. "The Story of Witkacy:Poland's Restless Genius". Retrieved 2018-03-31.
206. Stanley, John (2004). "Reviewed Work: Literary Activities and Attitudes in the Stanislavian Age in Poland (1764–1795): A Social System? by Jan I.J. van der Meer". Canadian Slavonic Papers. 46 (1/2). Taylor & Francis, Ltd.: 226–229. JSTOR 40870954.
207. Centre, UNESCO World Heritage. "Wooden Churches of Southern Małopolska". whc.unesco.org.
208. Centre, UNESCO World Heritage. "Wooden Tserkvas of the Carpathian Region in Poland and Ukraine". whc.unesco.org.
210. Szewczyk, Katarzyna. "The Chronicle of Gallus Anonymus. The Zamojski Codex". pamiecpolski.archiwa.gov.pl. Archived from the original on 9 ఆగస్టు 2017. Retrieved 24 May 2017.
211. www.ideo.pl, Ideo Sp. z o.o. -. "The manuscript with the first ever sentence in Polish has be [sic] digitalized – News – Science & Scholarship in Poland". scienceinpoland.pap.pl. Archived from the original on 21 ఆగస్టు 2017. Retrieved 10 సెప్టెంబరు 2018.
212. "The first sentence in Polish in the UNESCO register". #Poland. Retrieved 24 May 2017.
213. "Polish Libraries – Wiesław Wydra: The Oldest Extant Prose Text in the Polish language. The Phenomenon of the Holy Cross Sermons". polishlibraries.pl. Retrieved 24 May 2017.
214. Carter, F. W. (2006). Trade and Urban Development in Poland: An Economic Geography of Cracow, from Its Origins to 1795. Cambridge University Press. p. 364. ISBN 978-0-521-02438-9.
215. "Wincenty Kadłubek – pierwszy rodzimy kronikarz". Retrieved 24 May 2017.
216. "Dwujęzyczność w twórczości Jana Kochanowskiego". fp.amu.edu.pl.
217. "Jan Łaski – Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie". Parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie. Archived from the original on 22 జూలై 2017. Retrieved 24 May 2017.
218. Evonne Levy (April 2004). "Propaganda and the Jesuit Baroque". University of California Press. ISBN 9780520233577. Retrieved 24 May 2017.
219. "Jan Chryzostom Pasek". Encyclopædia Britannica. Retrieved 24 May 2017.
220. Peter Melville Logan, ed. (11 February 2014). "The Encyclopedia of the Novel". Associate editors:Olakunle George, Susan Hegeman, EfraÃn Kristal. John Wiley & Sons. Retrieved 24 May 2017 – via Google Books.
221. Eunice L. Blavascunas (2008). The Peasant and Communist Past in the Making of an Ecological Region: Podlasie, Poland. ProQuest. p. 98. ISBN 978-0-549-65633-3.^{[permanent dead link]}
222. "Adam Mickiewicz – Artist – Culture.pl". Retrieved 24 May 2017.
223. "Adam Mickiewicz – Adam Mickiewicz Poems – Poem Hunter". www.poemhunter.com. Retrieved 24 May 2017.
224. "The Joseph Conrad Society (UK) Official Website". josephconradsociety.org. Retrieved 10 February 2016.
225. "The Joseph Conrad Society of America". josephconrad.org. Retrieved 10 February 2016.
226. "Joseph Conrad". Encyclopædia Britannica. Retrieved 24 May 2017.
227. "Multilingualism and literature: 10 authors who write in other languages". 27 డిసెంబరు 2012. Archived from the original on 4 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 10 సెప్టెంబరు 2018.
230. "A Foreigner's Guide to Polish Cinema - Article - Culture.pl". Retrieved 6 April 2018.
231. "Film Culture: Brno 1945-1970. The History of Distribution, Exhibition and Reception". www.phil.muni.cz. Retrieved 6 April 2018.
232. Denby, David (27 May 2014). ""Ida": A Film Masterpiece". Retrieved 6 April 2018 – via www.newyorker.com.
233. "Polish game developers: It's time to get to know them better!". Retrieved 2018-09-07.
234. Luke Graham (14 Oct 2015). "Poland's video game sector powers up". CNBC.
235. "7 Highly Addictive Polish Video Games You Should Try Out". Retrieved 2018-09-07.
236. "How Poland turned into a video game powerhouse". Retrieved 2018-09-07.
237. John Gaudiosi (3 March 2016). "Poland Is Home to the Biggest eSports Event in the World". Fortune.
244. "Traditional celebrations: Wigilia article from Pope John Paul II". Polish Center. Centrum Polonijne w Jorba Linda, California. Archived from the original on 30 November 2014.
247. "History of vodka production, at the official page of Polish Spirit Industry Association (KRPS), 2007". Archived from the original on 30 సెప్టెంబరు 2007. Retrieved 10 సెప్టెంబరు 2018.
252. "FIVB Volleyball Men's World Championship Poland 2014". Retrieved 1 January 2017.
254. Torg (17 July 2011). "Poland – Speedway World Champions for the Third Time in a Row!". PolishForums.com. Archived from the original on 28 October 2014.
255. Final: Heat 25, DPŚ Gorzów 2011, 16 July 2011 (2:15 min). Polacy mistrzami! యూట్యూబ్లో
256. Summer Sports in Poland at Poland For Visitors Online. Retrieved 2 November 2014.
257. Ed (21 September 2015). "Top 10 Countries With the Best Dressed Men". My Dapper Self. Archived from the original on 31 మే 2017. Retrieved 24 May 2017.
258. Miltiades Varvounis (26 February 2015). ""Sarmatism" and Poland's national consciousness". Visegrad Insight. Retrieved 24 May 2017.
259. "Polonaise". Encyclopædia Britannica. Retrieved 24 May 2017.
260. "Some Thoughts On Witzchoura Mantles". Sewing Empire. 9 March 2015. Retrieved 24 May 2017.
261. Luke Tugby (18 January 2016). "At a glance: Polish retailer LPP, the fashion giant nearing a UK debut". Retail Week. Retrieved 9 September 2016.
262. "Polish Companies Highly Value Hamburg For Their Expansion Plans". Hamburg News. 21 January 2015. Archived from the original on 29 ఆగస్టు 2016. Retrieved 9 September 2016.
263. "Polish retailer LPP Group opens largest Reserved store in Russia". Retail Me. 4 April 2016. Archived from the original on 17 సెప్టెంబర్ 2016. Retrieved 9 September 2016. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
264. Butler, Sarah (2 September 2016). "Reserved! Polish fashion chain moves into BHS flagship store". The Guardian. Retrieved 24 May 2017.
265. "Maks Faktorowicz: Polak, który stworzył kosmetyczne imperium" [Maks Faktorowicz: A Pole who created a cosmetic empire]. Interia Kobieta (in పోలిష్). Retrieved 24 May 2017.
266. "Maksymilian Faktorowicz – człowiek, który dał nam sztuczne rzęsy" [Maksymilian Faktorowicz - a man who gave us false eyelashes]. Polskie Radio (in పోలిష్). Retrieved 24 May 2017.
267. Stella Rose Saint Clair (12 February 2014). "Makeup Masters: The History of Max Factor". Beautylish. Retrieved 24 May 2017.
268. "Cosmetics: The Beauty Merchant". Time. 9 April 1965. Archived from the original on 14 అక్టోబర్ 2017. Retrieved 24 May 2017 – via content.time.com. {{cite magazine}}: Check date values in: |archive-date= (help)
269. Green, Penelope (15 February 2004). "The Rivals". The New York Times. Retrieved 8 August 2008.
270. Norbert Ziętal (13 July 2013). "Przemyski Inglot ma już 400 sklepów na świecie" [Przemysl Inglot already has 400 stores in the world]. Strefa Biznesu (in పోలిష్).
271. "ABOUT US". INGLOT. Inglot Cosmetics. Archived from the original on 6 ఆగస్టు 2019. Retrieved 5 July 2017.

బయటి లంకెలు