Republika Niymieckij Austryje

Republika Niymieckij Austryje (niy. Republik Deutschösterreich), Niymieckŏ Austryjŏ (niy. Deutsch-Österreich) – krōtkotrwałŏ republika na terynach dzisiyjszyj Austryje, Czeskij Republiki, Polski, Madziarōw, Słowacyje, Słowynije a Italije, kerŏ powstała po upŏdku Austro-Madziarōw. Podug roszczyń, krōm terynōw dzisiyjszyj Austryje, położōna była ôna tyż na terynach połedniowego Gōrnego Ślōnska, Sudeckigo landu, pōłnocno-zachodnij Bohymije, pōłnocnego Tirola a Niymieckich Zachodnich Madziarōw (dzisiej Słowacyjŏ a Madziary), mianowanych tyż za Burgynland a tyż Karyntyje (dzisiej pōłnocne tajle Słowynije a Italije). Republika Niymieckij Austryje ôstała utworzōnŏ 12 listopada 1918, a zlikwidowanŏ 21 paździyrnika 1919.

Republik Deutsch-Österreich Republika Niymieckij Austryje
1918-1919
Fana Niymieckij Austryje Wapyn Niymieckij Austryje
Ôficjalnŏ gŏdka	niymieckŏ
Używanŏ gŏdka	bajerskŏ, czeskŏ, madziarskŏ, italskŏ, słowyńskŏ, słowackŏ, ślōnskŏ, ślōnsko-niymieckŏ, polskŏ
Stolica	Wiedziyń
Polityczny systym	republika
Ôstatni prezydynt	Karl Seitz
Data nastōniŏ	12 listopada 1918
Data likwidacyje	21 paździyrnika 1919
Dōminujōncŏ religijŏ	katolicyzm

Gyszichta

12 listopada 1918 ôstała ôgłoszōnŏ kōnstytucyjŏ Republiki Niymieckij Austryje, podug keryj była to dymokratycznŏ republika we uniji mit z Niymcami. Regiyrōnek bōł we rynkach socjaldymokratōw, atoli kōmunistyczne siyły prōbowały go przejōńć - we dniu ôgłoszyniŏ republiki, przekludzili ôni angrif na parlamynt^[1]. Unijŏ z Niymcami była moc wŏżnŏ dlŏ ekōnōmicznyj sytuacyje Austryje we ôczach socjaldymokratōw, zaś pannacjōnalisty spiyrali to skuli spōlnyj kultury, gŏdki a nacyjowości ze Niymcami. Weimarskŏ Republika tyż spiyrała unijõ, a artikel 61 weimarskij kōnstytucje wszrajbowoł Republikã Niymieckij Austryje we ferwaltōng Niymiec, atoli traktat we Saint-Germain-en-Laye nakŏzoł Austryje pōmianã miana z Republiki Niymieckij Austryje na Republikã Austryje a tyż zakŏzoł unije Niymiec z Austryjōm. Mimo zakŏzu, 1 paździyrnika 1920 (już we Austryjŏckij Republice) ôstoł uzdany absztimōng ô uniji z Niymcami, kery ôstoł przekludzōny ino we prowincyjach Salzburg a Tirol we kwiytniu a mŏju 1921 roku. Wyniki absztimōnga we tych prowincyjach były we wiynkszości za unijōm^[2]. Po utworzyniu republiki, do Niymieckich Zachodnich Madziarōw, rechty rościyły se we tym samym czasie Austryjŏ a Madziarskŏ Republika Rad. 10 września 1919 podug traktatu we Saint-Germain-en-Laye Niymiecke Zachdonie Madziary ôstały przidzielōne Austryje, bezto iże yntynta chciała ôsłabić Madziarskõ Republikã Rad, a tyż bezto iże teryny te były zaôbycz pōmiyszkiwane ôd Niymcōw. 13 paździyrnika 1921 , już po upŏdku Republiki Niymieckij Austryje, madziarski regiyrōnek zôbowiōnzoł sie do wycŏfaniŏ armije z tego landu.^[3]

Przipisy

1. 12 November 1918 (ang.). The World of the Habsburgs. [dostymp 2022.05.01].
2. Austrian attempts to unite with Germany from the founding of the republic to the referendums in Tyrol and Salzburg in 1921 (ang.). The World of the Habsburgs. [dostymp 2022.05.01].
3. Burgenland Is Gained (ang.). The World of the Habsburgs. [dostymp 2022.05.01].