Jabari

Jabari ni kundinyota linalojulikana pia kwa jina lake la kimagharibi la Orion. Ni moja ya makundinyota yanayotambuliwa na Umoja wa Kimataifa wa Astronomia ^[1]

Jabari - Orion

Nyota za Jabari jinsi zinavyoonekana; juu kushoto iko Ibuti la Jauza (Betelgeuse), chini kulia Rijili ya Jabari (Rigel) na chini katikati Nebula ya Jabari (Orion nebula)

Nyota za Jabari huwa hazipo pamoja kihalisi lakini zinaonekana tu vile kutoka duniani. Kwa uhalisia kuna umbali mkubwa kati yake, kama ziko mbali au jirani nasi. Kwa hiyo kundinyota "Jabari" linaonyesha eneo la angani jinsi tunavyoliona kutoka duniani.

Jina

Jina la Kiswahili ni Jabari na linatokana na Kiarabu الجبار al-jabbaar ambalo linamaanisha "jitu". Jina hili lilipokewa na Waarabu kutoka kwa Waaramu waliosema gabbara "jitu"^[2]. Wote walimaanisha hapa tabia ya mwindaji mkuu na nusu-mungu katika mitholojia ya Kigiriki aliyeitwa Ὠρίων orion na hivyo alitajwa katika kitabu cha Almagesti cha Klaudio Ptolemaio.

Nyota

Jabari ni kati ya makundinyota yanayoonekana vyema kwenye angakusi na pia angakaskazi ya Dunia. Nyota saba angavu sana zinakumbukwa kirahisi na watazamaji wa anga.

Nyota nne za Rijili ya Jabari (Rigel), Ibuti la Jauza (Betelgeuse), Bellatrix and Saiph zinafanya pembenne, na katikati kuna safu ya nyota tatu za karibu zinazoitwa "ukanda" ambazo ni Alnitak, Alnilam na Mintaka (ζ, ε na δ Orionis). Chini ya nyota za ukanda kuna nyota angavu inayotambuliwa kwa darubini ndogo kuwa nebula angavu, hii ni Nebula ya Jabari (Orion nebula).

Jina la (Bayer)	Namba ya Flamsteed	Jina (UKIA)	Mwangaza unaoonekana	Umbali (miakanuru)	Aina ya spektra
α	58	Ibuti la Jauza - Betelgeuse	0,0 bis 1,3m	640	M1-2 Ia-Iab
β	19	Rijili ya Jabari - Rigel	0,03 bis 0,3m	773	B8 Iab + B9 V + B9 V
γ	24	Bellatrix	1,64m	243	B2 III
ε	46	Alnilam	1,69m	1342	B0 Iab
ζ	50	Alnitak	1,74m	818	O9.7 Ibe + O + B0 III
κ	53	Saiph	2,07m	722	B0.5 Iavar
δ	34	Mintaka	2,20 bis 2,35m	916	O9.5 II + B2 V
ι	44	Hatysa	2,75m	1326	O9 III
π3	1	Tabit	3,19m	26	F6 V

Tanbihi

1. The Constellations, tovuti ya International Astronomical Union , iliangaliwa Julai 2017
2. Allen 1899, Star-names and their meanings, uk. 306

Marejeo

• Richard Hinckley Allen: Star-Names and their Meanings; kwa G. E. Stechert New York, Leipzig, London, Paris 1899, ukurasa 252 (online kwenye archive.org)
• Jan Knappert, 1993: The Swahili Names of Stars, Planets and Constellations; The Indian Ocean Review September 1993 Volume 6 No. 3 September 1993, kurasa 6-7, ISSN 1031-2331

Viungo vya Nje

• Constellation Guide:Orion
• Orion the hunter, kwenye tovuti ya Ian Ridpath, Star Tales, iliangaliwa Oktoba 2017
• Orion, kwenye tovuti ya Prof Jim Kaler, University of Illinois, iliangaliwa Oktoba 2017
• Kim Ann Zimmermann: Orion Constellation: Facts About the Hunter

Makala hii kuhusu mambo ya sayansi bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Jabari kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.

	Makundinyota ya Zodiaki Majina ya kisasa yanafuatwa kwa mabano na jina la mabaharia na jina la Kilatini (la kimataifa)
Kaa (Saratani – Cancer ) • Kondoo (Hamali – Aries ) • Mapacha (Jauza – Gemini ) • Mashuke (Nadhifa – Virgo ) • Mbuzi (Jadi – Capricornus ) • Mizani – Libra ) • Mshale (Kausi – Sagittarius ) • Ndoo (Dalu – Aquarius ) • Nge (Akarabu – Scorpius ) • Ng'ombe (Tauri – Taurus ) • Samaki (Hutu – Pisces ) • Simba (Asadi – Leo )