Vojvodina

Vojvodina (Cirilik serb: Војводина), zyrtarisht Krahina Autonome e Vojvodinës, është një krahinë autonome e Serbisë, gjendet në pjesën veriore të vendit, në Fushën e Panonisë në Evropën Qendrore. Kryeqëndra dhe qyteti më i madh i saj është Novi Sadi.

Vojvodina Војводина (sr)
Krahina autonome
Krahina Autonome e Vojvodinëa Аутономна Покрајина Војводина (sr)        Autonomna Pokrajina Vojvodina (sr/hr) Vajdaság Autonóm Tartomány (hu) Autonómna Pokrajina Vojvodina (sk) Provincia Autonomă Voivodina (ro) Автономна Покраїна Войводина (rue)
Flamuri Stema
Vendodhja e Vojvodinës brenda Serbisë
Koordinatat: 45.416°N 20.198°E / 45.416; 20.198
Vendi	Serbia
Formimi i Vojvodinës Serbe	1848
Bashkimi i Mbretërisë së Serbisë	1918
Themelimi i Krahinës Autonome	1944
Krahina e tanishme autonome	1990
Qendra administrative	Novi Sad
Qeveria
• Presidenti i Qeverisë	Igor Miroviq (SNS)
• Kryetari i Kuvendit	István Pásztor (SVM)
Sipërfaqja [1]
• Gjithsej	21.614 km2 (8,345 sq mi)
Popullsia  (2011)
• Gjithsej	1.931.809
• Dendësia	89/km2 (230/sq mi)
Languages [2]
• Gjuhët zyrtare	Serbisht Hungarisht Sllovakisht Rumanisht Kroatisht Pannonian Rusyn
Zona kohore	UTC+1 (CET)
• Verës (DST)	UTC+2 (CEST)
IZHNJ (2019)	0.806[3] very high · 2-ta

Vojvodina ka një popullsi prej rreth 2 milionë (afërsisht 27% e totalit të Serbisë).^[4] Ajo ka identitet multi-etnike dhe multi-kulturor,^[5][6] me mekanizma për promovimin e të drejtave të pakicave. Gjithësej ka më shumë se 26 grupe etnike si dhe gjashtë gjuhë zyrtare.^[7]

Emri

Emri "Vojvodina" është gjithashtu fjalë serbe për një voivodeship, një lloj dukati i mbikëqyrur nga një vojvodë.

Emri i saj zyrtar është Provinca Autonome e Vojvodinës. Emri i saj në gjashtë gjuhët zyrtare të krahinës është:

• Kroacisht: Autonomna Pokrajina Vojvodina
• Serbisht: Аутономна Покрајина Војводина / Autonomna Pokrajina Vojvodina
• Pannonian Rusyn: Автономна Покраїна Войводина (Avtonomna Pokrayina Voyvodina)
• Sllovakisht: Autonómna pokrajina Vojvodina
• Rumanisht: Provincia Autonomă Voivodina
• Hungarisht: Vajdaság Autonóm Tartomány

Gjeografia

Artikulli kryesor: Gjeografia e Vojvodinës

Liqeni Palić.

Vojvodina ndodhet në lagjen veriore të Serbisë, në pjesën juglindore të Fushës së Panonisë, fushë që mbeti kur u tha Deti i Panonisë Pliocen. Si rrjedhojë e kësaj, Vojvodina është e pasur me tokë pjellore të shkrifët të lesit, e mbuluar me një shtresë çernozemi. Rajoni ndahet nga lumenjtë Danub dhe Tisa në: Baçka në veriperëndim, Banat në lindje dhe Syrmia (Srem) në jugperëndim.^[8] Një pjesë e vogël e rajonit të Maçvës ndodhet gjithashtu në Vojvodinë, në rrethin e Sremit.

Sot, pjesa perëndimore e Syrmia është në Kroaci, pjesa veriore e Baçkës është në Hungari, pjesa lindore e Banatit është në Rumani (me një pjesë të vogël në Hungari), ndërsa Baranja (që është midis Danubit dhe Drava) në Hungari dhe Kroaci. Vojvodina ka një sipërfaqe gjithsej prej 21,500 km².^[9] Vojvodina është gjithashtu pjesë e eurorajonit Danub-Kris-Mures-Tisa. Maja e Guduricës (Gudurički vrh) në malet Vršac, është maja më e lartë në Vojvodinë, në një lartësi prej 641 m mbi nivelin e detit.^[8]

Klima e zonës është e moderuar kontinentale, duke përfshirë dimër të ftohtë dhe verë të nxehtë dhe të lagësht. Klima e Vojvodinës karakterizohet nga një gamë e gjerë temperaturash ekstreme dhe shpërndarje shumë e parregullt e reshjeve në muaj.^[10]

Demografia

Vojvodina është më e larmishme se pjesa tjetër e Serbisë me më shumë se 25 grupeve etnike dhe gjashtë gjuhët zyrtare të cilat janë në përdorim zyrtar nga administrata krahinore.^[11]

Ekonomia

Ekonomia e Vojvodinës bazohet kryesisht në industrinë e zhvilluar ushqimore dhe tokën pjellore bujqësore. Bujqësia është një sektor prioritar në Vojvodinë. Tradicionalisht, ajo ka qenë gjithmonë një pjesë e rëndësishme e ekonomisë vendase dhe një gjenerues i rezultateve pozitive, për shkak të bollëkut të tokës bujqësore pjellore që përbën 84% të territorit të saj. Pjesëmarrja e agrobiznesit në prodhimin e përgjithshëm industrial është 40%, pra 30% në totalin e eksporteve të Vojvodinës.

Industria metalike e Vojvodinës ka një traditë të gjatë dhe përbëhet nga kompani më të vogla të përpunimit të metaleve për prodhimin e komponentëve dhe, në një masë më të vogël, nga prodhuesit e pajisjeve origjinale (OEM) me produktet e tyre të markës. Vojvodina Metal Cluster mbledh 116 kompani me 6300 punonjës. Janë zhvilluar edhe degë të tjera të industrisë si industria kimike, industria elektrike, industria e naftës dhe industria e ndërtimit. Në dekadën e fundit, sektori i TIK-ut është rritur me shpejtësi dhe ka marrë një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik të Vojvodinës.

Sektori i teknologjisë së lartë është një sektor me rritje të shpejtë në Vojvodinë. Zhvillimi i softuerit përfaqëson burimin kryesor të të ardhurave, veçanërisht zhvillimin e zgjidhjeve ERP, aplikacioneve Java dhe aplikacioneve mobile. Kompanitë e sektorit të TI-së kryesisht merren me outsourcing të softuerit, bazuar në kërkesat e klientëve ndërkombëtarë ose me zhvillimin e produkteve të tyre softuerike për qëllime të tregut vendas dhe ndërkombëtar. Vojvodina i kushton vëmendje të veçantë bashkëpunimit ekonomik ndërrajonal dhe ndërkufitar, si dhe zbatimit të prioriteteve të përcaktuara në kuadër të Strategjisë së BE-së për Rajonin e Danubit.^[2]

Disa nga kompanitë nga Vojvodina:

• Naftna Industrija Srbije
• Srbijagas
• HIP Petrohemija
• Apatin Brewery
• Novosadski sajam

Vojvodina promovon potencialet e saj investuese përmes agjencisë Vojvodina Investment Promotion (VIP), e cila u themelua nga Parlamenti i Krahinës Autonome të Vojvodinës.

Transporti

Ka shumë rrugë të rëndësishme që kalojnë përmes Vojvodinës. Para së gjithash, autostrada A1 e cila shkon nga Evropa Qendrore dhe vendkalimi kufitar Horgos në Hungari, nëpërmjet Novi Sadit në Beograd dhe më tej në juglindje drejt Nishit, ku degëzohet: njëra drejtim të çon në lindje në kufirin me Bullgarinë; tjetra në jug, drejt Greqisë. Autostrada A3 në Srem ndan perëndimin, drejt Kroacisë fqinje dhe më tej me Evropën Perëndimore. Ekziston gjithashtu një rrjet i rrugëve rajonale dhe lokale dhe linjave hekurudhore.

Tre lumenjtë më të mëdhenj në Vojvodinë janë rrjedha e lundrueshme. Lumi Danub me një gjatësi prej 588 kilometrash dhe degët e tij Tisa (168 km), Sava (206 km) dhe Bega (75 km). Midis tyre u hap një rrjet i gjerë kanalesh vaditëse, kulluese dhe transporti, me një gjatësi totale prej 939 km (583 mi), nga të cilat 673 km (418 mi) të lundrueshme.

Parku kombëtar Fruška Gora

Deliblatska Peščara

Turizmi

Artikulli kryesor: Turizmi në Vojvodinë

Destinacionet turistike në Vojvodinë përfshijnë manastire të njohura ortodokse në malin Fruška Gora, terrene të shumta gjuetie, monumente kulturo-historike, folklore të ndryshme, galeri dhe muze interesante, peizazhe fushore me shumë gjelbërim, lumenj të mëdhenj, kanale dhe liqene, terren ranor Deliblatska Peščara ("Sahara evropiane"), etj. Vitet e fundit, Exit ka qenë shumë i popullarizuar në mesin e festivaleve të muzikës verore evropiane.^[12]

Referime

1. "Региони у Републици Србији" (PDF). stat.gov.rs (në serbisht). Statistical Office of Serbia. 16 tetor 2019. Marrë më 16 tetor 2019.
2. "Autonomous Province of Vojvodina". vojvodina.gov.rs (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2017. Marrë më 26 mars 2018.
3. "HUMAN DEVELOPMENT INSIGHTS". hdi.globaldatalab.org (në anglisht). Marrë më 30 prill 2022.
4. "Покрајинска влада". vojvodina.gov.rs (në serbisht). Arkivuar nga origjinali më 12 shkurt 2012. Marrë më 26 mars 2018.
5. Lux, Gábor; Horváth, Gyula (2017). The Routledge Handbook to Regional Development in Central and Eastern Europe (në anglisht). Taylor & Francis. fq. 190.
6. Filep, Béla (2016). The Politics of Good Neighbourhood: State, civil society and the enhancement of cultural capital in East Central Europe (në anglisht). Taylor & Francis. fq. 71.
7. "Beogradski centar za ljudska prava – Belgrade Centre for Human Rights". bgcentar.org.rs (në serbisht). 29 mars 2015. Marrë më 26 mars 2018.
8. Popović, Aleksandar; Arđelan, Zoltan (2019). Vojvođanski mozaik - crtice iz kulture nacionalnih zajednica Vojvodine (në serbisht). Novi Sad: Pokrajinski sekretarijat za obrazovanje, propise, upravu i nacionalne manjine - nacionalne zajednice.
9. "Vojvodina". Encyclopædia Britannica (në anglisht).
10. Gavrilov, Milivoj B.; Lukić, Tin; Janc, Natalija; Basarin, Biljana; Marković, Slobodan B. (20 gusht 2019). "Forestry Aridity Index in Vojvodina, North Serbia". Open Geosciences (në anglisht). 11 (1): 367–377. Bibcode:2019OGeo...11...29G. doi:10.1515/geo-2019-0029.
11. Johnstone, Sarah (2007). Europe on a shoestring (në anglisht). Lonely Planet. fq. 981. ISBN 978-1-74104-591-8.
12. "Vojvodina online – Tourism Organisation of Vojvodina". vojvodinaonline.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 shkurt 2017. Marrë më 14 dhjetor 2022.