Shqipëria e Pavarur ishte një shtet parlamentar i themeluar në Vlorë më 28 nëntor 1912. Kuvendi i tij u formua në të njëjtën ditë, ndërsa qeveria dhe senati u krijua më 4 dhjetor 1912.
Shqipëria e Pavarur Shqipëri
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1912–1914 | |||||||||
 Stema
| |||||||||
| Himni: Himni i Flamurit | |||||||||
 Territori i Shqipërisë të Pavarur, nën kontrollin e Qeverisë së Përkohshme të Shqipërisë | |||||||||
| Kryeqyteti | Vlora | ||||||||
| Gjuhët e zakonshme | Shqipja | ||||||||
| Besimi | Islami, Krishterimi | ||||||||
| Qeveria | |||||||||
| Lloji i qeverisjes | Sistem Parlamentar | ||||||||
| Kreu i Shtetit | |||||||||
• 1912–1914 | Ismail Qemali[1] | ||||||||
• 1914-1914 | Fejzi Alizoti | ||||||||
| Kryeministri | |||||||||
• 1912–1914 | Ismail Qemali | ||||||||
• 1914-1914 | Fejzi Alizoti | ||||||||
| Kuvendi | Kuvendi i Vlorës | ||||||||
• Dhoma e lartë | Senati i Shqipërisë | ||||||||
| Epoka historike | Lufta e Parë Botërore | ||||||||
| 28 nëntor 1912 | |||||||||
| 21 shkurt 1914 | |||||||||
| Ekonomia | |||||||||
| Monedha | Franga e Bashkimit Monetar Latin | ||||||||
| Të dhëna të tjera | |||||||||
| |||||||||
Delegacioni i Shqipërisë paraqiti një memorandum në Konferencën e Londrës të vitit 1913, kërkon njohjen ndërkombëtare të Shqipërisë së pavarur. Në fillim të konferencës u vendos se rajoni i Shqipërisë do të jetë nën sovranitet Osman, por me një qeveri autonome. Kërkesat e Shqipërisë për njohjen e saj ndërkombëtare në bazë të të drejtave etnike të shqiptarëve u refuzuan dhe traktati i nënshkruar më 30 maj 1913 e ndau një pjesë të madhe të Shqipërisë së pavarur në mes të Serbisë, Greqisë dhe Malit të Zi, duke e lënë territorin e Shqipërisë reduktuar në Shqipërinë qendrore që u vu nën mbrojtjen e Fuqive të Mëdha. Ambasadorët e gjashtë Fuqive të Mëdha u takuan përsëri më 29 korrik 1913 dhe vendosën të përbëjnë një shtet të ri, Shqipërinë, si një monarki kushtetuese. Përfundimisht, me Traktatin e Bukureshtit të nënshkruar në gusht të vitit 1913 një shtet i ri i pavarur u krijua- Principata e Shqipërisë, duke lënë rreth 30-40%[2] të popullsisë etnike shqiptare jashtë kufijve të principatës së re, sepse ata jetonin në territorin e Shqipërisë së ndarë midis vendeve fqinje.
Emri
Emri i shtetit që është përdorur në tekstin e deklaratën e pavarësisë së Shqipërisë është Shqipëria[3]. Gjithashtu i referohet si "Shqipëria e Mosvarme",[4] "Shteti Shqiptar"[5] ose "Shteti i pavarur shqiptar".[6][7][8]
Sistemi politik
Shqipëria e pavarur e themeluar më 28 nëntor 1912 është shteti i parë shqiptar në historinë moderne[9]. Ishte një shtet parlamentar, jo një monarki[10]. Disa burime i referohen asaj si "Republika e Shqipërisë"[11][12] ose "Republika Shqiptare"[13].
Shqipëria u bë një shtet i pavarur përmes katër vendimeve kushtetuese të Kuvendit të Vlorës të bëra më 28 nëntor 1912[14]:
- Shqipëria, që nga sot, duhet të jetë në vete e saj, e lirë dhe e pavarur
- nën një qeverie të përkohshme
- dhe një këshill i pleqve (Senati) të zgjidhet për të ndihmuar dhe për të mbikëqyrur qeverinë
- një komision duhet të dërgohet në Evropë për të mbrojtur interesat shqiptare në mesin e Fuqive të Mëdha
Territori
Autoriteti i shtetit ishte i kufizuar në rajonet e Vlorës, Beratit dhe Lushnjes.[15] Territori i pretenduar ishte shumë më i madh se territori i Shqipërisë bashkëkohore dhe se territori mbi të cilin Qeveria e Përkohshme ushtronte pushtetin e saj. Ai përfshinte territoret e Vilajetit të Kosovës, Vilajetit të Monastirit, Vilajetit të Shkodrës dhe Vilajetit të Janinës. Traktati i Londrës, i nënshkruar më 30 maj 1913, e zvogëloi territorin e shtetit shqiptar në vetëm rajonet e tij qendrore pasi ndau një pjesë të konsiderueshme të territorit të pretenduar nga Shqipëria midis aleatëve ballkanikë (një pjesë e madhe e zonës veriore dhe perëndimore iu dha Serbisë dhe Malit të Zi ndërsa rajoni jugor i Çamërisë u bë pjesë e Greqisë).[16] Kosova iu dha Serbisë në traktatin e Londrës me insistimin e Rusisë.
Gjatë Luftës së Parë Ballkanike, mbretëritë e Greqisë, Serbisë, Bullgarisë dhe Malit të Zi aspiruan të përfshinin të gjithë rajonin në shtetet e tyre (duke mohuar plotësisht pavarësinë e Shqipërisë), kështu që shumica e territorit të kapur u pushtua nga ushtritë e tyre. Shqipëria e Pavarur megjithatë ushtroi kontroll mbi një xhep toke që përfshinte Vlorën, Beratin, Fierin dhe Lushnjen.
Historia
Vilajeti Shqiptar
Deri në shtator 1912, qeveria osmane i mbajti qëllimisht shqiptarët të ndarë në katër vilajete etnikisht heterogjenë për të parandaluar bashkimin kombëtar shqiptar. Reformat e futura nga xhonturqit provokuan Revoltën Shqiptare të vitit 1912 e cila zgjati nga janari deri në gusht 1912.[17] Në janar 1912, Hasan Prishtina, deputet shqiptar në parlamentin osman, paralajmëroi publikisht anëtarët e parlamentit se politika e qeverisë së turqve të rinj do të çonte në një revolucion në Shqipëri.[18] Revolta shqiptare ishte e suksesshme dhe deri në gusht 1912 rebelët arritën të merrnin kontrollin mbi të gjithë vilajetin e Kosovës (përfshirë Jeni Pazarin, Sjenicën, Prishtinën dhe madje edhe Shkupin), një pjesë të Vilajetit të Shkodrës (përfshirë Elbasanin, Përmetin dhe Leskovikun), Konicën në Vilajetin e Janinës dhe Dibrën në Vilajetin e Manastirit.[19] Qeveria Osmane i dha fund revoltës shqiptare më 4 shtator 1912 duke pranuar të gjitha kërkesat që lidheshin me krijimin e një sistemi të unifikuar autonom të administrimit dhe drejtësisë për shqiptarët brenda një vilajeti - vilajetit shqiptar.[20]
Lufta e Parë Ballkanike
Suksesi i revoltës shqiptare dërgoi një sinjal të fortë te vendet fqinje se Perandoria Osmane ishte e dobësuar.[21] Përveç kësaj, Mbretëria e Serbisë kundërshtoi planin për një vilajet shqiptar, duke preferuar ndarjen e territorit evropian të Perandorisë Osmane midis katër aleatëve ballkanikë.[22] Ndërkohë u ra dakord që territori i pushtuar do të kishte statusin e një Bashkësie.[23]
Drejtuesit shqiptarë, përfshirë Faik Konicën dhe Fan Nolin, organizuan një takim të madh më 7 tetor 1913 në Boston. Ata vendosën që shqiptarët "duhet të bashkohen plotësisht me qeverinë osmane kundër armiqve të Perandorisë" sepse "nëse Turqia mposhtet, shtetet ballkanike do ta copëtonin Shqipërinë".[24] Ai vendim ishte i rrezikshëm, sepse nëse osmanët do të mposhteshin, pjesëmarrja shqiptare në luftën ballkanike në anën osmane do të shërbente si justifikim për aleatët ballkanikë për të ndarë Shqipërinë si një provincë osmane.[25] Shqiptarët e mobilizuar në ushtrinë osmane luftuan për vendin e tyre dhe jo për Perandorinë Osmane. [26]
Gjatë Luftës së Parë Ballkanike, ushtritë e kombinuara të aleatëve ballkanikë kapërcyen ushtritë osmane numerikisht inferiore dhe të disavantazhuara strategjikisht dhe arritën sukses të shpejtë. Ata pushtuan pothuajse të gjitha territoret evropiane të mbetura të Perandorisë Osmane përfshirë territorin e Vilajetit Shqiptar.[27]
Në fillim të nëntorit 1912, udhëheqësit shqiptarë i bënë thirrje perandorit Franz Jozefi I të Austro-Hungarisë, duke shpjeguar situatën e vështirë në vendin e tyre sepse pjesë të katër vilajeteve u pretenduan gjithashtu nga Lidhja Ballkanike të cilët ishin të pranishëm në tokat e pretenduara.[28] Austro-Hungaria dhe Italia kundërshtuan fuqishëm ardhjen e ushtrisë serbe në Detin Adriatik, sepse ata e perceptuan atë si një kërcënim për dominimin e tyre në Adriatik dhe kishin frikë se një port serb në Adriatik mund të bëhej një bazë ruse. Ismail Qemali, i cili kishte qenë deputet shqiptar në parlamentin osman, siguroi mbështetjen e Austro-Hungarisë për autonominë e Shqipërisë brenda Perandorisë Osmane, por jo për pavarësinë e saj.[29]
Kongresi Gjithëshqiptar
Ismail Qemali ftoi përfaqësuesit e të gjitha pjesëve të Vilajetit Shqiptar për të marrë pjesë në Kongresin Gjithëshqiptar [30] mbajtur në Vlorë më 28 nëntor 1912.[31] Në fillim të seancës, Ismail Qemali iu referua të drejtave të shqiptarëve tashmë të kërcënuara, të fituara gjatë revoltave shqiptare në katër vitet e mëparshme dhe u shpjegoi pjesëmarrësve të kongresit se ata duhet të bënin gjithçka që ishte e nevojshme për të shpëtuar Shqipërinë.[32] Pas fjalimit të tij ata filluan duke kontrolluar dokumentet[33] sepse u vendos që çdo kaza e Vilajetit Shqiptar të llogaritej si një votë, pavarësisht nga numri i delegatëve të saj.[34] Pjesëmarrësit e këtij kongresi konsiderohen si Etërit Themelues të Shqipërisë.
Pas shpalljes së pavarësisë
Njoftimi i parë për pavarësinë e shpallur iu dërgua komandës së Ushtrisë Serbe në Ohër.[35] Më 29 Nëntor 1912, ushtria e Mbretërisë së Serbisë pushtoi Durrësin pa asnjë rezistencë dhe krijoi Qarkun e Durrësit me katër rrethe (serbisht: срез ): Durrës, Lezhë, Elbasan dhe Tiranë. [36] Autoritetet e reja serbe u përballën me vështirësi të mëdha në qeverisjen e një qarku të ri sepse të gjitha garnizonet e izoluara të ushtrisë me një numër të vogël ushtarësh u shkatërruan brenda disa ditësh.[37] Megjithëse disa prijës të fiseve propozuan të organizonin një rezistencë të armatosur kundër trupave të Serbisë në pjesët e pushtuara të Shqipërisë, qeveria e përkohshme e Shqipërisë së Pavarur vendosi të shmangë viktimat e panevojshme dhe përfundoi marrëveshjen (besën) për të ruajtur harmoninë në territorin e pushtuar.[38]
Marrëdhëniet ndërkombëtare të Shqipërisë filluan të funksionojnë në nivel shtetëror pasi u shpall e pavarur dhe përpjekjet e para diplomatike të qeverisë së saj ishin kërkesat për njohjen ndërkombëtare të shtetit shqiptar.[39] Në Dhjetor 1912, një delegacion i Shqipërisë dorëzoi një memorandum në Konferencën e Londrës të vitit 1913 duke këmbëngulur në të drejtat etnike të shqiptarëve dhe kërkoi një njohje ndërkombëtare të Shqipërisë së pavarur të përbërë nga Kosova, Maqedonia perëndimore përfshirë Shkupin dhe Manastirin dhe të gjithë territorin e Epirit deri në Artë.
Rreth 120 politikanë dhe intelektualë të shquar nga Shqipëria morën pjesë në Kongresin Shqiptar të Triestes nga 27 shkurti deri më 6 mars 1913 dhe kërkuan nga Fuqitë e Mëdha njohjen e pavarësisë politike dhe ekonomike të Shqipërisë.[40][41] Isa Boletini dhe Ismail Qemali udhëtuan për në Londër në mars 1913 për të marrë mbështetjen e Britanisë për vendin e tyre të ri. Më 6 mars Janina u pushtua nga forcat e Mbretërisë së Greqisë.[42] Në mars 1913, një grup prej 130 (ose 200) ushtarësh të Mbretërisë së Serbisë u vranë pranë Prizrenit si vepër hakmarrjeje ndaj shtypjes së ushtrisë serbe.
Në prill 1913 ushtria e Mbretërisë së Serbisë u tërhoq nga Durrësi por mbeti në pjesë të tjera të Shqipërisë. Nga ana tjetër, Mbretëria e Malit të Zi arriti të marrë Shkodrën më 23 prill 1913 pas gjashtë muajsh rrethimi. Sidoqoftë, kur lufta mbaroi, Fuqitë e Mëdha nuk ia dhanë qytetin Mbretërisë së Malit të Zi, e cila u detyrua ta linte në maj 1913.
Në maj 1913, delegatët e Shqipërisë në Londër kërkuan një sovran britanik dhe konsideruan ofrimin e fronit shqiptar Aubrey Herbert.
Traktati i Londrës
Fuqitë e Mëdha nuk i plotësuan kërkesat për njohjen e Shqipërisë. Në fillim të konferencës së Londrës në Dhjetor 1912, ambasadorët e të gjashtë Fuqive të Mëdha refuzuan planin për krijimin e një Shqipërie të pavarur.[43] Në vend të kësaj, ata vendosën që Shqipëria do të ishte nën sundimin osman, por me një qeveri autonome. Pasi u bë e qartë se Perandoria Osmane do të humbiste të gjithë Maqedoninë dhe lidhjen e saj territoriale me Shqipërinë, Fuqitë e Mëdha kuptuan se duhej të ndryshonin vendimin e tyre.[44]
Traktati i Londrës, i nënshkruar më 30 maj 1913, ndau një pjesë të konsiderueshme të territorit të pretenduar nga Shqipëria, pavarësisht nga përbërja e saj etnike, midis aleatëve ballkanikë duke reduktuar territorin e Shqipërisë në rajonet e saj qendrore.[45]
Pas traktatit të Londrës
Në shtator 1913 Shqipëria e pavarur mbështeti fshehurazi dhe ndihmoi Kryengritjen e Ohrit-Dibrës sepse Ismail Qemali mendonte se Shqipëria e pavarur ishte shumë e dobët për të përballuar haptasi Mbretërinë e Serbisë.[46] Qemali urdhëroi sulmin e njëkohshëm të forcave shqiptare të udhëhequr nga Isa Boletini dhe Bajram Curri në rajonin e Prizrenit. Peshkopia u mor më 20 shtator 1913.[47] Shqiptarët dhe bullgarët lokalë dëbuan ushtrinë dhe zyrtarët serbë, duke krijuar një vijë të parë të frontit 15 km në lindje të Ohrit. Një administratë lokale u krijua në Ohër.[48] Ushtria Serbe prej 100,000 ushtarëve të rregullt e shtypi kryengritjen në disa ditë. Mijëra u vranë dhe dhjetëra mijëra banorë vendas u larguan për në Bullgari dhe Shqipëri për të shpëtuar jetët e tyre. Sipas Raportit të Komisionit Ndërkombëtar të Fondacionit Carnegie për Paqen Ndërkombëtare, numri i shqiptarëve që u zhvendosën ishte 25,000.[49]
Më 16 tetor 1913, Essad Pashë Toptani - i cili gjithashtu kishte qenë deputet shqiptar në parlamentin osman - krijoi Republikën e Shqipërisë Qendrore me qendrën e saj administrative në Durrës.[50] Shteti i Toptanit ishte gjithashtu jetëshkurtër dhe i panjohur, me territorin e tij të kufizuar nga lumenjtë Mat në Veri dhe Shkumbin në Jug. Ai ndau më tej territorin tashmë të cunguar të Shqipërisë. Toptani kundërshtoi statusin e qeverisë së përkohshme dhe mohoi legjitimitetin e qeverisë së Qemalit, duke theksuar se ishte "krijimi personal i një numri burrash".[51] Në korrik 1913 Ismail Qemali u përpoq të qetësonte Toptanin duke e emëruar Ministër të Brendshëm, por pa sukses. Toptani gjithashtu, si Qemali pak më herët, u detyrua nga Fuqitë e Mëdha që të largohej më 1 shkurt 1914.[52]
Politika
Deklarata e Pavarësisë
Në fillim të seancës Ismail Qemali theksoi se mënyra e vetme për të parandaluar ndarjen e territorit të Shqipërisë midis aleatëve ballkanikë ishte krijimi i tij si shtet i pavarur, i ndarë nga Perandoria Osmane.[53] Propozimi i Qemalit u pranua njëzëri dhe u vendos që të nënshkruhet shpallja e pavarësisë së Shqipërisë në emër të Kuvendit të Vlorës, anëtarët e të cilit ishin përfaqësues të të gjitha rajoneve të Shqipërisë. Me shpalljen e pavarësisë shqiptare, Kuvendi i Vlorës hodhi poshtë autonominë e dhënë nga Perandoria Osmane në Vilajetin Shqiptar, e projektuar disa muaj më parë.[54] Konsensusi u arrit për pavarësinë e plotë.
Seanca më pas u pezullua dhe anëtarët e Asamblesë Kombëtare të sapokrijuar shkuan në shtëpinë e Ismail Qemalit i cili ngriti flamurin e Skënderbeut në ballkonin e shtëpisë së tij, para njerëzve të mbledhur.[55]
Qeveria dhe Senati
Themelimi i qeverisë u shty për sesionin e katërt të Kuvendit të Vlorës, të mbajtur më 4 dhjetor 1912, derisa përfaqësuesit e të gjitha rajoneve të Shqipërisë të mbërrinin në Vlorë. Gjatë atij sesioni anëtarët e kuvendit krijuan Qeverinë e Përkohshme të Shqipërisë.[56] Ishte një qeveri e përbërë nga dhjetë anëtarë, të udhëhequr nga Ismail Qemali, deri në dorëheqjen e tij më 22 janar 1914.[57] Asambleja krijoi Senatin (Pleqësinë) me rol këshillues për qeverinë, i përbërë nga 18 anëtarë të Asamblesë.[58]
Ismail Qemali u emërua kryeministri i parë i Shqipërisë së pavarur.[59] Në të njëjtën sesion të mbajtur më 4 dhjetor 1912, asambleja caktoi anëtarët e tjerë të qeverisë:[60]
- Kryeministër (dhe kreu de facto i shtetit): Ismail Qemali
- Zëvendëskryeministër: Dom Nikollë Kaçorri
- Ministër i Punëve të Jashtme (përkohësisht): Ismail Qemali
- Ministër i Punëve të Brendshme: Myfit Bej Libohova (në korrik 1913 Essad Pashë Toptani)
- Ministër i Luftës: Gjeneral Mehmet Pashë Derralla (nga Tetova në Maqedoni)
- Ministër i Financave: Abdi Toptani
- Ministër i Drejtësisë: Petro Poga
- Ministër i Arsimit: Luigj Gurakuqi
- Ministër i Shërbimeve Publike: Mit'hat Frashëri (nga Janina në Greqi)
- Ministër i Bujqësisë: Pandeli Cale
- Ministër i Postave dhe Telegrafëve: Lef Nosi
Sherbimet publike
Një javë pasi u shpall Shqipëria e pavarur, Ministria e saj e parë e Postave dhe Telegrafëve u krijua me Lef Nosin si ministër të saj. Shqipëria e pavarur mori zyrat postare osmane dhe bëri përpjekje të konsiderueshme për ta bërë shërbimin postar shqiptar të identifikueshëm.[61] Zyrat postare të Shqipërisë së pavarur përdorën vulat postare osmane deri në fund të prillit dhe fillimit të majit 1913, kur ato u zëvendësuan nga vulat postare të Shqipërisë me emrin e vendit në pjesën e sipërme të vulës dhe emrin e shtetit, Shqipëria (Shqipënia), në pjesën e poshtme. Më 5 maj 1913 u vunë në qarkullim pullat e para postare të Shqipërisë. Më 7 korrik 1913 Shqipëria i paraqiti një kërkesë zyrtare Unionit Postar Universal (UPU) për anëtarësim.[62] Kërkesa u refuzua dhe Shqipëria do të bëhej anëtare e UPU vetëm në vitin 1922. [63]
Pasi Shqipëria arriti pavarësinë e saj nga Perandoria Osmane në 1912, sistemi i saj ligjor vazhdoi të funksiononte sipas Kodit Civil Osman për ca kohë.
Që nga 28 Nëntori 1912 deri në 1926 qeveria shqiptare nuk preu asnjë monedhë. Transaksionet u kryen në monedha ari dhe argjendi të vendeve të tjera, ndërsa njësia zyrtare e llogarisë ishte franga e Unionit Monetar Latin.
Deri në vitin 1912, sistemi arsimor në Shqipëri varej nga institucionet fetare. Myslimanët ndiqnin shkollat osmane, popullsia ortodokse ndiqte shkollat greke ose armene, katolikët ndiqnin shkollat italiane ose austriake, ndërsa në rrethet pranë shteteve sllave, popullsia ndiqte shkolla serbe ose bullgare. Kur Shqipëria u shpall e pavarur në 1912 qeveria e saj mori masa për mbylljen e shkollave të huaja dhe hapjen e atyre shqipe. Nga 1912 deri në 1914, nuk kishte shumë mundësi dhe kohë për progresin e arsimit kombëtar, për shkak të paqëndrueshmërisë politike dhe shpërthimit të Luftës së Parë Botërore. Shkolla e parë laike u hap në Shkodër në 1913.
Një grup luftëtarësh nga Kosova të udhëhequr nga Isa Boletini ishin bërthama e parë e forcave të armatosura të Shqipërisë themeluar më 4 dhjetor 1912. [64] Forcat osmane mbështetën qeverinë e Shqipërisë së Pavarur deri në fillim të vitit 1913, megjithëse osmanët nuk e njohën pavarësinë e saj.[38]
Forcat e zbatimit të ligjit (xhandarmëria dhe Policia Shqiptare) të Shqipërisë së pavarur u krijuan më 13 janar 1913.[65] Rreth 70 ish oficerë osmanë ishin angazhuar si oficerë të njësive të zbatimit të ligjit të Shqipërisë së pavarur. Drejtori i parë i Policisë Shqiptare ishte Halim Jakova-Gostivari, ndërsa komandantët e parë të xhandarmërisë ishin Alem Tragjasi, Hysni Toska, Sali Vranishti dhe Hajredin Hekali. Uniformat e Policisë Shqiptare ishin me ngjyrë gri dhe jeshile, dhe jakat ishin kuqezi.[66]
Ekonomia
Ekonomia e Shqipërisë pasi u bë shtet i pavarur në 1912 u bazua në bujqësi dhe blegtori primitive, pa industri të rëndësishme dhe pak tregti ndërkombëtare. Duke filluar në vitin 1912, Shqipëria filloi aktivitetet që synonin zbatimin e një reforme agrare, e cila do të transferonte pronësinë e tokës së punueshme nga pronarët e mëdhenj të tokës tek fshatarët.
Pasojat
Traktatet e Londrës dhe Bukureshtit trajtuan rregullimet përfundimtare territoriale që dolën nga përfundimi i Luftërave Ballkanike.[67] Pasi u nënshkrua traktati i Londrës, ambasadorët e gjashtë Fuqive të Mëdha vendosën të krijojnë një shtet të ri, Shqipërinë, si principatë trashëgimore.
Point 1. Albania is constituted as an autonomous, sovereign and hereditary principality by right of primogeniture, guaranteed by the six Powers. The sovereign will be designated by the six Powers.[68]
— Decision of the ambassadors of the six Great Powers made on 29 July 1913 during 54th meeting of the Conference of the Ambassadors
Fuqitë e Mëdha refuzuan të njohin Qeverinë e Përkohshme të Shqipërisë dhe, në vend të kësaj, organizuan Komisionin Ndërkombëtar të Kontrollit (ICC) që të kujdeset për administrimin e principatës së sapokrijuar deri në ardhjen e monarkut të ri.[69][70] Agjencia e parë e zbatimit të ligjit të principatës së re ishte Xhandarmëria Ndërkombëtare.
Traktati i Bukureshtit, i nënshkruar më 10 gusht 1913, themeloi Shqipërinë e njohur ndërkombëtarisht si një shtet të pavarur.[71] Krijimi i shtetit shqiptar në 1913 pas Luftërave Ballkanike ishte rezultati i tyre i vetëm politik.
Një komplot i qeverisë xhonturke dhe i udhëhequr nga Bekir Fikri për të rikthyer kontrollin osman mbi Shqipërinë nëpërmjet instalimit të një oficeri osmano-shqiptar Ahmed Izet Pasha si monark u zbulua nga serbët dhe u raportua në ICC.[72][73][74] Ismail Qemali mbështeti komplotin për ndihmë ushtarake kundër Serbisë dhe Greqisë. [75][72][76] ICC lejoi oficerët e tyre holandezë që shërbenin si xhandarmëri shqiptare të shpallnin një gjendje të jashtëzakonshme dhe të ndalonin komplotin.[73][75][74] Ata bastisën Vlorën në 7-8 janar 1914, duke zbuluar më shumë se 200 trupa osmane dhe arrestuan Fikrin.[73][72][77] Gjatë gjykimit të Fikrit komploti doli dhe një gjykatë ushtarake e ICC nën kolonelin Willem de Veer e dënoi atë me vdekje[77] dhe më vonë u kthye në burgim të përjetshëm, [73] ndërsa Qemali dhe kabineti i tij dhanë dorëheqjen.[75] Pasi Qemali u largua nga vendi, trazirat u përhapën në të gjithë Shqipërinë.[78]
Pas një shfaqjeje pavarësie prej qeverisë së Qemalit, Fuqitë e Mëdha u zemëruan dhe Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit e detyroi Qemalin të tërhiqej dhe të largohej nga Shqipëria.[79]
Në vitin 1914, pas një marrjeje graduale të administratës së vendit, Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit përgatiti një draft të kushtetutës (Statuti Organik) me 216 nene. Ishte një bazë për krijimin e Asamblesë Kombëtare me fuqi legjislative në Shqipëri, e cila ishte projektuar si një monarki kushtetuese e trashëguar.[80] Sipas kushtetutës, principata e re do të kishte, me pak përjashtime, të njëjtën organizatë administrative si gjatë autonomisë nën Perandorisë Osmane.[81] Do të ndahej në shtatë rrethe administrative, secila prej të cilave do të zgjidhte tre përfaqësues për asamblenë kombëtare me votë të drejtpërdrejtë. Princi do të emëronte dhjetë përfaqësues dhe krerët e të tre feve (islam, ortodoks dhe katolik) do të ishin gjithashtu përfaqësues në asamblenë kombëtare, e cila do të kishte mandate katërvjeçare. Këshilli i Ministrave, me fuqi ekzekutive, do të emërohej nga princi.[82] Pasi forma monarkike e qeverisjes u instalua nga Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit në 1914, sistemi politik i Shqipërisë u bë monarki.
Grupi më i madh i shqiptarëve që u lanë jashtë shtetit të ri ishin shqiptarë nga Kosova, djepi i nacionalizmit shqiptar të shekullit XIX. Gjermania naziste dhe Italia fashiste shfrytëzuan pakënaqësinë e shqiptarëve për kufijtë e pasaktë etnikë.
Përkujtimet
Qëkur Shqipëria u shpall e pavarur më 28 Nëntor 1912,[83] çdo 28 Nëntor përkujtohet nga të gjithë Shqiptarët (kudo që jetojnë në botë) si Dita e Pavarësisë Shqiptare ose Dita e Flamurit. Në Republikën e Shqipërisë, dita festohet si festë zyrtare. Në Republikën e Kosovës, dita ka qenë një festë zyrtare publike që nga vendimi i vitit 2011 i kabinetit të kryeministrit Hashim Thaçi.[84]
Referime
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
