Periudha e hershme moderne

Periudha e hershme moderne është një periudhë historike që është pjesë, ose (në varësi të historianit) që i paraprinë menjëherë periudhës moderne, me ndarje të bazuara kryesisht në historinë e Evropës dhe konceptin më të gjerë të modernitetit. Nuk ka një datë të saktë që shënon fillimin ose fundin e periudhës dhe shtrirja e saj mund të ndryshojë në varësi të fushës së historisë që studiohet. Në përgjithësi, periudha e hershme moderne konsiderohet të ketë zgjatur nga fillimi i shekullit të 16-të deri në fillimin e shekullit të 19-të (rreth 1500-1800). Në një kontekst evropian, ajo përkufizohet si periudha pas mesjetës dhe që i paraprin ardhjes së modernitetit; por datat e këtyre kufijve nuk janë aspak të miratuara nga të gjithë. Në kontekstin e historisë globale, periudha e hershme moderne përdoret shpesh edhe në kontekste ku nuk ka periudhë ekuivalente "mesjetare".

Harta e botës, nga Paolo Petrini, 1700.

Ngjarje të ndryshme dhe tranzicione historike janë propozuar si fillimi i periudhës së hershme moderne, duke përfshirë rënien e Kostandinopojës në 1453, fillimin e Rilindjes, fundin e Kryqëzatave dhe fillimin e Epokës së Zbulimeve. Fundi i tij shpesh shënohet nga Revolucioni Francez, dhe ndonjëherë edhe nga Revolucioni Amerikan ose ngritja në pushtet e Napoleonit.^[1][2]

Historianët në dekadat e fundit kanë argumentuar se, nga pikëpamja mbarëbotërore, tipari më i rëndësishëm i periudhës së hershme moderne ishte karakteri i saj globalizues i përhapur.^[3] U shfaqën ekonomi dhe institucione të reja, duke u bërë më të sofistikuara dhe të artikuluara globalisht gjatë rrjedhës së periudhës. Periudha e hershme moderne përfshin gjithashtu ngritjen e dominimit të merkantilizmit si një teori ekonomike. Tendenca të tjera të dukshme të periudhës përfshijnë zhvillimin e shkencës eksperimentale, përparimin gjithnjë e më të shpejtë teknologjik, politikën qytetare të sekularizuar, udhëtimin e përshpejtuar për shkak të përmirësimeve në hartimin dhe dizajnin e anijeve dhe shfaqjen e shteteve kombëtare.

Shiko edhe

• Periudha moderne

Referime

1. Christopher Alan Bayly, The birth of the modern world, 1780–1914: global connections and comparisons (2004). P. 123.
2. de Vries, Jan (14 shtator 2009). "The limits of globalization in the early modern world". The Economic History Review. 63 (3): 710–733. CiteSeerX 10.1.1.186.2862. doi:10.1111/j.1468-0289.2009.00497.x. JSTOR 40929823. S2CID 219969360. SSRN 1635517. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
3. de Vries, Jan (14 shtator 2009). "The limits of globalization in the early modern world". The Economic History Review. 63 (3): 710–733. CiteSeerX 10.1.1.186.2862. doi:10.1111/j.1468-0289.2009.00497.x. JSTOR 40929823. S2CID 219969360. SSRN 1635517. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)