From Wikipedia, the free encyclopedia
Kinemaja klasike e Hollivudit është një term i përdorur në kritikën e filmit për të përshkruar një stil narrativ dhe vizual të krijimit të filmit, i cili u zhvillua për herë të parë në vitet 1910-1920 gjatë viteve të fundit të epokës së filmit pa zë. Më pas u bë karakteristikë e kinemasë amerikane gjatë Epokës së Artë të Hollivudit, afërsisht nga viti 1927 (me ardhjen e filmit me zë) deri në vitin 1969.[4] Ai përfundimisht u bë stili më i fuqishëm dhe më i përhapur i krijimit të filmave në mbarë botën.[5]
 | |
| Koha | 1910s–1960s |
|---|---|
| Vendi | Shtetet e Bashkuara |
| Ndikimet | |
| Ndikuar nga |
|
Terma të ngjashëm ose të lidhur përfshijnë narrativa klasike e Hollivudit, Epoka e Artë të Hollivudit, Hollivudi i Vjetër dhe vazhdimësia klasike.[6] Periudha quhet edhe epoka e studios, e cila mund të përfshijë edhe filma të epokës së vonë të heshtur.[4]
Për shekuj, standardi i vetëm pamor i artit tregimtar tregimtar ishte teatri. Që nga filmat e parë narrativë në mesin e fundit të viteve 1890, kineastët janë përpjekur të kapin fuqinë e teatrit të drejtpërdrejtë në ekranin e kinemasë. Shumica e këtyre kineastëve filluan si regjisorë në skenën e fundit të shekullit të 19-të, dhe po ashtu, shumica e aktorëve të filmit kishin rrënjë në vaudeville (p.sh. Vëllezërit Marx[7]) ose melodrama teatrale. Vizualisht, filmat narrativë të hershëm ishin përshtatur pak nga skena, dhe rrëfimet e tyre ishin përshtatur shumë pak nga vaudeville dhe melodrama. Përpara stilit vizual i cili do të bëhej i njohur si "vazhdimësia klasike", skenat u filmuan në pamje të plotë dhe përdoreshin skena të koreografisë me kujdes për të portretizuar marrëdhëniet e komplotit dhe personazheve. Teknika e redaktimit ishte jashtëzakonisht e kufizuar dhe kryesisht përbënte në pamje nga afër të shkrimit mbi objekte për lexueshmërinë e tyre.
Megjithëse i mungon realiteti i qenësishëm i skenës, filmi (ndryshe nga skena) ofron lirinë për të manipuluar kohën dhe hapësirën e dukshme, dhe kështu të krijojë iluzionin e realizmit – që është lineariteti kohor dhe vazhdimësia hapësinore. Nga fillimi i viteve 1910, kur Brezi i Humbur po arrinte moshën, bërja e filmave kishte filluar të përmbushte potencialin e saj artistik. Në Suedi dhe Danimarkë, kjo periudhë do të njihet më vonë si "Epoka e Artë" e filmit; në Amerikë, ky ndryshim artistik i atribuohet kineastëve si D. W. Griffith që më në fund thyen kontrollin e Edison Trust për të bërë filma të pavarur nga monopoli i prodhimit. Filmat në mbarë botën filluan të përvetësojnë dukshëm elemente vizuale dhe narrative që do të gjendeshin në kinemanë klasike të Hollivudit. 1913 ishte një vit veçanërisht i frytshëm për mediumin, pasi regjisorë pionierë nga disa vende prodhuan filma si The Mothering Heart (D. W. Griffith), Ingeborg Holm (Victor Sjöström), dhe L'enfant de Paris (Léonce Perret) që vendosin standarde të reja për filmi si një formë tregimi. Ishte gjithashtu viti kur Yevgeni Bauer (artisti i parë i vërtetë i filmit, sipas Georges Sadoul[8]) filloi karrierën e tij të shkurtër, por pjellore..[9]
Në botë në përgjithësi dhe në Amerikë në veçanti, ndikimi i Griffith në krijimin e filmave ishte i pakrahasueshëm. Po aq ndikues ishin aktorët e tij në përshtatjen e interpretimeve të tyre me mediumin e ri. Lillian Gish, ylli i The Mothering Heart, shquhet veçanërisht për ndikimin e saj në teknikat e performancës në ekran. Epika e Griffith e vitit 1915, The Birth of a Nation, ishte novator për filmin si një mjet tregimi – një kryevepër e rrëfimit letrar me teknika të shumta vizuale novatore.[10] Filmi inicioi aq shumë përparime në kinemanë amerikane, saqë u la i vjetëruar brenda pak vitesh.[11] Megjithëse viti 1913 ishte një pikë referimi globale për realizimin e filmave, viti 1917 ishte kryesisht amerikan; epoka e "kinemasë klasike të Hollivudit" dallohet nga një stil narrativ dhe vizual i cili filloi të dominojë mediumin filmik në Amerikë nga viti 1917.[12]
Stili narrativ dhe vizual i stilit klasik të Hollivudit u zhvillua më tej pas kalimit në prodhimin e filmave me zë. Ndryshimet kryesore në filmin amerikan erdhën nga vetë industria e filmit, me lartësinë e sistemit të studios. Kjo mënyrë prodhimi, me sistemin e saj të yjeve në fuqi të promovuar nga disa studio kryesore,[13] i kishte paraprirë zërit për disa vite. Nga mesi i vitit 1920, shumica e regjisorëve dhe aktorëve të shquar amerikanë, të cilët kishin punuar të pavarur që nga fillimi i viteve 1910, duhej të bëheshin pjesë e sistemit të ri të studiove për të vazhduar punën.
Vetë fillimi i epokës së zërit është përcaktuar në mënyrë të paqartë. Për disa, ajo filloi me The Jazz Singer, e cila u publikua më 1927, kur Interbellum Generationers u rritën dhe rritën fitimet në arkë për filmat ndërsa zëri u fut në filmat artistikë.[14] Për të tjerët, epoka filloi në vitin 1929, kur epoka pa zë kishte përfunduar përfundimisht.[15]
Shumë vepra të shkëlqyera të kinemasë që dolën nga kjo periudhë ishin të filmave me regjim të lartë. Një arsye pse kjo ishte e mundur është se, meqenëse u bënë kaq shumë filma, jo të gjithë duhej të ishin një hit i madh. Një studio mund të luajë kumar për një funksion me buxhet të mesëm me një skenar të mirë dhe aktorë relativisht të panjohur. Ky ishte rasti me Citizen Kane (1941), me regji të Orson Welles dhe konsiderohet si një nga filmat më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Regjisorë të tjerë me vullnet të fortë, si Howard Hawks, Alfred Hitchcock dhe Frank Capra, luftuan me studiot për të arritur vizionet e tyre artistike. Apogjeu i sistemit të studios mund të ketë qenë viti 1939, ku u publikuan klasikë të tillë si The Wizard of Oz; Gone with the Wind; The Hunchback of Notre Dame; Stagecoach; Mr. Smith Goes to Washington; Destry Rides Again; Young Mr. Lincoln; Wuthering Heights; Only Angels Have Wings; Ninotchka; Beau Geste; Babes in Arms; Gunga Din; The Women; Goodbye, Mr. Chips; dhe The Roaring Twenties.[16]
Emrat me shkronja të zeza u njohën në listën e Institutit Amerikan të Filmit duke renditur 25 legjendat më të mëdha të ekranit në historinë e filmit amerikan, meshkuj dhe 25 femra. Yjet kryesorë të gjinive të tyre përkatëse janë Humphrey Bogart dhe Katharine Hepburn, të cilat luajtën së bashku në filmin klasik aventuresk të vitit 1951, The African Queen. Që nga viti 2023, Sophia Loren (88) është ylli i vetëm i gjallë e rradhitur në top 50 legjendat më të mëdha të ekranit.
Më poshtë është një listë kronologjike e filmave të shquar amerikanë dhe një numër i përzgjedhur i filmave ndërkombëtarë që janë realizuar gjatë Epokës së Artë të Hollivudit.[17]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
