Enheduana

Enheduana ( Sumerian : 𒂗𒃶𒌌𒀭𒈾 ^[2] gjithashtu transliteruar si Enheduanna, En-hedu-ana; fl. shekulli XXIII pes) është poetesha, princesha dhe priftëresha më e njohur e Mesopotamisë së Lashtë. Enheduana është shkrimtarja më e hershme e njohur deri më tani. Ajo ishte Priftëreshë e Lartë e perëndeshës Inana dhe perëndisë së hënës Nana (Sīn). Ajo jetonte në qytetin-shtet Sumerian Ur.

Enheduana, vajza e Sargonit Akad, rreth vitit 2300 pes. ^[1]

Portret i lashtë sumerian basoreliev që përshkruan Enheduanën (e treta nga e djathta).

Përmbledhje

Enheduanna shkroi disa vepra të letërsisë, duke përfshirë dy himne për perëndeshën e dashurisë mesopotamiane Inana (Isitari Semitik). Ajo shkroi mitin Inana dhe Ebih, dhe një koleksion prej 42 himne tempulli.

Kontributet e Enheduanas përshkohen nga disa devocione personale për Inanan dhe një koleksion himnesh të njohur si "Himne të Tempullit Sumerian". Megjithatë ka edhe tekste të tjera shtesë që i janë përshkruar asaj. ^[3] Kjo e bën atë autoren e parë të emëruar në historinë botërore. ^[4]

Ajo ishte gruaja e parë e njohur që mbante titullin EN, një rol me rëndësi të madhe politike që shpesh mbahej nga vajzat mbretërore. ^[5] Ajo u emërua në këtë pozitë nga babai i saj, mbreti Sargon Akad . Nëna e saj ishte ndoshta Mbretëresha Tashlultum. ^{[6] [7]} Enheduana u emërua në rolin e Kryepriftëreshës në një lëvizje të zgjuar politike nga Sargoni për të ndihmuar në sigurimin e pushtetit në jug të mbretërisë së tij, ku ndodhej Qyteti Ur. ^[8]

Ajo vazhdoi të mbante detyrën e saj edhe gjatë sundimit të Rimushit, vëllait të saj, kur ajo u përfshi në një formë të trazirave politike, u dëbua, dhe më pas u rikthye si kryepriftëreshë e lartë. Vepra e saj 'Lartësimi i Inanas - The Exaltation of Inanna' ose 'Nin me šara' ^[9] detajon dëbimin e saj nga qyteti Ur dhe rikthimin përfundimtar. ^[8] Kjo ndërlidhet me veprën tjetër të saj me titull 'Mallkimi Akade' ^[10] në të cilin Naram-Sin, nën të cilin mund të ketë shërbyer edhe Enheduana, është mallkuar dhe dëbuar nga Enlili.

Enheduana e përfundon ciklin e himneve të tempullit me një pohim të origjinalitetit të veprës dhe autorësisë së saj:

“Përpiluesi i tabletave është En-hedu-ana. Mbreti im, është krijuar diçka që askush nuk e ka krijuar më parë”.

Në veprat e saj disa herë shkruan mes tjerash: Unë jam Enheduana.

Pas vdekjes së saj, Enheduana vazhdoi të kujtohet si një figurë e rëndësishme, mbase edhe duke arritur statusin gjysmë hyjnor. ^[11]

Veprat

• Nin-me-šara, "Lartësimi i Inanas", 153 rreshta, redaktuar dhe përkthyer së pari nga Hallo dhe van Dijk (1968), ^[12] më vonë nga Annette Zgoll (1997) në gjermanisht. 65 rreshtat e parë i drejtohen perëndeshës me një listë epitetesh, duke e krahasuar atë me An, perëndinë supreme të panteonit. Pastaj, En-hedu-ana flet në vetën e parë për të shprehur pakënaqësinë e saj për t'u internuar nga tempulli dhe qyteti Ur dhe Uruk . En-hedu-ana kërkon ndërmjetësimin e Nanas . Rreshtat 122–135 recitojnë atributet hyjnore të Inanas.
• In-nin -ša-gur-ra (nga incipit ), 274 rreshta (jo të plota), redaktuar nga Sjöberg (1976) duke përdorur 29 fragmente.
• In-nin me-huš-a, "Inana dhe Ebih", përkthyer së pari nga Limet (1969)
• Himnet e tempullit, redaktuar nga Sjöberg dhe Bergmann (1969): 42 himne me gjatësi të ndryshme, drejtuar tempujve.
• Himn për Nanën, redaktuar nga Westenholz

Referime

• Binkley, Roberta A. (2004). "The Rhetoric of Origins and the Other: Reading the Ancient Figure of Enheduanna." In Lipson, Carol, and Roberta A. Binkley, eds. Rhetoric before and beyond the Greeks, Albany: State University of New York Press.  ISBN 9780791461006
• Dalglish, Cass (2008). Humming the Blues: Inspired by Nin-Me-Sar-Ra, Enheduanna's Song to Inanna. Oregon: CALYX Books. ISBN 978-0-934971-92-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• De Shong Meador, Betty (2001). Inanna, Lady of Largest Heart: Poems of the Sumerian High Priestess Enheduanna, University of Texas  
• De Shong Meador, Betty (2009). Princess, Priestess, Poet: The Sumerian Temple Hymns of Enheduanna, University of Texas Press,  
• Franke, Franke, S. "Kings of Akkad: Sargon and Naram-Sin", in Sasson, Jack, M. (1995), Civilizations of the Ancient Near East, Scribener, New York.  ISBN 978-0-684-19279-6
• Hallo, William W. and Van Dijk, J.J.A. (1986). The Exaltation of Inanna, Yale University Press.
• Roberts, Janet (2004). Enheduanna, Daughter of King Sargon: Princess, Poet, Priestess (2300 B.C.), Transoxiana 8
• Sjoberg, Ake and E. Bermann, E. (1969). The Collection of the Sumerian Temple Hymns, Locust Valley, J.J. Augustin.
• Sjoberg, Ake (1975). In-nin sa-gur-ra: A Hymn to the Goddess Inanna by the en-Priestess Enheduanna, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archaeologie 65: 161–253.
• Spirits Podcast. (2018, February 21). Episode 65: Inanna. Spirits Podcast. https://spiritspodcast.com/episodes/inanna
• Zgoll, Annette (1997). "Der Rechtsfall der En-hedu-Ana im Lied Nin-me-sarra", (En-hedu-Ana's legal case in the hymn Nin-me-sara) [Ugarit-Verlag, Muenster], 1997. For an English translation of Zgoll's translation of Nin-me-sara: http://www.angelfire.com/mi/enheduanna/Ninmesara.html

Referime

1. "CDLI-Archival View". cdli.ucla.edu. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
2. Reallexikon der Assyriologie,v. 2, B–E, 1938, p. 373
3. Hallo and Van Dijk 1968 p. 3.
4. Binkley, 2004, p. 47
5. J Renger 1967: "Untersuchungen zum Priestertum in der altbabylonischen Zeit", Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie. Vol. 58. p. 118.
6. Elisabeth Meier Tetlow (2004). Women, Crime, and Punishment in Ancient Law and Society: The ancient Near East. Continuum International Publishing Group. ISBN 978-0-8264-1628-5. Marrë më 29 korrik 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
7. Michael Roaf (1992). Mesopotamia and the ancient Near East. Stonehenge Press. ISBN 978-0-86706-681-4. Marrë më 29 korrik 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
8. Franke, p. 831
9. "ETCSL translation: t.4.07.2". Arkivuar nga origjinali më 4 prill 2016. Marrë më 15 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
10. "ETCSL translation: t.2.1.5". Arkivuar nga origjinali më 8 korrik 2017. Marrë më 15 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
11. Hallo and Van Dijk 1968 p. 5
12. Hallo, William W. and Van Dijk, J.J.A., The Exaltation of Inanna, Yale University Press (1968).