Sionizmi

Sionizmi ose Cionizmi (hebraisht: ציונות‎, Tsiyyonut) është një lëvizje nacionaliste që u shfaq në shekullin e 19-të për të përkrahur mbështetjen për krijimin e një atdheu për popullin jehud në Palestinë,^[1][2][3][4] një rajon që përafërsisht korrespondon me Tokën e Izraelit në traditën hebraike.^[5][6][7][8] Pas krijimit të Izraelit, sionizmi u bë një ideologji që mbështet "zhvillimin dhe mbrojtjen e Shtetit të Izraelit".

Theodor Herzl ishte themeluesi i lëvizjes moderne sioniste. Në pamfletin e tij të vitit 1896 Der Judenstaat, ai parashikoi themelimin e një shteti të ardhshëm hebre të pavarur gjatë shekullit të 20-të.

Sionizmi fillimisht u shfaq në Evropën Qendrore dhe Lindore si një lëvizje ringjalljeje kombëtare në fund të shekullit të 19-të, si në reagim ndaj valëve më të reja të antisemitizmit dhe si një përgjigje ndaj Haskala, ose iluminizmit hebre.^[9][10][11] Menjëherë pas kësaj, shumica e udhëheqësve të lëvizjes e lidhën qëllimin kryesor me krijimin e atdheut të dëshiruar në Palestinë, atëherë një zonë e kontrolluar nga Perandoria Osmane.^[12][13][14] Ky proces u pa nga Lëvizja Sioniste si një "mbledhje e mërgimtarëve" (kibbutz galuyot), një përpjekje për t'i dhënë fund eksodeve dhe persekutimeve që kanë shënuar historinë hebraike duke e kthyer popullin hebre në atdheun e tyre historik.^[15]

Shiko edhe

• Jehudizmi
• Hasidizmi
• Haskala

Referime

1. Motyl 2001, ff. 604..
2. Herzl, Theodor (1988) [1896]. "Biography, by Alex Bein". Der Judenstaat [The Jewish state] (në anglisht). Përkthyer nga Sylvie d'Avigdor (bot. republication). New York: Courier Dover. fq. 40. ISBN 978-0-486-25849-2. Marrë më 28 shtator 2010.
3. "Zionism". Oxford Dictionary (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 4 prill 2016. Marrë më 30 qershor 2016.
4. "Zionism | nationalistic movement" (në anglisht). Marrë më 30 qershor 2016.
5. Safrai, Zeʾev (2018-05-02), "The Land in Rabbinic Literature", Seeking out the Land: Land of Israel Traditions in Ancient Jewish, Christian and Samaritan Literature (200 BCE - 400 CE) (në anglisht), Brill, fq. 76–203, ISBN 978-90-04-33482-3, marrë më 2023-07-06 "The preoccupation of rabbinic literature in all its forms with the Land of Israel is without question intensive and constant. It is no wonder that this literature offers historians of the Land of Israel a wealth of information for the clarification of a wide variety of topics."
6. Biger, Gideon (2004). The Boundaries of Modern Palestine, 1840–1947 (në anglisht). Routledge. fq. 58–63. ISBN 978-1-135-76652-8. Unlike the earlier literature that dealt with Palestine's delimitation, the boundaries were not presented according to their historical traditional meaning, but according to the boundaries of the Jewish Eretz Israel that was about to be established there. This approach characterizes all the Zionist publications at the time ... when they came to indicate borders, they preferred the realistic condition and strategic economic needs over an unrealistic dream based on the historic past.' This meant that planners envisaged a future Palestine that controlled all the Jordan's sources, the southern part of the Litanni river in Lebanon, the large cultivatable area east of the Jordan, including the Houran and Gil'ad wheat zone, Mt Hermon, the Yarmuk and Yabok rivers, the Hijaz Railway ...
7. Motyl 2001, f. 604.
8. Herzl, Theodor (1988) [1896]. "Biography, by Alex Bein". Der Judenstaat [Shteti jehud] (në anglisht). Përkthyer nga Sylvie d'Avigdor (bot. republication). New York: Courier Dover. fq. 40. ISBN 978-0-486-25849-2. Arkivuar nga origjinali më 1 janar 2014. Marrë më 28 shtator 2010.
9. Ben-Ami Shillony (2012). Jews & the Japanese: The Successful Outsiders (në anglisht). Tuttle Publishing. fq. 88. ISBN 978-1-4629-0396-2. Arkivuar nga origjinali më 25 dhjetor 2018. Marrë më 21 nëntor 2017. (Zionism) arose in response to and in imitation of the current national movements of Central, Southern, and Eastern Europe
10. LeVine, Mark; Mossberg, Mathias (2014). One Land, Two States: Israel and Palestine as Parallel States (në anglisht). University of California Press. fq. 211. ISBN 978-0-520-95840-1. Arkivuar nga origjinali më 17 nëntor 2016. Marrë më 16 mars 2016.
11. Gelvin, James L. (2014). The Israel-Palestine Conflict: One Hundred Years of War (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 93. ISBN 978-1-107-47077-4. Arkivuar nga origjinali më 17 nëntor 2016. Marrë më 16 mars 2016.
12. Cohen, Robin (1995). The Cambridge Survey of World Migration (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 504. ISBN 978-0-521-44405-7. Zionism Colonize palestine.
13. Gelvin, James (2007). The Israel–Palestine Conflict: One Hundred Years of War (në anglisht) (bot. 2nd). Cambridge University Press. fq. 51. ISBN 978-0-521-88835-6. Arkivuar nga origjinali më 20 shkurt 2017. Marrë më 19 shkurt 2016.
14. Ilan Pappe, The Ethnic Cleansing of Palestine, 2006, pp. 10–11
15. Gamlen, Alan (2019). Human Geopolitics: States, Emigrants, and the Rise of Diaspora Institutions (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-883349-9.

Bibliografia

• Motyl, Alexander J. (2001). Encyclopedia of Nationalism, Volume II (në anglisht). Academic Press. ISBN 978-0-12-227230-1.