Arabia para-Islamike
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Arabia para-Islamike[1] (Arabisht: شبه الجزيرة العربية قبل الإسلام) i referohet Gadishullit Arabik para shfaqjes së Islamit në vitin 610 të erës sonë.
Disa nga komunitetet e vendosura u zhvilluan në qytetërime të veçanta. Informacioni për këto komunitete është i kufizuar dhe është mbledhur së bashku nga dëshmitë arkeologjike, tregimet e shkruara jashtë Arabisë dhe traditat gojore arabe të cilat më vonë u regjistruan nga historianët islamikë. Ndër qytetërimet më të shquara ishin qytetërimi Themud, i cili u ngrit rreth vitit 3000 pes dhe zgjati rreth vitit 300 të e.s., dhe qytetërimi më i hershëm semit në pjesën lindore ishte Dilmun,[2] i cili u ngrit rreth fundit të mijëvjeçarit të katërt dhe zgjati rreth 600 e.s.. Për më tepër, nga gjysma e dytë e mijëvjeçarit të dytë pes,[3] Arabia Jugore ishte shtëpia e një numri mbretërish si Sabaea, Minaea dhe Arabia Lindore ishte e banuar nga folës semitikë të cilët me sa duket migruan nga jugperëndimi, si p.sh. e ashtuquajtura populli samad. Nga viti 106 e.s. deri në vitin 630 të e.s. Arabia veriperëndimore ishte nën kontrollin e Perandorisë Romake, e cila e quajti atë Arabia Petraea.[4] Disa pika nodale kontrolloheshin nga perandoritë iraniane Partiane dhe Sasaniane.
Fetë para-islamike në Arabi përfshinin besimet politeiste indigjene arabe, fetë e lashta semite (fetë që paraprijnë fetë abrahamike, të cilat vetë e kanë origjinën midis popujve të lashtë që flisnin semitisht), forma të ndryshme të krishterimit, judaizmit, manikeizmit, zoroastrianizmit dhe rrallë budizmit.
Studimet shkencore të arabëve paraislamikë nisin me arabistët e fillimit të shekullit të 19-të, kur ata arritën të deshifrojnë epigrafin e arabishtes së vjetër jugore (shek. 10 p.e.s.), arabishten e lashtë veriore (shek. 6 p.e.s.) dhe shkrime të tjera të Arabisë paraislamike. Kështu, studimet nuk kufizohen më në traditat e shkruara, të cilat nuk janë lokale për shkak të mungesës së tregimeve të mbijetuara të historianëve arabë për atë epokë; pamjaftueshmëria e materialit kompensohet nga burime të shkruara nga kultura të tjera (si p.sh. egjiptianët, grekët, romakët etj.), ndaj nuk njihej me shumë hollësi. Nga shekulli i 3-të e.s., historia arabe bëhet më e prekshme me ngritjen e himiaritëve dhe me shfaqjen e kaḥṭanitëve në Levant dhe asimilimin gradual të nabataeanëve nga kaḥṭanitët në shekujt e parë të e.s., një model zgjerimi i tejkaluar në pushtimet myslimane të shekullit të 7-të. Burimet e historisë përfshijnë dëshmi arkeologjike, rrëfime të huaja dhe tradita gojore të regjistruara më vonë nga studiuesit islamikë - veçanërisht në poemat paraislamike - dhe hadithin, plus një numër dokumentesh të lashta arabe që mbijetuan deri në mesjetë, kur pjesë të tyre u cituan ose u regjistruan. Eksplorimi arkeologjik në Gadishullin Arabik ka qenë i rrallë, por i frytshëm; dhe shumë vende antike janë identifikuar nga gërmimet moderne. Studimi më i fundit i detajuar i Arabisë para-islamike është "Arabët dhe Perandoritë Para Islamit" (Arabs and Empires Before Islam), botuar nga Oxford University Press në vitin 2015. Ky libër mbledh një gamë të larmishme tekstesh dhe mbishkrimesh të lashta për historinë veçanërisht të rajonit verior gjatë kësaj periudhe kohore.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
