![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/35_Notable_Poles.jpg/640px-35_Notable_Poles.jpg&w=640&q=50)
Polakët
From Wikipedia, the free encyclopedia
Polakët[lower-alpha 1] janë një grup etnik dhe komb sllav perëndimor që ndajnë një histori, kulturë, gjuhën polake të përbashkët dhe janë të identifikuar me vendin e Polonisë në Evropën Qendrore. Preambula e Kushtetutës së Republikës së Polonisë e përcakton kombin polak si i përbërë nga të gjithë qytetarët e Polonisë, pavarësisht nga trashëgimia apo përkatësia etnike. Shumica e polakëve i përmbahen Katolicizmit Romak.
Polacy (Polonisht) | |
---|---|
![]() Rreshti i 1-rë, nga e majta në të djathtë: Papa Gjon Pali II, Mieszko I – c. 930, Bolesław I i Polonisë – c. 967, Nikola Koperniku (Mikołaj Kopernik) – 1473, John III Sobieski – 1629, Casimir Pulaski (Kazimierz Pułaski) – 1745, Tadeusz Kościuszko – 1746, Rreshti i 2-të, nga e majta në të djathtë: Paweł Strzelecki – 1797, Adam Mickiewicz – 1798, Emilia Plater – 1806, Juliusz Słowacki – 1809, Frédéric Chopin – 1810, Stanisław Moniuszko – 1819, Jan Matejko – 1838, Rreshti i 3-të, nga e majta në të djathtë: Helena Modjeska (Modrzejewska) – 1840, Henryk Sienkiewicz – 1846, Joseph Conrad (Józef Korzeniowski) – 1857, Ignacy Jan Paderewski – 1860, Maria Skłodowska-Curie – 1867, Władysław Reymont – 1867, Józef Piłsudski – 1867, Rreshti i 4-të, nga e majta në të djathtë: Pola Negri – 1897, Witold Pilecki – 1901, Stefan Wyszyński – 1901, Faustina Kowalska (Faustyna Kowalska) – 1905, Marian Rejewski – 1905, Irena Sendler – 1910, Czesław Miłosz – 1911, Rreshti i 5-të, nga e majta në të djathtë: Jan Karski – 1914, Wisława Szymborska – 1923, Zbigniew Herbert – 1924, Wojciech Kilar – 1932, Henryk Górecki – 1933, Jerzy Popiełuszko – 1947, Robert Lewandowski – 1988. | |
Popullsia e përgjithshme | |
rr. 60 milion[1] | |
Rajone me popullsi të konsiderueshme | |
![]() | 10,600,000 (2015)[1][2][3] |
![]() | 2,253,000 (2018)[4] |
![]() | 1,800,000 (2007)[5] |
![]() | 1,010,705 (2013)[6] |
![]() | 1,000,000 (2022)[7][8][9] |
![]() | 682,000 (2021)[10][11] |
Gjuhët | |
| |
Fetë | |
Kryesisht Katolicizmi Romak[12] | |
Grupe etnike të lidhura | |
Sllavët perëndimorë të tjerë Sidomos lekitë të tjerë |
Popullsia e polakëve të vetëdeklaruar në Poloni vlerësohet në 37,394,000 nga një popullsi e përgjithshme prej 38,512,000 (bazuar në regjistrimin e vitit 2011),[13] nga të cilët 36,522,000 deklaruan vetëm polakë.[14][15][3] Një mërgatë e gjerë polake ekziston në të gjithë Euroazinë, Amerikën dhe Australinë. Sot, përqendrimet më të mëdha urbane të polakëve janë brenda zonës metropolitane të Varshavës dhe zonës urbane Katowice.
Polakët etnikë konsiderohen si pasardhës të lekitëve të lashtë sllavë perëndimor dhe fiseve të tjera që banonin në territoret polake gjatë periudhës së antikitetit të vonë. Historia e regjistruar e Polonisë daton më shumë se një mijë vjet në rr. 930–960 e.r., kur polanët perëndimorë – një fis me ndikim në rajonin e Polonisë së Madhe – bashkuan klane të ndryshme lekitike nën atë që u bë dinastia Piast,[16] duke krijuar kështu shtetin e parë polak. Kristianizimi i Polonisë nga Kisha Katolike, në vitin 966 e.r., shënoi ardhjen e Polonisë në komunitetin e të ashtuquajturit Krishterimi Perëndimor. Megjithatë, gjatë gjithë ekzistencës së tij, shteti polak ndoqi një politikë tolerante ndaj pakicave që rezultoi në identitete të shumta etnike dhe fetare të polakëve, si jehudët polakë.