Perandoria e Japonisë
From Wikipedia, the free encyclopedia
Perandoria e Japonisë (Japonisht: 大日本帝国, Dai Nippon Teikoku) ishte një komb-shtet historik dhe një fuqi e madhe që ekzistonte nga Restaurimi meixhi në vitin 1868 deri në miratimin e kushtetutës së pas Luftës së Dytë Botërore më 1947 dhe formimin pasues të Japonisë moderne. Përfshiu arkipelagun japonez dhe disa koloni, protektorate, mandate dhe territore të tjera.
Perandoria e Japonisë
| |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1868–1947 | |||||||||||
Parimi:
| |||||||||||
Himni: (1869–1945) "Kimigayo" (君が代?) | |||||||||||
Kryeqyteti | Kioto (1868–1869)[3] Qyteti i Tokios (1869–1943) Tokio (1943–1947) | ||||||||||
Gjuhët zyrtare | Japonisht | ||||||||||
Gjuhët e njohura rajonale | Hokkien Mandarin Hakka Koreanisht | ||||||||||
Besimi | De jure: Shtet laik De facto: Shtet Shinto (shtet fetar)[lower-alpha 2] | ||||||||||
Qeveria | |||||||||||
Lloji i qeverisjes |
| ||||||||||
Perandori | |||||||||||
• 1868–1912 | Meixhi | ||||||||||
• 1912–1926 | Taishō | ||||||||||
• 1926–1947 | Shōwa | ||||||||||
Kryeministri | |||||||||||
• 1885–1888 (i pari) | Itō Hirobumi | ||||||||||
• 1946–1947 (i fundit) | Shigeru Yoshida | ||||||||||
Kuvendi | Dieta Perandorake | ||||||||||
House of Peers | |||||||||||
Dhoma e Përfaqësuesve | |||||||||||
Epoka historike | Meixhi*Taishō*Shōwa | ||||||||||
3 janar 1868[7] | |||||||||||
• Kushtetuta meixhi | 11 shkurt 1889 | ||||||||||
25 July 1894 | |||||||||||
• Lufta Ruso-Japoneze | 8 shkurt 1904 | ||||||||||
23 gusht 1914 | |||||||||||
• Incidenti Mukden | 18 shtator 1931 | ||||||||||
• Lufta e Dytë Sino-Japoneze | 7 korrik 1937 | ||||||||||
7 dhjetor 1941 | |||||||||||
• Dorëzimi i Japonisë | 2 shtator 1945 | ||||||||||
• Rindërtuar | 3 maj 1947[6] | ||||||||||
Sipërfaqja | |||||||||||
1938[8] | 1,984,000 km2 (766,000 sq mi) | ||||||||||
1942[9] | 7,400,000 km2 (2,900,000 sq mi) | ||||||||||
Popullsia | |||||||||||
• 1920 | 77,700,000a | ||||||||||
• 1940 | 105,200,000b | ||||||||||
Ekonomia | |||||||||||
Monedha | Jeni japonez, Jeni korean, Jeni tajvanez, Monedha ushtarake japoneze | ||||||||||
Të dhëna të tjera | |||||||||||
| |||||||||||
|
Japonia iu nënshtrua një periudhe industrializimi dhe militarizimi, Restaurimi Meixhi duke qenë modernizimi më i shpejtë i çdo vendi deri më sot, të gjitha këto aspekte kontribuan në shfaqjen e Japonisë si një fuqi e madhe dhe krijimin e një perandorie koloniale pas Luftës së Parë Sino-Japoneze, Rebelimi i Boksierit, Lufta Ruso-Japoneze dhe Lufta e Parë Botërore. Trazirat ekonomike dhe politike në vitet 1920, përfshirë Depresionin e Madh, çuan në ngritjen e militarizmit, nacionalizmit dhe totalitarizmit, duke kulmuar përfundimisht në anëtarësimin e Japonisë në aleancën e Boshtit dhe pushtimin të një pjese të madhe të Azi-Paqësorit në Luftën e Dytë Botërore.
Forcat e armatosura të Japonisë fillimisht arritën suksese të mëdha ushtarake gjatë Luftës së Dytë Sino-Japoneze (1937–1945) dhe Luftës së Paqësorit. Sidoqoftë, duke filluar nga viti 1942, veçanërisht pas Betejave të Midway dhe Guadalcanal, Japonia u detyrua të miratojë një qëndrim mbrojtës dhe fushata e kërcimit të ishullit amerikan do të thoshte që Japonia po humbte ngadalë të gjithë territorin që kishte fituar, dhe përfundimisht, amerikanët pushtuan Iwo Jima dhe ishullin Okinawa, duke lënë kontinentin japonez plotësisht të pambrojtur. Forcat amerikane kishin planifikuar një pushtim, por Japonia u dorëzua pas bombardimeve atomike të Hiroshima dhe Nagasaki dhe deklaratës së luftës gati të njëkohshme nga sovjetikët më 9 gusht 1945, dhe pushtimit pasues të Mançurisë dhe territoreve të tjera. Në vitin 1947, me përfshirjen amerikane, u miratua një kushtetutë e re, duke e çuar zyrtarisht Perandorinë e Japonisë në një fund dhe Ushtria Perandorake e Japonisë u zëvendësua me Forcat e VetëMbrojtjes së Japonisë. Pushtimi dhe rindërtimi vazhdoi deri në vitin 1952, duke formuar përfundimisht monarkinë aktuale kushtetuese të njohur si Japoni.
Perandoria e Japonisë kishte tre perandorë, megjithëse ajo mori fund pjesërisht gjatë mbretërimit të Shōwa. Perandorëve u dhanë emra pas vdekjes, dhe perandorët janë si më poshtë: Meixhi, Taishō dhe Shōwa.