Malta
shtet ishullor në Evropën Jugore From Wikipedia, the free encyclopedia
| Republika e Malta Repubblika ta' Malta | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 Vendndodhja e Maltës (e gjelbër e errët)
–
në Europë
(
e gjelbër & gri e errët)
| |||||
| Himni Kombëtar | L-Innu Malti (Himni Maltez) | ||||
| Kryeqyteti | Valeta | ||||
| Qyteti më i madh | Birkirkara | ||||
| Gjuha zyrtare | Maltezisht | ||||
| Pavarësia | 21 shtator 1964 (nga Britania e Madhe) | ||||
| Anëtarësimi në OKB | 1 dhjetor 1964 | ||||
| Forma e qeverisjes | Republikë Parlamentare | ||||
| President | Marie Louise Coleiro Preca | ||||
| Kryeministër | Joseph Muscat | ||||
| Sipërfaqja – totale – % ujë | Vëndi i 207-të 100 km² 0,001 | ||||
| Popullsia (2014) – totale – dendësia | Vëndi i 171-të 445.426 banorë 1.410 banorë/km² | ||||
| PBB (2014) PBB për banor | 10,582 miliard dollarë 24.876 dollarë | ||||
| Monedha | Euro (€) (EUR) | ||||
| Zona kohore – zakonisht – në verë |
UTC+1 UTC+2 | ||||
| Prefiksi telefonik | +356 | ||||
| Kodi i internetit | .mt | ||||
| Kodi ISO 3166-1 | MT | ||||
Republika e Maltës (maltezisht Repubblika ta' Malta) është shteti më i vogël që gjendet në ishujt e Evropës. Malta përbëhet nga tre ishuj të banuar, Ishulli Maltës (rreth 246 km²), Gozo (rreth 67 km²) dhe Kemna (rreth 3 km²) dhe ishujt e pabanuar: Kemunet, Filfola dhe ishulli i Shën Palit.
Gjeografia
- Artikulli kryesor: Gjeografia e Maltës
Sipërfaqja
Sipërfaqja e përgjithshme e Maltës është 316 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 35 50 V, 14 35 L. Vija bregdetare e Maltës është 196.8 km e gjatë duke mos llogaritur 56.01 km të ishujt e Gozosë (ang.: the island of Goz). Malta është një grup ishujsh dhe nuk ndanë kufi tokësorë me ndonjë vend.
Pjesa më e madhe e relievit të Maltës është terren i rrafshët dhe i lëmuar, të formuar si ujdhesa pranë bregut të detit. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregdetit (0m) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 253 metrave në vendin e quajtur Ta'Dmejrek.
Klima
Klima e Maltës është klimë e mesdhetare e nxehtë me verë të thatë e dimër të butë me reshje shiu.
Historia
- Artikulli kryesor: Historia e Maltës
Historia e Maltës është mijëra vjeçare. Ajo kaloi nga duart e grekeve tek romaket, pastaj tek bizantinet. Ne shekullin e 9 u pushtua nga arabet ndërsa ne shekullin XI u pushtua nga Mbretëria e Sicilisë. Në vitin 1282 kaloi tek spanjollët të cilët ua dorëzuan më 1530 Urdhërit të Maltës. Në vitin 1565 u rrethua nga osmanët mirëpo ky urdhër e mbrojti me sukses ishullin. Si rrjedhojë një vit më vonë u formua qyteti La Valleta që e mori emrin nga udhëheqësi i Urdhërit të Maltës, Zhan Parisot de la Valleta. Në vitin 1798, Urdhëri i Maltës u detyrua t'ua dorëzonte pa lufte francezëve. Mirëpo më 1800 u pushtua nga anglezët dhe qëndroi një kohe të gjatë nën sundimin e tyre. Gjate Luftës se Dyte Botërore ajo u be arene ndërluftuese. Më 21 shtator 1964, Malta shpalli pavarësinë nga Anglia ndërsa më 1 dhjetor 1964 u pranua si anëtare e OKB-së. Më 1974 u shall republikë, ndërsa pas 30 vjetësh, më 1 maj 2004 u pranua në Bashkimin Evropian. Nga 1 janari 2008 pranoi Euronë si valutë kombëtare dhe kësisoj u bë pjesë e Eurozonës.
Popullsia
- Artikulli kryesor: Demografia e Maltës
- Malta ka 405.165 banorë (korrik 2009)[1]
- Struktura e moshës:
Nga 0-14 vjet: 16,1% (33.526 meshkuj / femra 31780)
nga 15-64 vjet: 69,4% (142.491 meshkuj / femra 138769)
nga 65 vjeç e më tepër : 14,5% (25.406 meshkuj / femra 33193) (2009 )[1]
- Mosha Mesatare e popullsisë:
e përgjithshme: 39,5 vite
e mashkujve : 38,1 vjet
e femrave: 40,9 vjet (2009 ) [1]
- Shkalla e rritjes së popullsisë së Maltës është :
0,4% (2009 ).Në vendin e vend 163 në botë.[1]
- Shkalla e lindjes:
10,36 lindje / 1000 popullsia (2009 )
Në vendin e vend 189 në botë.[1]
- Shkalla e vdekshmërisë:
8,38 vdekje / 1000 popullsisë (korrik 2009 ) Radhitet në vendin e 98 në botë
- Shkalla e vdekshmërisë së foshnjove:
shkalla e përgjithshme: 3,75 vdekje / 1000 lindje të gjalla
Radhitet në vendi e 213 në botë,
tek meshkujt: 4,2 vdekje / 1000 lindje të gjalla
tek femra: 3,27 vdekje / 1000 lindje të gjalla (2009 ) [1]
- Jetëgjatësia :
Popullsia e përgjithshme: 79,44 vjet
Radhitet në vendin e 29 në botë
mashkujt: 77,21 vjet
femrat: 81,8 vjet (2009 ) [1]
- Koeficientët total të fertilitetit:
1,51 fëmijët e lindur /nji grua (2009 )[1]
Qytetet e Maltës
- Artikulli kryesor: Lista e qyteteve të Maltës
Përbërja etnike
Gjuhët
Anglisht
Besimet fetare
- Artikulli kryesor: [[{{{1}}}|{{{1}}}]]
Feja zyrtare në shtetin e Maltës është ajo katolike. Malta është vendi me përqindjen më të madhe të popullsisë së saj të besimit katolik në Evropë dhe në botë.
Njësitë administrative
.jpg)
- Artikulli kryesor: Njësitë administrative të Maltës
Që nga 1993 Malta ndahet në 68 njësi administrative të quajtura konsuj lokal (org.:kunsill lokali. Kjo është edhe vetmja formë e administrimit pas decentralizimit që parashikonte të mos ketë ndonjë nivel më të lartë.
| Malta | Għawdex | |
|
| |
Politika
- Artikulli kryesor: Sistemi shtetëror në Maltë
Ekonomia
- Artikulli kryesor: Ekonomia e Maltës
Kultura
- Artikulli kryesor: Kultura e Maltës
Infrastruktura
Transporti
Arsimi
Shëndetësia
Festat publike
Lidhjet e jashtme
Referime
Shih edhe
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
