Slovo X u sistemima cenzure, prije svega filmske, tradicionalno služi za označavanje sadržaja koji se smatraju potencijalno najštetnijim po publiku, odnosno koji sa sobom povlače potpunu zabranu ili ograničenje publike na najstariju i najzreliju. Od 1970-ih se rejting X, odnosno djela koja su dobila takav rejting kolokvijalno koriste kao svojevrsni eufemizam za eksplicitno erotske, odnosno pornografske sadržaje.
X rejting se pod tim nazivom prvi put pojavio 1951. godine u Ujedinjenom Kraljevstvu gdje ga je Britanski odbor filmske klasifikacije uveo kao zamjenu za dotadašnju oznaku "H" (Horrific, doslovno "Strašan"), prije svega namijenjenom horor filmovima za koje se držalo da previše plaše gledatelje mlađe od 16 godina. "X" je u svom originalnom obliku priječio prikazivanje svim gledateljima mlađima od 16 godina. Prvi film koji je podvrgnut tom rejtingu bio je La vie commence demain, francuski igrano-dokumentarni film kome su tadašnji cenzori kao sporni element pronašli to da se u njemu govori o konceptu umjetne oplodnje. Oznaka "X" je u UK službeno ukinuta 1985. godine, kada je umjesto nje uvedena "R18+" (Restricted, "ograničeno") namijenjena gledateljima starijim od 18 godina.
U SAD je, pak, oznaka "X" uvedena 1968. godine kada je MPAA, organizacija koja okuplje vodeće hollywoodske studije, suočena sa kolapsom dotadašnjeg strogog cenzorskog kodeksa uvela mnogo liberalniji sistem filmskih rejtinga. Filmovi označeni sa "X" su bili predviđeni za publiku stariju od 16 godina; pri tome se njihova neprihvatljivost za mlađe gledatelje nije podrazumijevala zbog seksualnih ili nasilnih sadržaja, nego i zbog korištenja "odraslih" tema. Vjerojatno najpoznatiji primjer takve prakse je Ponoćni kauboj, dramski film iz 1969. godine koji je oznaku dobio zbog dotada neprihvatljivog prikaza homoseksualnosti i muške prostitucije, ali je usprkos toga sljedeće godine uspio osvojiti Oscar za najbolji film. 1970-ih su se, međutim, u SAD počeli legalno prikazaviti eksplicitno pornografski filmovi, napravljeni u pravilu izvan produkcije studija uključenih u MPAA. Oni su se počeli reklamirati sa oznakom "X", odnosno oznakama "XX" ili "XXX" kako bi se označilo da sadrže daleko eksplicitniji sadržaj od onoga koga su prikazivali hollywoodski filmovi. Pokušaji MPAA da tome stane na kraj sudskim tužbama nisu uspjeli, jer oznaka "X" nije bila zaštićena kao intelektualno vlasništvo. U javnosti se "X" sa vremenom počela izjednačavati sa pornografijom, pa se hollywoodski studiji više nisu usuđivali snimati sadržaje koji bi dobili takvu oznaku. U nastojanju da se taj problem riješi je godine 1990. oznaka "X" ukinuta te umjesto nje uvedena oznaka "NC-17" na koju je stavljen zaštitni znak.
U Francuskoj je "X" uveden godine 1975. kao cenzorska oznaka za pornografske filmove, koji osim ograničenja za publiku podliježu dodatnom oporezivanju. U Francuskoj se otada izraz "film X" koristi kao sinonim za porno-film.
- .xxx
- Zabranjeno u Bostonu
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
