Remove ads
Velikokikindski (privilegovani) dištrikt (ili kraće Dištrikt, lat. Regio-privilegiatus Districtus Magnokikindiensis, nem. Privilegierten Bezirk Gross Kikinda, mađ. Nagykikindai kerület) je bio autonomna teritorijalna jedinica u okviru Habzburškog carstva od 1774. do 1876. godine, sa sedištem u Velikoj Kikindi (današnja Kikinda). Dištrikt je bio mahom naseljen Srbima. Postojanje Dištrikta sa svojim povlasticama pomoglo je očuvanju nacionalnog identiteta srpskog življa na prostorima ovog dela Banata. Autonomija Velikokikindskog dištrikta je 74 godine starija od Srpske Vojvodine.
| |||
 | |||
| Postojao u periodu: | 1774 – 1876. | ||
| Glavni grad: | Velika Kikinda | ||
Remove ads
Površina Dištrikta bila je oko 1100 km², a pri kraju njegovog postojanja (1870. godina) u njemu je živelo oko 62 hiljade stanovnika.
Velikokikindski dištrikt je 12. novembra 1774. godine osnovala austrijska carica Marija Terezija. Tim povodom izdata je i posebna povelja kojom je zajamčena samouprava sa sedištem u tadašnjoj Velikoj Kikindi. Zahvaljujući tome, područje i stanovnici Dištrikta su uživali privredne i političke povlastice u okviru carstva, kao npr. političku autonomiju, upravna i sudska autonomna prava na nivou opština, bili su vlasnici zemlje koju su obrađivali i bili su oslobođeni od feudalnih obaveza. Upornim, odlučnim i složnim radom, stanovnici Dištrikta su onemogućili uspostavljanje spahiluka i uvođenje feudalnih odnosa, ali i samovolju centralne vlasti. Arhivirano 2014-02-01 na Wayback Machine-u
Na čelu borbe za distrikt su bili episkop Putnik i bogati građani, među njima najvažniji Đorđe Tiganiti-Tiganić, upravnik pošte u Kikindi sudac banatskog srpsko-grčkog trgovačkog društva, u rodbinskim vezama s mitropolitom Jovanovićem. Od Marije Terezije je dobio traženu privilegiju o odvajanju kikindskog distrikta od županijske upravne vlasti, s pravom na zemlju bez plaćanja različitih feudalnih podavanja, bez kuluka, podvoza ili sličnih obaveza, s podelom zemlje na dva dela - jedan se davao seljacima kao leno s pravom plodouživanja i obrade, a drugi deo, "zališna zemlja" (Überland) bi se trebala davati pod zakup u vidu pašnjaka onima koji oskudevaju u zemlji. Oko tih zemljišta će ubrzo doći do sukoba (npr. seljački pokret u Vranjevu 1777.), jer su je prisvojili veleposednici i članovi upravnog aparata.[1]
Do 1778. godine Dištrikt je bio deo habzburške pokrajine Tamiški Banat, a potom deo Torontalske županije, u okviru habzburške Ugarske. U razdoblju između 1848. i 1849. bio je deo autonomne Srpske Vojvodine, a potom, od 1849. do 1860. godine bio je deo krunske upravne jedinice Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat. Upravo na teritoriji Dištrikta bio je pokrenut narodni otpor Srba protiv politike vlade Lajoša Košuta koja je imala za cilj da ih nasilno asimiluje. Posle ukidanja vojvodstva, Dištrikt je ponovo bio uključen u okvir Torontalske županije.
Velikokikindski dištrikt je, uz izvesne prekide, trajao do 1876. godine, kada je ukinut, a njegov prostor je pripojen Torontalskoj županiji sa sedištem u Velikom Bečkereku (današnjem Zrenjaninu).
Remove ads
Dištrikt je obuhvatao 10 naselja u zapadnom i severozapadnom delu Banata, poglavito naseljenih Srbima:
- Velika Kikinda - sedište
- Bašaid
- Vranjevo (danas deo Novog Bečeja)
- Jozefovo (danas deo Novog Kneževca)
- Karlovo (danas deo Novog Miloševa)
- Kumane
- Melenci
- Mokrin
- Srpski Krstur
- Taraš
- Jovan M. Pejin, Iz prošlosti Kikinde, Kikinda, 2000.
- Dr Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini - Knjiga 2, Novi Sad, 1990.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads