Tršić (Loznica)

Tršić je naselje u opštini Loznica u Mačvanskom okrugu u Srbiji. Prema popisu iz 2002. bilo je 1263 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1210 stanovnika), nalazi se 9 km jugoistočno od Loznice i rodno mesto je Vuka Stefanovića Karadžića. U selu se nalazi etnografski park sa spomen-kućom, objekti narodne arhitekture i objekti namenjeni posetiocima.

Tršić
Dvorište kuće Vuka Karadžića
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Mačvanski
Opština	Loznica
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	1263
Geografija
Koordinate
Tršić Tršić (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	15303
Pozivni broj	015
Registarska oznaka	LO

Vukova kuća

Prilikom izrade etno-parka naročita pažnja bila je posvećena želji da se trajno obeleži i sačuva uspomena na Vuka i njegovo delo, kao i da se očuvaju prirodna sredina i prostorne vrednosti. 1933. godine na mestu gde je bila kuća porodice Vuka Karadžića podignuta je spomen-kuća, dvodelna brvnara, delom nad podrumom, strmog krova pokrivenog šindrom. Jedan deo brvnare čine "kuća" i soba, a drugi vajat, kačara i koš za kukuruz. "Kuća" je odeljenje sa otvorenim ognjištem, pokućstvom i posuđem, karakterističnim za kuće iz 19. veka. U sobi se nalaze krevet, sto, klupa, ikone, gusle i Vukov portret iz 1816. godine, rad Pavela Đurkovića.

Povodom 100 godina Vukove smrti (1964. godine) podignut je amfiteatar sa pozornicom, koji odgovara potrebama organizovanja Vukovog sabora i Dečijeg Vukovog sabora, a 1987. godine Tršić dobija celovit izgled kao kulturno-istorijsko spomenička celina.

Od nedavno u Tršiću je zaživeo i seoski turizam pretvaranjem porodičnih kuća u atraktivne objekte namenjene za smeštaj gostiju,tako da je sad moguće posetiti ovo živopisno mesto i ostati u njemu par dana i uživati u čarima domaće kuhinje kao i prirodnog seoskog ambijenta.

Demografija

U naselju Tršić živi 979 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 36.9 godina (36.0 kod muškaraca i 37.8 kod žena). U naselju ima 376 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3.36.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 986[1] 1953. 1098 1961. 1149 1971. 1156 1981. 1214 1991. 1210 1132 2002. 1317 1263

Etnički sastav prema popisu iz 2002.[2]
Srbi			1255	99.36%
Slovenci			1	0.07%
nepoznato			6	0.47%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	14			7
80+	1			12
75-79	14			21
70-74	22			37
65-69	28			29
60-64	23			26
55-59	29			29
50-54	39			38
45-49	64			46
40-44	44			50
35-39	43			44
30-34	53			37
25-29	45			52
20-24	46			45
15-19	42			55
10-14	39			41
5-9	42			36
0-4	35			35
prosek	36.0			37.8

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 156 172 224 253 303 350 376

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 63 75 57 97 39 27 13 3 1 1 3.36

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 507 133 338 12 15 9 528

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 97 337 75 9 10

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	245	31	-	6	67	15	26	28	5	14
Ženski	125	20	-	-	29	-	2	27	5	3
Oba	370	51	-	6	96	15	28	55	10	17
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	7	10	4	7	10	-	-	15
Ženski	1	4	1	7	15	7	-	-	4
Oba	1	11	11	11	22	17	-	-	19

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Manastir Tronoša

Kulturni predeo Tršić-Tronoša
IUCN kategorija V (zaštićeni krajolik/morski pejzaž)
I kategorija zaštićenog područja međunarodnog i nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja.
Najbliži grad	Loznica  Srbija
Površina	18,02 km² (7 mi² )
Oznaka	režimi zaštite II i III stepena.
Osnivanje	2019. god.Uredba o proglašenju Predela izuzetnih odlika „Kulturni predeo Tršić-Tronoša“ („Službeni glasnik RS“, br. 51/2019).[3]
Upravitelj	Centar za kulturu "Vuk Karadžić", Loznica[4]

Kulturni predeo Tršić-Tronoša

Kulturni predeo Tršić-Tronoša je naziv zaštićenog područja koji obuhvata prostor oko Spomen kuće Vuka Stefanovića Karadžića u Tršiću, manastir Tronoša i šire okruženje, kao splet kulturnih i prirodnih vrednosti koje proizilaze iz materijalnog i nematerijalnog nasleđa.^[5]

Uredbom o proglašenju Predela izuzetnih odlika „Kulturni predeo Tršić-Tronoša“ („Službeni glasnik RS“, br. 51/2019) područje je dobilo status zaštićenog područja - predeo izuzetnih odlika. Na području zaštićenog područja utvrđeni se režimi zaštite:

• Režim zaštite II stepena, ukupne površine 73,18 ha, odnosno 4,1% područja Predela izuzetnih odlika "Kulturni predeo Tršić-Tronoša", obuhvata sledeće lokalitete:

1) lokalitet Tršić, površine 18,75 ha, i obuhvata znamenito mesto "Spomen kuća Vuka Stefanovića Karadžića" sa delom zaštićene okoline;

2) lokalitet Tronoša, površine 54,43 ha, i obuhvata nepokretno kulturno dobro od velikog značaja "Manastir Tronoša" sa manastirskom crkvom, konakom i ekonomijom, spomen česmu Devet Jugovića sa kapelom Sv. Pantelejmona i pripadajućim parkingom, kao i šumsko zemljište u neposrednoj okolini manastira, obuhvatajući i nekadašnji kamenolom.

• Režim zaštite III stepena, ukupne površine 1729,39 ha, odnosno 95,9% područja Predela izuzetnih odlika "Kulturni predeo Tršić-Tronoša", obuhvata preostali deo zaštićenog područja koji nije obuhvaćen režimom zaštite II stepena.

Prirodne vrednosti područja čine očuvani kompleksi autohtonih kserotermofilnih sladunovo-cerovih i drugih tipova šuma, kseromezofilnih kitnjakovih i grabovih, kao i mezofilnih bukovih šuma. Flora i fauna zaštićenog područja je relativno bogata i raznovrsna. Od ukupno 145 zaštićenih divljih vrsta biljaka i životinja, 83 su zaštićene, a 62 vrste pripadaju kategoriji strogo zaštićenih (zelenika ili božikovina (Ilex aquifolium. L.), mnoge lekovite biljke). Priobalni pojas vodotokova je stanište vodozemaca i gmizavaca, gde je determinisano 11 zaštićenih vrsta, među kojima je osam strogo zaštićenih. Od utvrđene faune ptica, srednji detlić (Dendrocopos medius), rusi svračak (Lanius collurio) i vinogradska strnadica (Emberiza hortulana), su strogo zaštićene vrste od međunarodnog značaja za zaštitu. Diverzitet faune sisara područja Tršić-Tronoša može se okarakterisati kao umereno visok i predstavljen je sa 52 vrste. Fauna slepih miševa predstavljena je sa 18 strogo zaštićenih vrsta.^[6]

Zaštićeno područje karakteriše i specifična konfiguracija terena, gde su vodotoci svojim usecanjem kroz šumske masive stvorili sedlaste prevoje, specifične i originalne. Područje odlikuje i agrarni kompleks koji se održava i razvija tradicionalnim korišćenjem zemljišta, čija su svojstva autentičnost, izvornost, originalnost, sa velikim brojem starih autohtonih sorti voća, koje predstavljaju izuzetan genetski potencijal u voćarstvu (trešnje đurđevke, bjelice i ruškinje, kruške takiše, karamanke, lubeničarke, pšeničarke i divljake, od jabuka petrovače, kolačarke i divljake, a kao pojedinačna stabla i oskoruše, mušmule i drenjine, nekoliko stabala pitomog kestena (Castanea sativa L.) za koje se smatra da su stari oko 200 godina, orasi (Juglans regia L.)).^[7]

Reference

1. Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
2. Knjiga 1, Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-00-9
3. „Kulturni predeo Tršić-Tronoša”. Službeni glasnik RS br. 51/2019 - demo.paragraf.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021.
4. „Izložba prirodne i kulturne vrednosti Kulturnog predela Tršić-Tronoša”. Kurir - www.infolo.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021.
5. „PIO Kulturni predeo Tršić-Tronoša”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021.^{[mrtav link]}
6. „Tršić i Tronoša predeo izuzetnih odlika”. Kurir - www.kurir.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021.
7. „Kulturni predeo Tršić-Tronoša”. Pravno informacioni sistem RS - www.pravno-informacioni-sistem.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021.

Vanjske veze

Portal Srbija

Tršić (Loznica) na Wikimedijinoj ostavi

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain) Arhivirano 2008-10-11 na Wayback Machine-u
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)