Skriptorij

Scriptorij (latinski: scriptorium)^[1] naziv je za posebnu prostoriju u srednjovekovnim evropskim samostanima u kojoj su pisari prepisivali rukopise. Sačuvani zapisi, građevine i arheološki nalazi pokazuju da su, nasuprot uvreženom mišljenju, takve posebne prostorije bile retkost i da se prepisivanje najčešće odvijalo u udubljenjima u klaustrima, nalik na male kabine, ili u ćelijama samih kaluđera. U današnjim naučnim delima termin scriptoria češće se koristi da označi ukupnu pisanu tradiciju jednog samostana nego samu prostoriju u kojoj se to pisanje odvijalo.

Minijatura Vincenta iz Beauvaisa predstavljenog kako piše, ilustracija u rukopisu francuskog izdanja njegovog dela Speculum historiale, Bruges, oko 1478-1480, British Library Royal 14 E. i, vol. 1, f. 3; na slici je verovatno biblioteka vojvoda od Burgundija

Skriptorij se obično nastavljao na samostansku biblioteku, pa se može pretpostaviti da je skriptorij postojao u svakom samostanu u kojem je bila i biblioteka.^[2] Skriptoriji su, u smislu posebne prostorije za prepisivanje, verovatno postojali samo tokom ograničenog vremenskog perioda, kada bi neka ustanova ili pojedinac poželeli da prepisivanjem velike količine pisanih dela zasnuju biblioteku; kada bi se ta biblioteka opskrbila dovoljnom količinom rukopisa, prestajala je potreba za posebnom prepisivačkom prostorijom. Do početka 13. veka razvile su se prepisivačke ustanove i van samostanskih i crkvenih krugova; u njima su poneki profesionalni pisari možda i imali odvojene prostorije za prepisivanje, no većinom su na raspolaganju imaliu samo pisaći stol postavljen uz prozor u njihovom vlastitom domu.

Mnoga dela grčke i rimske književnosti sačuvana su zahvaljujući prepisivačkoj aktivnosti srednjovekovnih samostana.

Reference

1. Scriptorium potiče od latinskog glagola scribere (= pisati), pri čemu je sufiks -orium oznaka mesta.
2. "Od osnivanja samostanskih redova početkom srednjeg veka, biblioteka i skriptorij bili su povezani. Biblioteka je većinom bila skladišni prostor. Čitanje se odvijalo na drugom mestu. (Christopher S. Celenza, "Creating Canons in Fifteenth-Century Ferrara: Angelo Decembrio's "De politia litteraria," 1.10" Renaissance Quarterly 57.1 (Spring 2004:43-98) p. 48