Seleuk iz Seleukije

Seleuk iz Seleukije (grčki: , latinski: ); rođen oko 190. pne. bio aktivan u 150-tim pne.. Bio je helenistički astronom i filozof iz okoline Seleukije u Mesopotamiji, značajan po tome što je podržavao heliocentričku teoriju planetarnih kretanja.^[1][2][3]

Ličnost

Seleuk je poznat iz zapisâ Plutarha, Strabona i Ecija. Bio je Haldejac, rođen u Seleukiji na Tigru u Vaviloniji.^[4][5][6]

Heliocentrizam

Od vremena Heraklida Pontskog (387 - 312. pne.), donje planete (Merkur i Venera) su povremeno nazivane solarne planete, jer se one ne udaljavaju od Sunca više od nekog određenog ugla.

Seleuk je podučavao oko 150. pne. i poznat je kao jedini sledbenik (ili je jedini poznati sledbenik) heliocentričke teorije Aristarha sa Samosa, koja je tvrdila da se Zemlja obrće oko svoje ose i istovremeno se kreće oko Sunca.^[7][8] Plutarh tvrdi da je Seleuk bio prvi koji je rezonovanjem dokazao heliocentrički sistem, ali nije poznato koje je argumente koristio. O novije vreme su predložena dva moguća pravca kojima je Seleuk išao:

Plime

Prema Luću Rusou, Seleukovi argumenti za heliocentričku teoriju su verovatno bili povezani sa fenomenom plime^[9]. Seleuk je ispravno teoretisao da plime izaziva Mesec, mada je verovao da pri tome posreduje pneuma. Primetio je da plime variraju u vremenu i snazi u različitim delovima sveta.

Prema Strabonu (1.1.9.), Seleuk je bio prvi koji je rekao da plime potiču od Mesečevog privlačenja i da visina plime zavisi od položaja Meseca u odnosu na Sunce^[10].

Računski model

Prema Bartel Leendert van der Waerden-u, Seleuk je mogao dokazati heliocentričku teoriju određivanjem konstanti geometrijskog modela za istu, te razvojem metoda za izračunavanje položaja planeta na osnovu tog modela, kako je i Nikola Kopernik učinio nekih 17 stoleća kasnije. Seleuk je mogao koristiti trigonometrijske metode kakvi su postojali u njegovo vreme, jer bio je Hiparhov savremenik^[11].

Reference originala

1. Index of Ancient Greek Philosophers-Scientists
2. Seleucus of Seleucia (c. 190 BC-?), The SAO/NASA Astrophysics Data System (ADS)
3. Seleucus of Seleucia (ca. 190-unknown BC), ScienceWorld
4. Otto E. Neugebauer (1945). "The History of Ancient Astronomy Problems and Methods", Journal of Near Eastern Studies 4 (1), p. 1-38.

   the Chaldaean Seleucus from Seleucia

5. George Sarton (1955). "Chaldaean Astronomy of the Last Three Centuries B. C.", Journal of the American Oriental Society 75 (3), p. 166-173 [169].

   the heliocentrical astronomy invented by Aristarchos of Samos and still defended a century later by Seleucos the Babylonian

6. William P. D. Wightman (1951, 1953), The Growth of Scientific Ideas, Yale University Press p.38, where Wightman calls him Seleukos the Chaldean.
7. Russell, Bertrand — History of Western Philosophy (2004)‎ - p.215
8. Nisu nam poznata imena drugih antičkih astronoma ili naučnika koji su podržavali heliocentrički sistem: Hiparh i kasnije Ptolomej su doprineli uspehu geocentričkog sistema; međutim u delima Plutarha i Seksta Empirika čitamo o "Aristarhovim sledbenicima", tako da je verovatno da je bilo još ljudi, za koje ne znamo, koji su podržavali heliocentrički model.
9. Lucio Russo, Flussi e riflussi, Feltrinelli, Milano, 2003, ISBN 88-07-10349-4.
10. Bartel Leendert van der Waerden (1987). "The Heliocentric System in Greek, Persian and Hindu Astronomy", Annals of the New York Academy of Sciences 500 (1), 525–545 [527].
11. Bartel Leendert van der Waerden (1987). "The Heliocentric System in Greek, Persian and Hindu Astronomy", Annals of the New York Academy of Sciences 500 (1), 525–545 [527-529].

Povezano

• Vavilonska astronomija