Seleuk iz Seleukije

Seleuk iz Seleukije (grčki: , latinski: ); rođen oko 190. pne. bio aktivan u 150-tim pne.. Bio je helenistički astronom i filozof iz okoline Seleukije u Mesopotamiji, značajan po tome što je podržavao heliocentričku teoriju planetarnih kretanja.^[1][2][3]

Ličnost

Seleuk je poznat iz zapisâ Plutarha, Strabona i Ecija. Bio je Haldejac, rođen u Seleukiji na Tigru u Vaviloniji.^[4][5][6]

Heliocentrizam

Od vremena Heraklida Pontskog (387 - 312. pne.), donje planete (Merkur i Venera) su povremeno nazivane solarne planete, jer se one ne udaljavaju od Sunca više od nekog određenog ugla.

Seleuk je podučavao oko 150. pne. i poznat je kao jedini sledbenik (ili je jedini poznati sledbenik) heliocentričke teorije Aristarha sa Samosa, koja je tvrdila da se Zemlja obrće oko svoje ose i istovremeno se kreće oko Sunca.^[7][8] Plutarh tvrdi da je Seleuk bio prvi koji je rezonovanjem dokazao heliocentrički sistem, ali nije poznato koje je argumente koristio. O novije vreme su predložena dva moguća pravca kojima je Seleuk išao:

Plime

Prema Luću Rusou, Seleukovi argumenti za heliocentričku teoriju su verovatno bili povezani sa fenomenom plime^[9]. Seleuk je ispravno teoretisao da plime izaziva Mesec, mada je verovao da pri tome posreduje pneuma. Primetio je da plime variraju u vremenu i snazi u različitim delovima sveta.

Prema Strabonu (1.1.9.), Seleuk je bio prvi koji je rekao da plime potiču od Mesečevog privlačenja i da visina plime zavisi od položaja Meseca u odnosu na Sunce^[10].

Računski model

Prema Bartel Leendert van der Waerden-u, Seleuk je mogao dokazati heliocentričku teoriju određivanjem konstanti geometrijskog modela za istu, te razvojem metoda za izračunavanje položaja planeta na osnovu tog modela, kako je i Nikola Kopernik učinio nekih 17 stoleća kasnije. Seleuk je mogao koristiti trigonometrijske metode kakvi su postojali u njegovo vreme, jer bio je Hiparhov savremenik^[11].